TÜRKİYE CUMHURİYETİ ERCİYES ÜNİVERSİTESİ BİYOMEDİKAL MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TIBBİ CİHAZLARIN KALİBRASYONU LABORATUVARI DENEY NO:2 TANSİYON ÖLÇÜMÜ, TANSİYON ALETİ VE KALİBRASYONU Tansiyon; kanın atar damar çeperine uyguladığı basınçtır. Tansiyon aleti ise; kalbin kasılması ile vücuda pompalanan kanın damar çeperine uyguladığı bu basıncın ölçülmesi amacıyla kullanılır. Tansiyon ölçümü şu şekilde yapılmaktadır. Kolun dirsek üstündeki bölümüne manşon (bezle kaplı havayla şişen bölüm) şişirilerek kan akımı durdurulur. Kol atar damarının sesleri steteskop ile dinlenirken manşon basıncı saniyede 2 mmhg düşürülerek yavaş yavaş söndürülür. Manşondaki basınç, damar içindeki basınç düzeyine ulaştığı anda, kan tekrar akmaya başlar ve her kalp atımında ses duyulur. Sesin ilk duyulduğu rakam büyük tansiyondur. Basınç azaldıkça kan akımının girdabı azalır, ses kesilir. Kalp atışını en son duyduğumuz andaki basınç küçük tansiyondur. Tansiyon aleti kullanılarak elde edilen iki basınç değeri vardır. Birincisi kalbin kasıldığı anda kanın damar çeperine yaptığı basınç (Sistolik Kan Basıncı / SKB), ikincisi kalbin gevşediğinde kanın damar çeperine yaptığı basınç (Diyastolik Kan basıncı / DKB) Ortalama olarak normal kabul edilen kan basınç değerleri; SKB için 120 mmhg, DKB için ise 80 mmhg dir. Bu değerlerin altındaki tansiyon hipotansiyon, üzerindeki tansiyon ise hipertansiyon olarak adlandırılır. Hipertansiyon ve hipotansiyon; doğrudan kalp ile ilgili bir hastalığın göstergesi olabileceği gibi, kalple ilgili olmayan fakat sonuç itibarı ile kalbi ve dolaşım sistemini etkileyen hastalıkların göstergesi de olabilir. Şekil-1 Tansiyon Ölçümü TANSİYON ALETİNİN BÖLÜMLERİ VE ÖN KONTROLLER: Tansiyon aleti altı bölümden oluşmaktadır: 1. Manşon: Kola sarılan ve şişirilerek kola ve dolayısı ile damara basınç uygulayan elastik ve genelde lastik sargıdır. 2. Pompa (Puar): Manşonu şişirmek amacı ile kullanılan ve hava pompalayan yapıdır. 3. Basınç Göstergesi: Milimetre cıva cinsinden manşonun damara uyguladığı basınç değerini gösterir. 4. Steteskop: Kanın damar duvarına yaptığı basınç seslerinin duyulmasını sağlayan alettir. 5. Hava Boşaltma Vanası: Ölçüm esnasında manşondaki havayı boşaltmayı sağlayan yapıdır. 6. Manşon Kılıfı: Lastik manşonu saran kumaş kılıftır. TANSİYON ÖLÇÜMÜ 1. Manşon sıyrılmış olan kolu tamamen çevreleyecek şekilde sarılır. 2. Steteskop manşonun hemen alt kenarına yerleştirilir. Brakial arterin (kol atar damarı) üzerine gelmesine dikkat edilir. 3. Pompa ile manşon 200 veya 220 mmhg basınç değerine ulaşılıncaya kadar şişirilir.. 4. Hava boşaltma vanası kullanılarak saniyede ortalama 5 mmhg olacak şekilde manşonun havası boşaltılır 5. Basınç göstergesi gözlenerek steteskoptan gelecek kalp atım seslerinin duyulması beklenir. 6. İlk kalp atım sesleri duyulduğunda basınç göstergesindeki değer SKB nı gösterir. 7. SKB değeri tespit edildikten sonra hava boşaltma işlemine devam edilir. Seslerin kaybolduğu andaki basınç değeri DKB yi gösterir. Not: Bazen basınç sıfır olana kadar sesler azalarak duyulabilir. Böyle durumda DKB değeri seslerin şiddetinin azalmaya başladığı andaki değerdir.
NIBP (Non-Invasive Blood Pressure) SİMÜLATÖRÜ KULLANMA TALİMATI Amaç: BP Pump 2 Non Invaziv Kan Basıncı Analizörünün kullanımının öğrenilmesi. NIBP; yarı otomatik ve tam otomatik tansiyon aletlerinin kalibrasyonunda kullanılır. Bu cihaz, istenilen değerde hava basıncı oluşturulmasını sağlamaktadır. Bu sayede tansiyon aletinin, NIBP tarafından oluşturulan hava basıncını ne doğrulukta gösterebildiği tespit edilebilir. Şekil-2 NIBP Cihazı Etiket İsim Fonksiyon 1 Home Key Ana menüye geçiş yapar. 2 Soft Keys 1-4 İstenilen fonksiyonların seçimini yapar. 3 Number (Test and Simulation) Keys Basınç değerinin girilmesini ve farklı testlerin seçimini sağlar. 4 Enter Key Farklı bir menüye geçişi veya ayarların kaydedilmesini sağlar. 5 Pulse Indicator Basıncın sisteme aktarıldığını LED ışık göstergesi ile gösterir. 6 ECG Interface Port İstendiğinde EKG modülüne bağlantı yapılmasını sağlar. 7 Printer Port Harici yazıcı bağlantısının yapıldığı kısım 8 RS-232 Serial Port Bilgisayar bağlantısının yapılmasına izin veren kısım 9 Pressure Port Tansiyon aleti bağlantının yapıldığı kısım. NIBP CİHAZININ FONKSİYON TUŞLARI Etiket İsim Fonksiyon 1 Pressure Leak 400 mmhg (53.3 kpa) hava basınç oluşturur ve kayıp miktarını ölçer. 2 Pressure Ayarlanan değere kadar hava basıncı Relief oluşturur. 3 Static Dışarıdan oluşturulan hava basıncını Pressure ekranda gösterir. 4 Standart BP Kol ve bilek bölgesi için yedi farklı durumda hava basıncı oluşturulmasına izin verir. 5 Sağlıklı, geriatrik ve obez kişiler için Patient farklı seviyelerde hava basıncı Conditions oluşturur. 6 Arrhythmias 7 Respiratory Artifact 8 Neonate Atrial Fibrillation, Premature Ventricular Contraction gibi düzensiz kalp ritimlerinin ölçümünü yapar. Kalp atımı sırasında normal solunumdan kaynaklanan basınç değişimini gösterir. Neonatal (4 haftadan küçük bebekler) hastalarda kan basınç ölçümünün yapılabilmesini test eder. Şekil-3 NIBP Cihazının Bağlantı Şeması 9 Wrist Bilek manşonundaki basıncı test eder. 0 User Defined Kullanıcının istediği basınç değerini girmesini sağlar.
KALİBRASYON ÖNCESİ ÖN KONTROLLER: 1. Tansiyon aletinin ibresi ±1 mmhg aralığında mı? 2. Pompa hava pompalıyor mu? 3. Steteskop sesleri iyi iletiyor mu? 4. Hava boşaltma vanası işlevini doğru yapıyor mu? Tansiyon Aleti Kalibrasyonu İçin Yapılacak işlemler: 1. NIBP Simülatörünü açarak aşağıdaki ekranın gelmesini bekleyiniz. Şekil-4 NIBP Cihazının Bağlantı Şeması 2. İstendiğinde MAIN MENU den SETUP (Şekil-4) seçilerek fonksiyon tuşları yardımıyla Şekil-5 te görülen ayarlamalar yapılabilir. Şekil-5 NIBP Cihazının Bağlantı Şeması 3. Ek özelliklere MORE seçeneğiile erişilebilir. Bu özellikler Şekil-6 da gösterilmektedir. 4. Kaçak Hava Basıncı Testi için; Şekil-6 Ek Özellikler a. Şekil-4 te gösterilen ana ekran sayfasından Pressure Tests e basınız. b. Pressure Leak Test i seçiniz. c. Vent tuşuna basarak cihaz içerisindeki havayı boşaltınız. d. Setup a basınız. e. Kaçak testinin yapılacağı hava basıncı değerini giriniz (Set Point: 250 mmhg). f. Start a basarak ölçüme başlayınız. 60 saniye sonra sonuç ekranı gelecektir. g. Leak Rate kaçak oranıdır. Setpoint ile Measured değerleri arasındaki fark hava kaçağını gösterir. (Bu değer 15 mmhg nin üzerinde olmamalıdır.) h. Ana menüye dönmek için 1 (Home Key) tuşuna basınız. Şekil-7 Kaçak Hava Basıncı Testi Ekranı
5. Statik Basınç Doğrulama (Performans) Testi için; a. Şekil-4 te gösterilen ana ekran sayfasından Pressure Tests e basınız. b. Static Pressure ı seçiniz. c. Vent tuşuna basarak cihaz içerisindeki havayı boşaltınız d. Setup a basınız. e. 0-250 mmhg arasında 50 mmhg aralıklarla hava basıncı oluşturunuz. f. ENT e basarak girilen değeri kaydediniz. g. Start a basarak ölçüme başlayınız. (Ayarlanan hava basıncı Pressure Port tan tansiyon aletine iletilecektir). h. Tansiyon aletinin gösterdiği değeri okuyarak kaydediniz ve ±3 mmhg tolerans aralığında olup olmadığını kontrol ediniz. i. Ana menüye dönmek için 1 (Home Key) tuşuna basınız. Şekil-8 Statik Basınç Doğrulama Testi Ekranı 6. NIBP cihazını kullanarak elektronik tansiyon aletlerinin veya hastabaşı monitörün kalibrasyonunu yapmak için sistemler arasındaki uygun bağlantıları yapınız ve aşağıdaki işlemleri takip ediniz. a. Şekil-4 te gösterilen ana ekran sayfasından Perform Simulation a basınız. b. Perform Simulation u seçiniz. c. Şekil-9 da gösterilen hasta koşulları, fonksiyon tuşları aracılığı ile seçilerek oluşturulabilir. Oluşturulan koşullar; dijital tansiyon aleti veya hastabaşı monitördeki karşılıkları kontrol edilebilir. Şekil-9 Hasta koşullarının simüle edilmesi STANDART BP SİMÜLASYONLARI Simülasyon No Kan Basıncı Nabız (bpm) Atım Hacmi (cc) 1 120/80 80 0.68 2 150/100 80 0.65 3 200/150 80 0.60 4 255/195 80 0.55 5 60/30 80 0.75 6 80/50 80 0.71 7 100/65 80 0.69
TIBBİ CİHAZLARIN KALİBRASYONU LABORATUVARI Deney No 2 Deney Adı TANSİYON ALETİ KALİBRASYONU Deneyin Amacı: AD - SOYAD NUMARA İMZA Test-1 ÖN KONTROLLER BAŞARILI Sıfır Pozisyon Kontrolü Uygun (İbre ±1 mmhg değerinde) Uygun Değil (İbre olması gereken konumda değil) Hata Miktarı: Pompa Uygun (Hava pompalanabiliyor) Uygun Değil (Hava pompalanamıyor) Hava Boşaltma Vanası Uygun (Sistemden hava tahliyesi yapılabiliyor) Uygun Değil (Sistemden hava tahliyesi yapılamıyor) Steteskop Uygun (Ses iletimi iyi durumda) Uygun Değil (Ses iletimi kötü durumda veya yapılamıyor) Tansiyon aleti ön kontrollerden geçmiştir. Tansiyon aleti ön kontrollerden geçememiştir. Sorun Kaynağı: Tansiyon Aleti-NIBP bağlantısı yapıldı Test-2 KAÇAK HAVA BASINCI TESTİ BAŞARILI Tansiyon Aleti içerisinde hava boşaltıldı. Pressure Leak Test seçildi. NIBP içerisindeki hava boşaltıldı ( VENT Fonksiyonu). Pressure Leak Test başlatıldı (Set Point: 250 mmhg) Kaçak Miktarı: mmhg Tansiyon aleti manşonu; kaçak hava basıncı testinden geçmiştir. Tansiyon aleti manşonu; Kaçak Miktarı 15 mmhg olduğu için kaçak hava basıncı testinden geçememiştir. Test-3 STATİK BASINÇ DOĞRULAMA TESTİ BAŞARILI Tansiyon Aleti içerisinde hava boşaltıldı. Static Pressure seçildi. NIBP içerisindeki hava boşaltıldı ( VENT Fonksiyonu). Ayarlanan Değer 60 120 180 240 Tansiyon Aletinde Okunan Değer Sapma Miktarı Sonuç (Başarılı/Başarısız) Tansiyon aleti göstergesi; statik basınç doğrulama testinden geçmiştir. Tansiyon aleti göstergesi; ayarlanan basınç değerlerinin en az birisi için basınç göstergesindeki Sapma Miktarı 3 mmhg olduğu için statik basınç doğrulama testinden geçememiştir.