ONLAR VATANA, CHP ONLARA SAHİP ÇIKIYOR ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI. Yaşadıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri

ONLAR VATANA, CHP ONLARA SAHİP ÇIKIYOR ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI Yaşadıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Şubat 2017

ONLAR VATANA, CHP ONLARA SAHİP ÇIKIYOR ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI

Vatan mutlaka selamet bulacak, millet mutlaka mutlu olacaktır. Çünkü kendi selametini, kendi saadetini, memleketin ve milletin saadeti ve selameti için feda edebilen vatan evlatları çoktur. Mustafa Kemal Atatürk, Nisan 1922

SUNUŞ Çok değerli ve saygıdeğer gazilerimiz, şehit ve gazi yakınlarımız: Evlatlarınız, eşleriniz, anneniz, babanız, kardeşleriniz veya yakınlarınız bu güzel vatanın birlik ve bütünlüğü ve halkımızın mutluluğu uğruna canlarını feda edecek kadar cesur ve yurtsever olduklarını gösterdiler. Bu vatan sevgisi, cesaret ve yurtseverlik kahraman halkımızın önemli bir ayrıcalığıdır. Şimdi bize düşen; şehitlerimizin aileleri, gazilerimiz ve gazilerimizin yakınlarına sahip çıkmak, onları kimseye muhtaç olmadan hayatlarını sürdürebilmeleri, çocuklarının eğitimlerini tamamlayabilmeleri ve iş imkânlarının sağlanması gibi hususlarda sağlam bir güvenceye kavuşturmaktır. Şehit ve gaziler ile onların yakınlarına sahip çıkan toplumlar millet olmayı başarabilmiş, dayanışma duyguları yüksek, güçlü toplumlardır. Bu nedenle kutsal birer emanet olarak kabul ettiğimiz şehitlerimizin yakınları ile gazilerimize ve yakınlarına sahip çıkmayı, Devlet güvencesinde kimsenin yardımına muhtaç olmadan yaşamlarını sürdürebilmelerinin sağlanmasını toplumsal sorumluluğumuzun bir gereği olarak kabul ediyoruz. Biz Cumhuriyet Halk Partisi olarak şehit yakınlarımız ve gazilerimizin sorunlarına gerçek anlamda çözüm üretmek amacıyla gerekli çabalarımızı sürdürmekteyiz. Bundan sonra da vatanın birlik, bütünlük ve güvenliği için mücadele eden güvenlik güçlerimizin, bu uğurda hayatlarını ortaya koyan şehit ve gazilerimiz ile terör eylemlerinin hedefi olan sivil vatandaşlarımızın ve ailelerinin yanında olmaya devam edeceğiz. Kemal KILIÇDAROĞLU Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı

İÇİNDEKİLER I- GİRİŞ...9 II- BAŞKA ÜLKELER ŞEHİT YAKINLARINA VE GAZİLERİNE NASIL SAHİP ÇIKIYOR? ÜLKEMİZDE NELER YAPILABİLİR?... 10 III- ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLER VE GAZİ YAKINLARINA SAĞLANAN OLANAKLAR, SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ... 12 III.1- CHP İktidarında şehit ve gazi çocuklarına yapılan eğitim yardımı artırılacaktır.... 14 III.2- CHP İktidarında şehit yakınlarına ve hayatlarını başkasının yardımı olmaksızın sürdüremeyen gazilere, mülkiyeti kendilerine ait konut verilecek, muharip gaziler ise faizsiz konut kredisinden yararlandırılacaktır.... 16 III. 3- CHP İktidarında şehit yakınlarına ve gazilere ödenen nakdi tazminat tutarı artırılacaktır.... 17 III-4- CHP İktidarında şehit yakınları ve gazilere sağlanan istihdam olanakları genişletilecektir.... 19 III.5- CHP İktidarında şehit yakınlarına, gazilerimize ve gazi yakınlarına milletvekilleri ile eşit düzeyde tedavi imkânı sağlanacaktır... 22 III.6- CHP İktidarında çalışan malul gazilerimize 3000 günde emeklilik hakkı sağlanacaktır.... 24 III.7- CHP İktidarında istiklal madalyası sahiplerine ödenen şeref aylığı ve vatani hizmet tertibinden ödenen aylıklar artırılacak ve Devlet Övünç Madalyası verilenlere aylık bağlanacaktır.... 25 III.8- CHP İktidarında şehit yakınlarına ve malul gazilerimize Özel Tüketim Vergisinden muaf taşıt alımı hakkı sağlanacaktır.... 26 III.9- CHP İktidarında gazilere Gazi ibareli taşıt plakası verilecektir.... 28

III.10- CHP İktidarında şehit yakınları, gaziler ve gazi yakınlarının sorunları ile ilgilenecek Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığında Şehit Yakınları ve Gaziler Genel Müdürlüğü kurulacaktır.... 29 III.11- CHP İktidarında şehit yakınları, gaziler ve gazi yakınlarının sorunlarının çözümünde koordinasyon görevi yapacak, sorunları ile ilgilenecek Başbakanlığa bağlı Şehit Yakınları ve Gaziler Yüksek Kurulu oluşturulacaktır.... 30 III.12- CHP İktidarında şehitlerimizin ailelerine milletvekili emekli maaşı tutarında Şehit Aylığı ödenecektir.... 31 III.13- CHP İktidarında terörle mücadelede yaralanıp malul sayılmayanlar gazi sayılacak, madalya verilecek ve gazilere tanınan bütün haklardan yararlanacaklardır.... 33 III.14- CHP İktidarında şehit yakınları ve gazilerimize vergi ve harç gibi yükümlülüklerden muafiyet sağlanacaktır.... 34 III.15- CHP İktidarında şehit ve gazi çocuklarına ve kardeşlerine askerlikten muafiyet sağlanacaktır.... 35 III.16- CHP İktidarında şehit yakınları ve gazilerimiz ile yakınlarına toplum içinde ve devlet ile olan ilişkilerinde gerekli itibar ve saygınlık sağlanacaktır.... 37 III.17- CHP İktidarında sivil şehitlerimizin yakınları ve gazilerimiz ve gazi yakınlarına devlet tarafından sahip çıkılacaktır.... 38 IV- SONUÇ... 39

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 9 I. GİRİŞ Üzerinde yüzyıllardır yaşadığımız topraklar, uğruna şehit ve gazi olan yurtseverlerin bize emanetidir. Devlet ve toplum olarak bize düşen görev; şehit yakınlarına, gazilerimize ve onların yakınlarına devlet güvencesinde sahip çıkmak; hiçbir kimseye muhtaç etmeden hayatlarını sürdürebilmelerini sağlamaktır. Şehit yakınlarını, gazilerimizi ve onların yakınlarını gönüllü kişi ve kuruluşların yardımlarına mahkûm etmek, kahramanlarımıza olan vefa borcumuzla uyuşmamaktadır. Vatani görevlerini ve kamu hizmetlerini yaparken şehit olanların yakınları ile gazilerimiz ve onların yakınları, yaşadıkları acıların yanında, aile olarak da önemli ölçüde gelir desteğinden mahrum kalmakta; bu durum onların, çocuklarının eğitimi başta olmak üzere, sosyal ve ekonomik açıdan pek çok zorlukla karşılaşmalarına neden olmaktadır. Mahrum kalınan sosyal ve ekonomik zorlukları fazlasıyla telafi etmek, özellikle şehit ve gazi çocuklarının eğitimini tamamlayarak hayatlarını kazanmalarını sağlamak, devletimizin öncelikli ve anayasal bir yükümlülüğüdür. Ülkemizde, gazilerimiz ile şehit ve gazi yakınlarını korumaya yönelik düzenlemeler ve mevcut yasalar yeterli değildir. Şehit yakınlarına, gazilerimize ve onların yakınlarına sağlanacak faydaları ilgilendiren hükümler, farklı kanunlarda dağınık bir şekilde düzenlenmiştir. Cumhuriyet Halk Partisi iktidarında; eğitim, nakil, hastalık, yangın, kaza gibi olaylar sırasında yaralanan veya şehit olan Türk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet görevlileri dâhil, şehit yakınları, gazilerimiz ve onların

10 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI yakınlarına sağlanan mali ve sosyal haklara ilişkin düzenlemeler adil, kolay anlaşılır ve uygulanabilir sadelikte tek bir kanunda toplanacaktır. Cumhuriyet Halk Partisi olarak, bu aşamada şehit yakınlarını, gazileri ve onların yakınlarını ilgilendiren iyileştirmeleri TBMM ye ve kamuoyunun gündemine taşımak amaçlanmaktadır. CHP iktidarında, hiçbir ayrım yapılmaksızın bütün şehit yakınlarının, gazilerimizin ve onların yakınlarının, hiçbir şekilde başkasının yardımına muhtaç olmadan, devlet güvencesinde yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli yasal düzenlemeler yapılacaktır. Vatan savunması ve iç güvenliği sağlamak için hayati tehlike içinde görev yapan herkes, şehit veya gazi olduğunda devletin, ailesine ve kendisine tam anlamıyla sahip çıkacağını yüreğinde hissetmelidir. II. BAŞKA ÜLKELER ŞEHİT YAKINLARINA VE GAZİLERİNE NASIL SAHİP ÇIKIYOR: ÜLKEMİZDE NELER YAPILABİLİR? Gaziler ile şehit ve gazi yakınlarının, dünyanın her tarafında toplum içinde özel bir yeri ve saygınlığı vardır. Her ülke en iyi şekilde şehitlerinin yakınlarına, gazilerine ve onların yakınlarına sahip çıkmaktadır. Şehit yakınlarına ve gazilere gösterilen saygı ve önem; Kanada, Avustralya gibi bazı ülkelerde o kadar fazladır ki, bu amaçla bakanlık düzeyinde örgütlenmeler oluşturulmuştur. Diğer bazı ülkelerde Milli Savunma Bakanlığı, Sosyal Politikalar Bakanlığı gibi bazı bakanlıkların içinde şehit yakınları, gaziler ve gazi yakınlarının sorunları ile ilgilenmek ve çözüm bulmak üzere birimler kurulmuştur.

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 11 Gaziler ile şehit ve gazi yakınlarının dünyanın her tarafında, toplum içinde özel bir yeri ve saygınlığı vardır. Şehit ve gazi yakınlarının, özellikle gazilerin, yaşanan olaydan sonra normal hayata uyumu için her türlü psikolojik ve sosyal desteğin sağlanması, ihtiyacı olan gazilere bakıcı ödeneği, iş göremezlik ödeneği, kazanç kaybı ödeneği, kalıcı değer düşüklüğü ödeneği, evde bakım ve ev hizmetleri sağlanması gibi değişik şekilde yardım ve faydalar sağlanmaktadır. Şehit yakınlarına, gazilere ve gazi yakınlarına; ayrıca, emekli aylığı veya şeref aylığı ödenmesi, istihdam sağlanması, devlete ait tarım arazileri ve çiftliklerin çalışabilir ailelere tahsis edilmesi, vergi ve diğer benzeri yükümlülüklerden muafiyet sağlanması, her türlü sağlık ve ilaç yardımı, hastanelerden, kaplıca, havuz ve gaz tedavisi gibi sağlık hizmetlerinden ücretsiz ve öncelikli olarak faydalanma hakkı verilmesi, sokak ve caddelerdeki büfelerin tahsisi, kamuya ait binalardaki çay ocakları ve büfelerin işletilmesinde öncelik tanınması, çocuklarına kontenjan dışında kalsa bile okullarda eğitim imkânı sağlanması gibi pek çok haklar tanınmaktadır. Şehit yakınları, gaziler ve gazi yakınlarına sağlanan bütün bu hakların amacı; öncelikle gazilere, sonra şehit ve gazi yakınlarına, kimsenin yardımına muhtaç olmadan, devlet güvencesinde yaşamlarını sürdürebilmeleri için hak temelinde gerekli desteğin sağlanmasıdır. Ailede birisinin şehit veya gazi olması, sosyal ve psikolojik etkileri yanında, aile gelirini de olumsuz etkilemektedir. Vatan uğruna kutsal

12 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI bir görevin ifası sırasında meydana gelen böyle bir olayın olumsuz etkilerini telafi etmek, öncelikle devletin görevi sayılmaktadır. Ülkemizde de şehit yakınları, gaziler ve onların yakınlarına gerek kamu kurum ve kuruluşlarınca gerekse özel kişi, vakıf ve derneklerce yardım ve destekler sağlanmaktadır. Ancak bunlar yetersiz ve çoğu kez birbirinden habersiz ve plansız bir şekilde yapılmaktadır. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı içinde bir daire başkanlığı bu amaçla görevlendirilmiştir. Ancak bu yeterli değildir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ndaki daire başkanlığının genel müdürlük olarak örgütlenmesi; ayrıca kamu kurum ve kuruluşları arasında gerekli koordinasyonun sağlanarak, şehit yakınları, gaziler ve gazi yakınlarının sorunlarının belirlenmesi, gerekli yardım ve desteklerin daha etkin bir şekilde sağlanması amacıyla Başbakanlık nezdinde Şehit Yakınları ve Gaziler Yüksek Kurulu nun oluşturulmasına ihtiyaç vardır. O nedenle ülkemizde şehit yakınlarına, gazilere ve gazi yakınlarına sağlanan sosyal ve ekonomik hakların iyileştirilmesine ek olarak; bu yardımların etkin bir şekilde koordinasyonunu sağlayacak örgütsel yapılanmaya da ihtiyaç vardır. III. ŞEHİT YAKINLARINA, GAZİLERE VE GAZİ YAKINLARINA SAĞLANAN OLANAKLAR, SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Ülkemizde terör, yıllardır önemli bir sorun olarak devam etmekte ve terörle mücadele eden güvenlik kuvvetlerimiz başta olmak üzere, halkımızı telafi edilmez acılarla baş başa bırakmaktadır. Terörle mücadelede şehit düşen kamu görevlilerimizin yakınları ile

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 13 gazilerimiz ve onların yakınları, öncelikle devletimize sonra bütün toplumumuza emanettir. Bu emanete devlet ve millet olarak sahip çıkmak vefa borcumuzdur. Bugün vatan olarak sahiplendiğimiz topraklar varsa ve her türlü soruna rağmen birlikte yaşayabiliyorsak şehit ve gazilerimizin, vatanın çıkarlarını kendi hayatlarından daha değerli görmesi sayesindedir. Bu fedakârlığa karşı onlar ve yakınları için her şeyin en güzelini ve en iyisini yapmak devletimiz ve bizler için en önemli görevdir. Terörle mücadelede şehit düşen kamu görevlilerimizin yakınları ile gazilerimiz ve onların yakınları öncelikle devletimize sonra bütün toplumumuza emanettir. Şehit ve gazilerine sahip çıkan toplumlar; millet olmayı başarabilmiş, dayanışma duyguları yüksek, güçlü toplumlardır. Bu çerçevede devlete düşen görevler vardır. Anayasamızda bu görev çok açık ve güçlü bir şekilde ifade edilmiştir. Anayasamızın 10 uncu maddesinde harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı; 61 inci maddesinde de devletin harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malul ve gazileri koruyarak toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlayacağı hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda devletimizin, şehit yakınlarını ve gazilerimizi koruyucu ve kollayıcı tedbirleri alması anayasal bir zorunluluktur. Şehit ve gazilerine sahip çıkan toplumlar millet olmayı başarabilmiş, dayanışma duyguları yüksek, güçlü toplumlardır.

14 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI Şehit yakınlarının ve gazilerimizin yaralarını ve yaşadıkları acıları tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. Ancak yaşanan sorunların çözümüne yönelik devletimiz tarafından alınacak tedbirler ve sağlanacak desteklerle, bu acılara maruz kalan şehit yakınları ile gazilerimiz ve ailelerinin yaşamlarını bir ölçüde kolaylaştırmak mümkündür. Bu konularda bugüne kadar alınan tedbirler ve sağlanan destekler maalesef yeterli olamamıştır. Bu nedenle, başta şehit yakınlarına, gazilerimize ve onların yakınlarına hak ettikleri itibarın verilmesi olmak üzere, mevcut desteklerin artırılması ve yeni bazı olanakların sağlanmasına ihtiyaç bulunmaktadır. III.1- CHP İktidarında şehit ve gazi çocuklarına yapılan eğitim yardımı artırılacaktır. Terör olayları sonucu veya görevlerini ifa ederken hayatlarını kaybeden veya sakat kalan asker ve polis gibi kamu görevlilerinin çocuklarının eğitimi konusunda hem devletin hem de toplum olarak hepimizin sorumluluğu vardır. Anne veya babanın şehit veya gazi olması nedeniyle aile geliri desteğinden yoksun kalan çocuklarımızın eğitimlerinin tamamlanarak toplum içinde hak ettikleri konuma gelebilmeleri için devletimize önemli sorumluluklar düşmektedir. Vatana hizmet ederken hayatlarını kaybeden veya gazi olan yurttaşlarımızın çocuklarının eğitimlerini tamamlayabilmeleri için mevcut destekler yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle şehit ve gazi çocuklarına yapılan eğitim yardımının artırılması gerekmektedir.

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 15 Vatana hizmet ederken şehit veya gazi olan yurttaşlarımızın çocuklarının eğitimlerini tamamlayabilmeleri için mevcut destekler yetersiz kalmaktadır. Kurucuları gazilerden oluşan Cumhuriyet Halk Partisi olarak, şehit ve gazi çocuklarının eğitimlerini tamamlayabilmeleri için gerekli her türlü kolaylığın sağlanmasını kamusal bir görev sayıyoruz. Bu amaçla yapılan parasal eğitim desteğinin yeterli olması gerekir. Mevcut uygulamada yapılan yardımlar ile yapılması öngörülen artışlar, 2016 yılı verilerine göre, Tablo 1 de karşılaştırmalı olarak gösterilmiştir. Tablo 1- Şehit ve gazi çocuklarına sağlanan eğitim yardımının artırılması Mevcut uygulamada yapılan eğitim yardımı tutarı Şehit ve malul aylığı bağlananların çocuklarına her ay için; İlköğretimleri sırasında (1.250), Ortaöğretimleri sırasında (1.875) Yükseköğretimleri sırasında (2.500) Gösterge rakamının Eylül ayında geçerli olan memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarda eğitim ve öğretim yardımı yapılmakta ve bir defada Eylül-Aralık döneminde toptan ödenmektedir. 1- İlk ve ortaokulda okuyan öğrencilere aylık 121,07-TL yıllık 1.440,87-TL, 2- Lisede okuyan öğrencilere aylık 181,11-TL, yıllık 2.161,30-TL, 3-Yükseköğretimde okuyan öğrencilere aylık 240,15-TL, yıllık 2.881,74-TL, Ödenmektedir. CHP nin önerisi Gösterge rakamları: İlköğretimde okuyanlar için 3.000, Ortaöğretimde okuyanlar için 4.000 Yükseköğretimde okuyanlar için 5.000 ne çıkarılacaktır. 1- İlköğretimde okuyan öğrencilere aylık 288,18-TL, yıllık 3.458,09-TL, 2- Ortaöğretimde okuyan öğrencilere aylık 384,23-TL, yıllık 4.610,78-TL, 3- Yükseköğretimde okuyan öğrencilere aylık 480,29-TL, yıllık 5.763,48-TL ye, Çıkarılacaktır.

16 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI III.2- CHP İktidarında şehit yakınlarına ve hayatlarını başkasının yardımı olmaksızın sürdüremeyen gazilere, mülkiyeti kendilerine ait konut verilecek, muharip gaziler ise faizsiz konut kredisinden yararlandırılacaktır. Ülkemizde her düşük gelirli ailenin en büyük derdi başını sokacak bir evinin olmasıdır. Şehit yakınları ve gazilerimizin çoğu dar gelirli olup kendilerine ait bir evi bulunmamaktadır. Mevcut uygulamada bazı şehit yakınlarına ve gazilerimize devlet tarafından belirli sürelerle konut tahsis edilmekle veya belirli süre kiraları ödenmekle birlikte, mülkiyeti kendilerine ait konut verilmemektedir. Bazı şehit yakınlarına, yardım kampanyaları ile toplanan paralarla ev verilmektedir. Ancak bu durum, şehit ailelerine ve gazilerimize yeterli güvence sağlamamakta ve gelirlerinin önemli bir kısmını kiraya ayırmaları ve sürekli geçim derdi ve endişe içinde yaşamalarına neden olmaktadır. Şehitlerimizin geride kalanlarına ve zor durumdaki gazilerimize, aileleriyle yaşayabilecekleri, mülkiyeti kendilerine ait bir ev temin etmek devletin görevidir. Şehitlerimizin ailelerine ve malul gazilerimizin kendilerine, devamlı ikamet edeceklerini beyan ettikleri yerde, vergi ve benzeri masrafları dâhil, bedeli Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesinden ödenmek üzere, ailedeki kişi sayısına uygun büyüklükte, mülkiyeti kendilerine ait olacak bir konut verilmesi; konut verilirken özellikle malul gazilerimizin hayatını kolaylaştıracak şekilde asansör vb. unsurların bulunmasının göz önüne alınması gereklidir.

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 17 Şehit yakınları ile hayatını başkalarının yardımı olmaksızın devam ettiremeyecek derecede malul olan gazilerimize, mülkiyeti kendilerine ait konut verilmesi ve oturacak evi olmayan muharip gazilerimizin faizsiz konut kredisinden yararlandırılmasına ilişkin mevcut uygulama ve önerilen iyileştirme Tablo 2 de gösterilmiştir. Tablo 2- Şehit yakınlarına ve gazilere konut ve faizsiz konut kredisi hakkı sağlanması Mevcut uygulama Şehit yakınları ve malul gazilere konut verilmesine ilişkin yasal düzenleme yoktur. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu nun 21/b maddesinde: Şehit yakınları ve malul gazilere, özel tahsisli konutlarda oturanlar hariç, bir yıl süreyle kamu konutlarından yararlanmaya devam etme, bu süre sonunda kamu konutundan çıkanlar, kamu konutundan yararlanmayanlar ve özel tahsisli konutlarda oturanlara istekleri halinde yurtiçinde ikametgâh olarak kullanacakları konutun Maliye Bakanlığınca çıkarılacak Yönetmelikle belirlenecek üst limit dâhilinde kira bedelinin on yıl süre ile devletçe karşılanması hüküm altına alınmıştır. Ancak söz konusu Yönetmelik henüz çıkarılmamıştır. Malul gaziler ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamında olup malul aylığı alanlara faizsiz konut kredisi verilmektedir. Muharip gaziler faizsiz konut kredisi hakkından yararlanamamaktadır. CHP nin önerisi 2985 sayılı TOKİ Kanunu na eklenecek maddeyle; 1. Şehit yakınına, 2. Harp veya vazife malulü olup başkalarının yardımı olmaksızın hayatlarını idame ettiremeyen malul gazilere, Bir konut ile sınırlı olmak kaydıyla ailenin koşullarına ve gazinin ihtiyaçlarına uygun Toplu Konut İdaresince devamlı ikamet edeceklerini beyan ettikleri yerde, mülkiyeti kendilerine ait konut verilmesi sağlanacaktır. Şehit olanın yakınına verilecek konut; Öncelikle dul eşine, Eşi yoksa çocuklarına müştereken, Çocukları da yoksa yaşayan anasına, anası hayatta değilse babasına verilecektir. Kendisine ait oturacak bir evi olmayan muharip gazilere ise faizsiz konut kredisinden yararlanma hakkı sağlanacaktır.

18 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI III. 3- CHP İktidarında şehit yakınlarına ve gazilere ödenen nakdi tazminat tutarı artırılacaktır. Mevcut uygulamada şehit ve gaziler için belirlenen nakdi tazminat tutarı en yüksek devlet memuru aylığının 100 katı olup bu tutar 2017 yılı verilerine göre 1 91.256-TL dir. Bu tutar, hayatını vatan uğruna feda eden veya etmeyi göze alan vatan kahramanları için, günümüz ekonomik koşullarına göre çok düşüktür. O nedenle ödenecek nakdi tazminat tutarının artırılması bir zorunluluktur. Şehit yakınlarına ve gazilere ödenen nakdi tazminat tutarı çok düşüktür. Şehit yakınları ve gaziler için belirlenen 91.256-TL nakdi tazminat tutarının 273.768-TL ye, yaşamak için gerekli hareketleri yapmaktan aciz ve hayatını başkasının yardım ve desteği ile sürdürebilecek şekilde malul olanlar için belirlenen ve 182.510-TL olan nakdi tazminat tutarının ise 364.020-TL ye çıkarılması ve diğer engelli hale gelenlere ve yaralananlara ödenecek nakdi tazminat tutarının da buna paralel olarak artırılması gereklidir (Tablo 3). 1 En yüksek devlet memuru maaşına esas, ek gösterge dahil, aylık göstergenin memur maaş katsayısı ile çarpımı sonucu bulunan tutarın 100 katı (9500x0,096058= 912,55x 100=91.256-TL).

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 19 Tablo 3- Şehit yakınlarına ve gazilere ödenen nakdi tazminat tutarının artırılması Mevcut uygulama 1- Ölenlerin kanuni mirasçılarına, en yüksek devlet memuru brüt aylığının (Ek gösterge dâhil) 100 katı tutarında (91.256-TL), 2- Yaşamak için gerekli hareketleri yapmaktan aciz olan ve hayatını başkasının yardım ve desteği ile sürdürebilecek şekilde malul olanlara 200 katı (182.510-TL), Nakdi tazminat ödenmektedir. CHP nin önerisi 1-Ölenlerin kanuni mirasçılarına ödenecek nakdi tazminat tutarı en yüksek devlet memuru brüt aylığının (Ek gösterge dâhil) 100 katı yerine 300 katı olarak değiştirilerek 91.256-TL den 273.768-TL ye (3 katına), 2-Hayatını başkalarının yardımı olmaksızın sürdüremeyecek derecede malul olanlara ise 200 katı yerine 400 katı tazminat ödenerek 182.510-TL den 364.020-TL ye (2 katına) Çıkarılacaktır. III-4- CHP İktidarında şehit yakınlarına ve gazilere sağlanan istihdam olanakları genişletilecektir. Ülkemizde iş bulmanın zorluğu herkesçe bilinmektedir. Şehitlerimizin yakınları, gazilerimiz ve çocukları da bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Değişik platformlarda sıklıkla dile getirildiği üzere şehit yakınları ile gazilerimize ve çocuklarına sağlanan mevcut iş imkânları yetersiz kalmaktadır. Bundan dolayı kura ile işe yerleştirme yapılmaktadır. Anayasamızın 10 uncu maddesinde harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı; 61 inci maddesinde de devletin harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malul ve gazileri koruyacağı ve toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlayacağı hüküm altına alınmıştır.

20 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI Şehit yakınları ve gazilere sağlanan sınırlı istihdam hakkı şehit ve gazilerimizin çocukları arasında, birisine iş sağlanması diğerine sağlanmaması gibi, ayrım yapılmasına neden olmaktadır. Şehit eşi ve çocuklarına, gazilerimizin kendilerine, eşi ve çocuklarına hiçbir sınırlama olmaksızın istihdam sağlamak devletin görevi ve anayasal zorunluluktur. Mevcut uygulamada sağlanan sınırlı istihdam hakkı şehit ve gazilerimizin çocukları arasında, birisine iş sağlanması, diğerine sağlanmaması gibi ayrım yapılmasına neden olmaktadır.

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 21 Tablo 4- Şehit yakınları ve gazilere sağlanan istihdam olanaklarının artırılması Mevcut uygulama CHP nin önerisi 1) TSK mensubu ve güvenlik 1) Vazife ve harp malullüğü kapsamındaki TSK görevlilerinden mensubu ve güvenlik görevlilerinden: Hayatını kaybedenlerin Hayatını kaybedenlerin talepleri halinde; yakınlarından ikisine, Sınırlama olmaksızın eş ve çocuklarının Malul olanların kendisi hepsine; veya yakınlarından Eş var çocukları yoksa eşle birlikte ana, baba birisine, veya kardeşlerinden üçüne; 2) Diğer kamu Eş ve çocukları yoksa ana, baba veya görevlilerinden hayatını kardeşlerinden ikisine, kaybedenlerin yakınlarından Malullerin talepleri halinde; veya malul olanlardan birisine, Kendileri ile sınırlama olmaksızın eş ve çocukları; 3) Terör mağduru sivil vatandaşlardan terör Eşi veya çocuğu yoksa kendisi ile ana veya eylemleri nedeniyle hayatını babası veya kardeşlerinden birisi olmak üzere kaybedenlerin yakınlarından toplam iki kişi, veya engelli hale gelenlerden 2) Vazife malullüğü kapsamında bulunan birisine, diğer kamu görevlilerinden hayatını İstihdam hakkı kaybedenlerin yakınlarına, malul olanların ise sağlanmaktadır. kendileri ile birlikte ikisine 4) Hak sahiplerinin istihdam 3) Diğer durumlarda terör mağduru sivil hakkı önce 45 yaşından küçük vatandaşlardan terör eylemleri nedeniyle olanlara, 45 yaşından küçük hayatını kaybeden veya engelli hale gelenlerin hak sahibi yoksa 45 yaşından kendileri ile birlikte toplam ikisine, büyüklere sağlanmaktadır. İstihdam hakkı sağlanması ve 5) Teklif edilen işi herhangi 4) 45 yaş sınırının tamamen kaldırılması, bir nedenle kabul etmeyen 5) Teklif edilen istihdam hakkını geri çeviren veya veya kabul edip bir nedenle kabul edip sonra istifa edenlere talepleri halinde işten ayrılanlar tekrar tekrar istihdam hakkından yararlanma hakkı istihdam hakkından verilmesi, yararlanamamaktadır. Sağlanacaktır.

22 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI Uygulamada vazife ve harp malullüğü kapsamında hayatını kaybedenlerin yakınlarından ikisine, malul olanların kendisine veya yakınlarından birisine; vazife malullüğü kapsamında bulunan diğer kamu görevlilerinden hayatını kaybedenlerin yakınlarından veya malul olanlardan birisine; terör mağduru sivil vatandaşlardan terör eylemleri nedeniyle hayatını kaybeden veya engelli hale gelenlerden birisine istihdam hakkı sağlanmaktadır (Tablo 4). Ayrıca 14.4.2016 tarih ve 6704 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle istihdam hakkından yararlanma imkânı öncelikle 45 yaşından küçük olanlara, eğer 45 yaşından küçük hak sahibi yoksa 45 yaşından büyük hak sahiplerine verilmesi şartı getirilmiştir. Bu ise, uygulamada 18 yaşından büyük olup öğrenimlerine devam eden çocukların bulunması, hak sahibi eşin de 45 yaşından büyük olması durumunda öğrenime devam eden şehit veya gazi çocuklarını ya iş ya okul tercihinde bulunmaya zorlayacaktır. Bu düzenleme şehit yakınları ve gazilerimizin kendilerine sağlanan yasal hakkı kullanmalarına engel olmaktadır. III.5- CHP İktidarında şehit yakınları ve gazilerimiz ile yakınlarına milletvekilleri ile eşit düzeyde tedavi imkânı sağlanacaktır. Gazilerimize tedavi süresince sahip çıkılması ve hiçbir sınırlamaya tâbi olmaksızın her türlü tedavi masraflarının devlet tarafından karşılanarak iyileşmelerinin sağlanması gereklidir. Mevcut mevzuatta gazilerin tıbbî malzeme ihtiyaçlarının herhangi bir kısıtlama olmaksızın SGK tarafından karşılanacağı belirtilmesine rağmen, uygulamada gazilerin tıbbî malzeme ile ilaç temininde ve yurtdışında tedavi hususlarında sıkıntılar yaşanmaktadır. Her ne kadar 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 23 Sigortası Kanunu nda bir sınırlama olmaksızın kamu hastanelerinden yararlanabilecekleri hüküm altına alınmış olsa da, uygulamada, Sağlık Uygulama Tebliğ ile getirilen sınırlamalar ve fiilen tedavi kurumlarında yaşanan diğer sorunlar dolayısıyla, gazilerimizin özellikle ortez, protez gibi hayatlarını kolaylaştıracak tıbbî malzemelerin tedarikinde sıkıntılar yaşandığı görülmektedir. Yukarıda açıklanan nedenlerle şehitlerimizin dul eşi, çocukları, ana ve babaları ile gazilerimiz, eşleri, çocukları ile anne ve babalarına milletvekillerine sağlanan tedavi haklarının aynısı sağlanacaktır (Tablo 5). Tablo 5- Şehit yakınları ve gazilerimiz ile yakınlarına tedavi imkânı sağlanması Mevcut uygulama 5510 sayılı Kanunun 69uncu maddesinde katılım payı alınmayacağına ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren olaylar nedeniyle vazife malullüğü aylığı alan malul personelin (erbaş/er dâhil) sağlık kurulu raporu ile ihtiyaç duydukları her türlü ortez/protez ve diğer iyileştirici araç/gereçlerin, herhangi bir katılım payı veya fark alınmaksızın ve kısıtlama getirilmeksizin SGK tarafından karşılanacağına dair yasal düzenleme vardır. Ancak uygulamada Sağlık Uygulama Tebliğindeki sınırlamalar, kamu hastanelerinde gerekli araçgereçlerin bulunmaması veya tedavi yapılmasını sağlayacak imkânların olmaması gibi durumlarda, özellikle ortez, protez ihtiyacı olan gaziler için sıkıntılar yaşanmaktadır. CHP nin önerisi 5510 sayılı Kanunun 63üncü maddesine eklenen ek fıkrada yapılan değişiklikle şehit yakınları ve gaziler ile yakınlarının kamu hastanelerinden hiçbir ad altında ücret ödemeden ve sınırlamaya tâbi olmaksızın milletvekillerininkinden daha iyi koşullarda yararlanmaları ve ayrıca gerektiğinde anlaşmalı özel sağlık kurumlarından hiçbir fark ödemeden yararlanabilmeleri; ortez, protez gibi ihtiyaç duyulan araçların devlet hastanelerinde bulunmaması veya istenen kalitede olmaması gibi durumlarda anlaşmalı özel sağlık kurumlarına başvurma ve tedavi görme imkânı sağlanması ve ortaya çıkacak farkların Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından karşılanması sağlanacaktır.

24 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI Gazilere kanunlarla sağlanan hakların, tebliğ ve fiilî uygulamalarla sınırlandırılması, hukuk devleti ilkesine aykırıdır. Şehit yakınları, gaziler ve yakınlarına milletvekillerininkinden daha iyi koşullarda sağlık hizmeti sağlanmalıdır. III.6- CHP İktidarında çalışan malul gazilerimize 3000 günde emeklilik hakkı sağlanacaktır. Gazilerimizin emekli olabilmeleri için, diğer vatandaşlar gibi, malullük derecesini belgelemeleri gerekmekte; bu da gazilerimizin defalarca hastanelere gidip gelmelerine sebep olmaktadır. Bu kişilerden de diğer vatandaşlar gibi yasal süreyi tamamlamaları beklenmektedir. Vazife malulü gazilerin emeklilik konusunu özürlü emeklilik kanunundan ayırıp, anayasadaki pozitif ayrımcılık maddesine dayanarak muharip ve malul gaziler ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında malul sayılanlara, yaş sınırlaması olmaksızın 3000 gün prim ödemeleri şartıyla 7200 prim gün sayısı üzerinden emekli olabilmeleri sağlanacaktır. Çalışan malul gazilerimize pozitif ayrımcılık yapılarak erken emeklilik hakkı tanınmalıdır.

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 25 Tablo 6- Gazilerimize erken emeklilik hakkı sağlanması Mevcut uygulama Harp ve vazife malulü gazilerden 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olanlar, eğer erken emekli olmasını sağlayacak şekilde engeli yoksa diğer vatandaşlar gibi aynı sürelerde emekli olabilmektedirler. CHP nin önerisi 5510 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olan harp veya vazife malulleri ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamında malul sayılanlara herhangi bir yaş sınırlaması olmaksızın, talepleri halinde 3.000 gün prim ödemiş olma şartıyla 7200 gün prim ödemiş gibi emekli olma hakkı sağlanacaktır. III.7- CHP İktidarında istiklal madalyası sahiplerine ödenen şeref aylığı ve vatani hizmet tertibinden ödenen aylıklar artırılacak ve Devlet Övünç Madalyası verilenlere de aylık bağlanacaktır. Bilindiği üzere Devlet Övünç Madalyası; ilgili Bakanın teklifi, Bakanlar Kurulunun onayı ve Cumhurbaşkanının kabulü ile, yurt içinde veya dışında gösterdiği sorumluluk ve görev anlayışı içinde feragat ve fedakârlık, başarı ve yararlılık dolu çalışmalarıyla Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Milleti adına haklı gurur kaynağı teşkil ederek malul olanlara ve şehit olan kişilerin belirtilen mirasçılarına verilmektedir. Devlet Övünç Madalyası verilenlere aylık ödenmemekte, bu durum haksızlık oluşturmaktadır. Devlet Övünç Madalyası sahiplerine de madalya aylığı bağlanacaktır. Mevcut uygulamada 2017 yılında İstiklal Madalyası verilmiş bulunan vatandaşlarımıza 625-TL, vatani hizmet tertibinden aylık alanlardan kendileri için 625-TL, dul eşleri için 500-TL ve diğerlerine 348-TL gibi düşük aylıklar belirlenmiştir.

26 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI İstiklal Madalyası verilmiş bulunan ve vatani hizmet tertibinden aylık alan vatandaşlarımıza yapılan ödemelerin artırılması ve Devlet Övünç Madalyasına layık görülmüş şehit yakını ve vatandaşlarımıza aylık bağlanması, toplumsal sorumluluğumuzun gereğidir (Tablo 7). Tablo 7- İstiklal Madalyası sahiplerine verilen aylıkların artırılması ve Devlet Övünç Madalyası sahiplerine de aylık ödenmesi Mevcut uygulama İstiklal Madalyası verilmiş bulunan vatandaşlarımıza 2017 yılında aylık 625- TL ödenmekte, Devlet Övünç Madalyası olanlara ise aylık ödenmemektedir. Vatani hizmet tertibinden aylık alanlara 2017 yılında (6503, 5203, 3619 gösterge rakamları esas alınarak) Kendileri için 625-TL, Dul eşleri için 500-TL, Diğerlerine 348-TL Ödenmektedir. CHP nin önerisi İstiklal Madalyası sahiplerine ödenen aylıklar (16900 gösterge rakamı esas alınarak) 1.623-TL ye çıkarılacaktır. Devlet Övünç Madalyasına sahip olanlara da İstiklal Madalyası sahipleri gibi (16900 gösterge rakamı esas alınarak) 1.623-TL maaş ödenmesi sağlanacaktır. Vatani hizmet tertibinden aylık alanların (16900, 13280 ve 9660 gösterge rakamları esas alınarak); Kendilerine 1.623-TL, Dul eşlerine 1.276-TL, Diğerleri için 928-TL Ödenecektir. III.8- CHP İktidarında şehit yakınlarına ve malul gazilerimize Özel Tüketim Vergisinden muaf taşıt alımı hakkı sağlanacaktır. Bilindiği üzere engelli araç kullanımı istisnasından sakatlık derecesi (iş gücü kaybı oranı) % 90 ın üzerinde olanlar ile sakatlık derecesi (iş gücü kaybı oranı) % 90 ın altında olup, hareket ettirici özel tertibat

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 27 yaptırmak suretiyle H sınıfı sürücü belgesiyle araç kullanabilecek olanlar yararlanabilmektedir. Bu statü, daha çok sakatlık oranı ile ilgili verilmiş bir hak olduğundan, gazilerimiz için pozitif ayrımcılık yapılmadığı gibi, gazilerimizin çoğu bu haktan yararlanamamaktadır. Bu durum ise gazilerimizin hayatlarını kolaylaştırabilecek bir imkândan mahrum kalmaları sonucunu doğurmaktadır. Oysa Anayasamızın 10uncu maddesinde harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı; 61inci maddesinde devletin harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malul ve gazileri koruyup toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlayacağı hüküm altına alınmıştır. Bu kapsamda devletimizin şehit yakınlarını ve gazilerimizi koruyucu tedbirleri alması gerekmektedir. Şehit yakınlarına ve malul gazilerimize koşulsuz Özel Tüketim Vergisinden istisna taşıt alım hakkı sağlanacaktır. Bu nedenle, 6.6.2002 tarih ve 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununda yapılacak değişiklikle şehit yakınlarına ve malul gazilerimize Özel Tüketim Vergisinden istisna bir adet taşıt alımı hakkı sağlanması, şehit yakınlarına kısmî bir ekonomik fayda sağlayacak ve gazilerimizin hayatlarını kolaylaştıracaktır (Tablo 8).

28 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI Tablo 8- Şehit yakınlarına ve gazilere Özel Tüketim Vergisinden muaf taşıt alım hakkı 2 Mevcut uygulama Sadece 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde sayılan harp veya vazife malullerinden hayatını kaybetmiş olanların eş veya çocuklarından birisi, eş ve çocuğu yoksa anne veya babasından birisi bir defaya mahsus yararlanabilmektedir 2. Malul gazilerden sakatlık derecesi (iş gücü kaybı oranı) % 90 ın üzerinde olanlar ile sakatlık derecesi (iş gücü kaybı oranı) % 90 ın altında olup, hareket ettirici özel tertibat yaptırmak suretiyle H sınıfı sürücü belgesiyle araç kullanabilecek olanlar yararlanabilmektedir. CHP nin önerisi 12.04.1991 Tarih ve 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren görevler dolayısıyla: Şehitlerin eşi, çocukları, anne veya babasına (1600 cc ye kadar), Malul olanların kendilerine (2800 cc ye kadar) Bir adet taşıtı ÖTV siz alma hakkı tanınacaktır. III.9- CHP İktidarında gazilerimize Gazi ibareli taşıt plakası verilecektir. Gazilerimize gereken değer, saygı ve itibarı vermemiz toplumsal sorumluluğumuzun bir gereğidir. Gazilerine hak ettikleri değeri veren toplumlar gerçek anlamda millet olabilen toplumlardır. Bu konudaki toplumsal bilincin gelişmesi gazilerimizin toplum içinde görünebilir olmalarıyla mümkündür. Gazilerimize toplum içindeki saygınlıklarını ve görünürlüklerini artıracak şekilde Gazi ibareli taşıt plakası verilecektir. 2 Bu hak 03.05.2016 tarihinde Sayın Genel Başkanımızın verdiği 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinden sonra 20.08.2016 tarih ve 6745 sayılı Kanunun 51 inci maddesi ile sağlandı.

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 29 Gazilerimizin kullandıkları araçlara Gazi ibareli plaka verilmesi ve kamu kurum ve kuruluşları ile özel kişi ve kuruluşlara park yerlerinde gaziler için özel park yerleri ayrılması konusunda sorumluluk yüklenmesi suretiyle, toplum içinde görünür kılınmaları ve hak ettikleri saygıyı görmeleri sağlanacaktır. III.10- CHP İktidarında şehit yakınları, gaziler ve gazi yakınlarının sorunları ile ilgilenecek Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığında Şehit Yakınları ve Gaziler Genel Müdürlüğü kurulacaktır. Şehitlerimizin yakınlarına, gazilerimize ve gazi yakınlarına sahip çıkacak, merkezî yönetime dâhil yetkili bir kamu kurumunun eksikliği her zaman hissedilmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığındaki Şehit Yakınları ve Gaziler Dairesi Başkanlığı bu görevin etkili bir şekilde yerine getirilmesi için yeterli olamamaktadır. Bu nedenle şehitlerimizin yakınları ve gazilerimiz ile onların yakınlarına daha etkili bir şekilde sahip çıkmak ve sorunlarına çözüm üretebilmek amacıyla Bakanlık bünyesinde yeni bir genel müdürlüğün kurulması gerekmektedir. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı içinde, şehit yakınları, gazilerimiz ve onların yakınlarının sorunları ile ilgilenecek ve işlerini takip edip sonuçlandıracak bir genel müdürlük kurulacaktır. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bünyesinde şehit yakınları, gaziler ve gazi yakınlarının sorunlarının daha iyi takibi ve çözümü konularında çalışmalar yapmak üzere Şehit Yakınları ve Gaziler Genel Müdürlüğü kurularak yetki ve sorumluluklarının belirlenmesiyle şehit yakınları ve gazilerimiz ile ailelerinin işlerinin tek merkezden

30 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI yürütülmesi, sorunlarının belirlenmesi, takip edilmesi ve çözümü için daha etkin bir şekilde çalışılacaktır. Böylece şehit yakınları, gazilerimiz ve onların yakınları kapı kapı dolaşmadan hak ve taleplerini tek bir merkezden takip edip sonuçlandırabileceklerdir. III.11- CHP İktidarında şehit yakınlarının, gazilerin ve gazi yakınlarının sorunlarının çözümünde koordinasyon görevi yapacak, sorunları ile ilgilenecek Başbakanlığa bağlı Şehit Yakınları ve Gaziler Yüksek Kurulu oluşturulacaktır. Şehit yakınları ve gaziler ile gazi yakınlarının sorunları ve sağlanan olanaklar çok sayıda bakanlık ve kamu kurum ve kuruluşunun görev alanına girmekte olup, mevcut durumda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığındaki çalışma ve girişimler, kurumlar arasında yaşanan koordinasyon sorunu nedeniyle sonuçsuz kalmaktadır. Ayrıca şehit yakınları ve gazilerimize, onların yakınlarına dernek, vakıf ve benzeri kişi ve kuruluşlarca yardımlar yapılmaktadır. Bu durum ise, yaşanan sorunların çözümünü zorlaştırmakta, geciktirmekte ve sağlanan olanakların adil ve etkin bir şekilde hak sahiplerine ulaştırılmasına engel olmaktadır. Başbakanlık bünyesinde, şehit yakınları ve gaziler ile onların yakınlarına ilişkin konularda görev üstlenen kamu kurum ve kuruluşları ile özel kişi ve kuruluşlar arasında koordinasyonun sağlanması, sorunların belirlenmesi ve çözümü için politikalar geliştirilmesi için gerekli tedbirlerin alınması konularında çalışmalar yapmak üzere Başbakanlık nezdinde Şehit Yakınları ve Gaziler Yüksek Kurulu oluşturulacaktır.

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 31 Şehit yakınlarına, gazilere ve gazi yakınlarına hizmet sunan kamu idareleri ile özel kişi ve kurumlar arasında koordinasyon kurularak, yapılan hizmetlerde etkinlik ve adaletin sağlanması için Başbakanlık nezdinde güçlü bir koordinasyon birimine ihtiyaç vardır. III.12- CHP İktidarında şehitlerimizin ailelerine milletvekili emekli maaşı tutarında Şehit Aylığı ödenecektir. Millet olarak her şehidimizin acısını derinden hissetmekle beraber, en büyük acıyı şehit aileleri yaşamaktadır. Şehit ailelerinin yaşadığı bu acıların ortadan kaldırılması mümkün değildir. Ancak yaşamlarını en iyi şekilde sürdürebilmeleri için şehit ailelerinin devlet olanaklarından mümkün olan en üst seviyede yararlanmaları gerekmektedir. Bu çerçevede şehit ailelerine bağlanan dul ve yetim aylığının tutarı, toplumumuz tarafından kendilerine verilen önemin bir göstergesi olması bakımından önem taşımaktadır. Bu nedenle şehit ailelerine bağlanan dul ve yetim aylık tutarının, en üst kamu görevlerinden olan milletvekilliği emekli maaşına eşitlenmesi gerekmektedir. Hiçbir makam ve hizmet, vatan uğruna şehit olmaktan daha üstün değildir. Şehit ailelerine milletvekilliği emekli maaşı kadar Şehit Aylığı bağlanacaktır. 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında şehit olanların eş ve çocuklarına milletvekiline ödenen emekli aylığı kadar Şehit Aylığı bağlanacaktır. (Tablo 9).

32 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI Tablo 9- Şehit ailesine milletvekili emekli maaşı kadar Şehit Aylığı ödenmesi Mevcut uygulama 1) Eğer şehit herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna göre sigortalı ise ölenlerin kendilerine bağlanması gereken görev malullüğü aylığı, dul ve yetimlerine intikal ettirilmekte ve ilgili sosyal güvenlik kurumlarınca hizmet süreleri 30 yıldan az ise 30 yıl üzerinden, 30 yıldan fazla ise fiilî hizmet süreleri üzerinden kendi mevzuatlarına göre aylık bağlanmakta ve bağlanan aylıklar % 25 artırılarak ödenmektedir. 2) Eğer şehit herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tâbi değilse öğrenim durumlarına göre (öğrenimi bulunmayanların ilkokul mezunu gibi) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun değişik 36 ncı maddesi hükümlerine göre belirlenecek giriş derece ve kademeleri esas alınarak 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanununun vazife malullüğüne ilişkin hükümleri esas alınmak suretiyle aylık bağlanmaktadır. Erbaş ve erler ile yedek subay okulu öğrencilerinin ana veya babasına bağlanan aylığın toplamı 16 yaşından büyükler için tespit edilen bir aylık asgari ücretin net tutarı olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan aylıklar 2330 sayılı Kanuna göre yüzde 25 artırılarak bağlanmaktadır. CHP nin önerisi 12.04.1991 Tarih ve 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında hayatını kaybeden Türk Silahlı Kuvvetleri, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı mensubunun ailesine emekli milletvekili maaşı kadar Şehit Aylığı ödenmesi, ödenecek aylığın: Şehit evli ve çocuklu ise aylığın yüzde 60 ı dul eşe, kalanı çocuklara; Şehit evli ve çocuksuz ise yüzde 60 ı dul eşe, yüzde 40 ı hayatta olan anaya; ana hayatta değilse babaya; Eşin evlenmesi halinde aylığın yüzde 60 ı çocuklara, yüzde 40 ı anaya, ana hayatta değilse babaya; Bekâr ise aylığın yüzde 50 si anaya, ana hayatta değilse babaya ödenmesi, Sağlanacaktır.

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 33 III.13- CHP İktidarında terörle mücadelede yaralanıp malul sayılmayanlar gazi sayılacak, madalya verilecek ve gazilere tanınan bütün haklardan yararlanacaklardır. Ülkemizde terörle mücadele ederken yaralanan ve daha sonra iyileşerek askerliğine devam eden er ve erbaşlar ile güvenlik görevlileri mevcut yasal düzenlemeler kapsamında gazi sayılmamaktadır. Bu şekilde yaralananlar vücutlarındaki kurşun ve şarapnel veya diğer şekilde yaralanmalara bağlı izlerle yaşamak zorunda kalmakta; özel ve çalışma hayatlarında buna bağlı zorluklarla karşılaşmaktadır. Malul Sayılmayan Gaziler sağlık ve psikolojik sorunları nedeni ile sivil yaşama ve işlerine de uyum sağlayamamaktadır. Sağlık sorunları devam eden, malul sayılmayan gazilerimizin hastanelerden yararlanmada katılım payı ve benzeri muafiyetleri de yoktur. Cephede veya terörle mücadele sırasında savaşırken yaralanan Türk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet mensuplarına, yaralanma derecesine bakılmaksızın, madalya ve gazilik unvanını alma hakkı verilmelidir. Bu şekilde yaralananlar gazi sayılmadıkları gibi gösterdikleri üstün hizmetlerden dolayı kendilerine madalya da verilmemekte; gazilere sağlanan haklardan yararlanamamaktadırlar. Şehit kavramı, ilgili paydaşların katılımıyla, savaşta veya terörle mücadelede, kamusal görevi ifa ederken, kamusal olmasa da ülkenin değerini artırıcı faaliyetleri yürütürken veya sivil vatandaşlardan terör saldırılarında hayatını kaybedenler için ayrı ayrı tanımlanacaktır.

34 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI Gazi tanımının terörle mücadele kapsamında yaralanıp tedavi gördükten sonra iyileşen, ancak yaraların izlerini hayatları boyunca vücut ve zihinlerinde taşıyan bütün güvenlik görevlileri ve sivil vatandaşları kapsayacak şekilde genişletilmesi; bütün gazilere gazi tanımına göre madalya verilmesi ve madalya yanında gazilere sağlanan olanaklardan gazilik tanımı ve maluliyetleri ölçüsünde yararlanmaları sağlanacaktır. Bunun yanında gazi tanımı kapsamına girenlere faizsiz konut kredisinden yararlandırılma ve işe alımlarda öncelik tanınması gibi hususlarda gerekli kolaylık ve iyileştirmeler sağlanacaktır. Gazi kavramı; gazi, malul gazi, muharip gazi gibi kavramlar ile sivil vatandaşları da kapsayacak ve aralarındaki farkları açıklayacak şekilde tanımlanacaktır. III.14- CHP İktidarında şehit yakınlarına ve gazilerimize vergi ve harç gibi yükümlülüklerden muafiyet sağlanacaktır. Dünyanın bazı ülkelerinde şehit yakınları, gaziler ve gazi yakınları çalışırken, ücretlerinden gelir vergisi alınmaması; sosyal güvenlik primi ödenmemesi, konut alırlarken katma değer vergisi, alım satım vergisi ve harç gibi yükümlülüklerden muaf tutulmaları gibi uygulamalar mevcuttur. Ülkemizde de benzer şekilde vatana hizmet ederlerken canını feda edenlerin yakınlarına veya yaralanan asker ve emniyet görevlileri ile onların yakınlarına vergi ve benzeri yükümlülüklerde kolaylıklar sağlanması gerekmektedir.

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 35 Şehit yakınları ve gazilerimize, çalışırlarken gelir vergisi; ev ve araba gibi varlıkların mülkiyetini alırken vergi, harç vb. istisna ve muafiyetler sağlanacaktır. Vatanın birlik ve beraberliği ve halkımızın güvenliği için görev yaparken şehit veya gazi olanların eş ve çocuklarının aile gelirleri azalmaktadır. Buna paralel olarak eş ve çocuklar zor koşullarda hayatlarını sürdürmek zorunda kalmakta, ayrıca çocuklarının eğitimlerine devam etmeleri gerekmektedir. Bütün bu mücadele, eve giren parasal kaynağa bağlıdır. Vatandaşlık borcunu canı ile ödeyenleri, ayrıca başka bir vatandaşlık borcu olan vergi yükümlüsü yapmak doğru değildir. O nedenle, gelir vergisinden muafiyet, konut alırken katma değer vergisi, veraset ve intikal vergisi ve harçlardan muafiyet verilmesi gibi olanaklar şehit ailelerinin, gazilerin ve onların yakınlarının aile gelirlerine ilave mali kaynak sağlayarak hayatlarının kolaylaştırılmasına katkı sağlayacaktır. III.15- CHP İktidarında şehit ve gazi çocuklarına ve kardeşlerine askerlikten muafiyet sağlanacaktır. Mevcut uygulamaya göre 1111 sayılı Askerlik Kanunu kapsamında askerlik mükellefiyetini yerine getirenler ile 16.06.1927 tarih ve 1076 sayılı Kanuna tâbi yedek subaylardan askerlik hizmetleri sırasında malul olanların kardeşlerinden sadece birine; 3713 sayılı Kanun kapsamında hayatını kaybeden yükümlülerin kendilerinden olma erkek çocukları ile aynı anne ve babadan olan kardeşlerinin tamamı, talepleri halinde askerlik hizmetinden muaf tutulabilmektedir.

36 ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI Rütbeli şehit yetimleri ve kardeşleri ile harp ve vazife malullerinin çocukları ile emniyet görevlilerinin askerlik muafiyeti hakları bulunmamaktadır. Bunun yanında, gerek muvazzaf askerler gerekse erbaş ve erlerden, görev yaptıkları birliklerin dışında veya içinde çeşitli nedenlerle hayatlarını yitiren veya malul duruma düşenler olabilmektedir. Özellikle askerlik ortamına uyum sağlayamadığı veya başka nedenlerle hayatlarına son veren veya sakat kalan askerî personelin kendisi ve yakınları mağdur olmaktadır. Mevzuatımızda şehitliğin tanımını yapan bağlayıcı bir düzenleme henüz yoktur. Ancak Askeri Yüksek İdare Mahkemesi bir kimsenin şehit sayılabilmesi için Şehitlik Yönergesi hükümlerine uygun olarak ölmesi gerektiğine hükmetmektedir. Söz konusu Yönergede sayılan koşullar arasında görev başında sağlık nedenleri, kaza veya intihar gibi nedenlerle ölenler veya sakat kalanlar sayılmamıştır. Ancak mahkemeler bu gibi durumlarda hizmetin kusurlu işlediği gerekçesiyle idarenin sorumluluğuna hükmetmektedir. Genel olarak gazilerimiz ve aileleri, yaşadıkları travmanın sonucu ortaya çıkan psikolojik sorunların yanında fizikî kısıtların yarattığı zorluklarla iç içe yaşarken aynı acının çocukları tarafından da yaşanması korkusunu taşımaktadır. Bunun yanında aynı şekilde rütbeli şehit aileleri de ikinci bir acı ile karşılaşma endişesi yaşamaktadır. Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımıza 1.000 Avro karşılığında bedelli askerlikten yararlanma hakkının verildiği dikkate alındığında; rütbeli-rütbesiz ayrımı yapılmaksızın bütün Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarından hayatını kaybeden, akıbeti meçhul kalan, hakkında gaiplik kararı alınan veya maluliyet aylığı bağlanmasını

ŞEHİT YAKINLARI, GAZİLERİMİZ VE GAZİ YAKINLARI 37 gerektirecek biçimde malul olanlar ile aynı şekilde emniyet görevlilerinin, kendilerinden veya aynı anne ve babadan olma şartı aranmaksızın, erkek çocuklarının tamamı ile 12.4.1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamında hayatını kaybedenlerin kendilerinden veya aynı anne ve babadan olma şartı aranmaksızın erkek çocukları ile kardeşlerinin tamamının istekli olmadıkça silahaltına alınmaması ve olay sırasında silahaltında olanların istekleri halinde terhis edilmesi sağlanacaktır. III.16- CHP İktidarında şehit yakınları ve gazilerimiz ile yakınlarına toplum içinde ve devlet ile olan ilişkilerinde gerekli itibar ve saygınlık sağlanacaktır. Şehit aileleri ve gaziler, toplum içinde ve devletle olan ilişkilerinde kendilerine hak ettikleri itibar ve saygınlığın gösterilmediği kanısındadırlar. Gazi ve şehit ailelerine hak ettikleri itibarın, saygının ve sevginin kazandırılması kendilerine sağlanan mali haklardan çok daha kıymetlidir. Mali haklar itibar ve saygınlık ile güçlendirilmezse sadece maddi boyutlu ve yüzeysel haklar olarak kalmaktadır. Şehitlik ve gazilik kavramlarının içeriğinin doğru ve kalıcı bir şekilde anlaşılması için eğitim kurumlarının müfredatına alınmalı ve genç nesillere anlatılmalıdır. Şehit yakınlarının, gazilerin ve gazi ailelerinin toplumun tüm kesimlerince sahiplenilmesi, onlara olan vefa borcunun ödenmesine yetmese de bir nebze olsun moral kazandıracak ve vatan için gösterdikleri fedakârlığın boşuna olmadığını; toplumun ve