T.C. AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI Trabzon Koza Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi PINAR ÖŞME PSİKOLOG Mart - 2014
YASAL DÜZENLEMELER KADINA YÖNELİK ŞİDDETLE MÜCADELE VE İLGİLİ ULUSAL VE ULUSLAR ARASI MEVZUAT 2
6284 Sayılı Kanun (Ulusal Mevzuat)
Amaç Bu Kanunun amacı; şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınların, çocukların, aile bireylerinin ve tek taraflı ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi amacıyla alınacak tedbirlere ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Bu kanunu okuyunuz.
ŞİDDET GÖRDÜĞÜNÜZÜ İSPATLAMAK ZORUNDA DEĞİLSİNİZ Kanundan yararlanabilmek için aynı evde yaşamak şartı yoktur. Kişinin kendi isteği ya da mahkeme kararı ile eşi ile ayrı evlerde oturuyorsa da, eşinden boşanmış olsa da eşin şiddet uygulaması durumunda Kanun şiddet mağdurunu korumaktadır. Kanunun uygulanması sadece fiziksel şiddete yönelik değildir. Kanun bütün şiddet türlerini kapsamaktadır. 5
ŞİDDETE UĞRADIĞINIZDA YA DA UĞRAMA TEHLİKESİ ALTINDAYKEN BAŞVURABİLECEĞİNİZ KURUM VE KURULUŞLAR 6
ŞİDDET ŞİKAYETE BAĞLI BİR SUÇTUR Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlükleri KOZA-Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri Polis Merkezleri -Jandarma Karakolları Sağlık Kuruluşları Belediyelerin Kadın Danışma Merkezleri Baroların Kadın Danışma Merkezleri ve Adli Yardım Kurulları 7
Kadın Sivil Toplum Kuruluşları Alo 183 Telefon Hattı Valilikler- Kaymakamlıklar Cumhuriyet Başsavcılıkları - Aile Mahkemesi Hâkimlikleri 8
BU KANUNUN KORUMASINDAN KİMLER YARARLANABİLİR? Şiddete maruz kalan kişi, çocukları, diğer aile bireyleri (akrabalar), Mahkemece ayrılık kararı verilen veya yasal olarak ayrı yaşama hakkı olan, evli olmalarına rağmen fiilen ayrı yaşayan ya da boşanmış olan aile bireyleri, Tek taraflı ısrarlı takip mağdurları. 9
Kimler Şikâyet ve İhbar Başvurusunda Bulunabilir? Şiddete uğrayan kişi, Diğer kişiler (aynı evde oturan kişiler, kardeş, çocuk, akraba ya da şiddeti gören, duyan, tanık olan komşu, öğretmen, doktor gibi kişiler). 10
KOZA ŞİDDET ÖNLEME VE İZLEME MERKEZLERİ ŞÖNİM 11
KOZA-Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri, gerekli uzman personelin görev yaptığı ve şiddetin önlenmesi ile tedbir kararlarının etkin olarak uygulanmasına yönelik destek ve izleme hizmetlerinin verildiği merkezlerdir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlıdır. Haftanın 7 günü 24 saat hizmet verir. 12
KOZA nasıl bir yönetim ve yaklaşım biçimine sahiptir? Şiddetle mücadelede en önemli sorun alanlarından biri farklı birimlerin uyumlu ve koordineli çalışmasını sağlayıcı mekanizma eksikliğidir. KOZA Merkezleri, farklı kurumların birimlerini tek çatı altında toplayan yapısıyla şiddetle mücadelede daha etkin ve daha hızlı hizmet sunmayı hedeflemektedir. Bu nedenle KOZA Şiddet Önleme ve İzleme Merkezlerinde, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı personeli yanı sıra İçişleri, Sağlık, Milli Eğitim, Çalışma Bakanlıkları personeli ile barolar, üniversite ve sivil toplum kuruluş temsilcileri görev yapmaktadır. 13
Merkezde hizmetlerin etkin bir biçimde sunumuna yetecek sayı ve nitelikte psikolog, sosyal çalışmacı, hukukçu, sosyolog, çocuk gelişimci gibi meslek elemanları ile sağlık personeli, eğitimci, kolluk görevlisi ve idari personel bulunmaktadır. 14
KOZA DAN KİMLER YARARLANIR? Şiddete uğrayan ya da risk altındaki kadınlar Şiddet uygulayan bireyler Toplumun tüm tarafları (kadın, erkek, çocuk, kamu, özel, üniversite, STK vb.) 15
Şiddet mağduru ve çocuklarına yönelik çalışmalar nelerdir? KOZA Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri, aşağıdaki hizmetleri sunar ya da hizmetlerin sunulması hususunda diğer kurum ve kuruluşlarla koordinasyonu sağlar, yönlendirme yapar: Maddi yardım Hukuki destek Tıbbi destek Psiko-sosyal destek 16
İstihdama yönelik destek Barınma hizmeti Kreş yardımı Çocuklar için burs Yönlendirme ve rehberlik Eğitim-öğretim konusunda destek 17
Şiddet uygulayan kişilere yönelik çalışmalar nelerdir? Psiko-Sosyal Destek Eğitim ve rehabilitasyon programlarına yönlendirmek, Sağlık kuruluşuna muayene veya tedavi için yönlendirmek, Meslek edindirme kurslarına yönlendirmek. İstihdama yönelik rehberlik 18
Konukevleri ve ilk kabul birimleri, KOZA-Şiddet Önleme ve İzleme Merkezlerine bağlı olarak faaliyet göstermektedir. 19
183 HATTI Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı na bağlı olarak çalışan ALO 183 hattı, şiddete uğrayan ya da uğrama tehlikesi bulunan ve desteğe gereksinimi olan kişilere psikolojik, hukuki ve ekonomik alanda danışmanlık hizmetleri sunmakta ve yararlanabilecekleri hizmet kuruluşları konusunda bilgi vermektedir. ALO 183 ücretsiz bir danışma hattıdır. 7 gün 24 saat herhangi bir telefondan 183 numarasını çevirerek şiddeti durdurmak için gerekli destek ve korumaya nasıl ulaşılacağı konusunda bilgi alınabilir. 20
İSTANBUL SÖZLEŞMESİNİN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ Uluslararası sözleşmeler (bir devlet imzalayıp onayladığı sürece) ulusal kanunlardan daha üstüdür. İstanbul Sözleşmesi için de aynı şey geçerlidir. Türkiye, Mayıs 2011 de İstanbul Sözleşmesi ne imza atan ilk ülke oldu ve ardından 25 Kasım 2011 de TBMM de onayladı. 2013 Eylül ayı itibariyle Sözleşmeyi 26 ülke imzalamış ve dürt ülke de onaylamış durumda (Arnavutluk, Karabağ, Portekiz ve Türkiye). 21
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ 1. BÖLÜM: Amaçlar, Tanımlar, Eşitlik ve Ayrım Gözetmeme, Genel Yükümlülükler 2. BÖLÜM: Bütüncül Politikalar ve Veri Toplama 3. BÖLÜM: Önleme 4. BÖLÜM: Koruma ve Destek Madde 5. BÖLÜM: Maddi Hukuk 6. BÖLÜM: Soruşturma, Kovuşturma, Usul Hukuku ve Önleyici Tedbirler 7. BÖLÜM: Göç ve Sığınma 22
8. BÖLÜM: Uluslar arası İşbirliği 9. BÖLÜM: İzleme Mekanizması 10. BÖLÜM: Diğer Uluslar arası Belgelerle İlişki 11. BÖLÜM: Sözleşmede Değişiklikler 12. BÖLÜM: Son Hükümler 23
İSTANBUL SÖZLEŞMESİ 11 MAYIS 2011 İstanbul Sözleşmesi nde Tanımlar Şiddete uğrayan ya da uğrama riski bulunanlara, özellikle de kadınlara ve çocuklarına ilişkin koruyucu ve önleyici, oldukça kapsamlı 80 madde içeren Sözleşmede yer alan tanımlar şöyle ki; 24
Kadınlara yönelik şiddet bir insan hakları ihlali ve kadınlara yönelik ayrımcılığın bir biçimi olarak anlaşılmaktadır ve ister kamusal ister özel alanda meydana gelsin, kadınlara fiziksel, cinsel, psikolojik ve ekonomik zarar veya ıstırap veren veya verebilecek olan toplumsal cinsiyete dayalı her türlü eylem veya bu eylemlerle tehdit etme, zorlama veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakma anlamına gelir. 25
Aile içi şiddet aile içerisinde veya hanede veya mağdur faille aynı evi paylaşsa da paylaşmasa da, eski veya şimdiki eşler ya da partnerler arasında meydana gelen her türlü fiziksel, cinsel, psikolojik ve ekonomik şiddet anlamına gelir. 26
Toplumsal cinsiyet kadınlar ve erkekler için toplum tarafından uygun görülen ve toplumsal olarak inşa edilen roller, davranışlar, eylemler ve nitelikler anlamına gelir. Kadınlara yönelik toplumsal cinsiyete dayalı şiddet kadına kadın olmasında dolayı uygulanan ve kadınları orantısız biçimde etkileyen şiddet anlamına gelir. Kadın sözcüğü 18 yaşın altındaki kız çocuklarını da kapsar. 27
İstanbul Sözleşmesi 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun ve Uygulama Yönetmeliği 28