SONBAHAR PERENNİALLERİ
Aster (Yıldızpatı-Aster)
Latince Adı: Aster Türkçe Adı: Yıldızpatı-Aster Familya: Compositae-Asteraceae Orjini:Vatanı Yunanistan, ülkemizde 5 türü doğal, Büyüme Şekli: Annuel ya da perennial rizomlu bitki, bodur yada boylu yapıda, çok dayanıklıdırlar. Büyümesi: Orta hızda gelişme yapar Yapraklar: Yeşil veya gri-yeşil, derin parçalı, bazen yumuşak tüylü Çiçekler: Çeşitli renk tonlarında, çok renkli, çok sayıda, tek-tek çiçek açarlar. Çiçeklenme Dönemi: Temmuz-Ekim
Toprak İsteği: Hafif, kumlu ve gübreli, iyi drenajlı yani geçirgen topraklar Hastalıklar ve Zararlılar: Böcekler ve kene Peyzajda Kullanımı: Bordürlerde, kenar tarhlarında, saksı ve konteynırlarda, soğuğa dayanıklı bodur olanlar kaya bahçelerinde, bazı türleri vazolarda kesme çiçek olarak değerlendirilir. Bakımı: Kurak dönemlerde sulanmaları, hastalık ve zararlılara karşı ilaçlanmaları gerekir. 2-3 yılda bir bölünmeleri gerekir. Üretimi:Tohum ile üretme (Nisan ayında açıkta), Çelik ile üretme ve kök parçalarının ayrılması ile üretme (Mart-Ekim ayında)
Türleri: A. alpinus: 10-20 cm. boyunda, yazın açan çiçekler dıştan açık mor, purpur pembe ortası disk şeklinde. A. amellus: 60-75 cm. boyda, sonbaharda açan çiçekler purpur renkli, büyük ve tek-tek bulunur. Yapraklar uzunca mızrak şeklinde. A. cordifolius: Leylak mavisi renkte çiçekleri sonbaharda açar. A. ericoides: Beyaz renkli çiçekleri sonbaharda açılır. A. X frikartii: Mor çiçekleri geç yaz dönemi (Ağustos-Ekim) açar. A. novae-angliae: Purpur menekşe yada pembe renkli çiçekleri yaz sonu yada sonbahar ortasında açar. A. novi-belgii: Mavi renkte çiçekleri sonbaharda açar. Kültivarları: A.n.b. Alert : Katmerli, kırmızı çiçekli A.n.a. Alma Potschke : Katmerli, kırmızı çiçekli A.n.a. Harrinton s Pink : Katmerli, kırmızı çiçekli A.n.a. Hella Lacey : Mor-mavi çiçekli A.n.a. Purple Dome : Koyu mavi çiçekli A.x f. Monch : Lavanta mavisi çiçekli A.n.b. Proffessor Kippenburg : Lavanta mavisi çiçekler yarı katmerli
Echinacea (Ekinase)
Latince Adı: Echinacea Türkçe Adı: Familya:Compositae Orjini: Kuzey Amerika Büyüme Şekli: Perennial, dik büyüyen, 50-100 x 50 cm. Büyümesi: Orta hızda büyür. Yapraklar: Uzunlamasına yürek biçiminde, kenarları hafif dişli, koyu yeşil renkli. Çiçekler: Sürgün ucunda, tek tek, değişik renklerdedir. Petal uçları hafif kertikli. Çiçeklenme Dönemi: Geç yaz, Temmuz-Eylül
Toprak İsteği: Nemli, besince zengin topraklar. Işık İsteği: Güneşli Hastalıklar ve Zararlılar: Virüs, Afit, kırmızı örümcek zararlıları ile mantari yaprak yanıklığı Peyzajda Kullanımı: Bordürlerde, kesme çiçekçilikte, doğala yakın bahçelerde gruplar halinde kullanılır.bazı çeşitler kelebekler için cezbedicidir. Bakımı: Solan çiçekler uzaklaştırılır. Üretimi: Tohum ile üretim, yazın ise uç sürgünlerinden hazırlanan çeliklerle üretim.
Türleri: E. angustifolia: Yazın pembe, kırmızı çiçek açan, 50-75 cm. boylanan tür. E. purpurea:yazın pembe, kırmızı çiçek açan, 75-100 cm. boylanan tür. Kültivarları: E.p. The King : 150 cm. boyda, ağustos-eylülde koyu kırmızı çiçek açar. E.p. Robert Bloom :75 cm. boyda, Temmuzağustosta koyu kırmızı çiçek açar.
Rudbeckia (Güneş Şapkası)
Latince Adı: Rudbeckia Türkçe Adı: Güneş Şapkası Familya: Asteraceae Orjini:Güneydoğu Amerika. Büyüme Şekli: Annuel veya perennial, çok güçlü ve dayanıklı, dik büyüyen bitki. Büyümesi: Orta hızda gelişme yapar. Yapraklar: Tekstür açısından yapraklar kaba, büyük, oval, yaprak ve sürgünler tüylü. Çiçekler: Papatyaya benzer, ortası siyah yada kahverengi gözlü, sürgün ucunda genellikle tek-tek bulunur, katmerli ya da yalınkat çiçeklidirler. Çiçeklenme Dönemi: Temmuz-Eylül
Toprak İsteği: İyi drenajli toprakları tercih eder, ancak kuraklığa da dayanıklıdır. Işık İsteği: Güneşli Hastalıklar ve Zararlılar: Mildiyö, külleme, yaprak benek hastalığı, yaprak kanseri, yaprak yanığı, afit Peyzajda Kullanımı: Kesme çiçek, bordürlerde küçük yada büyük gruplar halinde, bazı türleri kelebekleri cezbeder. Bakımı: Erken yaştan itibaran desteklenmeleri gerekir. Aksi halde yere yatarlar. Üretimi: Tohum ile üretim(mart-nisan), kök parçaları ile üretim, çelik ile üretim, daldırma ile üretim.
Türleri: R. fulgida:yaz ortası-sonbahar başında açan çiçekler koyu sarı renkte, disk kahve rengi. R. laciniata:yaz sonu açan çiçekler koyu sarı renkte, disk yeşilimsidir. Yapraklar koyu yeşil, derinlemesine dilimlidir. R. purpurea: Temmuz-eylülde açan çiçekler purpurumsu kırmızı, yapraklar mızrağımsı, pürüzlü ve hafif dişlidir. R. sullivantii:büyük başçıklı çiçekler yazın ve sonbaharda açar. Yapraklar koyu yeşil ve dardır. 75 cm. boydadır. Kültivarları: R.l. Goldquelle : Katmerli, sarı çiçekli. R.l. Herbstsonne :Kükürt sarısı çiçeklerin ortası (disk) yeşil.
Sedum (Dam Koruğu-Duvar Biberi)
Latince Adı: Sedum Türkçe Adı: Dam Koruğu, Duvar Biberi Familya:Crassulaceae Orjini: Orta Afrika, Peru Büyüme Şekli: Annuel, bisannuel ve daha çok perennial, sürünücü, yada halı şeklinde yer örtücü nitelikte büyüyen sukulent bitkiler Büyümesi: Orta ve yavaş hızda büyüme yapar. Yapraklar: Kalın, etli, düz ve pürüzsüzdür. Gri yada mavimsi yeşil, yeşil olup, genellikle rozet formundadır. Çiçekler: Simoz çiçek kurulu halinde, türlere göre değişik renklerde çiçekleri vardır. Çiçeklenme Dönemi:Genellikle yazın, nadiren sonbaharda çiçek açarlar.
Toprak İsteği:İyi drenajlı toprakları sever, ancak kuru ve hafif balçıklı toprakları tercih ederler. Fakir topraklara da toleranslıdırlar. Işık İsteği: Bol güneş. Hastalıklar ve Zararlılar: Peyzajda Kullanımı: Özellikle kaya bahçelerinde yer örtücü olarak, kuru taş duvarlarda, duvar diplerinde, döşeme taşları arasında, boylu olanlar tarh kenarlarında kullanılırlar. Bakımı:Kısa boylu çeşitler kışın koruma altına alınmalı Üretimi:Genellikle tohum, çelik kök sürgünü veya kök çelikleri ile üretilirler.
Türleri: S. acre: Sarı çiçekli olup, açık yeşil yassı yapraklı olup, Mayıs-haziranda açık sarı, yıldız şeklinde çiçek açar. 2,5-7,5 cm. boylanır. S. album: Mayıs-haziranda beyaz çiçek açan,15 cm. boyda bitki. S. caeruleum: Soluk mavi renkli, yıldız biçimli, beyaz gözlü çiçekler açar.7,5 cm. boyda, yaprakları parlak, hafif kırmızıya dönüktür. S. spectabile: Temmuz-eylülde açan çiçekler, pembemsi renkte, 30-45 cm. boyda, oval yaprakları mavi-yeşil olan tür. S. reflexum: Silindirik etli yaprakları yeşilimsi, çiçekleri ise sarıdır. S. spurium: Yazın açan beyaz, pembe çiçekleri var. Kültivarları: S. Autumn Joy : Pembe çiçekli. S.spu. Dragon s Blood : Koyu kırmızı çiçekli. S.spu. Red Carpet : Kırmızı çiçekleri ve bronz yaprakları var. S.spu. Tricolor : Beyaz çiçekli, yaprak kenarları pembe, beyaz biyeli.
İLKBAHAR PERENNİALLERİ
Aquilegia (Akulegya)
Latince Adı: Aquilegia Türkçe Adı: Akulegya Familya: Ranunculaceae Orjini:Kolombiya Büyüme Şekli:30 x 60-90 cm. boyutlarında, dayanıklı, perennial,otsu gelişme Büyümesi: Orta-hızlı gelişme yapar. Yapraklar: Tabanda almaçlı dizilir, yeşil, mavi-yeşil renkte, bileşik yaprak. Çiçekler: Terminal durumlu, içi boş mahmuz şeklinde, tek, iki yada birçok renkte. Çiçeklenme Dönemi: İlkbahar ve erken yaz.
Toprak İsteği: Nemli, besince zengin topraklar. Işık İsteği:Yarı gölge. Hastalıklar ve Zararlılar: Yaprak tırtılı, kabuksuz sümüklü böcek Peyzajda Kullanımı: Vurgulayıcı olarak bordürlerin ortasında öbekler halinde, bodur formlular kaya bahçelerinde, ağaçlık alanlarda, Bakımı: Cılız ve narin gelişen bitkiler olduğundan yağmurlu havalarda çiçekler boyunlarını bükerler. Üretimi: Tohum ve kök ayrımı yolu ile çoğaltılırlar.
Türleri: A. alpina: İlkbaharda açan çiçekler mavi renkte, yapraklar gri-yeşil, bitki 30-90 x 60 cm. boyutlarında A. buergeriana: 30-60 cm. boyunda, petalleri koyu sarı, sepalleri pembe. A. caerulea: İlkbaharda açan çiçekler mavi-beyaz renkte, bitki 30-60 x 60 cm. boyutlarında A. flabellata: Bitki 20-45 x 30 cm. boyutlarında İlkbaharda açan çiçekler leylak rengi, mavidir. A. x hybrida: İlkbaharda açan çiçekler değişik renkte, bitki 45-90 x 30 cm. boyutlarında. A. vulgaris: Erken yaz-ilkbaharda açan çiçekler mavi renkte, bitki 45-60 x 30 cm. boyutlarında Kültivarları: A. a. Alba : Beyaz çiçekli, koyu yeşil yapraklı. A. v. Blue Star : Beyaz ve mavi çiçekli, 60 cm. boyunda. A. f. Casper Innes : Lavanta mavisi çiçekli, 10-15 cm. boyunda. A. v. Heidi : Pembe çiçekli, geç ilkbaharda çiçek açar, 70 cm. boyda. A. c. Mrs. Nicholls : Mavi çiçeklerin içi de mavi renkte.
Convallaria (Müge-Mayıs-İnci Çiçeği)
Latince Adı: Convallaria Türkçe Adı: Müge, Mayıs, İnci Çiçeği Familya: Liliaceae Orjini:Fransa dan Sibirya ya kadar, kısmen Kuzev Amerika Büyüme Şekli:30 x 60-90 cm. boyutlarında, tuberli (sürüngen köklü), perennial bitki. Büyümesi: Orta derecede hızlı gelişme yapar. Yapraklar: Parlak koyu yeşil renkte, 2-3 bazal yapraklar tam kenarlı. Çiçekler: İnce bir sap üzerinde sıralı olarak dizilen, çan şeklinde, aşağı bakan, kokulu beyaz çiçekleri ve kırmızı meyveleri var. Çiçeklenme Dönemi: Nisan-Mayıs
Toprak İsteği: Yaprak çürüntüsü açısından zengin ağaç altları. Işık İsteği:Yarı gölge, nadiren güneşli yerler. Hastalıklar ve Zararlılar: Afit, kabuksuz sümüklü böcek Peyzajda Kullanımı:Gölgeli ağaç altlarında koloniler halinde, bordür kenarlarında, yürüyüş yolları boyunca, Bakımı:Sağlıklı gelişme için her yıl ahır gübresi ve yaprak çürüğü takviyesi gerekir. Ve 4 yılda bir, çiçeklenme sonrası (ekim ayı) çıkarılıp seyreltilmesi gerekir. Üretimi: Çiçeklenme sonrası rizom köklerin ayrılması ve bu kök saplarının gölgeli bir yerde yaprak çürüğü, ahır gübresi ve kumlu balçık harç karışımına dikilerek üretilirler.
Türleri: Tek türü var. C. majalis Kültivarları: C. m. Albostriata : Beyaz çiçekli, yaprak kenarları beyaz şeritli. C. m. Flore Pleno : Krem rengi çiçekler katmerlidir.
Helleborus (Noelgülü-Enfiye Kökü)
Latince Adı: Helleborus Türkçe Adı: Noelgülü, Enfiye Kökü Familya: Ranunculaceae Orjini:Orta ve Güney Avrupa, Küçük Asya (Anadolu) Büyüme Şekli: 30-60 x 45-60 cm. boyutlarında, yumru köklü, çok yıllık, dayanıklı otsu bitki. Büyümesi:Yavaştan, orta derecede hızlı büyür. Yapraklar: Tekstür açısından kaba dokulu, el ayası şeklinde bölünmüş, parlak yeşil renkli. Çiçekler:Güle benzer, kupa şeklinde, saf beyaz yada kırmızı, yeşilimsi sarıdır. Çiçeklenme Dönemi: Aralık-Mart
Toprak İsteği: Organik maddece zengin, nemli, iyi işlenmiş, hafif kireçli topraklar Hastalıklar ve Zararlılar: Nadiren kök çürüklüğü Peyzajda Kullanımı: Gölgeli ağaç altları ve bordür kenarlarında ve camekanların arkasında. Bakımı: Sonbaharda gübre şerbeti verilmesi uygundur. Üretimi: Çiçeklenme dönemi biter-bitmez (Temmuz), 5-6 gözlü kök yumrularının ayrılması ile, tohum ile üretim ise Mart-nisanda sera koşullarında yapılabilir.
Türleri: H. corsicus: Kış ve ilkbaharda krem-yeşil çiçekli, dikenli. H. hybridus: Mart-Mayısta açan çiçekler, beyaz, sarıkırmızı renkte ve bitki 50 cm. boyunda. H. niger: Çiçekler fincan tabağı formunda, kışın beyaz renkli açar. H. orientalis: Ocak-nisanda açan çiçekler beyaz, pembe, krem, purpurdur, yapraklar palmiye formundadır. H. viridis: 30 cm. boyda, kesik çan şeklinde, şubatta açan çiçekleri parlak yeşil renkli. Kültivarları: H. c. Celadon : Çiçekler uzunca çan şeklinde ve yeşil renkte. dikenli. H. o. Queen of the Night : Koyu kırmızı çiçekli.
Iberis (Hünkarbeğendi-Gümüş Sepet)
Latince Adı: Iberis Türkçe Adı: Hünkarbeğendi-Gümüş Sepet Familya: Brassicaceae Orjini: Akdeniz bölgesi ve Orta Avrupa, ülkemizde 7 türü doğal. Büyüme Şekli: 7,5-30 x 30-45 cm. boyutlarında, annuel, perennial, yastık formlu, otsu yada odunsudur. Büyümesi: Orta hızda gelişir. Yapraklar: Almaçlı dizilir, dar uzun, çok ince gri tüylü. Çiçekler: Bir sap ucunda bir çoğu bir arada, beyaz yada pembe renkli. Çiçeklenme Dönemi: Nisan-Haziran.
Toprak İsteği: Balçıklı ya da kumlu balçık, biraz kireçli ve iyi drenajlı topraklar uygundur. Işık İsteği: Güneşli-yarı gölge Hastalıklar ve Zararlılar: Devamlı rutubetli topraklarda kök çürüklüğü. Peyzajda Kullanımı: Saf kümeler halinde nergiz ve lalelerle birarada, geniş çiçek parterlerinde küçük ya da büyük gruplar halinde, tarh kenarklarında şeritler halinde, ayrıca kaya bahçelerinde, taş duvarlarda ve nadiren kesme çiçek olarak kullanılır. Bakımı: Çiçeklenme dönemi bitince hafif budama yapılması uygundur. Üretimi: Annuel olanlar eylül-ekim, yada şubatta tohum ile, Perennialler tohum, çelik, daldırma, kök ayrımı yöntemleriyle çoğaltılır.
Türleri: I. saxatiles: İlkbahar sonu-yaz ortası açan çiçekler, beyaz renkte, yapraklar küçük ve şeridimsidir.7,5-15x15cm. Boyutlarında. I. sempervirens: Yaz başı, mayıs-haziranda açan çiçekler, beyaz renkte, salkınımsı şemsiye kurulu şeklinde, yatayda gelişen, 20-30x45 cm. boyutlarında. I. odorata: Kokulu, beyaz çiçekli, bodur (15 cm.) formlu, yaprakları tüylü. I. umbellata: 40 cm. boyunda, Mayıs-Ağustosta, kokusuz, leylak, mor, pembe, beyaz, purpur renkli çiçekleri var. Kültivarları: I. Autumn Beauty : 25 cm. boyunda ve beyaz çiçekli. I. Nana : 15 cm. boyunda ve beyaz çiçekli, bodur. I. Climax : 30 cm. boyunda ve beyaz çiçekli.
Primula (Çuha Çiçeği-Felç Çiçeği)
Latince Adı: Primula Türkçe Adı: Çuha Çiçeği, Felç Çiçeği Familya:Primulaceae Orjini: Batı Çin, Himalaya Büyüme Şekli: 5-60 x 20-75 cm. boyutlarında, dik büyüyen çok renkli bitki. Büyümesi: Orta derecede hızlı büyürler. Yapraklar:Büyükçe, toprak yüzeyinde, rozet şeklindedir. Çiçekler: Çok değişik renklerde, bazı türlerde bir sap üzerinde birçoğu bir arada, bazı türlerde tek-tek, bazılarında demetler halinde. Çiçeklenme Dönemi: Genellikle Mayıs-Haziran.
Toprak İsteği: Nemli, iyi drenajlı, derin ve zengin, yaprak çürüğü ve funda içeren topraklar Işık İsteği: Yarı gölge-gölge. Hastalıklar ve Zararlılar: Kabuksuz sümüklü böcek ve örümcek akarları. Peyzajda Kullanımı:Ağaç altlarında, bordür kenarlarında, konteynır ve saksılarda, erken çiçeklenen Nergiz gibi soğanlılarla bir arada, kaya bahçelerinde. Bakımı: Yazın topraklarının kurumamasına, ancak durgun su halinin de oluşmamasına, diğer bitkiler tarafından beslenmelerinin engellenmemesine özen gösterilmeli, bazı türlerde çiçeklenme sonrası çiçekli kısımların kesilmesi gerekir. Üretimi: İyi çeşitler yazın çelik ile, kök ayrımı ile, bazı çeşitler ise tohum ile üretilirler.
Türleri: P. allionii: İlkbaharda açan çiçekler, beyaz, pembe, purpurumsu pembe ve ortası da beyaz, yaprakları geniş oblong ve yapışkandır. P. auricula: Mart-Mayısta açan çiçekler, koyu sarı, altın sarısı renkte ve dar çan şeklinde aşağı sarkıcı formda, yapraklar büyük, obovaldir. P. beesiana: Mayıs-Haziranda açan çiçekler, purpur leylak, kırmızı, mor, bir sap üzerinde bir noktada toplanmış, 45-60 cm. boyda, yaprak kenarları dişli. P. bulleyana: Nisan-Mayısta açan çiçekler, turuncu, kırmızı renkte, 30-45 cm. boyda. P. denticulata: İlkbaharda yapraklanmadan önce şubat-nisanda, yada martmayısta açan çiçekler, soluk yada koyu mor, pembemsi mor, leylak ve beyaz renkte, ortası sarı gözlü, 30 cm. boyda, yaprakları oblong ve kenarları dişli. P. bullesiana: 40 cm. boyda, Haziran-ağustosta açan çiçekleri pastel renkli ve kepçe şeklinde. P. vulgaris: Aralık-Mayıs (Nisan) açan çiçekler katmerlidir. Kültivarları: P. v. Finense : Değişik renklerde, 10-15 cm. boylarında oblong ve yapışkandır. P. au. Blaue Auslese :12 cm. boyunda, mavimsi çiçekli P. v. Dales Red : Tuğla kırmızısı renkte, ortası sarı. P. x polyantha Danasa : Değişik renklerde, katmerli-büyük çiçekli.