ÜNİTE:1 Vergi Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler ÜNİTE:2 Vergi Hukukunun Kaynakları ÜNİTE:3 Vergi Kanunlarının Uygulanması ÜNİTE:4 Vergi Hukukunda Yorum ÜNİTE:5 1 Vergi Mükellefiyeti ve Sorumluluğu ÜNİTE:6 Mükellef Hakları ÜNİTE:7 Vergi Yönetimi ÜNİTE:8 Vergi Borcunun Sona Ermesi 0888 228 22 22 WWW.22KASİMYAYİNLARİ.COM 1
Dersin Adı : Genel Vergi Hukuku Dersin Kodu : MLY205U Dersin Dönemi :Güz Dersin Kredisi :5 2 Dersin Soru Sayısı : 20 Ara Sınav Sorumlu Üniteler : 1-4 Dönem Sonu Sınavı Sorumlu Üniteleri: 1-8 0888 228 22 22 WWW.22KASİMYAYİNLARİ.COM 2
ÜNİTE:1 ' İşini sevmeyeni işi de sevmez.' William Hazlitt Vergi Hukukuna İlişkin Genel Bilgiler Vergi hukuku, kamu hukuku içinde yer alan ve devletin mali faaliyetlerinin hukuki yönünü inceleyen mali hukukun bir alt dalıdır. Mali hukuk ; vergi ( gelir ) hukuku, harcama ( gider ) hukuku ve bütçe hukuku olmak üzere üç alt sınıflandırmaya tabidir. ÖRNEK SORU: Mali Hukuk. mali yükümlere, kamu harcamalarına, bütçeye, kamu mallarına ve kamu borçlarına ilişkin kurallar bütünüdür. II. Vergi hukuku, mali hukuktan daha geniş kapsamlıdır. III. Kamu gelir ve giderlerinin denkleştirilmesi mali hukukun kapsamına girer. Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? A - Yalnız I B - Yalnız II C - I ve III D - II ve III E - I, II ve III Doğru Cevap:C 3 Vergi hukuku kavramını tanımlamak ve kapsamını özetlemek. Devlet, üstlendiği kamu hizmetlerini yerine getirebilmek için gelire ihtiyaç duymaktadır. Günümüzde devletin en temel gelir kaynağını vergiler oluşturmaktadır. Özel kesim: Özel nitelikteki mallar, piyasa mekanizmasının belirlediği şartlar altında üretilmektedir. Kamu kesimi: Kamusal ve yarı kamusal mal ve hizmetlerin üretimi, siyasal karar alma mekanizması içinde gerçekleştirilir. Vergi: Devletin ya da devletten vergilendirme yetkisi alan diğer kamu idarelerinin kamu harcamalarını karşılamak amacıyla, kanuna dayanarak ve usulüne uygun olarak, gerçek ve tüzel kişilerden, hukuki cebir altında, karşılıksız olarak ve geri vermemek üzere aldıkları paralardır. 0888 228 22 22 WWW.22KASİMYAYİNLARİ.COM 3
Mali hukuk: Mali yükümleri, kamu gelirlerinin toplanması, kamu harcamalarının yapılmasını, bütçeyi, kamusal malvarlığını ve kamu borçlarını ilgilendiren kuralları ve bunlardan kaynaklanan anlaşmazlıkları/ uyuşmazlı kları inceleyen hukuk dalıdır. Gelir hukuku: Vergiler ile devletin egemenliğine, üstün gücüne dayanarak topladığı diğer kamu gelir-erinin (harç, resim, harcamalara katılma payı, fon ve benzeri mali yükümlülükler) talep ve tahsil edilmesine ilişkin kuralları düzenlemektedir. Vergiler, devletin ülke ekonomisinden kamu kesimine ekonomik değer aktarmasıdır. Devlet, vergiler aracılığıyla kişilerin ve işletmelerin kasalarına/keselerine el atmakta, mülkiyetine ortak olmakta, birtakım temel hak ve özgürlükleri sınırlandırmaktadır. Bu nedenle, vergilendirme yetkisinin milletin temsilcilerinden oluşan bir organ tarafından ve kuralları önceden belli olan düzenlemeler aracılığıyla kullanılması gerekmektedir. Gider hukuku: Mali hukukun, kamu harcamalarının gerçekleştirilmesinde uyulması gereken usul ve kuralları düzenleyen alt dalını ifade etmektedir. Vergi hukuku: Vergi ödevine, vergi borcunun doğması ve sona ermesine, vergi ödevine aykırı davranışlara uygulanacak yaptırımlara, vergi ödevinin yerine getirilmesinden kaynaklanan anlaşmazlıkların/ uyuşmazlıkların çözümüne ve yükümlü haklarına ilişkin maddi ya da şekli hukuk kuralları aracılığıyla ulaşılması istenen hak ve adalet duygusu!olgusu!algısıdır. Geniş anlamda vergi hukukunun kapsamı: Resim, harç ve harcamalara katılma payı, fon gelirleri ve benzeri mali yükümlülükler gibi kamu gücüne, yani hukuki cebre dayanan diğer kamu gelirleri geniş anlamda vergi hukukunun kapsamındadır. Dar anlamda vergi hukukunun kapsamı: Sadece mali yükümlülüklerin bir türü olan vergilerin hukuki düzenini içermekte ve incelemektedir. Özel hukuk: Kişiler arasındaki ilişkileri tarafların eşitliği ve irade serbestisi esasına dayanarak düzenleyen hukuk alanıdır. Kişilerin kendi aralarındaki ilişkiyi düzenleyen kurallardır. Kamu hukuku: Kişilerin devletle olan ilişkilerini düzenler. Bir hukuk dalının bağımsızlığı; kendine özgü düzenleme alanının bulunması; kendine özgü kural, kurum, kavram ve ilkelerinin olması; bu alandan kaynaklanan uyuşmazlıkların alanında uzman mahkemelerce çözümlenmesi; ilk derece mahkemelerinin verdiği kararların kanun yolu denetiminin ayrı bir yüksek mahkeme tarafından yapılması anlamına gelmektedir. Kanuni ehliyet: Özel hukukta borca ehil olmak için kanuni ehliyet denilen medeni hakları kullanma, yani fiili ehliyetine sahip olmak gerekmektedir. Verginin de bir borç olmasına rağmen, vergi yükümlüsü veya vergi sorumlusu olabilmek için kanuni ehliyet/fiili ehliyeti aranmamaktadır. Günümüzde, vergilendirme yetkisi, çerçevesi anayasalarla çizilmek suretiyle ve yasama organı tarafından kanunlar aracılığıyla kullanılmaktadır. Vergi, devletin ve/ya da devletten vergilendirme yetkisi alan diğer 4 0888 228 22 22 WWW.22KASİMYAYİNLARİ.COM 4
kamu idarelerinin kamu harcamalarını karşılamak amacıyla kanuna dayanarak ve usulüne uygun olarak, gerçek ve tüzel kişilerden, hukuki cebir altında, karşılıksız olarak ve geri vermemek üzere aldıkları paralardır. Vergi hukuku: Kural olarak özel hukuk alanında ortaya çıkan/gerçekleşen hukuki durum, olay ve olguların vergilendirilmesine ilişkin kuralları düzenlerken ve bunları geliştirirken bir yandan özel hukuk kavramlarıyla ilgilenmekte ve onlardan yararlanmakta fakat gerektiğinde, kendine özgü kavram, kural ve kurumları da sisteme dahil etmektedir. Vergi hukukunun kamu hukuku dalları ile ilişkisi: Vergi hukukunun kamu hukukunun diğer dalları ile çeşitli ve yoğun ilişkileri vardır. Ceza hukuku, anayasa hukuku, uluslararası kamu hukuku ile olan ilişkileri bu bağlamda örnek olarak gösterilebilir. Vergilerin kanuniliği ilkesi: Devlet, kişilerden, kamu alacağı biçiminde tek taraflı olarak gelir aktarma yetkisini kanunla kullanabilmektedir. 1982 Anayasası 73. Madde: Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere, mali güce göre vergi ödemekle yükümlüdür. 1982 Anayasası 73. Madde: Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapma yetkisi Bakanlar Kurulu'na verilebilir. Vergi hukukunun hukuk sistemi içindeki yerini belirlemek ve bağımsızlığı sorununu değerlendirmek. Hukuk, düzenlenen alanların niteliği dikkate alınarak iki ana bölüme ayrılmaktadır. Tarafların eşitliğine ve irade serbestine dayanarak hukuki ilişkilerin kurulduğu ve işlemlerin yapıldığı özel hukuk alanı ile devletin kamu kudreti kullanarak taraf olduğu, astlık-üstlük ilişkisine dayanan ve düzenlemelerin tek taraflı ve emredici nitelikte olduğu ilişkilerin kurulduğu ve işlemlerin yapıldığı kamu hukuku alanından söz edilmektedir. ÖRNEK SORU: Çifte vergilendirmeyi önleme amacıyla iki ülke arasında bir anlaşma yapılması, vergi hukuku ile hangi hukuk dalı arasındaki ilişkiyi gösterir? A - Anayasa Hukuku B - İdare Hukuku C - Medeni Usul Hukuku D - Uluslararası Hukuk E - Özel Hukuk Doğru Cevap:D 5 0888 228 22 22 WWW.22KASİMYAYİNLARİ.COM 5