Yapı Kredi Yayınları - 4783 Çizgi Roman Red Kit (Toplu Albümleri 14) / Morris & Goscinny Özgün Adı: Lucky Luke Beyaz Şovalye / Rintintin'in Mirası / Daltonların Tedavisi Yazan: Goscinny Çizen: Morris Çeviren: Eray Canberk Editör: Korkut Erdur Düzelti: Filiz Özkan Grafik: Süreyya Erdoğan Baskı ve Cilt: Ertem Basım Yayın Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti. Başkent O.S.B. 22. Cad. No: 6 Malıköy / Ankara Tel: (0312) 640 16 23 Sertifika No: 26886 Çeviriye temel alınan baskı: Lucky Luke, L'Intégrale 14, 2010 1. baskı: İstanbul, Ocak 2017 ISBN 978-975-08-3876-7 Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. 2014 Sertifika No: 12334 LUCKY COMICS All rights reserved Bu kitabın telif hakları Akan Ajans aracılığıyla alınmıştır. Bütün yayın hakları saklıdır. Kaynak gösterilerek tanıtım için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. Kemeraltı Caddesi Karaköy Palas No: 4 Kat: 2-3 Karaköy 34425 İstanbul Telefon: (0 212) 252 47 00 (pbx) Faks: (0 212) 293 07 23 http://www.ykykultur.com.tr e-posta: ykykultur@ykykultur.com.tr İnternet satış adresi: http://alisveris.yapikredi.com.tr Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık PEN International Publishers Circle üyesidir.
Anne Goscinny Koleksiyonu MORRIS MESLEKTAŞLARININ KARİKATÜRLERİNİ YAPARDI Morris, iki Red Kit serüveni arasında, zevk için karikatür de çizerdi. Meslektaşlarından bazıları bu anlamda Morris in kurbanı olmuşlardı. Bunların başında René Goscinny geliyordu. Çünkü Morris ve Goscinny ölümsüz bir ikili idi. Batı nın Adaleti, Brüksel versiyonu 3
Morris in gözüyle André Franquin, Dupuis Doğrusunu söylemek gerekirse Morris ile Goscinny arasındaki suç ortaklığı bir anda oluştu. Ortak çalışmalarının daha başında, Morris, Joss Jamon a Karşı adlı albümün senaryo yazarı olan Goscinny nin karikatürünü çizerek ona bir sürpriz yaptı. Goscinny böylece, çizgi romanın kötü adamlarından biri olan Kararsız Pete oluverdi. Çok daha sonra Morris, bir heykel tasarlayarak Goscinny ye olan sevgi ve saygısını gösterdi. Bu heykel gerçek olmaya değerdi doğrusu. Çizgi romanın öteki ustaları da -Gaston Lagaffe adlı çizgi roman kahramanının yaratıcısı André Franquin den başlayarak- aynı şeyleri yaşadılar. Yolun başlangıcında, yokluk ve yoksulluk döneminde tanıştılar ve o zamanlar çok da eğlendiler. Ceplerinde ancak birkaç kuruş olduğu dönemde, Franquin gözcülük yaparken Morris in sinemaların girişinde sergilenen kovboy filmlerinin fotoğraflarını koparıp kaçtığı çok olmuştur. İkinci Dünya Savaşı ertesinde iki genç adam, Belçika da Morris in ailesine ait, deniz kıyısındaki bir villada yaşadı. Bu deniz kıyısı bölgesi Almanlar tarafından dört yıl boyunca yasak bölge ilan edilmişti. Çünkü burası (Almanların savaş sırasında inşa ettikleri) Atlantik Duvarı na yakın bir yerdeydi. Çevre bu yüzden tuzaklarla doluydu. Morris ve Franquin buradan kazasız belâsız kurtuldu. Bu arada, kum tepelerine Alman ordusu tarafından kazılmış siperleri ve açılmış tünelleri keşfettiler ve birçok kez mayınların üstünde yürüdüler kuşkusuz. Neyse ki mayınlar patlamadı! Tehlikelerle dolu bu günleri çizgi roman konusunda söyleşerek geçiriyorlardı. Franquin, Morris in Gizli Yüzü adlı albümde şöyle der: Her birimizin çizim konusunda kendi görüşleri vardı ve onları hararetle savunuyorduk. Ben, hareket eden nesnelerin büyük bir hız izlenimi vermesi gerektiğini ileri sürüyordum. Morris, dörtnala giden atın koşma durumlarını iyice belirlemek için fotoğrafları inceliyordu. 4
Morris ve Franquin, birçok çalışması dışında Jerry Spring ve Jean Valhardi gibi kahramanların yaratıcısı olan ve Jijé diye de anılan Joseph Gillaine ile birlikte çalıştılar. Aynı yerde Willy Maltaite de vardı. Maltaite, Will takma adıyla Tif ile Tondu ve Isabelle adlı ünlü serileri çizecektir. Will bir gün şunları anlatacaktır: Morris in masası bir yığın ıvır zıvırla tıka basa doluydu. Şaşırtıcı, olağanüstü el becerileri olan biriydi. Bu arada, perspektiflerini çizmek için de bir lastik kullanıyordu! Üç kafadar akşamları bir kadeh bir şey içmek ve müzik yapmak için buluşuyorlardı. Geç vakit eve dönerken de şamata yapıp insanları uyandırıyorlardı bazı zamanlar. Morris in armonikası eşliğinde Will ile Franquin avaz avaz şarkı söylüyorlardı. Marc Dacier, Luc Orient ve başka kahramanların yaratıcısı çizer Eddy Paape de bu karikatür galerisinde yer alır. O da, daha başlangıçta bir suç ortağı olmuştur. Üç genç çizerle, yani Franquin, Peyo ve Morris ile karşılaştığı sırada küçük bir çizgi roman atölyesinde çizerdi aslında. İşyerleri kapandığında Morris bu arkadaşlarını Journal Spiro nun editörü olan Charles Dupuis ile tanıştırdı. Sonrasını biliyorsunuz GÜZEL, SAVUNMA BİTTİĞİNE GÖRE JÜRİ KESİN KARARINI VERDİ Mİ? Dupuis Dupuis ŞERİF OLARAK BEN DE BU ŞEHRI DISIPLINDEN YOKSUN BULUYORUM BEN TEKSAS TAN BARRY BLUNT VE TITUSVILLE I ELIM TABANCADA YÖNET- MEYE NIYETLIYIM ŞU BİRKAÇ MANGIRA ÇEVRİLEBİLİRDİ Dupuis Yukarıdan aşağıya, René Goscinny, Joss Jamon a Karşı da Kararsız Pete, Eddy Paape, Will. Solda, Victor Hubinon. Dupuis 5
YA DA TAM TERSİ Aralarında Giraud, Jijé ve Roba'nın olduğu çizer arkadaşlarının da Morris'in karikatürlerini yaptıkları oluyordu. 6
7
Güney Dakota, Deadwood daki ilk tiyatro, ünlü Bella Union. Gösteriden sonra gömme localı dans salonu ve bara dönüştürülürdü. 8
BEYAZ ATLI AAAAHH! KADIN SESİ! AĞAÇLARIN ARASINDAN GELDİ! KÜÇÜK KARDEŞİME DOKUNMAYIN! BIRAKIN! İMDAAAT! NELER OLUYOR? İYİ MİSİNİZ HANIMEFENDİ? BİR ŞEY YOK. İYİYİM. TİYATRO OYUNUNUN PROVASINI YAPIYORDUK. DEMEK GERÇEKÇİ OLMAYI BAŞARMIŞIZ! 9
HI? PROVA MIYDI? BENDENİZ WHITTAKER BALTIMORE. ADIMI TAŞIYAN TİYATRO TOPLULUĞUNUN MÜDÜRÜYÜM. WHITTAKER BALTIMORE TEKSAS TA İLK TURNEMİZİ GERÇEKLEŞTİRİYORUZ. O YÜZDEN ÇOK ÇALIŞMAMIZ GEREKİYOR. KADIN OYUNCUMUZ GLADYS WHIMPLE. ÜSTÜN YETENEĞİYLE DİKKAT ÇEKER. KÖTÜ ADAM ROLLERİNİN BÜYÜK USTASI BARNABY FLOAT. YETENEĞİYLE SEYİRCİYİ BÜYÜLER. BU BEY DE FRANCIS LUSTY. TEKNİK İŞLERDEN VE SEYİRCİYİ COŞTURMAKTAN SORUMLU. BEBEK? SELAM! ASLINDA OYUNCAK... AMA GERÇEK GİBİ! HA HA HA! BEYAZ ATLI ADLI OYUNUMUZDA KULLANIYORUZ. BENDENİZ AYNI ZAMANDA OYUNUN YAZARI VE BAŞ OYUNCUSUYUM. ŞİMDİİİ... BİZİMLE YEMEK YERSENİZ ÇOK MEMNUN OLURUZ... TEŞEKKÜRLER AMA NOTHING GULCH A GİTMEM GEREKİYOR. NOTHING GULCH MI? YARIN AKŞAM ORADA SAHNE ALACAĞIZ. BUYRUN, BEYAZ ATLI YA BİLETİNİZ... 10
DANSÇI KIZLAR, RODEO- LAR VE ADAM ASMA GİBİ TİYATRONUN DA VAHŞİ BATI YAŞAMINDA OLDUKÇA ÖZEL BİR YERİ VARDIR... SE- YİRCİSİ DE OYUNU SEY- REDERKEN KONUŞUR, MASAL İLE GERÇEĞİ KARIŞTIRIR... İLGİ ÇEKEN ÜÇ TÜR OYUN VARDIR. SHAKESPEARE İN OYUNLARI... BU AKŞAM ROMEO VE JULIET... BAK, MERCUTIO NUN RUHU HENÜZ BAŞLARIMI- ZIN ÜSTÜNDE DOLAŞMAKTA, KENDİSİYLE GİTMENİ BEKLİYOR... YA SEN YA BEN YA DA İKİMİZ BİRDEN... SEN, SEFİL ÇOCUK! BU- RADAKİ YOLDAŞI SENDİN, ONUNLA GİTMEK DE SANA DÜŞER... ŞİMDİ GÖRÜRÜZ! ROMEO YA 10 DOLAR! TAMAM! TYBALT A 25 DOLAR! SAKIN NUMARA YAPMAYIN! HAYDİ! YÜRÜ ROMEO! ROMEO KAZANDI! 10 DOLAR VER! ŞİKE VAR! TYBALD KIPIRDAMADI BİLE! HİLE VAR! SHAKESPEARE İ ASALIM! DÜZENBAZLARA NE CEZA VERDİĞİMİZİ GÖSTERELİM ŞUNLARA! 11
EN SEVİLEN İKİNCİ OYUN TÜRÜ, ÜNLÜLERİN HAYATINI CANLANDIRAN PİYESLERDİR...... SÖZGELİŞİ, SİYULARIN DA TANIDIĞI ÜNLÜ BİR AVCININ HAYATI... BURADA OYNAMAYI KABUL ETME- YECEKTİM! YAPMA! TOPLA KENDİNİ! TOPLAMAK MI? SEN İÇERİYİ GÖRMEDİN GALİBA!... AMA EN ÇOK SEVİLEN OYUNLAR, MELODRAMLARDIR! HAYIR! KARDEŞİME DOKUNMAYIN! İMDAAT! BENİMLE EVLEN- MEZSEN O ÇOCUĞU BİR DAHA GÖRE- MEZSİN! BEYAZ ATLI*! KAHRETSİN!... MELODRAMDA GENÇ KIZ KÖTÜ ADAMIN ELİNE DÜŞER- KEN ÜNLÜ KURTARICI ORTAYA ÇIKAR... KIZI RAHAT BIRAK AŞAĞILIK ADAM! * DEVRİN ÜNLÜ TİYATRO OYUNU. 12
RED KİT! SENİ KOCA KURT! KATRANIMIZ VAR TÜYÜMÜZ VAR ŞENLİĞİ SEVERİZ DAN! DAN! VINN! HANK WALLYS! PİS ÇAYLAK! GEL DE GÜNÜNÜ GÖSTEREYİM! SENİ BURADA HERKES GÖRECEĞİM HİÇ BURADA! AKLIMA GELMEZDİ BU AKŞAM HANK! OYUN VAR, SOYTARILARI SEY- REDECEĞİZ! SIĞIRLARA GELİNCE, SÜRÜNÜ ABILENE DE SATTIM. ATIMDA 10 BİN DOLARIN VAR. DEĞERLİ AT DİYE BUNA DENİR! NALLAR YUKARI! SÖKÜL PARALARI! HAYDA! SİZ HİÇ BÖYLE SAÇMA ŞEY GÖRDÜNÜZ MÜ? 13
BU PARAYA ÇOK İHİTYACIM VARDI RED! BENCE EMİN BİR YERE KOYSAN İYİ OLUR! HAKLISIN! EN İYİSİ BANKAYA YATIRMAK! NOTHING GULCH BANKASI EDWIN ZOOEY GENEL MÜDÜR NEREDE O SEFİL EDWIN ZOOEY? BU NE BİÇİM BANKA! GELDİİİ! SOK O ALTIPATLARI KILIFINA, ELİNDEN BİR KAZA ÇIKACAK! SENİ TİLKİ SENİ! KOCA BEBEK! AL ŞUNU, KASANA KOY! İYİ SAKLA DA TABUT PARAN OLMASIN! ALSAM MI ACABA? DUL VE YETİMLERDEN ÇALMIŞSINDIR! GEL, BARA GİDE- LİM! YARIN TEPENDE- YİM! SAKIN UNUTMA! BU AKŞAMKİ GÖSTERİYE HAZIRLANMIŞ- LAR ANLAŞILAN! EVET. BENİM BİLETİM BİLE VAR! ŞU SENİN BULAŞIK SULARINDAN İKİ BARDAK VERSENE YAKIŞIKLI! O ÇÜRÜK BAĞIRSAK- LARINA ÇOK BİLE AYYAŞ! HA HA HA! 14