2012-2013 Emre ŞİŞMAN 20100804056
Antigorit Krizotil Lizardit
Mg6 [(OH)8/Sİ4Oİ0] S. 3-4 Ö.a.± 2,56 Monoklinik Fe içermeyen içeren nx= 1,546-1,594 ny= 1,551-1,603 nz= 1,552-1,604 Çiftkırma = 0,006-0,009 Optik İşaret ( -) 2VX = 27-60 k > m
Renk: İnce kesitte genellikle renksizdir. Fe içeren türleri soluk yeşilimsi - yeşilimsi san bir renk ve pleokroizma gösterirler. Şekil: Kristalleri (001) yüzeyine göre yapraksı bir şekle sahiptir. Kayaçlarda çoğunlukla öz şekilsiz kristallerine, genellikle yarı paralel dizilimli pulsu veya tamamen karmakarışık agregatlarına rastlanılır. Piroksen, olivin gibi minerallere göre olan psödomorfları olağandır (Foto 129, 130, 131, 132). Dilinim : (001) yüzeyine göre çok iyi dilinimlidir. Dilinim levhaları eğilebilir. Ancai: mikada olduğu gibi elastik değildir. İkizlenme: Gösterir. Ancak sönme açısı küçük ve çiftkırması zayıf olduğundan ince kesitte ayırt edilemez. Sönme: Yaklaşık olarak paralel sönme gösterir. Optik Engebe: Belirgin değildir. Işıkkırma indisi Fe içeriğine bağlı olarak yükselir. Çiftkırma: Çok zayıf - zayıftır. Maksimum girişim renkleri I. Dizinin sarı rengi olur anormal olarak hafif yeşilimsi bir renk tonuna sahiptir. Uzanım İşareti: Pozitiftir. Bozunma: Hidrotermal veya hidrik koşullar altında SİO2 getirimi ile talki dönüşebilir. Atmosferik koşullar altında gelişen bozunma sonucu SİO2 jeli ve manyezite dönüşür. Benzediği Mineraller: Krizotil ince lifsel bir yapıya sahiptir. Klorit grubu minerallerinin benzer şekilde soluk renge sahip olan türleri, çoğunlukla zayıf çiftkırma ve anormal girişim renkleri göstermeleri ve optik işaretlerinin pozitif olması ile antigoritten ayırt edilebilirler
Bulunuşu: Serpantinitlerin ana bileşenini oluşturur. Ultrabazik kayaçlar, gabro ve lamprofır ile bunların volkanik karşıtlarında bulunan olivin ve piroksenlerin (enstatit, bronzit, diyallag) hidrotenrıal veya düşük mertebeli metamorfızma koşulları altında seıpantinleşmesi sonucu oluşan bir mineraldir. Genellikle krizotil, talk manyetit, kromit ve pikotit ile beraber bulunur.
Locality: La Mendocina Mine, Bonillas Cord, Uspallata, Las Heras Department, Mendoza, Argentina
Locality: Savage River Mine, Corinna-Savage River district, Tasmania, Australia
Locality: Lord Brassey Mine, Heazlewood district, Tasmania, Australia
Locality: Perdões, Minas Gerais, Brazil
Mg6 [(OH)8/Si401o] S.3-4 Ö.a. ± 2,51 Monoklinik Krizotil-Z Krizotil-X nx= 1,532-52 - 1,538-60 nz= 1,545-61 - 1,546-67 Çiftkırma = 0,013-09 - 0,008-07 Optik İşaret ( +) (-) 2VZ= 100-90 Krizotil-Z 2Vx = 30-35 Krizotil-X
Renk: İnce kesitte renksizdir. Ancak Fe+2 içeren türleri soluk yeşil bir renk ve pleokroizma gösterirler. Şekil: Asbest şeklinde lifsel agregatlarına rastlanılır. Özellikle serpantinitler içindeki çatlaklarda çatlağa dik veya paralel bir dizilimde bulunur. Elektron mikroskopu ile yapılan incelemeler, paralel lifsel bir dizilim gösteren krizotil bireylerinin psödoortorombik olduklarını, ancak belirli bir kristal şekline sahip olmadıklarını ortaya çıkarmıştır. Sönme: Paralel sönme gösterir. Optik Engebe: Belirgin değildir. Işıkkırma indisi plajiyoklazların (albit-andezin) ışıkkırma indisi ile kıyaslanabilecek büyüklüktedir. Çiftkırma: Zayıf - ortadır. Gösterdiği maksimum girişim renkleri I. Diziye ait sarımsı renklerdir. Uzanım işareti: Pozitif (krizotil-z) veya negatif (krizotil-x) olabilir. Türleri: Liflerin optik özelliklerine göre X ve Z-krizotil olmak üzere iki türü ayırt edilir. Seıpantinitlerde beraberce bulunan bu bileşenlerden X - krizotilin X indikatriksekseni lif ekseni yönünde bulunmaktadır. Bu nedenle bu türün uzanım işareti negatiftir. Z - krizotilde ise lif ekseni yönünde Z indikatriks ekseni yer alır ve uzanım işareti pozitiftir.
Bozunma: Düşük mertebeli metamorfızma (yeşilşist fasiyesi) koşulları altında krizotil kolayca antigorite, yüksek mertebeli metamorfızma sonucu olivin ve enstatit-pijeyonit agregatına dönüşür. Atmosferik koşullar altında çok yavaş bozunur ve saponit ve sepiyolit gibi değişik Mg-hidrosilikatlar oluşur. Krizotil hidrotermal veya CO2 içeren yüzey sularının etkisi ile opal ve çatlaklarda jel-manyezite de dönüşebilir. Asitlerden Etkilenme: Kaynar HC1 asitten kolayca etkilenir ve dış şeklini koruyarak bir silis jeline dönüşebilir. Bu nedenle krizotili kısa süreli bir etkileme sonucu feldispatoyidlerde anlatıldığı şekilde boyamak olasıdır. Benzediği Mineraller : Antigorit, mikroskopta ayırt edilebilecek kadar büyükçe yapraklar halinde bulunursa krizotilden ayrılabilir. Tıkız serpantinitlerde ayırım için röntgenografık incelemeye başvurmak gerekir. Lizardit optik özellikleri ile antigorite çok benzer. Lifsel amfibollerin ışıkkımıa indisleri daha büyük ve çiftkırmaları kuvvetlidir. Çoğunlukla eğik sönme gösterirler. Amfibol asbestini agat havanda döverek toz haline getirmek olasıdır. Buna karşı krizotil asbestini toz haline getirmek çok zordur. Bulunuşu: Krizotil hidrotermal koşullar altında Mg-silikatların, özellikle olivin, kısmen piroksen ve homblend, ender olarak biyotit minerallerinin değişimi sonucu ikincil olarak oluşur. Serpantinitlerin ana bileşenini teşkil eder. Peridotit ve volkanik kayaçlardaki olivinlerin krizotile dönüşümü, taneler arası yüzeylerden (intergranuler), yani kristal kenarları, dilinim veya çatlaklardan itibaren başlar. Buralarda gelişen çok ince bantların ortasında dar izotrop bir kısım ve bunun her iki kenarında, kristal kenarına veya çatlağa dik yönde dizilim gösteren krizotil lifleri bulunur. İzotrop olan ortadaki bu bölgenin submikroskopik ölçekte krizotil (veya lizardit) liflerinden oluştuğu belirtilmektedir. Seıpantinleşme esnasında açığa çıkan Fe de manyetit şeklinde bu zonda dağılım gösterir. Seıpantinleşme koşulları bir magmatik sokulumun soğuması esnasında gelişen otometamorfızma, ayrıca kontakt ve retrograd metamorfızma esnasında gerçekleşebilir. Böylece dünit ve benzeri ultramafık kayaçlardan saf krizotil- serpantinitler oluşabilir. Gabro, lamprofır ve bazaltlarda olivine göre krizotil psödomorflarına rastlanılır. Ancak bu psödomorfların yakınlarındaki piroksen veya amfiboller serpantinleşmemiş veya çok zayıf bir şekilde serpantinleşmiş olabilirler. Farklı oluşum koşullarında oluşan krizotil ile beraber grammatit, talk, klorit, nontronit, manyezit veya brusit minerallerine rastlamlabilir
Locality: Cassiar, Liard Mining Division, British Columbia, Canada
Locality: Munro Mine, Munro Township, Cochrane District, Ontario, Canada
Locality: Cassiar Mine, Cassiar, Liard Mining Division, British Columbia, Canada
Locality: Munro Mine, Munro Township, Cochrane District, Ontario, Canada
Mg6 [(OH)8/Sİ4Oıo] S. 3-4 Ö.a. ± 2,53 Monoklinik nx= 1,538-1,550 ny = 1,546-1,560 nz= 1,546-1,560 Çiftkırma = 0,008-0,010 Optik İşaret ( -) 2VX ~ çok küçük
Renk: İncekesitte renksizdir veya soluk yeşiümsi bir renk tonu gösterir. Şekil: Serpantinitlerde çok küçük taneli agregatlar halinde, daha çok krizotil ile beraber bulunur. Mikroskop altında tipik bir kristal şeklinin varlığı gözlenmez. Ortopiroksene, bazen klinopiroksen ve homblend minerallerine göre olan ve çoğunlukla lizardit içeren psödomorflarma bastit adı verilir. Dilinim : (001) yüzeyine göre çok iyi dilinimlidir. Optik Engebe ve Çiftkırma: Krizotilin ışıkkırma indisi ve çiftkırmasına benzer ışıkkırma indisi veya çifitkırmaya sahiptir. Optik Şekil: Optik eksenler açısı çok küçük olduğundan çoğunlukla tek optik eksenli gibi bir optik şekil verir. Optik işareti negatiftir. Uzanım işareti: Daima pozitiftir. Benzediği Mineraller: Lizarditi optik inceleme ile krizotil ve bazen antigorit minerallerinden ayırmak olası değildir. Röntgenografık incelemeye başvurmak gerekir. Bulunuşu : Lizardit yalnız masif serpantinit kütlelerinde bazen tek olarak, bazen krizotil veya antigorit ile beraber bulunan bir serpantin mineralidir.
Locality: Sissone Valley, Malenco Valley, Sondrio Province, Lombardy, Italy
Locality: Brosso Mine, Cálea, Léssolo, Canavese District, Torino Province, Piedmont, Italy
Locality: Brosso Mine, Cálea, Léssolo, Canavese District, Torino Province, Piedmont, Italy
Locality: Brosso Mine, Cálea, Léssolo, Canavese District, Torino Province, Piedmont, Italy
Kayaç Oluşturan Önemli Minerallerin Mikroskopta İncelenmesi Prof. Dr. Yavuz ERKAN (T.M.M.O.B Yayın: 42) http://www.mindat.org
Dinleyip vakit ayırdığınız için teşekkür ederim.