HAFTALAR KONULAR 1. Hafta ANKARA DA ULUSAL MECLİSİN AÇILMASI A-) Mustafa Kemal in Ankara ya Gelişi ve Ankara nın Merkez Olması B-) Meclis in Açılışı ve İlk Meclisin Aldığı Kararlar C-) İstanbul ve Ankara Arasındaki İktidar Mücadelesi D-) TBMM ye Karşı Çıkan İç Ayaklanmalar E-) TBMM nin Ayaklanmalara Karşı Aldığı Önlemler Ve Hıyanet-İ Vataniye Kanunu F-) Çerkez Ethem Birliklerinin Ayaklanması G-) Düzenli Ordunun Kurulması Aşamasında Asker Kaçakları Sorunu ve İstiklal Mahkemeleri Bu derste öncelikle Mustafa Kemal Paşa nın Ankara yı merkez seçmesinin nedenleri üzerinde durulacaktır. TBMM nin açılışı ve Meclisin aldığı kararlar ışığında Anadolu da ortaya çıkan yeni devletin dayandığı temel felsefe aktarılacak, arkasından da İstanbul ile Ankara daki yeni yönetim arasında yaşanan iktidar mücadelesi ele alınacaktır. TBMM ye karşı Anadolu da çıkan ayaklanmalar, bu ayaklanmaların beslendiği kaynaklar, TBMM nin ayaklanmaları bastırmak için aldığı önlemler ve bu ayaklanmaların kurtuluş mücadelesi açısından yaratmış olduğu olumsuz sonuçlar değerlendirilecektir. Ankara daki yeni yönetimin düzenli ordu oluştururken karşılaştığı sıkıntılar ve bu sıkıntıları aşmak için aldığı önlemler üzerinde durulacak diğer konulardır.
2. Hafta SİLAHLI MÜCADELE DÖNEMİ A-) Sevr Antlaşması, Maddeleri, Önemi ve Antlaşmaya Yönelik Tepkiler B-) Doğu Cephesi ve Gümrü Antlaşması C-) Güney Cephesi; Urfa, Maraş, Antep ve Adana Direnişi D-) Batı Cephesi 1-I. İnönü Savaşı ve Sonuçları a- 1921 Anayasası nın Kabul Edilmesi b- Londra Konferansı nın Toplanması c-türk-sovyet İlişkileri ve Moskova Antlaşması d-afganistan da Gelen Destek 2- II. İnönü Savaşı ve Sonuçları 3-Eskişehir-Kütahya Savaşları ve Geri Çekiliş a-meclisteki Tartışmalar ve Başkomutanlık Yasası b-milli Seferlik Yolunda Bir Adım; Tekalif-i Millîye Emirleri 4- Sakarya Savaşı; Olmak ya da Olmamak a- Fransa İle Barış; Ankara Antlaşması b-kars Antlaşması c-mustafa Kemal in Mareşal Olması 5-Büyük Taarruz; Son Nokta Sevr Anlaşması, İtilaf Devletleri nin Anadolu ya yönelik politikaları ışığında ele alınacak, anlaşmaya yönelik Ankara hükümetinin tepkisi yansıtılacaktır. Ankara merkezli gerçekleştirilen silahlı mücadele cepheler üzerinden aktarılacak ve Yunan ordusuna karşı mücadele verilen Batı Cephesi üzerinde durulacaktır. Silahlı mücadelenin hangi olumsuz koşullar içinde gerçekleştirildiği ve savaşın kazanılmasında Mustafa Kemal başta olmak üzere askeri kadroların katkısı vurgulanacaktır. Askeri alanda kazanılan zaferlerin diplomatik kazanımları beraberinde getirdiği, özellikle I. İnönü Savaşı nın kazanılması sonucunda gerçekleşen Londra Konferansı ve Moskova Antlaşması nın imzalanması ve TBMM-İtilaf Devletleri, TBMM-Sovyet Rusya ilişkileri ele alınacaktır.
3. Hafta ATEŞKESTEN ANTLAŞMAYA A-) Mudanya Ateşkesi; Doğu Trakya ve İstanbul un Kurtarılması B-) Lozan a Kim Gidecek Tartışmaları ve Saltanatın Kaldırılması C-) Lozan Öncesi İçte ve Dışta Tartışmalar D-) Lozan Konferansı; Taraflar, Görüşler, Tartışmalar E-) İzmir den İlan Edilen Ant; Misak-i İktisadi F-) Yeniden Başlayan Görüşmeler ve Antlaşmanın İmzalanması G-) Lozan Antlaşmasının Değerlendirilmesi, Talepler, Beklentiler, Uzlaşılan, Uzlaşılamayan Konular ve Ortaya Çıkan Sonuç Kazanılan silahlı mücadele sonrasında yaşanan gelişmeler, İstanbul ve Doğu Trakya nın kurtarılmasına yönelik çabalar ışığında Mudanya Ateşkesi ele alınacaktır. Mudanya Ateşkesinin imzalanması sonucunda savaşın resmen bitmesi ve Doğu Trakya ve İstanbul un savaşılmadan kurtarılmasının önemi üzerinde durulacaktır. Lozan Konferansı öncesi yaşanan tartışmalar, Saltanatın kaldırılması ve Meclisin aldığı bu kararın önemi, ulusal egemenlik kavramı ile ilişkili olarak anlatılacaktır. Lozan Konferansı nda yaşanan tartışmalar Türk tarafının tezleri üzerinden ele alınacak, ekonomik bağımsızlık ve İzmir İktisat Kongresi kararları ışığında değerlendirilecektir. Lozan Antlaşması nın maddeleri, Türk tarafının talepleri, beklentileri, uzlaşılan ve uzlaşılamayan konular doğrultusunda irdelenecektir. 4. Hafta DEVRİM ZAMANI A-) Başkent; Ankara B-) Siyasal Bir Örgüt Doğuyor; Halk Fırkası C-) Cumhuriyet e Giden Yol Hükümet Bunalımı; Hükümet Bunalımı D-) Rejim Belli Oluyor; Cumhuriyet in İlanı ve Gelişmeler E-) 1924 Anayasası ve Özellikleri F-) Halifelik Tartışmaları ve 3 Mart 1924 Devletin Laikleşmesi 1-Halifeliğin Kaldırılması 2-Tevhid-i Tedrisat 3-Diyanet İşleri Başkanlığı nın Kurulması Lozan Antlaşması nın imzalanması ile yeni Türk devletinin uluslararası alanda tanındığı ve Milli Mücadele hareketinin öncelikli amacına ulaştığı
anlatılacaktır. Mustafa Kemal in savaşın bitiminden sonra devrim sürecine hız verdiği, kurmakta olduğu yeni Türk devletinin her bakımdan yeni bir heyecanı yansıtmasını istediği üzerinde durulacaktır. Bu bakımdan Ankara nın başkent olmasının önemi üzerinde durulacak ve devrimin önderi Mustafa Kemal in Halk Fırkasını kurarak devrim sürecini bir kadro aracılığıyla başarıya ulaştırmaya çalıştığı vurgulanacaktır. 1923 yılının ekim ayında ülkede yaşanan hükümet bunalımı ve bu bunalım sonrasında cumhuriyetin ilanına giden süreç ele alınacak ve Cumhuriyetin ilanının ulusal egemenlik açısından önemi üzerinde durulacaktır. Milli egemenliğin gerçekleşmesi konusunda önemli bir engel olarak varlığını sürdüren halifelik kurumunun kaldırılması ve yeni Türk devletinin eğitim felsefesini belirleyen öğretimin birleştirilmesi anlatılacaktır. 5. Hafta DEMOKRASİ DENEMESİ, YAŞANAN TARTIŞMALAR VE DEVRİMLER A-) Yol Ayrımı; Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının Kurulması B-) Şeyh Sat Ayaklanması ve Takrir-i Sükûn Yasası C-) İstiklal Mahkemelerinin Yeniden Çalışmaya Başlaması D-)İzmir de Gazi Paşa ya Suikast Girişimi E-) Liderin Milletine Hesap Vermesi; Nutuk F-) Toplumsal Yaşamın Modernleştirilmesi 1-Şapka Kanunu 2-Tekke, Zaviye ve Türbelerin Kapatılması 3-Uluslararası Ölçülerin Kabulü 4-Batılı Saat ve Takvim in Kabul Edilmesi Kurtuluş Savaşı nın başarıya ulaşmasının ardından lider kadro arasında başlayan tartışmalar ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kurulmasına giden süreç üzerinde durulacaktır. Ayrıca bu partinin kurulmasının ülkedeki yeni rejime karşı olan çevreleri cesaretlendirdiği ve böylece Şeyh Sait isyanının çıktığı anlatılarak Takrir-i Sükûn yasasının çıkarılma nedenleri vurgulanacaktır. Ayrıca bu dönemde İstiklal Mahkemelerinin çalışmaları hakkında bilgi verilerek Atatürk e düzenlenen suikast girişimi anlatılacak, bütün bu yaşananlarla bağlantılı olarak Atatürk ün Nutuk u hakkında bilgi verilecektir. Türk Devriminin toplumsal yaşamda laikleşmeyi ve çağdaşlaşmayı sağlama çabaları üzerinde durularak bu amaçla gerçekleştirilen devrimler hakkında değerlendirmeler yapılacaktır.
6. Hafta YENİ DEVLET, YENİ HUKUK, YENİ EKONOMİ, YENİ KÜLTÜR A-) Medeni Kanunun Kabul Edilmesi B-) Egemenliğin Güçlendirilmesi; Kabotaj Kanunu C-) Yeni Türk Alfabesi ve Millet Mektepleri D-) İş Bankası nın Kurulması E-) Aşar Vergisi nin Kaldırılması F-) Sanayileşme Çabaları; Teşvik-i Sanayi Kanunu nun Çıkarılması G-)Devletçi Ekonomiye Yöneliş H-) Uluslaşma Çabaları ve Kültürel Devrim 1-Halkevleri 2- Türk Tarih Kurumu 3-Türk Dil Kurumu 4-Dinsel Aydınlanma 5-Güzel Sanatlar Çağdaş uygarlığı hedef alan Türk devriminin hukuk alanında yarattığı değişim, eskiyle karşılaştırılarak ortaya konulacak, özellikle medeni kanunun kabul edilmesiyle birlikte kadın-erkek eşitliğinin sağlanması, mevzuatın laikleştirilmesinin getirdiği kazanımlar üzerinde durulacaktır. Çağdaş uygarlıkla bütünleşme sürecinde yeni Türk harflerinin benimsenmesi ve sonrasında eğitim ve kültür alanında uluslaşma doğrultusunda gerçekleştirilenler hakkında bilgi verilecektir. Ayrıca, tam bağımsızlık ilkesi ışığında ulusal bir ekonomik yapı oluşturabilmek için girişilen çabalar üzerinde durulacaktır.
7. Hafta İKİNCİ DEMOKRASİ DENEMESİ, TÜRK DIŞ POLİTİKASI A-) Serbest Cumhuriyet Fırkasının Kurulması ve Tartışmalar B-) Menemen Olayı ve Tepkiler C-) Atatürk Dönemi Dış Politikası 1-Türk-Yunan İlişkileri ve Nüfus Mübadelesi 2-Türk-İngiliz İlişkileri ve Musul Sorunu 3-Türk-Sovyet İlişkileri 4-Avrupa da Değişen Dengeler; Alman ve İtalyan Yayılmacılığı 5-Bölgesel İttifak Arayışları a-balkan Atlantı b-sadabat Paktı 6-Montrö Boğazlar Sözleşmesi 7-Hatay ın Anavatana Katılması D-)Atatürk ün Ölümü Atatürk ün demokrasiye olan inancı vurgulanarak, ikinci demokrasi denemesi olan Serbest Cumhuriyet Fırkasının kurulması, partinin kadrosu, programı, çalışmaları ve kapanması üzerinde durulacaktır. Menemen Olayı örneğinden yola çıkarak devrimlere yönelik tepkiler ele alınacak ve irticai nitelikteki bu kalkışmanın sonuçları değerlendirilecektir. Atatürk Dönemi dış siyasette uygulanan genel politika, bu politikanın dayandığı temel anlayış, bu dönemdeki uluslararası ve bölgesel sorunlar ve bu sorunlara yönelik Türk tarafının uyguladığı çözümler ele alınacaktır. Türk devriminin baş mimarı Mustafa Kemal Atatürk ün son günleri, ölümü, ölümünün Türk ve dünya kamuoyundaki yansımaları üzerinde durulacaktır. 8. Hafta DEVRİMİN KURAMSAL BOYUTU: FELSEFESİ, İLKELERİ A-) Atatürkçülük/Kemalizm B-) Amaç ve Yöntem C-) İlkeler 1-Cumhuritetçilik 2-Milliyetçilik
3-Halkçılık 4-Laiklik 5-Devletçilik 6-Devrimcilik/İnkılâpçılık D-)Bütünleyici İlkeler 20. yüzyılın en başarılı dönüşüm hareketlerinden olan Türk Devriminin ardındaki temel felsefe, beslendiği düşünsel kaynaklar ışığında Atatürkçülük ün evrenselliği ve özgünlüğü ortaya konulacak, amacı, yöntemi ve aşamaları vurgulanacaktır. Dayandığı temel ilkelerle ilgili bilgi verildikten sonra, bütünleyici ilkeler üzerinden Atatürkçü Düşünce Sistemi ortaya konulacaktır. Atatürkçü Düşünce Sistemi nin günümüze ışık tutan yönleri vurgulanarak, Türkiye nin geleceği açısından vazgeçilmez olduğu üzerinde durulacaktır. 9. Hafta ATATÜRK TEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE A-) Büyük Savaş ve Türkiye B-) Köy Enstitüleri; Büyük Bir Eğitim Hamlesi C-) Demokrasi ye Geçiş D-) Demokrat Parti Dönemi E-) Amerikan Rüyası; Soğuk Savaş ve Türkiye F-) Askeri Müdahaleler G-) Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri Atatürk ün ölümünden sonra Türk iç siyasetinde yaşanan gelişmeler, İsmet İnönü nün Cumhurbaşkanlığı nda Türkiye nin savaş yıllarındaki siyaseti ele alınacaktır. Türkiye nin savaşa dâhil olması ihtimali üzerinden savaş dışı kalmasının kazanımları vurgulanacaktır. Ayrıca bu dönemde açılan Köy Enstitüleri, faaliyetleri ve bu enstitülerinin Türk modernleşmesine olan katkıları ortaya konulacaktır. II. Dünya Savaşı sonucunda uluslararası siyasette ortaya çıkan yeni dengeler, Türkiye nin bu dengeler arasında kendine yön bulma çabaları ve bunların etkisiyle çok partili siyasal yaşama geçilmesi anlatılacaktır. Demokrat Parti nin kurulmasıyla hareketlenen Türk siyasal yaşamı, bu dönemdeki tartışmalar ve yapılan seçimler sonucunda Demokrat Parti nin iktidara gelmesi üzerinde durulacak diğer konular olacaktır. Soğuk savaşın başlangıcı, Türkiye nin NATO ya dâhil olması ve bugünden yola çıkarak Türkiye nin NATO ya dâhil olmasının olumlu veya olumsuz sonuçları ele alınacaktır. Ayrıca Türk iç siyasetinde askeri müdahaleler, bu müdahalelerin nedenleri ve Türk iç siyasetini şekillendirmesi aktarılacaktır.
Son olarak Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri ele alınacak, son dönemde gelinen süreç değerlendirilecektir. 10. Hafta KONFERANS DERS VE BELGESEL SUNUMU: Birinci Seçenek: II. DÜNYA SAVAŞI SONRASINDA TÜRKİYE DE ÇOK PARTİLİ HAYATA GEÇİŞTE ETKİLİ OLAN İÇ VE DIŞ ETKENLER A-) Türkiye nin Savaş Politikası B-) Türkiye nin Sovyet Talepleri İle Karşılaşması C-) Savaş Sonrası Şekillenen Yeni Dünya Ve Türkiye D-) CHP İçindeki Siyasal Tartışmalar ve Kopuş E-) Demokrat Parti nin Kurulması F-)1946 ve 1950 Seçimleri İkinci Seçenek: TÜRKİYE NİN KIBRIS SORUNU A-) Osmanlı Döneminde Kıbrıs B-) İngiltere nin Doğu Akdeniz Politikası ve Kıbrıs C-) Kıbrıs ta Rum Milliyetçiliği ve Enosis Talepleri D-) Uluslararası Anlaşmalar Işığınsa Kıbrıs Cumhuriyetinin Kurulması E-) Yaşanan Karmaşa ve Türkiye nin Adaya Asker Çıkartması F-) KKTC nin Kurulması G-) Türkiye-AB İlişkileri Kapsamında Kıbrıs Sorunu Üçüncü Seçenek: TÜRKİYE DE ANAYASALAR A-)Anayasa Kavramı ve Hukuk Devleti Olgusunun Ortaya Çıkışı B-)Kanun-i Esasi ve Özellikleri C-)1921 Anayasası D-)1924 Anayasası E-)1961 Anayasası F-)1982 Anayasası NOT: Konferans dersleri, öğretim döneminin herhangi iki haftasında öğretim elemanları tarafından yukarıda verilen örnekler doğrultusunda
verilecektir.