Linux e Giriş ve Dağıtımlar Yrd. Doç. Dr. Murat Olcay ÖZCAN Linux Nedir? Linux, UNIX benzeri, serbestçe dağıtılabilen, çok kullanıcılı, çok görevli ve güçlü bir işletim sistemidir. Linux un kalbi olan kernel (çekirdek), başta Linus Torvalds olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki yüzlerce programcı tarafından ortak geliştirilmiştir. 1
Jim Zemlin @LinuxCon 2016 Kernel (Çekirdek) Nedir? Software ve Hardware arasındaki bağlantı (arayüz). Çalışan tüm programların ve süreçlerin hafıza ile olan ilişkilerini düzenler. İşlemcinin tüm bu programlar arasında adil bir şekilde dağıtımını yapar. Sistem açılırken belleğe yüklenir ve sistem kapatılıncaya kadar bellekte kalır. 2
kernel.org Shell (Kabuk) Nedir? Kernel ile kullanıcının iletişim kurmasını sağlayan programlardır. Linux, Unix gibi sistemlerde komutları yorumlamak ve yönetmek için kullanılan programlardır. 3
Shell (Kabuk) [bash-sh-csh-ksh] Linux un Genel Kullanım Amaçları Kişisel Kullanım (herhangi bir kişisel bilgisayardan beklenebilecek internet işlemleri, yazı editörleri, hesap cetvelleri, çizim yazılımları, veritabanları birçok ihtiyaca cevap verir.) Internet sunucusu (WWW, DNS, SMTP, FTP ) Yazılım Geliştirme (C, C++, Java, Fortran, Pascal) Smart TV, Oyun Konsolları, Gömülü Sistemler 4
Linux (Avantaj/Dezavantajları) Avantaj Open Source (Açık kaynak kod) Daha güvenilir Ücretsiz Yüksek performans Birden çok kullanıcıyı destekler. Dezavantaj Büyük bütçeli oyunlar Bazı ticari yazılımlar Linux üzerinde fazla gelişemiyor. Sorun oluştuğunda basit kullanıcıların çözüm üretmesi zor Yeterince tanıtımı yapılmıyor olması. Linux Avantaj o Open Source (Açık kaynak kod) (Privacy ) o Daha güvenilir (güvenlik, virüs, yamalar ) o Ücretsiz o Yüksek performans o Daha düşük donanım gereksinimleri Dezavantaj o Henüz tam ihtiyaçlara cevap verememesi, (oyunlar, ofis ) o Bazı ticari yazılımlar Linux üzerinde fazla gelişemiyor. o Basit kullanıcıların rahatça kullanabileceği düzeyde değil. o Yeterince tanıtımı yapılmıyor olması. o Donanım üreticilerinin yeterli desteği vermemesi 5
LİNUX DAĞITIMLARI Popüler Dağıtımlar 6
Popüler Dağıtımlar (distrowatch.com) - Mart 2017 7
8
Dağıtımların Sınıflandırılması Debian Temelli Olanlar Knoppix Ubuntu (Linux Mint, ElementaryOS, PeppermintOS,ZorinOS) Arch Temelli Olanlar Archlinux, Manjaro, Antergos RPM Temelli Olanlar : Fedora, Mandriva, OpenSuse, CentOS, PCLinuxOS Slackware Temelli Olanlar: Slackware, Vector Linux 9
Linux Dosya Sistemleri Disk üzerindeki dosyaların düzenlenmesini ve bir işletim sisteminde dosyaların izlerinin bulunmasını sağlayan yapıya Dosya Sistemi (File System) denir. Dosya sistemi tercihi kullanılan bilgisayar sisteminin ne amaçla kullanılacağına ve bu sistemdeki dosyaların hangi boyutta olacağına, performansın veya sağlamlılığın ön planda tutulmasına göre yapılır. Dosya sistemleri max dosya büyüklüğü, max bölüm büyüklüğü ve journaling desteği ile değerlendirilir. Linux Dosya Sistemleri Journaling (Loglama) : Journaling (loglama) özelliği, dosya sistemlerine, sabit diskler üzerindeki tüm değişiklikleri kontrol etme, bu değişikliklerin loglarını tutma ve sabit disk üzerinde yapılan tüm işlemleri kontrol ederek düzenleme olanağı sağlar. Loglama özelliği güvenliği arttıran bir özelliktir. 10
Journaling Dosyanın saklandığı diskin bölümüne doğrudan yazmak yerine, bir günlük dosyası sistemi ilk önce onu sabit sürücünün başka bir bölümüne yazar ve gerekli değişiklikleri bir günlükte not eder, ardından arka planda her girdiyi günlüğe girer ve görevi tamamlamaya başlar ve görev tamamlandığında listeden siler. Hangi Dosya Sistemi 11
Linux Dosya Sistemleri GB(10^9) TB(10^12) PB(10^15) EB (Exabyte 10^18) Swap Bölümü RAM yetmediği durumlarda kullanılmak üzere swap bölümü oluşturmak tavsiye edilen bir işlemdir. 12
Linux Masaüstü Ortamları Bir linux dağıtımı farklı masaüstü ortamları kullanabilir. Aynı anda birden fazla ortam yüklenebilir. GNOME 3 Pencere yöneticisi :Metacity Dosya Yöneticisi: Nautilius 13
KDE Plasma 5 Pencere yöneticisi :Dolphin Dosya Yöneticisi: Kwin Cinnamon Pencere yöneticisi :Muffin Dosya Yöneticisi: Nemo 14
Mate Pencere yöneticisi :Marco Dosya Yöneticisi: Caja Unity Pencere yöneticisi :Compiz Dosya Yöneticisi: Nautilus 15
XFCE Pencere yöneticisi :Xfwm Dosya Yöneticisi: Thunar LXQT Pencere yöneticisi :Openbox Dosya Yöneticisi: Pcmanfm-qt 16
Pantheon Pencere yöneticisi : Gala Dosya Yöneticisi: Pantheon-files Ve Diğerleri Deepin Enlightment Openbox Xmonad 17
Ofis Alternatifleri GIMP GIMP= GNU Image Maniplation Program (GNU Görüntü İşleme Programı) Linux altındaki en gelişmiş serbest yazılım grafik programıdır. Ayrıca Photoshop kullanıcılarının GIMP ile rahat edebilmesi için bir de GIMPshop vardır. Böylece GIMP, Photoshop'a benzetilir. 18
İnternet Uygulamaları Ses - Video Uygulamaları 19
Programlama Uygulamaları 20