İşlevsel Üroloji & Kadın Ürolojisi www.kiuderg.org BÜLTENİ SAYI:1 MART 2017
İmtiyaz Sahibi / Association Owner Dr. Oktay Demirkesen Editör / Editor Dr. Aydın Yenilmez Yardımcı Editörler / Associate Editors Dr. Naşide Mangır Dr. Lokman İrkilata Yayın Kurulu/Editorial Board Dr. Oktay Demirkesen Dr. Zafer Aybek Dr. Tufan Tarcan Dr. Ceyhun Özyurt Dr. Adnan Şimşir Dr. Mesut Gürdal Dr. Levent Emir Dr. Aydın Yenilmez Yayın İdare Adresi Adres: Tunus cad, 8/23, Bakanlıklar - Ankara Tel: 0312 215 85 84 Faks: 0312 215 85 84 E-Posta: kontinansdernegi@gmail.com Yayın Türü Yılda 3 kez yayımlanan Yerel Süreli Yayın Editörden... Değerli Meslektaşlarım, Kontinans Derneği Yönetim Kurulu nun aldığı karar gereği Kadın ve İşlevsel Üroloji Dergisi 2017 yılından itibaren bülten formatında ve yılda 3 kez yayımlanması kararlaştırılmıştır. Bülten hem basılı olarak hem de web üzerinden online yayımlanacaktır. Bu sayıda ilk olarak 18-19 Şubat 2017 tarihinde İzmir de Kontinans Derneği tarafından gerçekleştirilen ICS Onaylı Ürodinami Sertifikasyon Kursu nu kurs eğiticilerinden Dr. Oğuz Mertoğlu nun kaleminden okuyacağız. Ardından proje koordinatörlüğünü Dr. Ali Ersin Zümrütbaş ın yürüttüğü ve Türkiye nin 7 bölgesinde ki kliniklerin katıldığı Türkiye de Aşırı Aktif Mesane Yönetimi: Kontinans Derneği Çok Merkezli Çalışması adlı proje çalışmasının başlamış olduğu bilgilendirilmektedir. Daha sonra geçtiğimiz yıl 2-6 Kasım da Antalya da gerçekleşen 3. Ürolojik Cerrahi Derneği Kongresi nde öne çıkan İşlevsel Üroloji alanındaki konulardan derlenen Eve Dönüş Mesajları Dr. Naşide Mangır tarafından bizlere aktarılmaktadır. Yine bu sayıda Pembe WC Bus Aklınız Oradaysa ve idrar kaçırmayla ilgili Kamu Spotu gibi Kontinans Derneği nin sosyal sorumluluk projelerine de yer verilmektedir. Ardından son yıllarda ülkemizde de her yıl yapılmaya başlanan LUT Forum toplantılarının üçüncüsü 14 Ocak ta İstanbul da yapıldı ve Dr. Sinharib Çitgez tarafından bu toplantının özeti bizlere sunuldu. Son olarak Dernek Başkanımız Dr. Oktay Demirkesen tarafından 5. İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Kongresi nin 5-8 Ekim de Antalya da yapılacağına dair bilgilendirmesine yer verilmiştir. Bülten hazırlanırken bana yardım eden ve bundan sonra da emeklerini ve bilgilerini esirgemeyecek olan Editör Yardımcıları Dr. Naşide Mangır ve Dr. Lokman İrkilata ya teşekkürlerimi sunuyorum. Sevgi ve Saygılarımla, Prof. Dr. Aydın Yenilmez Grafik Tasarım ve Uygulama Molla Gürani Mah. Kaçamak Sk. No: 21 34093 Fındıkzade-İstanbul Tel: +90 212 621 99 25 Faks: +90 212 621 99 27 E-posta: info@galenos.com.tr Baskı Özgün Ofset Ticaret Ltd. Şti. Yeşilce Mah. Aytekin Sk. No: 21 34418 4. Levent / İstanbul Tel: +90 212 280 00 09 Yazıların içeriğinden ve kaynakların doğruluğundan yazarlar sorumludur. Kontinans Derneği nin, yılda üç kez yayımlanan süreli yayın organlarıdır. Editör, Yardımcı Editörler, Dergi Sahibi, Sorumlu Yazı İşleri Müdürü, Yönetim Kurulu ve Yayımcı dergideki hatalardan veya bilgilerin kullanımından doğacak olan sonuçlardan sorumluluk kabul etmez. Kontinans Derneği nin izni olmadan kopyalanamaz, çoğaltılamaz. İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni İÇİNDEKİLER 3 5 6 NİSAN 2017 Kontinans Derneği Ürodinami Sertifikasyon Kursunun (ICS Onaylı) Ardından Türkiye de Aşırı Aktif Mesane Yönetimi: Kontinans Derneği Çok Merkezli Çalışması adlı Proje çalışması başladı 3. Ürolojik Cerrahi Derneği Kongresi; İşlevsel Üroloji Eve Dönüş Mesajları Kontinans Derneği Sosyal Sorumluluk Projeleri 10 LUT Forum 12 5. Ulusal İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Kongresi 15
Kontinans Derneği Ürodinami Sertifikasyon Kursunun Ardından Temel Ürodinami Kursu, Başkanımız Dr. Oktay Demirkesen in önem verdiği bir projedir. Sağlık Bakanlığı nın da onayı ile, derneğimiz çatısı altında eğitimlerin kalıcılığını ve geçerliliğini sağlamak, gelecekte ileri ürodinami kursları da organize edebilmek, bu ürodinamiye emek veren bizler için, ilham verici ve heyecanlandıran bir amaçtır. Kontinans Derneği Ürodinami Sertifikasyon Kursu nun (ICS Onaylı) Ardından Bu temel ürodinami kursu, başkanımız Dr. Oktay Demirkesen in çok önem verdiği bir projedir. 8 yılı aşkın bir süre, Kontinans Derneği kongrelerinde iyi bir işbirliği ile, kursları düzenlemiş kişileri davet etmesi, bu önemin bir göstergesiydi. Böylece Dr. Bülent Çetinel, Dr. Gökhan Temeltaş ve benim katılımımla ürodinami çalışma grubu kuruldu. 2016 Haziran ayında temel ürodinami kursları planlanmaya başlandı. Grup başkanımız Dr. Bülent Çetinel in amacı bu sertifikasyon kursu ve devam edecek kurslarla, standart bir eğitim protokolü oluşturmaktır. İleriki dönemde, Sağlık Bakanlığı nın da onayı ile derneğimiz çatısı altında eğitimlerin kalıcılığını ve geçerliliğini sağlamak, gelecekte ileri ürodinami kursları da organize edebilmektir. Bu ürodinamiye emek veren bizler için, ilham verici ve heyecanlandıran bir amaçtır. İlk kurs lokasyonunu Ege Bölgesi (İzmir) olarak seçtik. Dr. Gökhan Temeltaş (Manisa Celal Bayar Üniversitesi) ve benim (T.C. Sağlık Bakanlığı İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi) ürodinami ünitemiz dışında, Ege Üniveristesi (Dr. Ceyhun Özyurt ve Dr. Adnan Şimşir), Pamukkale Üniversitesi (Dr. Zafer Aybek ve Dr. Ali Ersin Zümrütbaş) ve Kütahya Dumlupınar Üniversitesi (Dr. Şahin Kabay) ürodinami ünitelerinin de desteğini alacaktık. Uluslararası Kontinans Derneği nin (ICS) desteği 4. İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Kongresi çerçevesinde gerçekleştirilen ilk kurs programı için sağlanmıştı. Ürodinami çalışma grubu sekreteri Dr. Gökhan Temeltaş ın büyük özverisi ile kurs programı güncellenerek yeniden hazırladı. Yeni programın uyumunu sağlamak için ICS ile temasa geçen Dr. Tufan Tarcan ın gayretleri ile kurs duyurusu ve programı ICS web sitesinden de yayınlandı. MART 2017 18-19 Şubat tarihlerinde Temel ürodinami kursunun ilk bölümünü İzmir Swiss Hotel de geçekleştirdik. Ürodinamik çalışmalar, sadece önümüzde duran bir cihazı çalıştırmayı öğrenmek değildir. Alt üriner sistemin fizyolojik prensiplerini öğrenmekten, alt üriner sistem semptomalarına yaklaşımdaki değişimleri kavramaya; ürodinamik cihazların çalışmasındaki fizik prensiplerini bilmekten, bu bilgileri traseler üzerine uygulamaya ve artefakları izlemeye kadar her basamak, ürodinamik pratiği için gereklidir. Bütün basamakların orta, tek bir standart doğrultusunda anlatılması, kendimizi uluslararası ortamda ifade etmek açısından çok önemlidir. Bu konuda ICS standartlarının gözetilmesi ve ICS desteğinin alınması, kursumuzu her açıdan cazip kılmıştır. Bu kurs için başvuran arkadaşlar bana göre meraklı, hevesli arkadaşlardı. İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni 3
Kontinans Derneği Ürodinami Sertifikasyon Kursunun Ardından Genel ürolojik alt branş tercihlerine baktığımızda, ürodinami konusu hala gönülden bağlı olmadıkça, tercih edilen bir konu değildir. Her gelen hevesli arkadaş, bizim için yeni bir vizyon olmalıdır. Bu nedenle konuları anlatırken kimsenin hevesini kırmak istemedik. Mümkün olduğunca konuları basitten başlayarak, daha anlaşılır, kitap kalıplarından uzak, daha eğlenceli anlatmaya çalıştık. Unutmayalım sadece çocuklar değil, yetişkinler de eğlenerek öğrenirler. Bu da samimi bir ortam yaratır. Kurs boyunca kursiyerle olan diyaloglarımızda da bu samimiyeti gördük. Ürodinami kursunda genel konular dışında, bu kursun sürprizi, bence mesane günlüğü bahsinin ayrı bir konu olarak anlatılmasıydı. Elektronik posta trafiğinde ICS tarafından istendiğini duyunca bu konunun en güçlü savunucusu olarak eğitimi hemen sahiplendim. Mesane günlüğünü, bir hastanın sıvı alma ve miksiyon hareketlerini görmek açısından, girişimsel olmayan bir ürodinamik işlem olarak görünür. Bu açıdan kursiyerleri aydınlatmak güzel oldu. İleride sunumun daha da gelişeceğini umuyorum. Kursun teorik safhası bittikten sonra pratik bölümüne sıra geldi ve 20 Şubat 2017 Pazartesi bütün bir gün boyunca çalışarak farklı hasta grupları inceledik. İki kursiyer arkadaşıma, ürodinamik endikasyanlar açısından, kısa bir ürodinamik öngörü sunumu da yaptım. Bununla beraber farklı traseler, değişik hasta yanıtları da izledik. Kursiyerler, ürodinamik işlem safhalarına katıldılar. Bana göre, gün boyunca hiç motivasyonları düşmedi. Kurstan ayrılırken yüzleri gülüyordu. Diğer kurs merkezlerinden aynı olumlu sonuçları aldık. Kursiyer görüşlerini özetlersem, salonun küçük olması, ürodinami merkezlerinin uzak olması gibi küçük detayları eleştirdiler. Ürodinami merkezlerine gitmeden önce yaptıkları bu eleştiri, pratik eğitim sonrası merkezlerden gelen tepkilere bakılırsa, tamamen giderilmiş gözüküyor. Bunun dışında kursun verimliliğinden oldukça memnundular. Bazı kursiyerler için birkaç kez gördükleri eğitimler içinde en iyisi olduğu görüşü de mevcuttu. Diğer üzerinde önemle durulan konu da, kursun ICS onaylı olmasıydı. Bu da ne kadar doğru bir iş yaptığımızın ifadesiydi. Kontinans Derneği kongreleri dışında yapılan ilk temel ürodinami kurs programını gerçekleştirmiş olduk. Bu konuda uzun bir müddet emek ve tecrübe sahibi olmuş, biz ürodinami çalışma grubu için hayli gurur verici bir gelişmedir. Daha çok istek ve talep olduğunu biliyoruz. Yeni, hevesli arkadaşlara, farklı bölgelerde eğitim vermek için heyecanlıyız. Başta derneğimizin başkanı Dr. Oktay Demirkesen olmak üzere, Dr. Tufan Tarcan ve emeği geçen bütün arkadaşlara teşekkürü bir borç biliriz. Dr. Oğuz Mertoğlu Ürodinami Çalışma Grubu Adına T.C. Sağlık Bakanlığı İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Üroloji Kliniği, / İzmir 4 İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni MART 2017
Türkiye de Aşırı Aktif Mesane Yönetimi: Kontinans Derneği Çok Merkezli Çalışması Türkiye de Aşırı Aktif Mesane Yönetimi: Kontinans Derneği Çok Merkezli Çalışması Adlı Proje Çalışması Başladı Çalışmaya, örneklem metodu ile Türkiye nin 7 bölgesinden kliniklerinin dahil edilmesi planlandı. Kliniklerin görevi, kendilerine başvuran ve aşırı aktif mesane tanısı alan hastaların tedavi ve izlenimde uyguladıkları yöntemleri, bu çalışma için hazırlanmış veri tabanına düzenli olarak kaydetmeleridir. Kontinans Derneği, Alt Üriner Sistem Semptomları ve Aşırı Aktif Mesane Çalışma Grubu tarafından, aşırı aktif mesane tedavi ve izleminde ülkemizdeki güncel yaklaşımın ortaya konulması amacıyla Türkiye de Aşırı Aktif Mesane Yönetimi: Kontinans Derneği Çok Merkezli Çalışması adlı proje hazırlanmıştır. Çalışmanın etik kurul onayı alınmış olup 2017 yılında Ocak ayı itibari ile çalışmaya başlanmıştır. Bu proje tümüyle Kontinans Derneği tarafından desteklenmekte olup, proje koordinatörü olarak çalışma grubu üyesi Doç. Dr. Ali Ersin Zümrütbaş görevlendirilmiştir. Çalışmaya, örneklem metodu ile Türkiye nin 7 bölgesinden nüfus yoğunluğuna göre farklı sayılarda üroloji kliniklerinin dahil edilmesi planlanmıştır. Çalışmaya dahil olan kliniklerin görevi, kendilerine başvuran ve aşırı aktif mesane tanısı alan hastaların tedavi ve izleminde uyguladıkları yöntemleri, bu çalışma için hazırlanmış olan çevrimiçi veri tabanına düzenli olarak kaydetmeleridir. Bu çalışmanın, dünyada ve ülkemizde yaygın olarak görülen aşırı aktif mesane konusundaki güncel yaklaşımları objektif olarak ortaya koyacağını ve güncel pratiğin bilimsel gerçeklerle ve kılavuzlarla ne denli uyumlu olduğunu göstereceğini ümit ediyoruz. MART 2017 Proje Koordinatörü Doç. Dr. Ali Ersin Zümrütbaş İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni 5
3. Ürolojik Cerrahi Derneği Kongresi; İşlevsel Üroloji Eve Dönüş Mesajları 3. Ürolojik Cerrahi Derneği Kongresi; İşlevsel Üroloji Eve Dönüş Mesajları Kongrede idrar kaçırmanın ülkemizdeki görülme sıklığı ile ilgili önemli bildiriler sunuldu. Bunlardan ilki Demir Ö ve ark nın (SS-64) yaptığı bölgesel bir çalışmaydı ve Ege Bölgesi nde yaşayan kadınların yaklaşık %50 sinin idrar kaçırdığını ve bunun büyük bir bölümünün de stres tipte idrar kaçırma olduğunu bildirmekteydi. Ürolojik Cerrahi Derneği nin 3. kongresinde ben de belki çoğumuz gibi bilgilerimi güncelledim, yeni şeyler öğrendim. Bu makalede kongremizde işlevsel üroloji alanında öne çıkan bazı konuları özetlemeye çalışacağım. Bu kongrede idrar kaçırmanın ülkemizdeki görülme sıklığı ile ilgili önemli bildiriler sunuldu. Bunlardan ilki Demir Ö ve ark. nın (SS-64) yaptığı bölgesel bir çalışmaydı ve Ege Bölgesi nde yaşayan kadınların yaklaşık %50 sinin idrar kaçırdığını ve bunun büyük bir bölümünün de stres tipte idrar kaçırma olduğunu bildirmekteydi. Başka bir topluma dayalı izlem çalışmasında da (Pınar Okyay ve ark., SS-89) idrar kaçırmanın insidans hızı yaklaşık %10 olarak bildirildi. Bunlara ek olarak idrar kaçırmanın ülkemiz genelindeki görülme sıklığını bize gösterecek olan bir çalışmanın ön bulguları da yayınladı. Fatih Özcan ve ark. nın (SS-66) yaptıkları çalışmanın evreni Türkiye de idrar kaçıran tüm kadınlar olarak belirlenmiş ve bu evreni temsil eden 719 kadından oluşan bir örneklemde ICIQ-SF ile yapılan değerlendirmede Türkiye deki yetişkin kadınların yaklaşık yarısının idrar kaçırdığı ve bunların da %40.6 sının stres tipte, %50.2 sinin sıkışma tipinde idrar kaçırdığı bulunmuş. Bu oranlar batı ülkelerinde ICS terminolojisi kullanılarak yapılmış en geniş kapsamlı toplum tabanlı çalışmalar olan EPIC [1] ve EpiLUTS 6 İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni MART 2017
3. Ürolojik Cerrahi Derneği Kongresi; İşlevsel Üroloji Eve Dönüş Mesajları Tufan Tarcan Cüneyd Özkürkcügil Levent Emir [2] çalışmalarında bildirilen oranların biraz daha üstünde. Bu çalışmalar ilerleyen zamanlarda yayınlandığında idrar kaçırmanın ülkemizde ne büyüklükte bir problem olduğunu ortaya koyabilecektir ve bunlar tüm alt üriner sistem semptomlarını içerecek şekilde genişletilebilirse, bizim de artık Türk LUTS diyebileceğimiz bir referans çalışmamız olabilecektir. Kadında stres tipte idrar kaçırmanın cerrahi tedavisi ile ilgili kongremizde en çok yer verilen konulardan birisi bu cerrahilerde meş kullanımı ve buna bağlı oluşabilecek komplikasyonlardı. Bilindiği gibi polipropilen meş materyalinin pelvik tabanda ilk kullanımı Petros tarafından 1990 lı yılların başında gevşek orta üretral askı ameliyatları ile gerçekleştirildi [3]. Bunun ardından daha büyük yüzey alanına sahip meşler de pelvik organ prolapsusunun vajinal yolla onarılmasında kullanılmaya başlandı. Elde edilen başarılı sonuçlar ve minimal invaziv olarak uygulanmaları MART 2017 nedeniyle meş materyali pelvik taban cerrahisinde yaygın olarak kullanılmaya başladı. Daha çok meş materyali kullanıldıkça da meşin neden olabileceği komplikasyonlar daha görünür hale geldi. Kongremizde de pelvik tabanda meş kullanımının neden olduğu kasık ağrısı (SP-101), üretral obstrüksiyon (V-10) gibi komplikasyonları ve bunların tedavisinde meş eksizyonu uygulamaları (V-01) ile ilgili bildiriler sunuldu. Amerikan İlaç İdaresi nin (FDA) 2008 ve 2011 yıllarında meş kullanımı ile İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni 7
3. Ürolojik Cerrahi Derneği Kongresi; İşlevsel Üroloji Eve Dönüş Mesajları Kongremizde aşırı aktif mesane (AAM) sendromuna da geniş yer verildi. AAM semptomlarının baskılanmasında birinci basamak ilaç tedavisi olarak antikolinerjik ilaçları etkin ve güvenli bir şekilde kullanıyoruz. ilgili yayınladığı uyarı ların [4] pratik hayatta cerrahlar için anlamını tahmin etmek çok da zor olmasa gerek. Bu uyarıların sonucunda, yakın zamanda yayınlanan çalışmalarda meş yardımlı vajinal POP cerrahilerinde %27 den %2 ye çok keskin bir azalma olduğu, benzer bir azalmanın sentetik sling ile orta üretral askı ameliyatlarında da izlendiği bildirilmeye başlandı [5]. Dahası sentetik sling kullanmak istemeyen ya da hastaları sentetik sling istemeyen cerrahlar, otolog fasya sling ameliyatları yapmaya başlamış olacaklar ki otolog fasya sling ameliyatlarında artış görülmeye başlandı. Bu durumun ülkemizden bir yansımasını da Erdem ve ark. (SS-61) kongremizde kadınlarda rektus sheat sling operasyonu: Erken dönem sonuçlarımız başlıklı makalelerinde sundular. Yani bir ölçüde meş öncesi döneme dönüş izliyoruz. Davetli konuşmacılardan Dr. Rizwan Hamid ana oturumda konuşmasının bir bölümünde bu konuyu tartıştı ve bizlere meş kullanımı yaygınlaşmadan önce etkin ve güvenilir olduğunu bildiğimiz iki yöntemi, Burch kolposüspansiyon ve otolog fasya sling kullanımını tekrar hatırlattı. Bu iki yöntem etkinlik açısından benzer olsa da otolog fasya slinglerin uygulaması birçok ürolog için daha kolay olabilir ve sling on a string tekniği ile uygulanırsa daha az fasya kullanılarak da gerçekleştirilebileceğini bildirildi [6]. Yine bu bağlamda Kontinans 8 İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni MART 2017
Ülkemizdeki Ürologların %83.7 si sakral nöromodülasyon uygulamadığını ve bunun en önemli nedeni olarak da yeterli eğitim almamış olmaları olduğunu ortaya koydular. Derneği nin oturumunda Dr. Oğuz Mertoğlu tarafından çok haklı olarak dile getirildiği gibi bu konunun asistan eğitimi açısından da dikkatle incelenmesi gereklidir çünkü sentetik slinglerin yaygınlaştığı dönemde asistanlığını yapmış olan meslektaşlarımızın kolposüspansiyon ve otolog fasya sling ameliyatlarını yeteri kadar izleme olanağı bulamadıklarını düşünmek yanlış olmaz. Peki ne yapalım? Bugün biliyoruz ki meş ile ilgili komplikasyonların oluşmasında birkaç faktör etkili oluyor: Meş materyali ile ilgili özellikler (meş dansitesi, por çapı, vs), kullanılan meşin yüzey alanı, uygulama yolu (transabdominal ya da transvajinal), cerrah ile ilgili özellikler, hasta ile ilgili özellikler ve eş zamanlı uygulanan diğer işlemler. Tüm bu faktörleri birlikte değerlendirdiğimizde referans merkezlerinde uygulanabilecek özellikli vakalar dışında POP un vajinal onarımında meş kullanımı neredeyse imkansız gibi görünüyor. POP un abdominal yolla onarımında yani sakrokolpopeksi ameliyatlarında ve stres tipte idrar kaçırmanın tedavisinde orta üretral askı ameliyatlarında meş kullanımı hala ilk tedavi seçeneği olarak karşımıza çıkmakta. Kongremizde tüm bu konuları en son bilimsel veriler ışığında, çok güzel bir Türkçe ile özetleyen bir ana oturum gerçekleştirildi. Kadınlarda Pelvik Rekonstrüksüyonda Sentetik Meş e Bağlı Komplikasyonlar ve Hukuki Süreçte Bizleri Bekleyenler başlıklı paneli kaçırmış olan meslektaşlarımız varsa Uropedia dan izlemelerini 3. Ürolojik Cerrahi Derneği Kongresi; İşlevsel Üroloji Eve Dönüş Mesajları şiddetle tavsiye ederim. Özetle, şu an geldiğimiz noktada pelvik taban cerrahisinde meş kullanırken çok daha dikkatli olmamız, hastayı iyi bilgilendirmemiz, komplikasyonları erken tanımaya çalışmamız ve mutlaka alternatif tedavi yöntemlerini uygulayabiliyor/hastaya sunabiliyor olmamız gerekli gibi görünüyor [7]. Kongremizde aşırı aktif mesane (AAM) sendromuna da geniş yer verildi. AAM semptomlarının baskılanmasında birinci basamak ilaç tedavisi olarak antikolinerjik ilaçları etkin ve güvenli bir şekilde kullanıyoruz. Ancak antikolinerjiklere hastaların büyük kısmı yan etkilerinden dolayı devam etmiyor. Bu durumda beta 3 agonisti mirabegron kullanılabilir ancak ülkemizde henüz piyasaya çıkmadı. Tedaviye dirençli olan AAM hastalarında ikinci basamak tedavi alternatifleri detrusor kasına botulinum toksin enjeksiyonu ve sakral nöromodülasyon uygulamasıdır. Bu iki seçenekten birisinin diğerine açık üstünlüğünü gösteren kanıt olmadığını, kongremizde gerçekleştirilen bir çarpraz ateş oturumunda izledik. Çarpraz ateş sonunda salonda yapılan oylamada meslektaşlarımızın çoğunluğu botulinum toksini uygulama eğiliminde olacakları yönünde seçim yaptılar. Bu konuya değinen bir bildiri de kongremizde sunuldu. Emin Aydur ve ark. (SP-105) çalışmalarında ülkemizdeki ürologların %83.7 si sakral nöromodülasyon uygulamadığını ve bunun en önemli nedeni olarak da yeterli eğitimi almamış olmalarını gösterdiklerini ortaya koydular. KAYNAKLAR 1. Irwin, D.E., et al., Population-based survey of urinary incontinence, overactive bladder, and other lower urinary tract symptoms in five countries: results of the EPIC study. European urology, 2006. 50(6): p. 1306-1315. 2. Coyne, K.S., et al., The prevalence of lower urinary tract symptoms (LUTS) in the USA, the UK and Sweden: results from the Epidemiology of LUTS (EpiLUTS) study. BJU international, 2009. 104(3): p. 352-360. 3. Petros, P.E. and U.I. Ulmsten, The combined intravaginal sling and tuck operation. An ambulatory procedure for cure of stress and urge incontinence. Acta Obstet Gynecol Scand Suppl, 1990. 153: p. 53-9. 4. Food, U. and D. Administration, FDA public health notification: serious complications associated with transvaginal placement of surgical mesh in repair of pelvic organ prolapse and stress urinary incontinence. US Food and Drug Administration, 2008. 5. Rac, G., et al., Stress urinary incontinence surgery trends in academic female pelvic medicine and reconstructive surgery urology practice in the setting of the food and drug administration public health notifications. Neurourol Urodyn, 2016. 6. Guerrero, K., et al., A randomised controlled trial comparing two autologous fascial sling techniques for the treatment of stress urinary incontinence in women: short, medium and long-term follow-up. International Urogynecology Journal, 2007. 18(11): p. 1263-1270. 7. The safety of surgical meshes used in urogynecological surgery. 2015, SCENIHR (Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks). Dr. Naşide Mangır MART 2017 İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni 9
Kontinans Derneği Sosyal Sorumluluk Projesi Kontinans Derneği Sosyal Sorumluluk Projeleri Kontinans Derneği halkımızda farkındalık yaratmak ve bilgilendirmek amacıyla bir proje hazırladı. Projeye göre; aşırı aktif mesane nin (AAM) tanımı, tanısı, ilaç tedavisi, ilaç tedavisi esnasında görülebilecek yan etkiler ve ilaç tedavileri dışındaki diğer tedavi seçeneklerinin anlatıldığı broşür, video, web sayfası gibi materyaller hazırladı. Kampanyaya idrar kaçırmak kader değildir sloganıyla başlayan Kontinans Derneği, hazırladığı broşürlerle; sıkışma, sık idrara gitme, gece idrara kalkma, idrar kaçırma sorunları ile başgösteren aşırı aktif mesane hastalığı artık kader olmaktan çıkıyor diyerek halkı bilinçlendiriyor. Türkiye de her altı kişiden biri, AAM hastalığı ile karşı karşıya kalmaktadır. Kontinans Derneği, erken tanı ve tedavi konusunda bilgilendirmeyi ve farkındalığı arttırmayı hedefliyor. Aklınız oradaysa, çözüm doktorunuzda kampanyası ile hastalara ulaşan Kontinans Derneği, AAM semptomları olan hastaların doktora başvurma oranlarını arttırmayı ve hastalığın bilinirliliğini yükseltmeyi amaçlıyor. Halkı bilgilendirme amacı ile Pembe WC Bus, projesi hayata geçirildi. 11 Mayıs ta İstanbul da başlayan projenin bilgilendirme aracı Pembe WC Bus, toplam 17 ilden geçerek İzmir, Antalya, Konya, Adana, Gaziantep, Samsun, Eskişehir, Ankara ve Edirne deki duraklarında 3 bin kadına ulaştı. RTÜK onayıyla, derneğimizin hazırladığı kamu spotu 7 ay önce yayınlanmaya başladı. (İlk yayınlandığında 119 görüntülenme aldı.) 10 İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni MART 2017
Kontinans Derneği Sosyal Sorumluluk Projesi Aşırı Aktif Mesane (AAM) Nedir? Mikrobik veya başka bir hastalık yapıcı neden olmadan: Ani sıkışma hissi ve/veya ani sıkışma ile birlikte idrar kaçırma, Gün boyu 8 den fazla sayıda idrara çıkma, Geceleri idrara çıkma belirtileriyle karakterize sağlık sorunudur. Aşırı aktif mesaneli hastalarda idrar kesesi kasları, kişinin isteği ve iradesi dışında, tam dolmadan önce harekete geçmektedir. Böylece, makul olmayan sıklıkta; sıkışma, sıkışarak tuvalete yetişme isteği, gece idrara çıkmak için uyanmak gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Her seferinde yapılan idrarın hacmi de, ancak bir kahve fincanı ya da çay bardağını dulduracak kadar düşük olabilir. Aşırı Aktif Mesane İçin Risk Faktörleri Nelerdir? 1. Yaşlanma: Yaşlanmayla birlikte Aşırı Aktif Mesane görülme sıklığı artmaktadır. İdrarın keseden çıktığı bölümün tıkanmaya yol açmasından bağımsız olarak, yaşlanma; mesanenin işleyişinde, mesaneyi oluşturan hücrelerin yapısında ve karakterlerinde değişikliklere yol açabilmektedir. 2. Cinsiyet: Aşırı Aktif Mesane, her iki cinsiyette de benzer oranlarda görülür. 50 li yaşlara kadar her 5 kişiden birinde, 60 lı yaşlardan itibaren her 3 kişiden birinde Aşırı Aktif Mesane olduğu bilinmektedir. 3. Kafein içeren gıda ve içecekler, acı, ekşi, baharat, gazlı içecekler, domates, patlıcan, çilek gibi gıdaların Aşırı Aktif Mesane belirtilerini ortaya çıkardığı ya da artırdığı bilinmektedir. Aşırı Aktif Mesane Tedavi Edilebilir mi? En büyük problem, hastaların belirtiler ortaya çıktıktan ortalama 3 yıl sonra doktora başvurmaları ve tedavi edilebilir olduğundan haberdar olmamalarıdır. Yaşam tarzında yapılacak değişiklikler, çeşitli egzersizler ve ağızdan alınan ilaçlar aracılığı ile bu rahatsız edici durumun tamamen ortadan kaldırılması mümkündür. Aşırı Aktif Mesane yaşla birlikte artan sıklıkta görülse de: Yaşın gereği değildir, hiçbir yaşta normal kabul edilemez. Hayat kalitesini çok bozmasına rağmen ilaçların da desteği ile tedavi edilebilir bir durumdur. Doktora başvurmak tedavinin ve hayat kalitenizi arttırmanın ilk aşamasıdır. Kontinans Derneği Başkanı ve Sen Jorj Avusturya Hastanesi Üroloji Uzm. Prof. Dr. Bedreddin Seçkin, Türkiye de her 6 kişiden bir inde idrar kaçırma problemi olduğunu vurguladı. Bu oranın Avrupa daki oranlar ile aynı olduğunu da belirtti. MART 2017 İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni 11
LUT Forum LUT Forum LUT Forum toplantıları, Avrupa'da, işlevsel üroloji ile ilgilenen akademisyenler tarafından yaklaşık beş yıldır düzenlenmektedir LUT Forum toplantıları, son bir yılda dünya çapındaki kongrelerde işlevsel üroloji alanındaki gelişmelerin takip edilebilmesi amacıyla, seçilmiş bildiri ve posterlerin derlenilerek sunulması amacıyla düzenlenmiştir. Günümüzde, gerek artan iş yükü, gerekse bilimsel toplantıların fazla sayıda olmasından dolayı, her kongreye katılmak, katılınan kongrelerde de her konuyu takip etmek mümkün olmayabiliyor. LUT Forum toplantıları da, son bir yılda dünya çapındaki kongrelerde işlevsel üroloji alanındaki gelişmelerin takip edilebilmesi amacıyla, seçilmiş bildiri ve posterlerin derlenilerek sunulması amacıyla düzenleniyor. Kontinans Derneği olarak bu toplantıları, formata sağdık kalarak son 2 yılda ülkemizde de düzenlemeye çalıştık. İlk 2 toplantı oldukça verimli geçti. Bu yıl ve bundan sonra da bu toplantıları düzenlemeye devam etmeyi planlıyoruz. Sonuçta, bilimsel yayınlar makale haline dönüşmeden önce poster ve bildiri olarak güncel kongrelerde sunulduğu için, sizleri güncel bilimin bir adım önünde olmak adına toplantılarımıza bekliyoruz. LUT Forum un üçüncüsü İstanbul da yapıldı. Kontinans Derneği nin daha önceki yıllarda gerçekleştirdiği ve büyük beğeni aldığı LUT Forum un üçüncüsü 14 Ocak 2017 tarihinde İstanbul Dedeman Bostancı Otel de dernek üyelerimizin geniş katılımıyla gerçekleşti. Kontinans Derneği Başkanı Oktay Demirkesen in açılış konuşmasıyla başlayan ilk oturumda Dr. Zafer Aybek in moderatölüğünde; Dr. Lokman İrkilata Medikal Tedaviler, Dr. Ali Ersin Zümrütbaş da Cerrahi Tedaviler başlıklı sunumlarını gerçekleştirdi. Öğleden sonraki ikinci oturumda Dr. Sinharib Çitgez Deneysel ve Preklinik Çalışmalar başlığı altında sunumlarını gerçekleştirdi. Her üç konuşmacının sunduğu çalışmalar 2016 yılında gerçekleşen EAU, AUA ve ICS kongrelerinden alınan bildiri özetlerini kapsamaktaydı. Çalışmalar genelde alışılagelmiş sonuçları içeren Dr. Zafer Aybek Forum Moderatörü değil, özellikle güncel bilgilerimize yeni ışıklar tutabilecek bildiri özetlerinden seçilmişti. Katılan dernek üyelerinin 12 İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni MART 2017
LUT Forum Duloksetin in yaşam kalitesini iyileştirdiği ve STİK derecesini azalttığı görülmüştür. Kontinans Derneği Başkanı Prof. Dr. Oktay Demirkesen interaktif katılımyla en üst düzeyde bilimsel tartışma ortamı oluştu. İlk konuşmacı olarak Dr. Lokman İrkilata medikal tedaviler başlığı altında kongrelerde sunulan ve bilimsel içeriği zengin özetleri sundu. Aşırı aktif mesane (AAM), idrar kaçırma, noktüri gibi günlük pratiğimizde önemli yer işgal eden sorunlarla ilgili bildirilerin sunumunu gerçekleştiren Dr. İrkilata medikal tedaviler ile ilgili yapılan kombine tedaviler üzerinde durdu. Solifenasine yetersiz yanıt veren AAM olgularında tedaviye mirabegron eklenmesi ile sonuçlarda anlamlı iyileşmelerin saptandığı iki tane önemli bildiriden bahsetti. Ayrıca Mirabegron un Multipl Skleroz (MS) hastalarında güvenli kullanımını gösteren bir başka çalışmadan bahsetti. Bu çalışmada mirabegron kullanımı sonrasında konstipasyondaki iyileşmenin dikkate değer olduğunu belirtti. AAM ve Mirabegron ile ilgili bildirilerden sonra toplantıya katılan üyeler, ülkemizde bu sene piyasaya sürülecek bu ajanın çalışmalarda başarılı bulunduğunu ama yan etki profilini daha detaylı inceleyen uzun süreli çalışmaların beklenmesi gerektiği şeklinde görüş bildirdiler. Kontinans Derneği olarak bu toplantıları, formata sağdık kalarak son iki yılda ülkemizde de düzenlemeye çalıştık. İlk iki toplantı oldukça verimli geçti. Bu yıl ve bundan sonra da bu toplantıları düzenlemeye devam etmeyi planlıyoruz. Noktüri ile ilgili EAU da yayınlanan bir bildiride AAM si ve noktürisi olan kadınlarda 4 mg Tolterodin tedavisine düşük doz Desmopressin (25 μg) eklenmesinin yaşam kalitesinde anlamlı düzelme yaptığı saptanmıştır. Botoks ile ilgili yapılan çalışmalarda; BPH da botulinum toksin-a nın intraprostatik enjeksiyonunun postmiksiyonel rezidüyü azaltmadığı ve hastalarda objektif veya subjektif fayda sağlamadığı gösterilmiştir. Antimuskariniklere dirençli AAM si olan hastalarda intravezikal botoks uygulamasının terapötik etkinliğindeki prediktif faktörleri inceleyen bir başka çalışmada kadın cinsiyet, düşük aşırı aktif mesane semptom skoru ve ıslak AAM, daha iyi terapötik etkinlik ile ilişkili bulunmuştur. Bir başka ilginç çalışmada nörojenik detrusor aşırı aktivitesi olan hastalarda intradetrusor botoks enjeksiyonunda antibiyotik profilaksisinin gerekli olmadığı gösterilmiştir. Stres tip idrar kaçırma (STİK) ile ilgili çalışmalarda Duloksetin in yaşam kalitesini iyileştirdiği ve STİK derecesini azalttığı gösterilmiştir. Radyasyon sistitinde intravezikal hyalurinik asidin yaşam kalitesinde iyileşme yaptığını gösteren bir çalışma sunuldu. Dernek üyeleri de bu hastaların en problemli hasta gruplarından biri olduğunu ve kalıcı tedavilerinin günümüzde halen sağlanamadığı vurgulandı. Bu konuyla ilgili yeni çalışmaların ve arayışların sürmesi gerektiği söylendi. Bilimsel programın ikinci konuşmasında Dr. Zümrütbaş, kadında idrar kaçırma, pelvik organ prolapsusu (POP), MART 2017 İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni 13
LUT Forum erkekte idrar kaçırma ve üretra darlığı alt başlıkları altında çalışmaları özetledi. Kısaca özetlersek; remeex sling sistem ile ilgili çalışmalar sonrasında salonda yapılan bilimsel tartışmalar sonrası verilen mesaj tekniğin standart midüretral slinglerden üstünlüğünün olmadığı vurgulandı. Bunun başarısız midüretral sligler sonrası sekonder olgularda uygulanması amacıyla güncel pratiğe girdiği ama sonuçlarının çok da başarılı olamadığı vurgulandı. Konuyla ilgili her ne kadar kısa dönemde başarılı sayılabilecek sonuçlar bildirilmişse de uzun dönem sonuçlarını içeren çalışmalara ihtiyaç olduğu kanısına varıldı. Üretral haçim oluşturucu ajanların kullanımının kısa dönemde etkili olduğunu gösteren bir çalışma sunuldu. Bunun da stress tipte idrar kaçırmada kür elde etmede yetersiz olduğu vurgulandı. POP ile ilgili olarak sunulan çalışmalara baktığımızda; disparoninin laparoskopik yaklaşıma göre vajinal yaklaşımla tedavi edilen hastalarda daha sık görüldüğü tespit edilmiş ve cinsel olarak aktif kadınlarda benzer sonuçları olmasına rağmen disparoni riski nedeniyle laparoskopik yaklaşımın önerilmesinin daha doğru olacağı konuşuldu. Vajinal meşlerin kullanımı ile ilgili EAU da sunulan bir çalışmada da en yüksek erozyon ve tekrar cerrahinin; 65 yaştan küçük, meşli onarım ve sling yapılanlarda görüldüğü tespit edilmiştir. Erkekte idrar kaçırmayla ilgili çalışmalarda bu sene birkaç tane yeni artifisyel üretral sfinkter cihazı sunuldu. Erkeklerde kür için artifisyel üriner sfinkterin altın standart olduğu, erkek sling operasyonlarının kısa dönemde özellikle hafif derecede stress tip idrar kaçırması olanlarda etkili olduğu çalışmalarda sunulsa da salondaki genel görüş erkek sling cerrahisinin başarılı olamadığı şeklindeydi. Üretra darlığı ile ilgili olarak sunulan çalışmalarda; laser ve soğuk bıçak kullanarak yapılan tedavilerde sonuçlar açısından anlamlı bir fark saptanmadığı gösterilmiştir. Bu sunumun ardından öğle yemeğinde masalarda tartışmalar ve sohbet devam etti. Üretra darlığı ile ilgili olarak sunulan çalışmalarda; laser ve soğuk bıçak kullanarak yapılan tedavilerde sonuçlar açısından anlamlı bir fark saptanmadığı gösterilmiştir. Öğleden sonraki son sunumu Dr. Sinharib Çitgez gerçekleştirdi. Deneysel ve preklinik çalışmaların sunulduğu bu oturumda da bilimsel tartışma ve uzman görüşleri en üst seviyede devam etti. Son yıllarda tıbbın hemen her alanında oldukça önemli yer işgal etmeye başlayan mikrobiyota hakkında Brubaker ve grubunun yapmış olduğu yüksek kalitedeki çalışma Dr. Çitgez tarafından sunuldu. Komplike olmamış STİK i olan kadınların üriner mikrobiyotasının değerlendirildiği çalışmada üriner duğu sunuldu. Yapılan bir faz 3 çalışmada semptomatik Benign Proatat Hiperplazi si (BPH) olan hastaların hedefe yönelik tedavisi için gözenek oluşturma proteini olan Topsalisin in (PRX302); 52 hafta sonunda kolay uygulanabilir ve iyi tolere edilebilir olduğu bulunmuştur. Dmochowski ve ekibinin domuzlarda denediği wireless teknolojisinin kullanıldığı yeni bir artifisyel üriner sfinkter uygulanabilir ve başarılı bulunmuştur. Bu yeni cihazın en önemli özelliği ise kontrollü üretral kompresyon ile zamanla intraüretral basıncın modülasyonuna izin vermesidir. Myopowers firmasının geliştirdiği bu cihaz ile ilgili önümüzdeki yıllarda yeni çalışmaların olacağı Dr. Çitgez tarafından belirtildi. Kronik psikolojik stresin alt üriner sistem fonksiyonlarını etkilediğini gösteren bir hayvan çalışmasında; stresin mesane ve üretranın yapısında herhangi bir değişiklik olmadan mesane kontraktilitesinde değişikliklere neden olduğu gösterilmiştir. Dernek üyelerimiz de bu sonucun idrar sıklığının, AAM ve interstisyel sistit gibi streslerden etkilenerek arttığı gösterilen insan alt üriner sistem patolojilerinde önemli etkilere sahip olduğunu vurguladılar. ICS kongresinde en iyi araştırma ödülü alan çalışmada Akiyama ve ekibi hunner tipi interstisyel sistitlere spesifik inflamatuar infiltratları 14 İşlevsel Üroloji ve Kadin Ürolojisi Bülteni
incelemişler. İnterstisyel sistit olmayan spesmen biyopsileri ile kıyaslandığında interstisyel sistit biyopsilerinde mast hücre sayısı bakımından farklı olmadığı görülmüştür. Bu mast hücre infiltrasyonunun lenfoplasmasitik infiltrasyon derecesiyle orantılı olduğunu desteklemektedir. Genç kadınlarda ürolojik disfonksiyonların çocukluktan kalan bir miras olup olmadığını inceleyen prospektif bir çalışmada, bunun korele olduğu gösterilmiştir. Paul Abrams ve ekibinin son yıllarda güncel olan hipoaktif mesanede kullanılması amacıyla taslak PRO adını verdikleri ve hipoaktif mesanesi olan hastalarla yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen deneyimlerin; psikometrik olarak test edileceğini ve daha da işlenip daha sonra araştırma ve uygulamada bir sonuç ölçütü olarak kullanabileceğini belirtmişlerdir. Her yıl olduğu gibi bu yılda ürolojinin birçok alanında belirteç bulabilme ile ilgili çalışma sayısı oldukça fazlaydı. Bir belirteç çalışmasında araştırmacılar ilk sonuçlara göre idrarda Sfingozin- 1-fosfat seviyelerinin, detrusor aşırı aktivitesi olan MS li hastalarda yükseldiğini göstermişlerdir. Bu değerlerin tedavi ile azaldığı ve gelecek vaad ettiği gösterilmiştir. Sonuç olarak bilimsel içeriği zengin bu oturumlar LUT Forum ek katkı ve dileklerle son buldu. Bu yıl üçüncüsü gerçekleşen LUT Forum un önümüzdeki yıllarda da devam edeceği yönetim kurulumuz tarafından söylendi. Dr. Sinharib Çitgez 5. ULUSAL İŞLEVSEL ÜROLOJİ VE KADIN ÜROLOJİSİ KONGRESİ 5-8 EKİM 2017 ANTALYA Değerli Meslektaşlarım, Kontinans Derneği nin düzenleyeceği 5. İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi kongresini 5-8 Ekim 2017 tarihleri arasında Rixos Premium Belek Hotel/Antalya da gerçekleştireceğiz. Bilimsel programın oluşturulması ile ilgili çalışmalarımız yoğun olarak devam etmektedir. Her zamanki gibi sizlere doyurucu ve güncel bilgilerle dolu bir kongre içeriği sunmak amacındayız. Uluslararası ve ulusal düzeyde işlevsel üroloji ve kadın ürolojisi alanında deneyimli otoritelerin kongremize katılımını sağlayarak ilgilendiğimiz veya merak ettiğimiz konularda bire bir tartışma olanağı sağlamak gayreti içindeyiz. Artık geleneksel hale gelen, teorik yanında pratik eğitimi de içeren Ürodinami Sertifikasyon Kursu ve ICS Add on Kursları da bu kongrenin bilimsel programının içinde olacaktır. Kongremizle ilgili gelişmeleri sizlere mail yoluyla ulaştırmaya devam edeceğiz. Ayrıca tüm bilgilere islevseluroloji2017. org adresinden de ulaşabileceksiniz. 5-8 Ekim 2017 tarihleri arasında Rixos Premium Belek Hotel/Antalya da yapılacak olan 5. İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Kongresi ni buluşmak üzere hepinize saygılarımı sunuyorum. Prof. Dr. Oktay Demirkesen Kontinans Derneği Başkanı MART 2017 İşlevsel Üroloji ve Kadin Ürolojisi Bülteni 15
16 İşlevsel Üroloji ve Kadın Ürolojisi Bülteni MART 2017