DATCA-BURGAZ MEVKU KAZI SONUCLARI 1 (Lev. XXX /PL XXX) Mugla ili, Datga ileesi, iskele mahallesinin 2 km. kuzcydogusunda yer alan Burgaz mevkii, yiizcyindc gorulcn mimari yapilar vc 90k sayidaki seramik nedeniyle, 19. yy. sonundan itibarcn bilim adamlannin ilgisini cekmi tir. Etrafi bir surla cevrili olan vc akropolis olarak kabul cdilebilccek Dalacak Burnu ve etrafinda ycrlc mi bulunan bu aniik kent, yiizeyde cok yogun olarak gorulen arkaik vc klasik doncmc ait kalintilar nedeniyle de, yanmada iizcrinde yer alan oncmli bir antik kcnl konumundadir. Nitckim 1907'den hemen once Syme'li Panayiotis Polcmikos adh Yunanh bir tiiccar tarafindan yapilan kazilarda ele gccirilcn escrlcr kentin bncmini gostermektedir (Bu eserlerin bir bolumii Istanbul Arkeoloji Miizesi'ndedir) 2. Daha sonraki yillarda da bircok gczgin ve ara tirmaci tarafindan ziyarct edilcn antik kent, Bean ve Cook 3 tarafindan Arkaik ve Klasik Knidos olarak tanimlaninca daha gok ilgi gekmeyc ba lami tir. Bugiine kadar, Tekir Bumu iizcrinde yer aldigi ileri suriilen Knidos antik kentinde yapilan kazilarda, Hellenistik doncm oncesinc gidecek buluntulann ele gegmemesi, Knidos'un erken donemleri igin ba ka bir yerlesjm yen arama zorunlulugunu gctirmektcdir. Antik kaynaklardan edinilen bilgilere gore M. 6. 8. yy.'da Spartahlar tarafindan kurulan kent, ozellikle M. O. 4. yy.'da en gorkcmli cagini ya ami tir. Burgaz'da yapilan yuzey ara tirmalannda ise M. O. 4. yy.'dan daha gec bir buluntunun ele gegmemesi bu fikrin dogrulugunu dcstckliyor gibi goriinmektedir. Herodotos'un (I. 174) Knidos'u anlatirken kullandigi tanimin da Tekir Burnu'ndaki yerlcsjme uygun olmadigini bclirtcn Bean ve Cook, bu tanimin Burgaz'daki antik kent igin daha uygun oldugunu ileri surmektedirler. Aynca onlar, Thukydides'in (VIII. 35) Knidos hakkinda daha detayli bilgi veren pasajiyla da bunu deslcklemisjerdir. Triopion'u Kumyer Kalesi 1 Bu makalede, Izmir II Numarah Kiikiir ve Tabiat Varliklan Koruma Kurulu Mudurlu ii'nun Mugla ili, Dat a ilgesi, Iskele mahallesi I. ve III. derece arkcolojik sit alanlan i erisinde kanalizasyon fal^malarimn denetlenmesi ve sit alanlan icerisinde el alelleri ile arkeolog denetiminde kazilmasi karari uyannca yapilan bilimsel kazi fali ma]anna ili kin sonu^lar ele ahnmaktadir. 2 G. E. Bean - J. M. Cook, The Cnidia BSA 1952, s. 175-176. Polemikos'un yaptigi bu kazida, M. 0. erken 6. yy'a ait kire$ta i bir heykel, Euarkhos tarafindan Dioskurlar'a adanan bir ba ka heykel kaidesi, bir hayvan ya da nesne ta iyan erkek ve kadin heykelleri, ta tan yapilmi? hayvan ve kus, heykelleri, cam figiirin, bronz igne ve Korinth vazosu ele gecmi tir. Aynca, Polemikos'un 1911 tarihli mektubunda 8 m. derinlikte arkaik bir tapinaktan soz edilmektedir. 1907'de Datca'yi ziyaret eden Dawkins de, bu eserleri ve tapinagi gordiigiinu anlatir (Bean ve Cook 1952). 3 Ibid, s. 202-212.
1. Gczgin (bugiinku Palamut Biikii) olarak lokalizc edcn Bean ve Cook 4, Thukydides'in bu pasajina gore, Triopion vc Knidos arasindaki uzakhgin, Atina donanmasina yenilen, Spartah gemicilcrin ancak bir gecedc yaya olarak Knidos'a ula abilcccklcri bir mesafede olmasi gcrcktigini ileri siirerken, Knidos'un Tckir Burnu'nda olmasi du unuldiigiindc yanmadanm burnunda olan gcmilcrin Misir'dan gclccck olan gcmilcrin yolunu kesmek icin cok uygun bir po/.isyonda olacaklanni ve iki gruba aynlmalannin gereksiz oldugunu bclirtcrck, Knidos'un Burgaz'dan ba ka bir ycrde olamayacagini iddia cdcrlcr. Onlara gore, Samos'tan gclen Atinahlann, Thukydides'in de bclirttigi gibi, once Triopion'a daha sonra Knidos'a gitmelcri, Knidos'un Tckir Burnu'nda olmasi durumunda, mtimkun olamazdi. Her iki ycrlcsjm ycrinin malzcmcsini dc karsjlasjiran Bean ve Cook, Tckir Burnu'ndaki en crken buluntunun Hcllcnistik dbnemin basjanna ait oldugu, daha crken malzcmcnin sjmdiyc kadar elc gecmedigi saptamasini yaparken, Burgaz'daki bu antik kentte clc geccn en gee buluntunun Hcllcnistik doncm onccsinc ait oldugunu bclirtirler ve Knidos'un, Hcllcnistik doncm onccsindc (yakla ik M. O. 350 yilinda) Tckir Burnu'na tasjndigini one siirerlcr. 1967-1973 yillan arasinda Tckir Burnu'ndaki Knidos kentinde bir kazi yapan Love 5, burada Mykcn, arkaik ve klasik doncmlcre ait seramik buldugundan sbz ctsc dc, bu doncmlcre ait bir ycrlcsjm ycrinc rastlamamis. olmasi ve bu konuda fazla bilgi verrncmesi nedeniyle aydinlatici olmaktan uzaktir. Aynca Love, kentin tasjnma problcmine hie deginmemisjir. Bean, Knidos'un M. O. 360'larda Tckir Burnu'na la indigini bne siirerken, Knidos'la birliktc iinlii hcykcllras, Praksitclcs'in yaptigi iki Aphrodite heykelinden birini satin alan Kos'un M. 6. 365'de ta tnmasini buna kanit olarak gbstcrmcktcdir 6. Knidos'un M. 6. 6. ve 5. yy. sikkclcri iizcrindc cah an Cahn ise, buluntulann dagihmina bakarak, Knidos'un bclki dc bir kent olmadigini, kiigtik kiigiik birden cok ycrlc imdcn olu mu olabilcccgini vc bunlann tiimune Knidos dcnilmcsinin miimkun olabilcccgini ileri siirmcktcdir 7. 1984-1987 yillan arasinda yanmada iizcrindc yiizcy ara tirmasi yapan Tuna 8, Burgaz'da yaptigi gah malarda cok yogun miktarda arkaik ve klasik malzeme ele gecirmis, ve dbrt limana sahip olan bu kentin onemini ortaya koymu tur. 4 Ibid, s. 203. ^ Love, I. C, "A Brief Summary of Excavtions at Cnidos 1967-73", The Proceedings of the X International Congress of Archeology. 1973, s. 1111-1133. 6 G. E. Bean, Karia, s. 165-167. 'H. A. Cahn, Knidos. Die Miinzen des Sechsten und des Funflen Jahrhunderts v. Chr., Berlin 1970. s. 10-12. o N. Tuna, Ionia ve Datca Yanmadasi Arkeolojik Yiizey Ara tirmalan. V. Arastirma Sonuglari Toplantisi Ankara 1987, s. 311-2. 72
Dalfa - Burgaz Mevkii Kanalizasyon in;aati Kazi Somi9lan ItUHJUX 1: Ellc kazilan alan 2: iz. 5'dcki duvarin bulundugu alan Ilarila 73
I. Gezgin Kcnlin ta inmadigi tezini savunan en oncmli yayin isc, 1989 yihnda Demand tarafindan yapilmistir 9. Tekir Bumu'ndaki Knidos kentinin, tipik bir arkaik koloni ycrlcsjmi pozisyonunda oldugunu bclirtcn Demand, aynca Bean ve Cook'un Herodotos (I. 144) ve Thukydidcs'in (VIII. 35) pasajlan iizerine yapliklan yorumun da yanli hgini ileri surmus. ve Lovc'in yaptigi kazilarda ele gcccn, arkaik ve klasik doncmc ait buluntulan i aret ederek kentin ta inmadigini one siirmu ttir. Aynca Demand, 1990 yilinda yayinladigi kitabinda da 10, Knidos'un lokalizasyonuna yer verip, ayni nedenlerle Knidos'un kurulu undan itibarcn Tekir Burnu'nda ycr aldigini iddia etmektedir. Halen Tekir Bumu'ndaki Knidos antik kcnlindc kazi cali malanni siirdiiren Ozgan isc, bir tanc Knidos kcnli oldugunu, bunun da Tekir Burnu'nda bulundugunu ve Eski ve Ycni Knidos olarak iki kent aramanin yanli hgini ifade etmektedir 11. N. Demand, "Did Knidos Really Move?", Classical Antiquity, 8, 1989, s. 224-237. Demand bu yayimnda. Bean ve Cook'un kanit olarak ileri siirdukleri Herodotos'un pasajrni yanh degerlendirdiklerini ve bu pasajdan kentin ta mmasina ili kin bir bilginin cikanlamayacagini anlatir. Aynca bu pasaja gore, Knidos ve Triopion olarak gecen yer adlarinin aym yeri, yani Tekir Bumu'ndaki Knidos'u gosterdigine dikkati ccker. Demand, Thukydides'in pasaji (VIII. 35) icin de ayni eyleri savunmaktadir. Bean ve Cook'un bu pasaji, Knidos kentinin kesin olarak Burgaz'da oldugunu kabul etmekle, yamlgi icerisinde olduklanm ifade eder. Demand bu pasajdan u sonuclan cikarmi tir: Ikiye aynlan Sparta gemilerinin yansi, Misir'dan gelecek gemileri gcizetlemek icin devriye gezmek uzere, diger yarisi da kenti korumak iizere gorevlendirilmi lerdir. Atina filosu once devriye gezen Sparta gemilerini ele gecirmi, daha sonra da kente saldirmi tir. Yani Triopion ve Knidos farkh yerler degildir. Devriye gezerken Atinahlar tarafindan ele gecirilen Sparta gemilerinden kacan askerlerin, Knidos'a gece yansinda ula malarimn nedeni, Bean ve Cook' un ileri siirdugu gibi, Triopion ve Knidos'un ayn ycrle imlcr olduklan ve iki merkez arasinda yakla ik 8-9 saatlik bir uzakligm bulunmasindan degil, askerlerin silahsiz olmasmdan ve kentin Atina ku atmasi altmda bulunmasmdandir. Aynca, Triopion ve Knidos'un farkh yerler olmasi durumunda bile, Atinahlardan kacan askerlerin ayni gun icinde once Atinahlarla sava malan, sonra yiizerek kiyiya fikmalan (ki bu mesafe bilinmiyor) ve 8-9 saat yiiriimeleri, Knidos'a gece yarisi ulafarak, crtesi sabah Atinahlara kar i kenti savunmalan pek mantikh degildir. Demand'in bir diger kaniti ise Aristoteles'dir (bk. 1989, s. 232, dipnot 33). Demand, Aristoteles'in, Iasos ve Mytilene'de ya adigi sirada (muhtcmelcn 348-342 yillan arasinda) yazdigi Historia Animalium adh kitabinda Knidos yakinlannda gordiigil durgun goletten soz ederken, Knidos ifin eski veya yeni tanimlamasim kullanmadigina dikkati cekerek, kentin 350 yilinda ta mmasi durumunda, bu donemde Knidos'un 90k yakininda ya ayan Aristoteles'in bundan haberinin olmamasimn ve kitabinda bundan soz etmemesinin miimkun olamayacagini iddia eder. 0 N. Demand, Urban Relocation Consolidation.1990, s. 146-150. in Archaic and Classical Greece, Flight and 1 R. Ozgan bu bilgiyi XVI. Kazi Sonuclan Toplantisf nda vermi tir. 74
Datca - Burgaz Mcvkii Kanalizasyon In^aati Kazi Sonuclan Kentin Tarihgesi: Yanmada iizerinde yapilan yiizcy ara tirmalan, en crken malzcmcnin Orta Tunc agi'na kadar gittigini gdstcrmcktcdir 12. Aynca Pylos'da ele gegen Mykcn yazitlanndan da yanmada iizcrinde bir kent oldugu anla ilmaktadir 13. Knidos kentinin crken ddneminc ili kin bilgileri Herodotos'ta bulmak miimkiindur. Hcrodotos tarafindan (I. 174), Lakedaimonia'lilann kurdugu kent olarak anlatilan Knidos'un, M. O. 7. yy. sonlanna dogru Ionia, Karia ve Aiolis kcnllcrindcn bazilanyla birlikte Misir'da bir tapinak kurdugu ve ticari ili kilcrde oldugu goriilmektedir ( II. 178). Yine Herodotos'tan (I. 144) dgrcnildiginc gore Knidos, Lyndos, Ialysos, Kamciros, Kos ve Halkarnassos bir Dor Hcxapolis'ini olu turan kentlerdi ve bu kcntlcr Knidos topraklanndaki Apollon Triopios Tapinagi'nda oyunlar diizcnlemckicydi. Ancak daha sonra Halikamasos bu birlikten cikanlmi ti ve Herodotos'tan da ogrendigimiz gibi (I. 174), M. O. 6. yy.'in ikinci yansinda, hie bir direnmc gdslcrmcdcn, Pers egcmcnligi altina girmi lir. M. O. 480-412 yillan arasinda Knidos, digcr bazi Karia ve Lykia kentleri ile birlikte Attika-Delos Dcniz Birligi'ndc goriilmektedir; bu birligin listelcrinden anla ildigina gore, birligc iki ile bc talent arasinda degi en vcrgi odcmi tir 14. Atinali komulan Kimon'un Asia kiyilanna yaptigi sefcr sirasinda 200 trireme ile birlikte Knidos ve Triopion'da bir sure konaklamasi (Plut. V. 12), kentin bu tarihlcrde Dcniz Birligi'ne bagli bulundugunun bir digcr gdstergesidir. Daha sonra satrap Tissaphernes'in, Peloponnesos Sava i sirasinda, Knidos'u dcniz birligindcn gikmasi ve Atina'ya kar i cephe almasi icin ki kirttigi; bunun iizcrine Sparta'nin kenti korumak iizcre 12 gemi gdndcrdigi, bu gcmilcrin 6 tancsinin Knidos limanina demirlcrkcn, digcr 6 tancsinin dc Misir'dan Atina'ya gitmckte olan ticari gemilcri durdurmak iizerc Triopion' da mcvzilcndigi, bundan haberdar olan Atina'nin, Samos'ta bulunan donanmayi Knidos iizcrine gdndcrdigi de bilinmcktcdir. Atina gemilcri, Triopion'da bulunan 6 Sparta gemisini batirmi lar, ancak gemide bulunan sava cilar kurtulmayi ba armi lardi. Daha sonra Knidos'a saldiran Atinahlar, cok yakla malanna ragmen, savunma sistemi kdtii olan bu kcnti (Thukydidcs sursuz olarak tanimlar) clc gecirmeyi ba aramami lardi. Knidoslular geceden yararlanarak kentin savunmasini guclendirmi ler ve ayni gccc Triopion'daki yenilgiden kacarak kurtulan Spartah dcnizcilcrin de kente ula ip kendilerine katilmasiyla, ertesi giin kenti ba anyla savunmu lardi. Kcnti ele geciremeyen N. Tuna, "Ionia ve Dat9a Yiizey Ara tirmalan", /. Ara lirma Sonuglari Toplantisi, Ankara 1983, s. 126. Bu yayinda Orta Tung fag buluntulanna ait herhangi bir resim veya fizim verilmemektedir. -*J. Chadwick, The Mycenaean World, Cambridge 1976. s. 80-81. Bu eserde, Pylos'da ele gefen Myken tabletlerinde, kole olarak getirilen bazi kadinlann bir kisminin Knidos'lu olduklan belirtilmektedir. A RE, 920; H. T. Wade-Gery, The Athenian Tribute Lists ///, Princeton, New Jersey 1950,.s. 24, 53, 271. 75
I. Ge/.gin Atinalilar, kcnlin topraklanni yagmalayip yanmadayi terk ctmi lerdi (Thuk. VIII. 35). M. 6. 394 yilinda Pcrslcri dc yanina alan Atinah Konon, Knidos yakinlanndaki dcniz sava inda Sparlahlan bozguna ugratinca, buradaki Sparta denclimi sona crmi lir. Daha sonra, bazi Yunan kcntlcri ile birlikte Pcrslere, Spartahlara vc Atina'ya kar i bir birlik kuran Knidos 15, M. 6.387'deki Krai Ban i ilc biitiin kiyi kcnllcri gibi, Pcrs cgcmcnligi altina girmis, ve durum Biiyiik iskcndcr ddncminc kadar boylc dcvam etmi tir. M. O. 330'dan sonra kcnt, ya amini Tckir Burnu'nda dcvam cttirmi tir. Burgaz Kanalizasyon Kazisi: Kazi bnccsi yiizcy ara urmasi sirasinda, mcvcut sil alani sinirlan di inda, daha once kazilmis, bir kanalizasyon kanalmda, Dalacak Burnu'nun 200 m. batismda, son dercce kalitcli i cilige sahip bir duvar parcasi aciga cikanlmi tir ( iz. 5). Resmi ya da dinscl bir yapiya ait olmasi gcrckcn bu duvar, ust iiste iki sira blok ta tan olu makladir. Dikdortgcn bloklardan olu an bir sira ta in iizerindc iki sira dikdortgcn ve 50k incc bir i cilige sahip bosajh bloklardan olu an duvar olurmaktadir. Yapilan ara tirmalar toprak iizerindc dc benzer bloklann cok sayida goriildiigiinii ortaya koymu tur. Aynca bu alanda yapilan cahs/nalar, bu yapinin orijinalde daha yiiksck oldugunu gostermi tir. Bu duvann kesin tarihi hakkinda da bir fikir cdinmck mumkun olmamakla birlikte, ta i ciligi agisindan en yakin benzeri olarak Magnesia'daki Artemis tapinaginin temenqs duvanni 1 " gostcrmck mtimkundiir. ^cvresinde 50k yogun olarak M. O. 4. yy.'a ait scramik cle gecen bu yapinin da ayni yiizyila ait oldugunu dii iinmck gerekmcktcdir. Kanalizasyon kanahnin biiyiik bir boliimiinde, anakayanin toprak yiizcyindc olmasi vc arkeolojik buluntu icermemesi nedcniyle bu alanlar i makinalanyla kazilmi tir. Sadcce, anakayanin derindc oldugu vc toprak yiizcyindc dc arkclojik kalintilann tesbit cdilcbildigi, 1035 ve 1036 No. lu kanalizasyon bacalan arasinda, arkeolog denctiminde kazi yapilmi tir (bk. Harita). Yakla ik 8. 00 m. list kodunda olan bu alanda yapilan cah malarda, sdz konusu alanin yol uzcrinde olmasi ve yol yapimi sirasinda, is. makinalanyla yapilan cah malann tist tabakalara zarar vermesi nedcniyle, dnemli bir kisminin yok oldugu anla ilmi ur. 1035 ve 1036 No. lu kanalizasyon bacalan arasinda yapilan kazi cali malannda biiyiik ta bloklardan yapilmi bir yapi kismen aciga cikanlmi lir. Kaba olmasina ragmen saglam bir isgilijc gostcrcn bu yapinin, onceki yillarda yapilan su kanali ve yol cali malan nedcniyle, oncmli bir tahribat gordiigii tesbit edilmi tir. Yakla ik olarak 8. 00 m. tist kodundan itibarcn gah malara ba lanan C alaninda 6. 00 m. koduna kadar, icerisinde M. O. 6. yy.'dan M. O. 4. yy.'a 3 G. E. Bean, Karia, s. 16. & W. Miiller-Wiener, Griechischen Dauwesen in der Aniike, Munchen 1988, s. 71-72, Fig. 76 33.
Datca - Burgaz Mcvkii Kanalizasyon In^aali Ka/.i Sonu9lan kadar malzcmcnin bulundugu qpk yogun bir scramik dolguyla kar ila ilmi tir. Bunlar arasinda, M. O. crkcn 6. yy.'a tarihlcnmcsi miimkiin olan ko an atlann tasvir cdildigi kabartmah pithos govde parcasi (Kat. No. 4), dikkati cckmcktcdir. Proto-Attik ozclliklcr gdstcrcn bu pithos'un benzerini Bean vc Cook da Burgaz'da bulmu lardi 17. Yakla ik 2 m. derinlikte olan bu dolgunun kan ik oldugu vc hepsinin ayni anda dolduruldugu gozlcnmi tir. M. O. 4. yy. sonlannda gcrcckle tirilcn tesviyc sirasinda yapildigi anla ilan dolgu icerisinden clc gegen malzemcnin cogunlugunu, M. O. 4. yy. Attika siyah firnisli seramigi olu turmaktadir. Bunun di inda, arkaik vc klasik doncmc ait Attika siyah figiirii vc kirmizi figiirii ile cok sayida ycrli scramik dc clc gccmi^lir. Ozclliklc 17 Kat. No. lu kantharos 1^, 22 Kat. No. lu skyphos 19 vc 25 Kat. No. lu acik kap tondd pargasim 20 da ornck olarak vcrcbilcccgimiz M. 6. crkcn 4. yy.'a ait seramik grubu, bu dolgu icerisindc cogunlugu olu turmaktadir. Dolgu icerisinden gelen malzcmcnin dncmli bir kismini Attika scramiginin olu turmasi ve bu kadar yogun malzcmcnin bir arada olmasi ilginclir. Ciinkii, dolgu olarak kullanilsa da bu yogunlukta malzcmcnin bir arada bulunmasi, aciklanmasi giic bir durumdur. Oysa yalnizca bir bothros'un tcmizlcnmcsi ile bu miktarda scramik clc gccirilcbilir. Ancak durumun boyle olduguna ili kin hicbir veri dc clc gcgmcmi tir. 1-4 vc 6 numarali duvarlardan olu an yapinin ic kisminda yapilan cah malarda ise uc mimari cvrc tcsbit cdilmistir: 2 No. lu duvann tckrar kullanilmasi ve 3 No. lu duvann cklcnmcsi ile ortaya cikan III. mimari evre (Plan 1, Ciz. 1), toprak yiizeyinc yakin olmasi nedeniyle, yol yapimi vc su borularmin do cnmcsi sirasinda yapilan diizcltmc vc kazi cah malan sonucunda oldukca tahrip olmu tur vc bilgi vcrmcktcn uzaktir (Ciz 1). Bu mimari evrcye ail bir tabana vc in situ bulunluya rastlamak mumkiin olmami tir. Yakla ik 7. 40 m. iist kodunda biiyiik blok ta lardan olu an do eme II. mimari cvrcyi tcmsil ctmcktcdir. Bu do cmc, ayni zamanda orijinal evreyi iptal eden dolgunun iizcrini kapatir gdriinmcktcdir (Ciz. 2-3). 7. 40 m.'den ba layan bu dolgu 6. 55 m. koduna kadar devam etmekte olup, C alamndaki dolguyla ayni ozclliklcri gostcrmcktcdir. Bu dolgu igerisinde M. O. S.yy.'dan M. O. 3.yy.'a kadar kan ik scramik cle gecmi tir. Bu malzcmc arasinda, geomclrik doncmc ait bir krater govde parcasi (Kat. No. 3) en crkcn buluntuyu tcmsil ederken 21, Attika kirmizi figiir teknigindc bezenmis, scramikler de clc gccmi tir. 9 ve 11 Kat. No. lu krater govde parcalan ile 12 Kat. No. lu kapak govde parcasi kirmizi figiir 17 G. E. Bean - J. M. Cook, The Cnidia, BSA XL1V, 1949, s. 56, Fig. 3a. ^Brian A. Sparkes - Lucy Talcott, The Athenian Agora XII. Black and Plain Pottery, part 1, 2. Athens 1970, Cat. No. 652, 696, pi. 28, Fig. 7. Form olarak 652 No.'lu kantharosa benzemekle birlikte tondosundaki palmet ve rulcttcn olu an bezeme afisindan 696 (pi. 56) No. lu esere benzemcktedir. Her iki eser de M. 0. 4. yy.'in ilk yansina verilmektedir. 19 Form icin bk. ibid, pi. 16, Fig. 4, Kat. No. 349. 20 Bezeme sistemi olarak, bk. ibid, Kal. No. 780, 781 ve 783, pi. 57 /,1 Bu par^a uzerindeki \q\ tarah meanderlcr geomclrik donemde 90k kullanilan bir motiftir. 77
1. Gezgin teknigini temsil eden scramiklcrdir. Dolgu icerisindcn gclen en yogun malzeme Attika siyah fimisli scramigidir. M. 6. crkcn 4. yy.'a ait bir tabak (Kat. No. 21) 22 vc bir kase (Kat. No. 23) 23 ilc, yinc M. 6. 4. yy.'a ait olan kiiciik bir kase (Kat. No. 24) 24 bunlardan sadccc birkacidir. Bu dolgu icinde gok sayida amphora da ele gcgmi tir vc bunlann cogunlugunu mantar agizh amphoralar olu tururken, az da olsa arkaik doncme ait amphoralar da gdriilmektcdir. Mantar agizh amphoralara ait en ilginc ornck 29 Kat. No. lu amphora agiz-boyun pargasidir. M. 6. 4. yy.'a ait olan bu amphoranin 25 boynunda YniA harflcrindcn olu an bir graffito gdriilmektcdir. Hem sagdan hem dc soldan cksik harflcr olmasi nedeniyle tarn olarak anla ilamamakla birlikte, bunun [Et>p]i)jti8Lr <;] olarak lamamlanmasi miimkiin gdrunmektedir. Bunun di indaki iki amphora da (Kat. No. 30 ve 31), bu dolgunun en gcg malzcmclcri olarak dikkati cekmektedirler. Kanonik Knidos tipi amphoralar olarak lanimlanabilccck bu iki amphoradan 30 Kat. No. lu olam digerine gore daha ko eli ve daha genis, dudakli olmakla birlikte, kulplanndan birisinde O (omikron) harfi yer almaktadir. 31 Kat. No. lu amphora ise lipik bir Knidos amphorasi nitcligindc olup, kulplannin her ikisindc de A0HI ifadcsi ycralmaktadir. Bclki de M. 6. III. yy.'a tarihlemenin 26 dogru olacagi her iki amphoranin di inda bu tarihe verilebilccek ba ka bir buluntu yoktur. Bu dolguda sadccc bir tanc figiirin ele gccmi tir (Kat. No. 32): Uzun sacli, sakalli, i man gobckli vc oturur (?) durumda olan bu pi mi toprak bir crkek hcykclciginin Klasik doncme ait oldugu anla ilmaktadir ve bunun erken drncklcri Agina'daki Apollon kutsal alamnda ele gecmi tir 27. Bu dolgu yakla ik olarak 6. 45 m. koduna kadar devam ettikten sonra sona ermis, vc ycrini I. mimari cvrenin tabanina birakmi tir. 1-2, 4 ve 6 No. lu duvarlardan olu an en crkcn yapi evrcsinin tcmcllcrinin 6. 00 m. koduna kadar devam cttigi saptanmi tir. Bu yapi katina ait taban 6. 40 m. kodunda bulunmus, ancak in situ herhangi bir buluntuya rastlanmami lir (^!iz. 3). Bu taban kaldinlip altina inildigindc, arkaik malzcmcnin gogalmasi hemen dikkati cekmcktcdir. Bunlar arasinda ele gecen, Droop kylix (Kat. 22 B u tabagi Brian A. Sparkes-Lucy Talcott, The Athenian Agora,Vol.XlI. Black and Plain Pottery, Part 1, 2. Athens 1970, Kat. No. 1046 ve 1049 (Fig. 10) ile karsila tirarak, M. O. 4. yy.'in ba lanna tarihlemek mumkiindiir. 23 Kasenin benzeri i?in bk. ibid, Kat. No. 821 ve 822, Fig. 8. 24 Tuz kabi olarak da isimlendirilen kase icin bk. ibid, Kat. No. 949, Fig. 9. Mantar agizh amphoralar igin bk. J. Y. Empcreur, "Producteurs d'amphores dans les ateliers de Re adiye", VI. Ara tirma Sonuglan Toplantisi, Ankara 1988, s. 159-165. ^"Her iki amphora icin de bk. C. G. Koechler - M. B. Wallace, "The Transport Amphoras: Description and Capacities", AJA 91 (1987), s. 49-51. ^'Ingrid Margreitcr, Alt-Agina 11,3. Die Kleinfunde aus dent Apollo-IIeiligtum, Mainz-Rhein 1988. s. 25, Tafel 10, Fig. 151-2. Agina eserleri govde proporsiyonlari, duru taki katilik ve stil acismdan 90k daha erken goriinmektedir. Datfa figurini ise sac-sakal stili ve yiiz ifadesi ile daha erken olmahdir. 78
Datca - Burgaz Mevkii Kanalizasyon ln aati Kazi Sonuclan No. 7) 28, Ionia kasesini andiran agik kap (Kat. No. 6) 29 ve yiiksek ayakh kapah kap kaidesi (Kat. No. 26) dikkati cekmektcdir. Aynca B alaninda devam edilen gah malarda 6. 00 m. kodunda azalan malzeme 5. 75 m. kodunda tamamcn bitmi tir. 2 No. lu duvann hemcn batisinda ycr alan A alaninda yapilan cali malarda ise 6.10 m. koduna kadar inilmi tir. 7. 90 m. ile 7. 20 m. kodlan arasindan, kan mi balcikh toprak tabakasi icjnde cle gegen bronz bir toka parcasi (Kat. No. 33) oldukca ilginclir. Uzerinde aslan govdeli, kanatli, gift timakli, ayaklan da kanatli, insan yiizlii, ycleli ve sakalli, insan ba li (?) bir yaratigin tasvir edildigi bu toka parcasinin en yakin benzeri Persopolis'deki Kserkses kapisinin dogu girisjnin sagindaki kanatli, aslan govdeli ve sakalli yaratiktir 30. Persopolis'deki bu yaratigin farkli olan yam, ba indaki polos'a benzeyen ba hgi ve ayaklannda kanatlann olmamasidir. Akhamenid sanatinda oldukca sik goriilen bu figiirii gemmcler uzerinde de gormek miimkiindur. 31 Ayrica bu toprak tabakasi icinde, siyah figiir tekniginde bezenmi, iizerindc aslan vc ycngcc figiirlcri bulunan bir krater govde parcasi (Kat. No. 5) ve cok sayida M. O. 4. yy. Atlika siyah firnisli seramigi ile yine gok sayida ycrli firnisli kase parcasi bulunmu tur. 7. 20 m. kodundan itibaren B ve C alanlannda da goriilen dolguyla A alaninda da kar ila ildi. Yakla ik olarak 6. 40 m. koduna kadar devam eden bu dolgu icinde de, diger alanlarda oldugu gibi, kan ik seramik ele gecmi tir. 8 Kat. No. lu krater bu buluntular igerisindc en ilgi ceken eserdir. Attika kirmizi figiir tekniginde bezenmis. olan bu krater'i M. 6. 5. yy. sonlanna tarihlemek miimkiindiir. 32 Bunun yanisira 10 Kat. No. lu, uzerinde griphon tasviri bulunan kirmizi figiirlii krater govde parcasi 33, 16 Kat. No. lu iizeri sarma ik yapraklan ile bezcnmi olan alabastron govde parcalan 34, gdvdesinde dikinc dalgah gizgilerden olu mu bir bezeme olan 14 Kat. No. lu lekan, 18 Kat. No. lu balik tabagi (ki bu, siyah firnisli bahk tabaklannin /s Droop kylixler igin bk. Mary B. Moore-Maria Z. P. P., Athenian Agora XXIII, Attic Black Figured Pottery, New Jersey 1986, s. 306, Kal. No. 1747. ^"Forrti olarak en yakin benzeri, E. Pierro, Ceramica "lonica" non Figurata E Coppe Attische A Figure Nere, Roma 1984, Tav. I, XIH, s. 13 (M. O. erken 6. yy.). 3^A. U. Hope, A Survey of Persian Art, vol. 7, pi. 83. 3 lj. Boardman, Greek Geems and Finger Rings, s. 305-6, Fig. 825, 834, 837. Boardman bu yaratiklann detaylarimn Asur etkili, ancak yaygin bir Akhamenid tipi olduklarini belirterek M. O. 5. yy.'a tarihlemektedir. 320zerinde bir kadm ve bir erkek tasvirinin bulundugu bu krater, form ve stil olarak Parthenon donemi ressamlanndan Chrysis ressammi cagnstirmaktadir. Ozellikle goz cizimi nedeniyle bu benzerligi kurmak miimkiindur (J. Boardman, Attic Red Figure Vases. The Classical Period, London 1989. s. 99, Fig. 183). -'-'Ozellikle M. 0. 4. yy.'da kirmizi figiir ressamlan arasmda 50k sevilen bir figiir olan griphon icin bk. ibid, Figs. 402, 408, 410, 412, 414, 379, 380, 425. 34 M. 0. 4. yy.'in ilk yansma tarihlenebilecek olan bu alabastron'a form olarak sik rastlanmazken, bezeme olarak ozellikle M. 0. 4. yy.'da sikfa gorlilmektedir (Brian A. Sparkes - Lucy Talcott, The Athenian Agora.Vol. XII. Black and Plain Pottery. Part 1, 2. Athens 1970, Kat. No. 78-9, 81; pi. 4). 79
1. Gczgin gee drncklerindcndir) 35 burada clc gegen buluntular arasindadir. M. 6. gee 5. yy.- erken 4. yy.'a tarihlcncbilccck olan 27 Kat. No. lu 36 vc M. O. erken 4. yy.'a ait olan 28 Kat. No. lu siyah lirnisli kandillcr dc 37 bu dolgu icinde bulunmu lur. Ayni zamanda bu dolgu icinde, cok sayida ycrli firnisli kase ve giinliik scramik dc clc gecmis^ir. Olc yandan, bu alanda 6. 20 m. kodundan ilibarcn goriilcn sari renkli toprak tabakasi icinden 2 Kat. No. lu kusju bir kase gdvdc parcasi, 1 Kat. No. lu kapah kap kaidc parcasi vc cok sayida arkaik scramik bulundu. Sonuc olarak; M. 6. 5. yy. sonlannda in a cdilmis, oldugu izlcnimini vercn bu yapi, cogunlugunu Attika siyah firnisli scramiginin olu turdugu bir dolgu ile iptal cdilcrck tcsviyc cdilmisjir. Gcomctrik ddnemden M. O. 3.yy.'a kadar kan ik scramigin cle gectigi bu dolgunun tarihini, buradan ele gegen en gee scramiklc saptamak mumkundiir. Bu dolguda ele gecen en gee scramik isc 31 Kat. No. lu amphoradir. Knidos amphorasi olarak tanimlanabilccck olan bu amphoradan ba ka gec bir buluntu olmamasi da ilginctir. Daha sonra duvarlann ytikscltilmcsi ve 3 No. lu duvann cklenmesi ile yeniden kullamldigi anlasjlan bu yapinin, son kullanimina ili kin bilgi edinilcmcmi tir. Bu yapinin altinda yapilan cali malarda isc, kentin en erken buluntulan olarak M. O. 8. vc 7. yy.'a kadar incn scramiklcrc (Kat. No. 1, 2) rastlanmi tir. Bu buluntular "Knidos' un M. 0. 8. yy.'da kuruldugu" fikrine de uygun du mcktcdir. Ancak kentin kimliginc ili kin hcrhangi bir buluntuya rastlanmamasi nedeniyle, Burgaz'daki bu ycrlc mcnin kesin olarak Knidos oldugunu soylcmck mumkun olmamakta ise de, Dcmand'in gorii lcrine katilmak imkansiz gortinmektcdir; giinkii antik kaynaklardan Triopion ve Knidos'un ayn ycrlcr oldugu net olarak anlasjlabilmektcdir 38. Bunun yanisira, Knidos'un M. 6. 8. yy.'da kuruldugu kabul cdilirse, yeni bir yerlesjm icin, suyu, topragi olmayan Tckir Burnu'nun 39 tcrcih cdilmesi olanaksizdir. Aynca M. O. 4.yy.'da cok zengin oldugu kabul edilcn bu kente ili kin hicbir buluntunun olmamasi da kentin Tckir Burnu'nda oldugu dii iinccsini ku kulu hale gclirmcktcdir. Tckir Burnu'nda M. 6. 4. yy. ve dncesine ait hie bir kahntinin olmamasini crozyonla aciklamak imkansizdir. Erozyonun boyullan nc olursa olsun, kente ait mutlaka bir kahntinin ele -'-'Balik tabagimn benzeri i in bk. Brian A. Sparkcs - Lucy Talcolt, Athenian Agora, Vol. XU: Black and Plain Pottery. Part 1, 2, Athen 1970 Kat. No. 1072; Fig. 10 '"Bu kandilin form olarak en yakm benzeri icin bk. Ingeborg Scheibler, Kerameikos XI, Griechischen Lampen, Berlin 1976, Taf. 41, Fig. 233. -*'Form olarak bk. J. W. Hayes, Ancient Lamps in the Royal Ontario Museums, Greek And Roman Clay Lamps, Toronto, 1980, pi. 2-3, Fig. 15; Ingeborg Scheibler, Kerameikos XI, Griechischen Lampen, Berlin 1976, s. 28, Taf. 19, Fig. 92. 38 Herodotos (I. 174) ve Thukydides'in (VIII. 35) pasajlan dis,mda, Plutarkhos'un (V. 12) bir pasajmdan da anla ilmakladir ki, Triopion ve Knidos kesin olarak ayn yerlcrdir. Ger ekten Plutarkhos, Kimon'un 200 trireme ile birlikte Triopion ve Knidos'ta bir sure konakladigini anlatmaktadir. '" Tekir Burnu'nda bu gun de icme suyu ve tanm arazisi sorunu vardir. 80
Dat9a - Burgaz Mcvkii Kanalizasyon In^aati Kazi Sonuclan gecmesi gcrekirdi. Tckir Burnu'nda, M. 6. 4. yy. dnccsinc ait scramigin olmasi, burasinin Knidos oldugunu da gdslcrmcz, olmadigini da. M. O. 4. yy.'da, tip okulu acan, matcmatikci vc astronomlar ycti lircn bir kcntten geriye sadecc birkag kticiik buluntunun kalmasi vc her cyin crozyonla yok oldugunun ilcri siiriilmcsi, dogrusu pck inandinci dcgildir. Bean ve Cook'un Eski Knidos'un Burgaz'da oldugu fikrinin dogru oldugu kabul edildigindc, kentin ta inmasinin onlann ilcri siirdiigii tarihtcn daha gee bir tarihte yapilmis, oldugu dikkalc alinmahdir. Dcmand'in makalesinde 40 anlattigi Arislotclcs orncgi dc, aslinda Knidos'un Burgaz'da oldugu ve ta inmanin da Bean vc Cook'un verdigi tarihtcn daha sonra (yani M. O. 330 yillannda) gcrcekle tigi fikrini dcstcklcmcktcdir. Ciinkii Aristotcles'in Historia AnimaUum adli kilabinda anlattigi olayda gecen "gold" halcn Datca' ileesi merkczindc, yani Eski Knidos yakinlanndadir. Daha acikca sbylcmck gerckirsc, Aristotcles'in golcti gordiigu ycr Burgaz idi ve hcniiz kent Tckir Burnu'na ta inmami ti. Bu cahijmalar sirasinda clc gecen malzcmc, kentin, dzellikle M. O. 4. yy.'da giiclii oldugu vc bu yiizyilin sonlanna dogru ta indigi sonucunu vermcktcdir. Ancak M. O. 4. yy.'dan sonraya ait buluntunun da olmasi, kentin tamamcn la inmadigi, cskisi kadar giiclii bir kent olarak dcgilse de, hayatim bir koy olarak surdiirdiigiinii ortaya koymaktadir. Burgaz' daki bu kentin, ozclliklc M. O. 3. yy.'dan ba layarak yogun bir ckilde scramik uretilcn Rc adiyc' deki atclyclcrin bu kadar yakimnda bulundugu; licarct vc uretilcn scramiklcrin ta inmasi \qm 50k uygun olan limanlara da sahip oldugu dii unuldiigundc, tamamen terkedildigini kabul ctmek yanilgi olurdu. 41 Buluntulann M. O. 4. yy.'dan sonra azalmasimn nedeni olarak da, M. 6. 4. yy.'in sonunda nufusun onemli bir bdliimiiniin Tckir Burnu'na ta inmasini gdstcrmck dogru olacaktir. Burgaz'in Eski Knidos oldugunu kabul ctmck, M. O. 4. yy.'dan once Tekir Burnu'nda herhangi bir ycrlcsjm olmadigi anlamina gclmemelidir. Tersine, Tekir Burnu'nda erken bir ycrlcsjm bulunmasi durumunda ise (ki Love, buradaki gali malannda crken malzcmc bulmu tur) Burgaz' daki yerle imin Eski Knidos olmadigini soylcmck dc miimkun dcgildir. Tckir u N. Demand, "Did Knidos Really Move? The Literary and Epigraphical Evidence", Classical Antiquity 8, 1989, 224-237. Hellenistik donemle birlikte ve Szellikle M. 0. 2. yy.'da yarimadamn Rhodos'un yonetimine girmesiyle, arkaik donemden itibaren scramik uretilcn Re5adiye'de onemli bir canlanma olmu5tur. Re adiyc, M. 0. 2. yy.'dan itibaren amphora uretimindc, donemin ihtiya5larmi gideren en onemli merkez haline gclmi ve M. S. 2. yy.'a kadar, Knidos'un comlekfi mahallesi olarak uretimini yogun olarak devam ettirmi^tir. Burgaz'daki yerle imin tamamen terkedilmesi durumunda, boylesine biiyiik bir tirctim merkezinin en biiyiik problemi ula im olurdu. iinkii, sadece birka? km. uzakhkta bulunan Burgaz'daki limanlar, uretilen mallarin ta mmasi i^in 90k biiyiik bir kolayhk saglamaktadir. Burgaz di indaki en yakin liman Karakoy limam olup, hem Burgaz limanlan kadar korunakh degildir, hem de 50k daha uzaktir. Bunun di mda, antik donemde, Datca'daki bir diger onemli ticari etkinlik de arapcihktir. Tepclcrde bugiin bile izlcncbilcn teraslarm 9oklugu, tizum ve arabm ne biiyiik oranda iirelildigi konusunda bilgi vcrmektcdir. O halde, Ticaretin bu kadar onemli oldugu bir donemde, dort limana sahip olan Burgaz'daki kentin terkedildigini du unmek yanli olur. 81
I. Gezgin Burnu'nun konumu, dcniz trafiginin kontrolu bakimindan dii iinuldugiinde, boyle bir yerin anlik donemde bos. birakildigini kabul etmek giigtiir. Ozellikle deniz ticarctinin ve dcniz sava lanmn yogun oldugu arkaik ve klasik donemde, burada kiiciik de olsa bir ycrlcsjm olmalidir. Her iki merkezde yapilan kazilarda, kcntin kimliginc ili kin yazili bir beige bulunmadigi siircce bu tarti mayi sona erdirmck miimkun goriinmemekle birlikte, eldcki veriler, Knidos'un M. 6. 8. yy.'da Burgaz'da kuruldugu ve M. 6. 4. yy.'in sonuna dogru Tckir Burnu'na ta indigi, ancak Burgaz' daki yerle menin dc tamamen terkedilmedigini du iindurmcktedir. KATALOG 1. Kapah kap kaidc parcasi; astarh (2, 5 Y 8/2 white), boyali olan kaidenin hemen iizerindeki ince banta baglanan ters yarim konsantrik daireler (?) bezcme sistemini olu turmaktadir. Kil; 90k ince gozenekli, cok fazla kum, ince ve bol mika, iri kirec taneli ve ta cik katkih (10 YR 5/2 grayish brown), H. 3.1 cm., Dg. 12 cm. 2. Ku lu kase govde parcasi: Kil; ince taneli ve cok ince gozenekli, 50k ince kum, cok az kirec ve mika katkih (10 YR 5/2 grayish brown). Firnis (ic kisim); 10 YR 3/1 very dark gray. H. 2. 6 cm. 3. Krater govde parcasi: Boyun-omuz gccisjndcn olan bu parcada astar (10 YR 8/4 very pale brown) iizcrindc ici tarah meander motifi goriilmektedir. Firnis; 10 YR 3/1 very dark gray. Kil; cok az kum ve kirec katkih (5 YR 5/8 yellowish red). H. 2. 3 cm. 4. Kabartmah pithos govde parcasi: Bezeme olarak iki frizin korundugu bu parcada, iist frizde; spirallcr dizisi, alt frizde ise ko an atlar dizisi yer almaktadir. Kil; iri taneli ve gozenekli bol vc iri kum kirec ve ta cik katkih (7, 5 YR 5/6 strong brown - 7, 5 YR 5/4 brown). H 10. 8 cm. Kr. BSA XLIV 1949, p. 56, Fig. 3a. 5. Krater govde pargasi: Uzerindc siyah figiir tckniginde yapilmi,bir hayvamn sagnsi (muhtcmelen aslan) ve bir yengecin korundugu govde pargasi. Kil; ince taneli, cok ince gozenekli, cok az kum, kirec ve mika katkih (7, 5 YR 6/4 light brown). Boya, 5 YR 4/3 reddish brown; firnis (ic kisim), 2, 5 YR 5/8 red. H. 7. 6 cm. 6. Kase agiz-gdvde parcasi: Kil, 5 YR 6/4 light reddish brown; firnis (ic), 5 YR 3/1 very dark gray; di, 5 YR 4/1 dark gray. Ac. 18 cm. H. 7. 6 cm. 7. Droop kylix gdvde pargasi: Kaideden gikan i inlan sinirlayan bir bant ve siliiet teknikte, ters duran bir panter korunmu. Kil, gok az mika katkih, gdzeneksiz, 7, 5 YR 6/6 reddish yellow; firnis, 7, 5 YR 2/0 black. H. 3. 7 cm. Kr. Agora XXIII, s. 306, Kat. No. 1747. 82
Datfa - Burgaz Mevkii Kanalizasyon tn aati Kazi Sonuglan 8. Krater agiz-gdvdc-kulp pargasi: Attika kinmizi figiir krateri, iizerinde birbirlerine doniik bir kadin ve bir erkck ba i goriilmckte. Kil; ince hamurlu 50k incc gdzenckli, gok az kircc ve mika katkili (5 YR 6/6 reddish brown). San boya; 10 YR 7/6 yellow, funis; 7,5 YR 2/0 black. Kr. ARFVCP s.99, Fig. 183. 9. Krater gdvde pargasi: Attika kirmizi figiir krater gdvde pargasi; iizerinde bir kadin ba i. Ba in hemen arkasinda bcyaz bir cisim yerahrken, iizerinde bir kanadin tiiyleri gdriilmektedir. Kil; gdzencksiz, gok ince ve az kumve mika katkili, 7, 5 YR 6/6 reddish yellow, fimis; 7, 5 YR 3/0 very dark gray, H. 4. 4 cm. 10. Krater gdvde pargasi: Sola ddntik, agzi vc kanatlan agik, yuvarlak gdzbebekli, pengesini kaldirmis. bir griphon vc karsjsinda dama tahtasi motifli bir cisim gdriilmektedir. Kil, gdzeneksiz, gok az kum ve mika katkili, 5 YR 6/6 reddish yellow. H. 6. 0 cm. Kr. ARFVCP, Fig. 425, 410, 412, 414, 408, 402, 380, 379. 11. Krater gdvde pargasi: iizerinde, clinde araba yulanna benzeyen bir cisim tutan, kanath kadin figiirii. Kil, gdzencksiz, gok az kum katkili, 7, 5 YR 6/6 reddish yellow; firnis, 7, 5 YR 3/0 very dark gray. H. 5. 5 cm. 12. Kapak gdvde pargasi: Kink olan tutamagin etrafindaki yuvarlak rezerve bant iginde geli igiizel konmus. noktalann yer aldigi kirmizi figiirlti parga iizerinde, ba ini geriye dogru gevirmi, yiizdeki detaylar ve gdzler kabaca i lenmi bir kadin ve onun dntinde yine ozensiz yapilmis, bir krater tasvir edilmi tir. Kil; gdzeneksiz, gok az vc gok ince mika katkili, 7, 5 YR 6/4 light brown. H. 6. 1 cm. 13. Skyphos kaide-gdvde pargasi; Attika, kaidenin altinda fiyati belirten bir yazi yeralmaktadir. Kil; gdzeneksiz, katkisiz, 7, 5 YR 7/6 reddish yellow. Firnis; 7,5 YR 3/0 very dark gray. Dg.4. 2 cm. H. 2.6 cm. Kr. Alt- Agina II. 3, Taf. 23, Fig. 252. 14. Lekane agiz pargasi. Kil; az gdzenckli, kireg ve gok az kumve mika katkili, 7, 5 YR 6/6 reddish yellow. Firnis; 7, 5 YR 2/0 black. H. 5. 8 cm. 15. Lekane agiz pargasi. Kil; gdzeneksiz, ince hamurlu, gok az ve ince mika katkili, 5 YR 7/6 reddish yellow. Firnis; 2, 5 YR 2, 5 black, H. 3, 8 cm. A. D. Kr. Trandall, Red Figure Vases of South Italy and Sicily, New York 1989, Fig. 334,-5. Form olarak, bkagora XII. Kat. No. 1220. 16. Alabastron gdvde pargalan; bezeme sistemi gdvdcdeki iki bantta yeralan tomurcuk ve sarma ik yapraklanndan olusniaktadir. Kil, gdzeneksiz, ince taneli, gok ince kircg ve mika katkili, 7, 5 YR 7/4 pink. Astar, 10 YR 8/4 very pale brown; bant, 7, 5 YR 3/0 very dark gray. gg. 11cm., H. 9, 8 cm. Bezeme igin bkagora XII, Kat. No. 78-9, 81. 17. Attika siyah firnisli kantharos; vazonun tondosunda, merkezde sirt sirta vermis, ddrt palmet ve bunlan gevreleyen bir rulet baski yer almaktadir. Kil; gok ince gdzenekli, gok ince mika, kireg ve kum katkili, 5 YR 6/6 83
I. Ge/.gin reddish yellow. Firnis; 7, 5 YR 2/0 black. Ag. 9.0 cm., Dg. 5. 0 cm., H. 7. 7 cm. Kr. Agora XII, Kat. No. 652, 696. 18. Balik tabagi; Attika siyah firnisli, agiz kcnan ve kaidenin oturma diizleminde kirmizi boyali ince banilann yanisira, kaidc-govde gegi inde rezerve bir bant bulunan, ortasi korunmamis, balik tabagi. Kil, gozeneksiz, gok ince ve az mika katkili, 7, 5 YR 7/6 reddish yellow.kirmizi ck boya; 10 YR 5/6 red. A?. 19. 8 cm., Dc. 11.6 cm., H. 3. 6 cm. En yakin benzeri igin bk. Agora XII, Kat. No. 1072. 19. Attika siyah firnisli kasc; tondosunda merkczde dort palmet ve palmetleri ceviren rulct ycr almaktadir. Kil; gdzcncksiz,cok az mika katkili, 7, 5 YR 7/4 pink.firnis; 7, 5 YR 3/0 very dark gray. Ac.12, 6 cm., Dc. 7, 8 cm., H. 3. 8 cm. Bcnzcr brncklcr icin bk. Agora XII, Kat. No. 802-4, 806, 808. 20. Attika siyah firnisli tabak; londosundaki rulct bczemcyi olu turmaktadir. Kil; gozeneksiz, cok ince ve az mika ve kircg katkili, 10 YR 5/1 gray, 5 YR 6/4 light reddish brown. Ac. 14, 4 cm., Dc. 9, 0 cm., H. 2, 5 cm. Benzer eserler icin bk. Agora XII, Kat. No. 1046, 1049. 21. Attika siyah firnisli Tabak. Kil; gozeneksiz, az mika ve kirec katkili, 10 YR 5/1 gray- 10 YR 6/3 pale brown. Kr. Agora XII, Kat. No. 1046, 1049. Ac. 16. 8 cm., Dg. 11. 4 cm., H. 2. 6 cm. 22. Skyphos kaidc-govde pargasi, Attika siyah firnisli (7, 5 YR 3/0 very dark gray- 2, 5 YR 4/8 red). Kil; gozeneksiz, cok az kum ve mika katkili, 7, 5 YR 7/4 pink. Benzeri igin bk. Agora XII, Fig. 4, Kat. No. 349. 23. Attika, siyah firnisli, kasc agiz-govdc-kaidc parcasi; tondosundaki rulet bczemcyi olu lurmaktadir. Kil; gozeneksiz, cok ince kircg ve mika katkili, 7, 5 YR 6/6 reddish yellow. Ag. 10, 4 cm., Dg. 8, 0 cm., H. 3, 1 cm. Benzer formlar igin bk. Agora XII, Kat. No. 821-2. 24. Attika, siyah firnisli, kasc agiz-govdc-kaide pargasi. Kil; gozeneksiz, gok az ve ince kircg katkili, 5 YR 6/6 reddish yellow. Ag. 5, 6 cm., Dg. 5, 0 cm., H. 3, 2 cm. Form olarak benzeri igi bk. Agora XII, Kat. No. 949. 25. Agik kap londo pargasi; Attika, siyah firnisli, mcrkezinde ovallerin olu turdugu bir gember, daha sonra birbirinc bagli palmetlcr, sonra tekrar ovallcrden olu an bir gember ve en di la yinc birbirlcrine bagli palmctlerdcn olu an bir bezemeye sahip. Kil; gozeneksiz, gok ince ve az kum vc mika katkih (7, 5 YR 6/6 reddish yellow). H. 6. 5 cm. 26. Kapali kap kaidc-govde pargasi; yiiksck konik ayakh, kapah kap. Kaide siyah boyali (7, 5 YR 3/0 ), gbvdc kirmizimsi kahvercngi (5YR 6/4 light reddish brown) astarh. Kil; ince gozenckli, kireg, kum ve mika katkili (7, 5 YR 5/4 brown). Dg. 7 cm., H. 4. 2 cm. 27. Kandil discus-govde pargasi; Attika, siyah firnisli. Kil; gozeneksiz, katkisiz (10 YR 6/4 light yellowish brown).discus gapi 3, 7 cm., H. 2, 5 cm. Benzer brnekler igin bk. Keramikos XI, Taf. 41, Fig. 233. 84
Dat^a - Burgaz Mcvkii Kanalizasyon ln;aati Kazi Sonuiflan 28. Altika, siyah finiisli kandil. Kil; gtfzcncksiz, 90k incc ve az mika kalkili ( 5 YR 5/6 ycllowisli red). Dc. 4, 0 cm., diskus capi: 4, 4 cm., II. 4, 6 cm. Bcnzcr formlar icin bk. Ilaycs 1980, pi. 2-3, Fig. 15; knj. Kc.ramcikos A7, laid 19, Fig. 92, s. 28. 29. Mantar agizh amphora agiz-boyun parcasi. Boyunda grekee YIIIA hatricri ycr almakladir. Kil; incc gftzcnckli, bol incc kum, az mika vc kircc kalkili (7, 5 YR 5/4 brown). Ac. 13 cm., II. 4. 9 cm. 30. Amphora agiz- boyun-kulp parcasi; kulplarinin birindc O {omikron) hard bulunmaktadir. Kil; incc gozcnckli, bol kum, kircc vc cok az mika kalkili (2, 5 YR 5/8 red). 31. Knidos lipi amphora agiz-boyun parcasi; kulplarinin her ikisindc dc A0I1I harflcrindcn olu an bir graffito gtfriililyor. Kil; az gozcnckli, bol kum,kircc kalkili vc cok az mikah (7, 5 YR 6/6 reddish yellow). 32. Figilrin; i man, gftbckli, oluran (?) bir kisj, kalip yapimi, pi mi$ loprak heykclcik. II. 5, 3 cm. Bcnzcilcri icin bk. Alt-Agina 11,3, Taf. 10, Fig. 15 1?, s. 25. 33. Mionz kemcr lokasi: Ozciindc, hayvan govdcli, kanalh, sakalli insan yii/lii (?) mitolojik bir yaratik lasviri ycr almakladir. t. Gezgin Izmir 1995 glztmler iz. 1: III. Evrc Plani 85
1. Gezgin /..--- <-~ V 795 6 11..--*" 1 0 1^ iz. 2: II. vc I. Evrc Plain D.-B KESlTt H'.4J'.'P2J"«-' jj-i-y.?*/ - - gz. 3 86
Dat9«- Burgaz Mevkii Kanalizasyon lnjaati Kazi Som^lari / 1'., J-:ih..'yY. \\ \/ -~'t gz. 5. 1m UliJw Fig. 1-7 87
I. Oc7gin \1 <r - <JAH Iv Fig. 8-15 vc 20 88
Dal^a - Burgaz Mevkii Kanaliz.asyon In5.ml1 Kazi Sonu9lan 18 T ^ ^ 19,i" m 7 Fig. 16-19 vc21 89
1. Ge7gin t ia 24 I * u 23 /TIT* 27 Fig. 22-29 90
Dat a - Burgaz Mevkii Kanalizasyon tn;aati Kazi Som^lari 33 Fig. 30-33 91