28 Ekim 2005 Tarihli ve 25980 Sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Personeli Görvede Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği ne uygun olarak hazırlanmıştır. GYS 2015 Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme Sınavlarına Hazırlık El Kitabı Konu Anlatımlı Ceza İnfaz Kurumu İkinci Müdürü Denetimli Serbestlik Müdür Yardımcısı İdare Memuru Şef İnfaz ve Koruma Başmemuru
Komisyon TC. ADALET BAKANLIĞI CEZA VE TEVKİFEVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PERSONELİ GÖREVDE YÜKSELME SINAVLARINA HAZIRLIK EL KİTABI ISBN 978-605-318-034-0 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarına aittir. 2015, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Şubat 2015, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Melike Serap Dalbudak Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Sonçağ Yayıncılık Matbaacılık Reklam San Tic. Ltd.Şti. İstanbul Cad. İstanbul Çarşısı 48/48 İskitler - Ankara 0312 341 36 67 0535 292 34 31 Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 25931 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50-430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24-434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www. pegem.net E-ileti: pegem@pegem.net
ÖN SÖZ Bilindiği üzere, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünce, taşra teşkilatında münhal bulunan Ceza İnfaz Kurumu ikinci müdürü, denetimli serbestlik müdür yardımcısı, idare memuru, şef, sayman, öğretmen ve infaz ve koruma başmemuru kadroları için 28/10/2005 tarih ve 25980 sayılı resmi gazetede yayımlanan Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda görevde yükselme sınavı ile 110 ceza infaz kurumu ikinci müdürü, 45 Denetimli Serbestlik müdür yardımcısı, 100 idare memuru, 25 şef, 25 sayman ve 250 infaz ve koruma başmemuru; unvan değişikliği sınavı ile 50 öğretmen alımı yapılacaktır. Sınav 8 Mart 2015 tarihinde Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından Ankara da yapılacaktır. 8 Mart 2015 tarihinde yapılacak sınavda aşağıdaki konuları kapsayan bir sınav düzenlenecektir: SINAV KONULARI A) Görevde yükselme sınavı için; Sınav konuları T.C. Anayasası (5 soru) Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi (5 soru), İnsan Hakları ve Demokrasi (5 soru), Türk Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları (5 soru) Etik Davranış İlkeleri (5 soru), Genel Kültür ve Genel Yetenek (25 soru), Alan Bilgisi (50 soru) Alan bilgisi konuları: 1) İkinci Müdürlük sınavı için 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 4301 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İşyurtları Kurumunun Kuruluş ve İdaresine İlişkin Kanun 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetim ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük ve ilgili Yönetmelikler 2) Denetimli Serbestlik Müdür Yardımcılığı 5402 Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Denetimli Serbestlik altında bulunan hükümlülerin sigorta yaptırılmasına ilişkin hükümler) Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Yönetmeliği 3) İdare memurları için 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 4301 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İşyurtları Kurumunun Kuruluş ve İdaresine İlişkin Kanun 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük ve ilgili Yönetmelikler
4) Şef için 5402 Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Yönetmeliği 5) Saymanlık sınavı için 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 4301 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İşyurtları Kurumunun Kuruluş ve İdaresine İlişkin Kanun 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük ve ilgili Yönetmelikler Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği 6) İnfaz ve Koruma Başmemuru 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 4301 sayılı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İşyurtları Kurumunun Kuruluş ve İdaresine İlişkin Kanun 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik ile ilgili diğer Yönetmelikler. Uzman bir kadro tarafından hazırlanan kitabımıza ilişkin görüş ve eleştirilerinizi bizimle paylaşmanızı diliyor, katılacağınız sınavlarınızdaki başarılarınıza katkı getirmesini diliyoruz.
İÇİNDEKİLER Ön Söz... iii 1. BÖLÜM: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası... 7 2. BÖLÜM: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarih... 145 3. BÖLÜM: İnsan Hakları ve Demokrasi... 181 4. BÖLÜM: Türk Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları... 207 5. BÖLÜM: Etik Davranış İlkeleri (Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı 5176 Sayılı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun)... 295 6. BÖLÜM: Genel Kültür... 311 7. BÖLÜM: 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun... 393 8. BÖLÜM: 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu... 431 9. BÖLÜM: 5018 Sayılı Kamu Malî Yönetimi Ve Kontrol Kanunu... 479 10. BÖLÜM: 657 Sayılı Devlet Memurlari Kanunu... 555 11. BÖLÜM: 4301 Sayılı Ceza İnfaz Kurumları ve Tutukevleri İşyurtları Kurumunun Kuruluş ve İdaresine İlişkin Kanun... 669 12. BÖLÜM: 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Özet)... 675 13. BÖLÜM: Ceza Infaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük... 707 14. BÖLÜM: 5402 Sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu... 763 15. BÖLÜM: 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu... 775 16. BÖLÜM: Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği... 787 17. BÖLÜM: Hükümlü ve Tutukluların Ziyaret Edilmeleri Hakkında Yönetmelik... 835
1. bölüm TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI Kanun Numarası : 2709 Kabul Tarihi : 18/10/1982 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 9/11/1982 Sayı:17863 (Mükerrer) Bu Anayasa; Kurucu Meclis tarafından 18/10/1982 de Halkoylamasına sunulmak üzere kabul edilmiş ve 20/10/1982 tarihli ve 17844 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış; 7/11/1982 de Halkoylamasına sunulduktan sonra 9/11/1982 tarihli ve 17863 Mükerrer sayılı Resmi Gazete de yeniden yayımlanmıştır. 7/5/2010 tarihli ve 5982 sayılı Kanun ile yapılan Anayasa değişiklikleri 12/9/2010 tarihinde Halkoyuna sunularak kabul edilmiş, buna ilişkin 22/9/2010 tarihli ve 846 sayılı Yüksek Seçim Kurulu Kararı 23/9/2010 tarihli ve 27708 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. 18/10/1982 de Halkoylaması ile 1982 Anayasası, 1.626.431 red (yüzde 8.63) oyuna karşılık, 17.215.559 kabul (yüzde 91.37) oyuyla kabul edildi. Bu oran 1961 Anayasasının %61.5 olan evet oylarına göre çok yüksek bir kabul düzeyini yansıtmaktadır. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER Kanun No. TBMM de Kabul Tarihi Halkoylaması Tarihi Değiştirilen Maddeler Resmî Gazete Tarih - Sayı 3361 17/5/1987-67, 75, 175, Geçici 4 18/5/1987 19464 Mükerrer 6/9/1987 Geçici 4 Halkoylaması Sonucu: 12/9/1987-19572 3913 8/7/1993-133 10/7/1993-21633 4121 23/7/1995 - Başlangıç, 33, 52, 53, 67, 68, 69, 75, 84, 85, 93, 127, 135, 149, 171 26/7/1995-22355 4388 18/6/1999-143 18/6/1999-23729 Mükerrer 4446 13/8/1999-47, 125, 155 14/8/1999-23786 7
PEGEM AKADEMİ 4709 3/10/2001 - Başlangıç, 13, 14, 19, 20, 21, 22, 23, 26, 28, 31, 33, 34, 36, 38, 40, 41, 46, 49, 51, 55, 65, 66, 67, 69, 74, 87, 89, 94, 100, 118, 149, Geçici 15 17/10/2001-24556 Mükerrer 4720 21/11/2001-86 1/12/2001-24600 4777 27/12/2002-76, 78 31/12/2002-24980 3. Mükerrer 5170 7/5/2004-10, 15, 17, 30, 38, 87, 90, 131, 143, 160 22/5/2004-25469 5370 21/6/2005-133 23/6/2005-25854 5428 29/10/2005-130, 160, 161, 162, 163 9/11/2005-25988 5551 13/10/2006-76 17/10/2006-26322 5659 10/5/2007 - Yeni Geçici 17 18/5/2007-26526 5678 31/5/2007 21/10/2007 77, 79, 96, 101, 102 16/6/2007-26554 Halkoylaması Sonucu: 31/10/2007-26686 5735 9/2/2008-10, 42 23/2/2008-26796 5982 7/5/2010 12/9/2010 10.madde; Kanun önünde eşitlik 20.madde; Özel hayatın gizliliği 23.madde; Yerleşme ve seyahat hürriyeti 41.madde; Ailenin korunması ve çocuk hakları 51.madde; Sendika kurma hakkı 53.madde; Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı 54.madde; Grev hakkı ve lokavt 74.madde; Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı 84.madde; Milletvekilliğinin düşmesi 94.madde; Başkanlık Divanı 125.madde; Yargı yolu 128.madde; Genel ilkeler 129.madde; Görev ve sorumlulukları, disiplin kovuşturulmasında güvence 144.madde; Adalet hizmetlerinin denetimi 145.madde; Askeri yargı 146.madde; A. Anayasa Mahkemesi 1. Kuruluşu 147.madde; 2. Üyelerin görev süresi ve üyeliğin sona ermesi 148.madde; 3. Görev ve yetkileri 149.madde; 4. Çalışma ve yargılama usulü 156.madde; Askeri Yargıtay 157.madde; Askeri Yüksek İdare Mahkemesi 159.madde; Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 166, Geçici 15, Yeni Geçici 18 ve 19 Bazı hükümleri Anayasa Mahkemesinin 7.7.2010 tarih ve E.2010/49, K.2010/87 sayılı kararıyla iptal edilmiştir (RG, 1.8.2010, Sayı 27659 Mükerrer). 5982 sayılı Kanun 12 Eylül 2010 tarihinde düzenlenen halkoylamasıyla onaylanmıştır. Halkoylamasının kesin sonuçları, YSK nın 22 Eylül 2010 tarih ve 846 sayılı kararıyla yayınlanmıştır (RG, 23 Eylül 2007, Sayı 27708). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Genel Esaslar, Temel Haklar ve Ödevler, Cumhuriyetin Temel Organları, Mali ve Ekonomik Hükümler, Çeşitli Hükümler, Geçici Hükümler ve Son Hükümler olmak üzere toplam yedi kısımdan oluşur. 8
PEGEM AKADEMİ MADDE DİZİNİ BAŞLANGIÇ Birinci Kısım GENEL ESASLAR MADDE 1: Devletin Şekli MADDE 2: Cumhuriyetin Nitelikleri MADDE 3: Devletin Bütünlüğü, Resmî Dili Bayrağı, Millî Marşı ve Başkenti MADDE 4: Değiştirilmeyecek Hükümler MADDE 5: Devletin Temel Amaç ve Görevleri MADDE 6: Egemenlik MADDE 7: Yasama Yetkisi MADDE 8: Yürütme Yetkisi ve Görevi MADDE 9: Yargı Yetkisi MADDE 10: Kanun Önünde Eşitlik MADDE 11: Anayasanın Bağlayıcılığı ve Üstünlüğü İkinci Kısım TEMEL HAKLAR ve ÖDEVLER Birinci Bölüm GENEL HÜKÜMLER MADDE 12: Temel Hak ve Hürriyetlerin Özelliği MADDE 13: Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlanması MADDE 14: Temel Hak ve Hürriyetlerin Kötüye Kullanılmaması MADDE 15: Temel Hak ve Hürriyetlerin Kullanılmasının Durdurulması MADDE 16: Yabancıların Durumu İkinci Bölüm KİŞİNİN HAKLARI ve ÖDEVLERİ MADDE 17: Kişinin Dokunulmazlığı, Maddî ve Manevî Varlığı MADDE 18: Zorla Çalıştırma Yasağı MADDE 19: Kişi Hürriyeti ve Güvenliği Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması MADDE 20: Özel Hayatın Gizliliği MADDE 21: Konut Dokunulmazlığı MADDE 22: Haberleşme Hürriyeti MADDE 23: Yerleşme ve Seyahat Hürriyeti MADDE 24: Din ve Vicdan Hürriyeti MADDE 25: Düşünce ve Kanaat Hürriyeti MADDE 26: Düşünceyi Açıklama ve Yayma Hürriyeti MADDE 27: Bilim ve Sanat Hürriyeti Basın ve Yayımla İlgili Hükümler MADDE 28: Basın Hürriyeti MADDE 29: Süreli ve Süresiz Yayın Hakkı MADDE 30: Basın Araçlarının Korunması MADDE 31: Kamu Tüzel Kişilerinin Elindeki Basın Dışı Kitle Haberleşme Araçlarından Yararlanma Hakkı MADDE 32: Düzeltme ve Cevap Hakkı Toplantı Hak ve Hürriyetleri MADDE 33: Dernek Kurma Hürriyeti MADDE 34: Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı MADDE 35: Mülkiyet Hakkı Hakların Korunmasıyla İlgili Hükümler MADDE 36: Hak Arama Hürriyeti MADDE 37: Kanunî Hâkim Güvencesi MADDE 38: Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar MADDE 39: İspat Hakkı MADDE 40: Temel Hak ve Hürriyetlerin Korunması Üçüncü Bölüm SOSYAL ve EKONOMİK HAKLAR ve ÖDEVLER MADDE 41: Ailenin Korunması ve Çocuk Hakları MADDE 42: Eğitim ve Öğrenim Hakkı ve Ödevi Kamu Yararı MADDE 43: Kıyılardan Yararlanma MADDE 44: Toprak Mülkiyeti MADDE 45: Tarım, Hayvancılık ve Bu Üretim Dallarında Çalışanların Korunması MADDE 46: Kamulaştırma MADDE 47: Devletleştirme ve Özelleştirme MADDE 48: Çalışma ve Sözleşme Hürriyeti Çalışma İle İlgili Hükümler MADDE 49: Çalışma Hakkı ve Ödevi MADDE 50: Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı MADDE 51: Sendika Kurma Hakkı MADDE 52: (Mülga) MADDE 53: Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu Sözleşme Hakkı MADDE 54: Grev Hakkı ve Lokavt MADDE 55: Ücrette Adalet Sağlanması Sağlık, Çevre ve Konut MADDE 56: Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması MADDE 57: Konut Hakkı Gençlik ve Spor MADDE 58: Gençliğin Korunması MADDE 59: Sporun Geliştirilmesi Sosyal Güvenlik Hakları MADDE 60: Sosyal Güvenlik Hakkı MADDE 61: Sosyal Güvenlik Bakımından Özel Olarak Korunması Gerekenler MADDE 62: Yabancı Ülkelerde Çalışan Türk Vatandaşları MADDE 63: Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması MADDE 64: Sanatın ve Sanatçının Korunması MADDE 65: Devletin İktisadî Ve Sosyal Ödevlerinin Sınırları Dördüncü Bölüm SİYASÎ HAKLAR ve ÖDEVLER MADDE 66: Türk Vatandaşlığı MADDE 67: Seçme, Seçilme ve Siyasî Faaliyette Bulunma Hakları Siyasî Partilerle İlgili Hükümler MADDE 68: Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden Ayrılma MADDE 69: Siyasî Partilerin Uyacakları Esaslar Kamu Hizmetlerine Girme Hakkı MADDE 70: Hizmete Girme MADDE 71: Mal Bildirimi MADDE 72: Vatan Hizmeti MADDE 73: Vergi Ödevi MADDE 74: Dilekçe, Bilgi Edinme ve Kamu Denetçisine Başvurma Hakkı Üçüncü Kısım CUMHURİYETİN TEMEL ORGANLARI Birinci Bölüm YASAMA Türkiye Büyük Millet Meclisi MADDE 75: Kuruluşu MADDE 76: Milletvekili Seçilme Yeterliliği 9
MADDE 77: Türkiye Büyük Millet Meclisinin Seçim Dönemi MADDE 78: Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Geriye Bırakılması ve Ara Seçimleri MADDE 79: Seçimlerin Genel Yönetim ve Denetimi Üyelikle İlgili Hükümler MADDE 80: Milletin Temsili MADDE 81: Andiçme MADDE 82: Üyelikle Bağdaşmayan İşler MADDE 83: Yasama Dokunulmazlığı MADDE 84: Milletvekilliğinin Düşmesi MADDE 85: İptal İstemi MADDE 86: Ödenek ve Yolluklar Türkiye Büyük Millet Meclisinin Görev ve Yetkileri MADDE 87: Genel Olarak MADDE 88: Kanunların Teklif Edilmesi ve Görüşülmesi MADDE 89: Kanunların Cumhurbaşkanınca Yayımlanması MADDE 90: Milletlerarası Andlaşmaları Uygun Bulma MADDE 91: Kanun Hükmünde Kararname Çıkarma Yetkisi MADDE 92: Savaş Hali İlanı ve Silahlı Kuvvet Kullanılmasına İzin Verme Türkiye Büyük Millet Meclisinin Faaliyetleri ile İlgili Hükümler MADDE 93: Toplanma ve Tatil MADDE 94: Başkanlık Divanı MADDE 95: İçtüzük, Siyasî Parti Grupları ve Kolluk İşleri MADDE 96: Toplantı ve Karar Yeter Sayısı MADDE 97: Görüşmelerin Açıklığı ve Yayımlanması Türkiye Büyük Millet Meclisinin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları MADDE 98: Genel Olarak MADDE 99: Gensoru MADDE 100: Meclis Soruşturması İkinci Bölüm YÜRÜTME Cumhurbaşkanı MADDE 101: Nitelikleri ve Tarafsızlığı MADDE 102: Seçimi MADDE 103: Andiçmesi MADDE 104: Görevleri ve Yetkileri MADDE 105: Sorumluluk ve Sorumsuzluk Hali MADDE 106: Cumhurbaşkanına Vekillik Etmek MADDE 107: Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği MADDE 108: Devlet Denetleme Kurulu Bakanlar Kurulu MADDE 109: Kuruluş MADDE 110: Göreve Başlama ve Güvenoyu MADDE 111: Görev Sırasında Güvenoyu MADDE 112: Görev ve Siyasî Sorumluluk MADDE 113: Bakanlıkların Kurulması ve Bakanlar PEGEM AKADEMİ MADDE 114: Seçimlerde Geçici Bakanlar Kurulu MADDE 115: Tüzükler MADDE 116: Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Cumhurbaşkanınca Yenilenmesi Millî Savunma MADDE 117: Başkomutanlık ve Genelkurmay Başkanlığı MADDE 118: Millî Güvenlik Kurulu Olağanüstü Yönetim Halleri MADDE 119: Tâbi Afet ve Ağır Ekonomik Bunalım Sebebiyle Olağanüstü Hal İlanı MADDE 120: Şiddet Olaylarının Yaygınlaşması ve Kamu Düzeninin Ciddi Şekilde Bozulması Sebebiyle Olağanüstü Hal İlanı MADDE 121: Olağanüstü Hallerle İlgili Düzenleme MADDE 122: Sıkıyönetim, Seferberlik ve Savaş İlanı İdare / İdarenin Esasları MADDE 123: İdarenin Bütünlüğü ve Kamu Tüzel Kişiliği MADDE 124: Yönetmelikler MADDE 125: Yargı Yolu İdarenin Kuruluşu MADDE 126: Merkezi İdare MADDE 127: Mahalli İdareler Kamu Hizmeti Göreviyle İlgili Hükümler MADDE 128: Genel İlkeler MADDE 129: Görev ve Sorumlulukları, Disiplin Kovuşturmasında Güvence Yükseköğretim Kurumları ve Üst Kuruluşları MADDE 130: Yükseköğretim Kurumları MADDE 131: Yükseköğretim Üst Kuruluşları MADDE 132: Yükseköğretim Kurumlarından Özel Hükümlere Tâbi Olanlar MADDE 133: Radyo ve Televizyon Kuruluşları ve Kamuyla İlişkili Haber Ajansları MADDE 134: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu MADDE 135: Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşu MADDE 136: Diyanet İşleri Başkanlığı MADDE 137: Kanunsuz Emir Üçüncü Bölüm YARGI Genel Hükümler MADDE 138: Mahkemelerin Bağımsızlığı MADDE 139: Hâkimlik ve Savcılık Teminatı MADDE 140: Hâkimlik ve Savcılık Mesleği MADDE 141: Duruşmaların Açık ve Kararların Gerekçeli Olması MADDE 142: Mahkemelerin Kuruluşu MADDE 143: Devlet Güvenlik Mahkemeleri (Mülga) MADDE 144: Adalet Hizmetlerinin Denetimi MADDE 145: Askerî Yargı Yüksek Mahkemeler /Anayasa Mahkemesi MADDE 146: Kuruluşu MADDE 147: Üyeliğin Sona Ermesi 10
PEGEM AKADEMİ MADDE 148: Görev ve Yetkileri MADDE 149: Çalışma ve Yargılama Usulü MADDE 150: İptal Davası MADDE 151: Dava Açma Süresi MADDE 152: Anayasaya Aykırılığın Diğer Mahkemelerde İleri Sürülmesi MADDE 153: Anayasa Mahkemesinin Kararı MADDE 154: Yargıtay MADDE 155: Danıştay MADDE 156: Askerî Yargıtay MADDE 157: Askerî Yüksek İdare Mahkemesi MADDE 158: Uyuşmazlık Mahkemesi MADDE 159: Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu MADDE 160: Sayıştay Dördüncü Kısım MALÎ ve EKONOMİK HÜKÜMLER Birinci Bölüm MALÎ HÜKÜMLER Bütçe MADDE 161: Bütçenin Hazırlanması ve Uygulanması MADDE 162: Bütçenin Görüşülmesi MADDE 163: Bütçelerde Değişiklik Yapılabilme Esasları MADDE 164: Kesinhesap MADDE 165: Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Denetimi İkinci Bölüm EKONOMİK HÜKÜMLER MADDE 166: Planlama; Ekonomik ve Sosyal Konsey MADDE 167: Piyasaların Denetimi ve Dış Ticaretin Düzenlenmesi MADDE 168: Tabiî Servetlerin ve Kaynakların Aranması ve İşletilmesi Ormanlar ve Orman Köylüsü MADDE 169: Ormanların Korunması ve Geliştirilmesi MADDE 170: Orman Köylüsünün Korunması MADDE 171: Kooperatifçiliğin Geliştirilmesi Tüketiciler İle Esnaf ve Sanatkarın Korunması MADDE 172: Tüketicinin Korunması MADDE 173: Esnaf ve Sanatkarın Korunması Beşinci Kısım ÇEŞİTLİ HÜKÜMLER MADDE 174: İnkılap Kanunlarının Korunması Altıncı Kısım GEÇİCİ HÜKÜMLER GEÇİCİ MADDE 1- GEÇİCİ MADDE 16 Yedinci Kısım SON HÜKÜMLER MADDE 175: Anayasanın Değiştirilmesi MADDE 176: Başlangıç ve Kenar Başlıklar MADDE 177: Anayasanın Yürürlüğe Girmesi BİRİNCİ KISIM GENEL ESASLAR Genel Esaslar 11 başlıktan oluşmaktadır: I. Devletin şekli II. Cumhuriyetin nitelikleri III. Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti IV. Değiştirilemeyecek hükümler V. Devletin temel amaç ve görevleri VI. Egemenlik GENEL ESASLAR I. Devletin şekli (Madde 1) Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir. VII. Yasama yetkisi VIII. Yürütme yetkisi ve görevi IX. Yargı yetkisi X. Kanun önünde eşitlik XI. Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü II. Cumhuriyetin nitelikleri (Madde 2) Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir. III. Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti (Madde 3) Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür. Dili Türkçedir. Bayrağı, şekli kanununda belirtilen, beyaz ay yıldızlı al bayraktır. Milli marşı İstiklal Marşı dır. Başkenti Ankara dır. 11
PEGEM AKADEMİ IV. Değiştirilemeyecek hükümler Madde 4 Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümleri değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif edilemez.! Değiştirilemeyecek ve değiştirilmesi teklif edilemeyecek hükümler: 1. Devletin şekli 2. Cumhuriyetin nitelikleri 3. Devletin bütünlüğü, resmi dili, bayrağı, milli marşı ve başkenti NOT Anayasamızın birinci maddesine göre Türkiye Devleti Bir Cumhuriyettir. Bu ifade devletin rejiminin cumhuriyet olduğunu göstermektedir. Cumhuriyetin nitelikleri ise ilk kez 1961 Anayasası nda geçmektedir. Anayasanın 1 inci maddesindeki Devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile, 2 nci maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3 üncü maddesi hükümlerinin değiştirilmesi teklif edilemeyeceği Anayasanın 4. Maddesi ile hüküm altına alınmıştır. Anayasamızın 2. maddesinde belirtilen ifadelerden Türkiye Cumhuriyeti nin Toplumun huzuru, Milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, İnsan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiligine bağlı bir devlet olduğu ve baslangıçta belirtilen temel ilkelere dayandığı ifade edilmektedir. Ancak bu tanımlar Türkiye Cumhuriyetinin niteliklerini belirtmemektedir. Türkiye Cumhuriyeti nin temel niteliklerini belirten ifadeler Demokratik devlet, Laik devlet, Sosyal devlet Hukuk devleti ilkeleridir. V. Devletin temel amaç ve görevleri (Madde 5) Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır. VI. Egemenlik (Madde 6) Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir. Türk Milleti, egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organları eliyle kullanır. Egemenliğin kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz. Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir Devlet yetkisi kullanamaz. 12
PEGEM AKADEMİ VII. Yasama yetkisi (Madde 7) Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez. VIII. Yürütme yetkisi ve görevi (Madde 8) Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından, Anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. IX. Yargı yetkisi (Madde 9) Yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır. X. Kanun önünde eşitlik (Madde 10) Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Dikkat 2010 yılında yapılan değişiklikler! (Ek fıkra: 7/5/2004-5170/1 md.) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. (Ek cümle: 7/5/2010-5982/1 md.) Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz. (Ek fıkra: 7/5/2010-5982/1 md.) Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde ( )(1) kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. XI. Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü (Madde 11) Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Bu maddenin ikinci fıkrasında yer verilen Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz. hükmü ile Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğüne vurgu yapılmıştır. Kanun önünde eşitlik ilkesini hayata geçirmede devletin negatif ve pozitif yükümlülükleri vardır. Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.! 13
PEGEM AKADEMİ ÇIKMIŞ SORULAR 1. I. Yürütme II. İdare makamlar III. Diğer kuruluş ve kişiler T.C. Anayasası hükümleri yukarıdakilerden hangisi ya da hangilerini bağlar? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 5. Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasa dan almayan bir Devlet yetkisini kullanamaz. ifadesi T.C. Anayasası nın Genel Esaslar kısmının aşağıdaki hangi maddesinde yer almaktadır? A) Devletin temel amaç ve görevleri B) Cumhuriyetin nitelikleri C) Egemenlik D) Değiştirilemeyecek hükümler 2. T.C. Anayasası na göre Devlet organları ve idare makamları, bütün işlemlerinde öncelikle aşağıdakilerden hangisine uygun olarak hareket etmek zorundadır? A) Cumhuriyetin niteliklerine B) Herkesin kanunlar karşısında eşit olduğuna C) Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılmamasına D) Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığına 6. Aşağıdakilerden hangisi, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarını ifade eder? A) Hukuk normu B) İnsan hakları C) Anayasa hükümleri D) Yargı bağımsızlığı 3. Aşağıdakilerden hangisi T.C. Anayasasında belirtilen Türkiye Cumhuriyeti nin niteliklerinden biri değildir? A) Laik Devlet B) Liberal devlet C) Sosyal Devlet D) Demokratik Devlet 7. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz. hükmü T.C. Anayasası nın hangi kısım/bölümünde yer almaktadır? A) Siyasi Haklar ve Ödevler B) Cumhuriyetin Temel Organları C) Genel Hükümler D) Genel Esaslar 4. Aşağıdakilerden hangisi T.C. Anayasası na göre hükümleri değiştirilemeyen ve değiştirilmesi teklif edilemeyen maddelerden değildir? A) Yasama yetkisi B) Cumhuriyetin nitelikleri C) Devletin şekli D) Devletin bütünlüğü, resmî dili, bayrağı, millî marşı ve başkenti 8. Aşağıdakilerden hangisi doğrudan T.C. Anayasası nda düzenlenmemiştir? A) Başkentin Ankara olması B) Millî marşın İstiklâl Marşı olması C) Bayrağın ay yıldızlı al bayrak olması D) Bakanlıkların görev yetkileri 14
9. T.C. Anayasası na göre, aşağıdakilerden hangisi, değiştirilmesi ve değiştirilmesinin teklif edilmesi yasaklanmış hükümlerden biri değildir? A) Başkentin Ankara olduğu B) Latin harflerinden oluşturulan Türk alfabesinin kullanılacağı C) Devletin dilinin Türkçe olduğu D) Bayrağın şeklinin kanunda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayrak olduğu 12. I. İnsan haklarına saygılı olması II. Atatürk milliyetçiliğine bağlı olması III. Demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devle ti olması Yukarıdakilerden hangileri Türkiye Cumhuriyeti nin niteliklerindendir? A) I - II B) I - III C) II - III D) I - II - III PEGEM AKADEMİ 10. I. TBMM II. Cumhurbaşkanı III. Başbakan IV. Bakanlar Kurulu T.C. Anayasası na göre yukarıdakilerden hangileri, yürütme yetkisi ve görevini Anayasa ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirir? A) II ve IV B) I ve III C) II ve III D) I, II ve IV 13. Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Yukarıdaki hüküm T.C. Anayasası nın hangi kısım / bölümünde yer almaktadır? A) Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler B) Kişinin Hakları ve Ödevleri C) Genel Esaslar D) Genel Hükümler 11. T.C. Anayasası na göre Türk milleti adına yasama yetkisi, aşağıdaki organlardan hangisi tarafından kullanılır? A) Cumhurbaşkanı B) Bakanlar Kurulu C) Anayasa mahkemesi D) Türkiye Büyük Millet Meclisi 14. T.C. Anayasasına göre kullanılması, hiçbir surette hiçbir kişiye, zümreye veya sınıfa bırakılamaz.. cümlesinde noktalı yere, aşağıdaki sözcüklerden hangisinin getirilmesi uygun olur? A) Demokrasinin B) yürütmenin C) Dokunulmazlığın D) Egemenliğin 15