T-EST Engelli Bireyler için İstihdam Destek Araçlarının Transferi Proje N 2012-1-AT1-LEO05-06976 Sözleşme N - LLP-LDV-TOI-12-AT-0011 BÜLTEN 4/ 2014 Projede sona yaklaşıldı. Projenin sonlanmasına iki ay kala, bütün proje amaçlarına başarılıyla ulaşıldığını gururla söyleyebiliriz. Bu son bültende son proje çıktıları hakkında bilgiler bulabilirsiniz. Eylül 2014 tarihinde Türkiye de İzmir de yapıldı. Keyifli okumalar! T-EST Proje Ortaklığı Proje Kapanış Konferansı İzmir de gerçekleşti Konferansa katılanlar T-EST projesinin kapanış konferansı projeye ortak olan kuruluşlardan, kamu kurumlarından, iş ve işçi bulma kurumlarından, üniversitelerden, araştırma kurumlarından ve engellilik alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarından paydaşların katılımıyla 19 Konferanstaki başlıca konuşmacılar: Vasilka Sabeva (Bulgaristan dan proje ortağı), Zoltan Elekes (Romanya dan proje ortağı), Güldan Kalem (Türkiye deki proje ortağı), Kamile Canbay (RACE projesinden, CRM Danışmanlık tan misafir konuşmacı) ve Robert Elston (EUSE, İngiltere den misafir konuşmacı), Christine Pilz (Avusturya daki proje koordinatörü) Konferans Türkiye deki proje ortağı temsilcisi olan Konak Kaymakamı Sayın Ahmet Önal ın açılış konuşması ile başladı. Ana konuşmacı EUSE (Avrupa Destekli İstihdam Birliği) Başkan Yardımcısı Robert Elston Destekli İstihdam yöntemi ile alakalı Avrupa Stratejisi hakkında bir sunum yaptı. T-EST projesinin faaliyetleri ve başarıları da proje koordinatörleri olan Michaela Meier ve Christine Pilz tarafından sunuldu. T-EST Projesi: Bülten 4/2014 1/3
T-EST proje ortakları, eğitmenler ve konferans konuşmacılarından oluşan grup resmi Konferansın sabah oturumu Destekli İstihdamın hedef ülkeler olan Bulgaristan, Romanya ve Türkiye de uygulanmasına ayrıldı. Romanya daki Destekli İstihdam sürecine ilişkin sunumdan sonra, iki iş koçu deneyimlerini paylaştı ve üç örnek çalışma hakkında bilgi verdiler. Bulgaristan dan iki iş koçu da kendi uygulama faaliyetlerini aktardılar ve kendi iki örnek çalışmalarından bahsettiler. Türkiye deki proje ortağı da Türkiye de devam etmekte olan uygulama sürecini anlattı ve şu anda devam eden dört örnek çalışma hakkında bilgi verdi. Öğleden sonraki oturum kendi içerisinde iki kısma ayrıldı. İlk kısımda, EASPD den Sonia Staskowiak ( Pass It On projesi) ve CRM Danışmanlıktan Kamile Canbay (RACE projesi) Destekli İstihdam ile ilgili benzer projeleri anlattılar. Öğleden sonraki oturumun ikinci kısmı ise panele ayrıldı. Dinleyiciler tartışma ile yakından ilgilendiler. Bu oturum boyunca katılımcılar tüm proje ortaklarının temsilcilerine ve konuşmacılara soru sorma ve Destekli İstihdamın uygulanmasıyla alakalı konuları tartışma imkânı buldular. Türkiye de Uygulama Aşaması Türkiye de Destekli İstihdam Süreci Haziran ayında destekli istihdam koçlarının eğitiminden hemen sonra başladı. Konak İŞKUR (Türkiye İş ve İşçi Bulma Kurumu) dan altı iş koçu bu eğitime katıldı. Bu iş koçları Konak İşkur da İş ve Meslek Danışmanları olarak çalışıyorlardı ve görevleri engelli ya da engelli olmayan bireylere işgücü piyasasında iş bulabilmeleri için yardımcı olmaktı. İşçi arayan firmalar İŞKUR a kaydolabiliyor ve firmalarındaki boş pozisyonları İŞKUR sistemi aracılığı ile doldurabiliyorlar. Uygulama sürecine toplamda 19 engelli birey (4 ü bayan; 15 i erkek) katıldı. Yaşları 16 ile 53 arasındaydı. Bu bireylerin işitme bozuklukları, fiziksel engel, zihinsel problem, iç hastalıkları ve kalp problemleri gibi farklı engelleri vardı. İş koçları müşteri ile temas aşamasına engelli bireylere hem Destekli İstihdam hizmetleri hem de T-EST projesi hakkında bilgi verdikleri yüz yüze görüşmelerle başladılar. İş koçları engelli bireyleri (engelli bireyler için bir ya da daha fazla açık pozisyonu bulunan) bir işveren ve bir kaç iş arayan engelli kişinin bulunduğu toplu iş görüşmelerine katılmaya çağırdılar. Şirketlerin temsilcileri iş başvurusu T-EST Projesi: Bülten 4/2014 2/3
yapanlarla görüştü ve pek çok kez de başvuru yapanlara iş teklifinde bulundular. İŞKUR iş koçları bu kolektif iş görüşmesi sürecini izlediler ve iş arayan engelli bireylere görüşmeler boyunca gerekli olduğu zamanlarda yardımcı oldular. Halhazırda altı engelli danışan ücretli işlere yerleştiler. Danışanlardan biri de iş garantili bir mesleki eğitim kursuna başladı. Türkiye deki Destekli İstihdam uygulama süreci Ekim ayı sonunda bitecek. Türkiye deki örnek çalışmalar gitti ama bu işin ona uygun olmadığını belirtti. Sonraki gün iş koçu nerede sorun olduğunu konuşmak üzere onu İşkur bürosuna davet etti. Y.A. bu önerilen işin çok zahmetli bir iş olduğunu, fazla çalışma gerektirdiğini ve işyerinin de çok uzak olduğunu söyledi. Sonra iş koçu onu toplu iş görüşmesine katılmaya davet etti. Dünyanın en büyük taşeron hizmet sunan firmalarından biri olan ISS Global şirketindeki altı açık pozisyonda istihdam etmek üzere engelli kişiler arıyordu. Görüşmede iki şirket temsilcisi vardı. Şirket temsilcileri açık pozisyonların gerektirdiği özellikleri anlattılar. Y.A. temizlik personeli olarak çalışacağı işi kabul etti. Ayrıca ileride bilgisayar becerilerini kullanabileceği ön büroda çalışma imkanı da olabilecek. Romanya dan örnek çalışma: Destekli İstihdam Uygulaması Y.A (soldaki) şirket temsilcileri ile yapılan kolektif bir iş görüşmesi sırasında. Y. A. 22 yaşında ve meslek lisesini yarım bırakmış ama bilgisayar becerileri var. Sağ kulağında %64 işitme kaybı (işitme cihazı kullanıyor) ve görme bozukluğu var. Daha önce, fazla mesai ücreti almaksızın günde 12 saate kadar çalışmak zorunda olduğu bir temizleme şirketinde çalışmış. Y.A. Türkiye İş ve İşçi Bulma Kurumu (İşkur) Konak Şubesine başvurduğunda, ilk gün meslek koçu Ulaş Ayva ile tanıştı ve Destekli İstihdam sürecinde yer almayı kabul etti. O dönemde Y.A. turistik bir kampın mutfağında bulaşıkçı olarak çalıştığı mevsimlik bir iş yapıyordu. İlk önce, meslek koçu Ulaş Ayva Y.A. yı bir kargo firmasındaki açık bir pozisyon hakkında bilgilendirdi. Y.K. iş görüşmesine Peter 24 yaşında fiziksel engelli ve tekerlekli sandalyeyle hayatını sürdüren birisidir. Liseyi bitirmiş ve bu dönemden sonra da bir iş bulup çalışmak istemiştir. İşyerlerine ulaşılabilirliğin son derece kısıtlı olması sebebi ile yapabileceği her işi kabul etmeye kendisini hazırlamıştır. Hatta bir dikiş kursuna bile katılmıştır. Sonunda da, yapmaktan gurur duyduğu bir iş olan paketleme görevlisi olarak çalışmıştır. Mali zorluklar nedeniyle şirket, çalışan sayısını azaltmak zorunda kalmış ve bu sebeple de Peter işten ayrılmak zorunda bırakıldı. Peter hayal kırıklığına uğramıştı. Daha sonra bir kurumda iş koçu olarak çalışan ve Peter e eğitim önerisinde bulunan Zsuzsi ile tanıştı. T-EST projesi süresince geliştirilen destek ağı sayesinde, Zsuzsi iş sözleşmesinin sonlandırılmasına ilişkin hukuki tavsiyelerde bulundu. Sonuç olarak; Peter şimdi maluliyet maaşı alıyor T-EST Projesi: Bülten 4/2014 3/3
ve eğer doğru bilgiyi almasaydı bu maaşı alamayacaktı. reddetmelerinin asıl sebebinin onun başarısızlık korkusundan ziyade; işyerinin erişilebilirlik ve adaptasyonu sorunları ile alakalı olduğunu fark etti. Şimdi Peter yine mutlu bir genç. En yakın zamanda yeni bir iş bulabileceği konusunda kendine güveniyor. Hala Zsuzsi ile de iletişimini sürdürüyor. İzmir deki konferansa katılan Romanyalı iş koçları Destekli İstihdam uygulamasına, Peter in potansiyelini ve karşılaşacağı zorlukları değerlendirme ile başladılar ve bu yönteme göre detaylı bir eylem planı hazırladılar. Oysa sonunda, Peter yaşadığı olumsuz deneyimden beklenenden daha fazla etkilenmiş, umudunu ve güvenini kaybetmiş ama hala içinde çalışma isteği vardı. Eğitiminin bir kısmında, haftada bir kere birer ya da ikişer saatlik görüşmeler yaptılar. Ara sıra, arkadaşları ve ailesi yeniden motive olması yolunda ona yardımcı olmaları için bu görüşmelere çağrıldı. Daha sonra, yavaş yavaş çalışanlarla görüşmeye başladılar. İşverenlerle iş görüşmelerinde yapılacak muhtemel senaryolar üzerinde çalıştılar. Fakat aslında Peter şirketlerin olumsuz cevaplarını kendi kişiliğine karşı algıladığı için işverenlerle iletişim kurmak konusunda zorluk yaşıyordu. Zsuzsi her zaman onun yanındaydı; ona rehberlik ediyor, manevi destek veriyor ve aynı zamanda da Peter ile işverenler arasında aracılık yapmaya çalışıyordu. İş koçunun yardımı sayesinde, işverenlerin Zsuzsi ve Peter Destekli İstihdam yöntemini güzel bir deneyim olarak değerlendiriyor ve bunu engelli bireylerin istihdamını garanti etmenin tek yolu olarak görüyorlar. Zsuzsi ve Peter aynı zamanda da engelli bireylerin potansiyelleri hakkında hem işverenler hem de kendi akran grupları arasında farkındalık yaratmanın önemini de vurguluyorlar. Bulgaristan da örnek çalışmalar Eleonora 37 yaşında ve orta seviyede öğrenme problemi olan biri. Şimdi Sliven de akıl sağlığı sorunları olan kadınlara yönelik bir huzur evinde kalmaktadır. Elanora formal eğitimini tamamlamamış olmasına rağmen, rehberlik ve stajyerlik gibi çeşitli informal eğitim kurslarına katılmış. Ayrıca, temizlikçi, mağaza görevlisi ve aşçı yardımcı olarak da çalışmış. Diana 2008 yılından beri huzur evinde sosyal hizmet görevlisi olarak çalışıyor. Bu işi süresince de müşterilerine etkin bir destek sağlamak için çeşitli yenilikçi yöntemler kullanıyor. Bu sebeple, Diana T-EST uygulama aşamasına gerçekten katılmak istedi. 2014 Şubat ayının başındaki başlangıç eğitiminden sonra, Diana Eleonora ile birlikte iş koçluğu sürecine başladı. Her biri birer saat sürecek şekilde haftada 2 ya da 3 kere görüşmeye karar verdiler. T-EST Projesi: Bülten 4/2014 4/3
İlk iş Eleonora nın güçlü yönlerini bulmaktı. Eleonora yemek pişirmede, kişisel temizlikte ve çevre temizliğinde başarılıydı. Sakin ve cana yakındı. Ayrıca, iş koçuna göre, Eleonora zaman yönetimi becerilerinde de iyiydi ve kuralları ve talimatları iyi bir şekilde değerlendiriyordu. Fakat yabancılara karşı oldukça utangaç birisiydi. Diana ve Eleonora birlikte onun istediği işten beklentilerini belirlediler. ettirebildi ve şimdi yarı zamanlı bir iş sözleşmesi yaptı. Sertifika töreninde, Eleonora şunları söyledi: T-EST projesi sayesinde istediğim işi buldum. Diana ya ve onun özel çalışmasına minnettarım. Bu gibi projelerin benim gibi pek çok kişiye yardımcı olacağını düşünüyorum. Sonraki adımlar Destekli İstihdam yaklaşımının uygulaması üç transfer ülkesinde de bitiyor. 2014 yılı Aralık ayına yani projenin sonuna kadar, Destekli İstihdam ın ülkelere özgü kılavuzları da tamamlanmış olacak. Hareket planlarında şu maddelerin yer alması konusunda fikir birliğine vardılar: becerilerini ve kendine olan güvenini geliştirmesi için destek; uygun bir işe yerleştirme için destek; iş başvurularına hazırlık ve potansiyel işverenlerle görüşme. İş koçluğu sürecinin en yoğun dönemleri iş görüşmelerinde olumlu bir imaj ve beceri geliştirmek ve iş yerinde stresle başa çıkabilmek için harcandı. Sürecin son aşamasında, Diana hem Sliven deki istihdam kurumlarının danışmanları hem de potansiyel işverenler ile görüşmeler organize etti. Son olarak, Eleonora yaşadığı huzur evinin yakınlarındaki bir süpermarkette market görevlisi olarak çalışmaya başladı. Çalıştığı ilk ay, Diana Eleonora yı desteklemek, iş arkadaşları ve müdürleri ile görüşmek için onu işyerinde ziyaret etti. İş koçunun çabaları sayesinde Eleonora işini devam Son versiyonları ciltsiz kitap olarak basılacak ve Türkçe, Macarca, Romence ve Bulgarca dillerinde ücretsiz olarak sunulacak. EUSE (Avrupa Destekli İstihdam Birliği) ile yapılan başarılı işbirliği orijinal Destekli İstihdam Aracının Bulgarcasının ve diğer ülkelere özgü kılavuzların EUSE portalına girmesini sağladı. Ayrıca, üç transfer ülkesinde mükemmel bir sürdürülebilirlik sağladık, çünkü bazılarında ulusal seviyede projeler başladı bazılarında da çoktan başka AB projeleri başlatıldı. Son olarak, projenin koordinatörleri olarak projeye katılan bütün ortaklara iki yıl boyunca süren işbirliğimizde göstermiş oldukları istekli çalışmaları için çok teşekkür ederiz! (Michaela Meier /Christine Pilz, Jugend am WerkSteiermark, AT). T-EST Projesi: Bülten 4/2014 5/3
Daha fazla bilgi için: Michaela Meier Jugend am WerkSteiermark GmbH Straßganger Str. 291, 8053 Graz; Avusturya Mobil: +43 664 8000 6 5011 E-Mail: michaela.meier@jaw.or.at Web sayfası: www.t-est.eu Bu proje Avrupa Komisyonu nun desteği ile finanse edilmektedir. Bu yayın (bildirim) sadece yazarın görüşlerini yansıtmaktadır ve Komisyon bu belgedeki bilgilerin kullanımından sorumlu tutulamaz. Destekleyenler: Sosyal Hizmetler Bakanlığı Landesstelle Steiermark, Avusturya Çocuk Kalp Vakfı Dobriç, Bulgaristan COMUNE DI FIRENZE, İtalya CONFCOOPERATIVE TOSCANA, İtalya MGK Danışmanlık, Türkiye Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Türkiye T-EST Projesi: Bülten 4/2014 6/3