BOZKIR (KONYA) IN SULAK ALANLARI KONYA-BOZKIR S WETLAND

Benzer belgeler
BOZKIR SARIOT GÖLÜ NÜN HİDROJEOLOJİK VE HİDROBİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ

ORTA TOROSLAR'DA ÇALTEPE FORMASYONU'NUN BAĞDAŞI (HADIM-KONYA) YÖRESİNDEKİ YÜZEYLEMESİNDE BULUNAN ORTA KAMBRİYEN TRİLOBİTLERİ

ÇARŞAMBA ÇAYI NIN 15 ARALIK 2010 TARİHLİ TAŞKINI VE BOZKIR DAKİ (KONYA) ETKİSİ

Jean François DUMONT. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara

5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.

1- Çevresine göre alçakta kalmış ve vadilerle derin yarılmamış düzlüklere ne denir?

COĞRAFYA ARAZİ KULLANIMI VE ETKİLERİ ASLIHAN TORUK 11/F-1701

BURDUR-YASSIGÜME KÖYÜNÜN, FİZİKİ COĞRAFYA AÇISINDAN, ÇEVRE SORUNLARI

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:

BİYOMLAR SUCUL BİYOMLAR SELİN HOCA

Doğal Su Ekosistemleri. Yapay Su Ekosistemleri

10. SINIF KONU ANLATIMI. 48 EKOLOJİ 10 BİYOMLAR Sucul Biyomlar

GÖLLER BÖLGESİNDE YERALTISUYU VE KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Horzumalayaka-ALAŞEHİR (MANİSA) 156 ADA 17 PARSEL DOĞAL MİNERALLİ SU ŞİŞELEME TESİSİ NAZIM İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU

MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI

MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri

Tablo : Türkiye Su Kaynakları potansiyeli. Ortalama (aritmetik) Yıllık yağış 642,6 mm Ortalama yıllık yağış miktarı 501,0 km3

T.C. MERSİN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI

BAŞLICA TOPRAK TİPLERİ

Bütüncül Havza Yönetimi: Konya Kapalı Havzası Uygulaması

Herhangi bir noktanın dünya üzerinde bulunduğu yere COĞRAFİ KONUM denir. Coğrafi konum ikiye ayrılır. 1. Matematik Konum 2.

Murat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale

Akdeniz in Pleyistosen Deniz Düzeyi Değişimlerini Karakterize Eden, Çok Dönemli-Çok Kökenli Bir Mağara: Gilindire Mağarası (Aydıncık-İçel)

Konya 42 Adet Tesisin Açılış ve Temel Atma Merasimi Saat:11:00

BOZKIR İLÇESİNİN NÜFUS GELİŞİMİ VE BAZI DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Ö:1/ /02/2015. Küçüksu Mah.Tekçam Cad.Söğütlü İş Mrk.No:4/7 ALTINOLUK TEL:

ÖSYM. Diğer sayfaya geçiniz KPSS / GYGK-CS

TÜRKİYE PEYZAJI (FAKÜLTE)

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

BOZKIR (KONYA, ORTA TOROSLAR) YÖRESİNİN JEOLOJİK ÖZELLİKLERİ GEOLOGICAL CHARACTERISTICS OF THE BOZKIR ( KONYA, CENTRAL TAURUS) AREA

(Change of Water Masses-Dust Storms Interaction in Syria and Iraq) Suriye ve Irak taki Su Kütlelerindeki Değişimin Toz Fırtınaları ile İlişkisi

T.C. BALIKESĠR ÜNĠVERSĠTESĠ FEN-EDEBĠYAT FAKÜLTESĠ COĞRAFYA BÖLÜMÜ HAVZA YÖNETĠMĠ DERSĠ. Dr. ġevki DANACIOĞLU

ISPARTA VE ÇEVRESI SU KAYNAKLARININ BELIRLENMESI, DEGERLENDIRILMESI VE KALITESININ KORUNMASI

Doğal ve doğal olmayan yapı ve tesisler, özel işaretler, çizgiler, renkler ve şekillerle gösterilmektedir.

TÜRKİYE EKONOMİSİ. Prof.Dr. İlkay Dellal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü. Ankara

2-Maden bakımından zengin olduğu halde endütrisi yeterince gelişmemiş olan bölgemiz hangisidir?

SU MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ YRD. DOÇ. DR. FATİH TOSUNOĞLU


KONYA OVASI ÇEVRESİNDE SON YILLARDA ARTAN OBRUK OLUŞUMU HAKKINDA ÖDN: 2

Yeraltısuları. nedenleri ile tercih edilmektedir.

TÜRKİYE NİN İKLİMİ. Türkiye nin İklimini Etkileyen Faktörler :

Muhteşem Bir Tabiat Harikası SULTAN SAZLIĞI MİLLİ PARKI

BÖLÜMLERİ: - 1. Adana Bölümü - 2. Antalya Bölümü YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: AKDENİZ BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI: Akdeniz Bölgesi

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

KAYACIK KÖYÜ HAKKINDA GENEL BİLGİLER. Kayacık Köyü nün isminin kaynağı hakkında iki rivayet bulunmaktadır. Bunlar şöyle açıklanabilir.

ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM

BÖLÜM 16 YERYÜZÜ ŞEKİLLERİNİN GELİŞMESİ

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Iğdır Aralık Rüzgâr Erozyonu Önleme Projesi

ÇYDD: su, değeri artan stratejik bir nitelik kazanacaktır.

ÇEVRE VE DOĞA KORUMAYLA İLGİLİ ULUSAL VE

Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları

TÜRKİYE NİN YER ALTI SULARI ve KAYNAKLARI

Su, evrende varolan canlı varlıkların yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli olan en temel öğedir. İnsan kullanımı, ekosistem kullanımı,

IĞDIR ARALIK RÜZGÂR EROZYONU ÖNLEME PROJESİ İZLEME RAPORU

DERS 1. Bölge Sınırlarını Tespiti

FENERBAHÇE SPOR KULÜBÜ EĞİTİM KURUMLARI ANADOLU LİSESİ 10. SINIFLAR COĞRAFYA İZLEME SINAVI

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

-İÇİNDEKİLER- 1.1.ANTALYA Tarihi Nüfus PLANLAMA ALAN TANIMI PLAN KARARLARI... 7

GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGESİ KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:

YABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı. Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK

EÜAŞ ADANA VE YÖRESİ HES İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ

ORTA GÜNEY ANADOLU NOHUT ÜRETİM ALANLARI İNCELEME GEZİ RAPORU

Türkiye nin Su Potansiyelinin Belirlenmesi Çalışmaları

GAGA G Ö LÜ (ORDU) * A.Ü.D.T.C.F. Coğrafya Bölümü ** A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü

TÜRKİYE DE SINIRAŞAN YERALTISUYU REZERVLERİ VE KULLANIMI

İSTANBUL BOĞAZI SU SEVİYESİ DEĞİŞİMLERİNİN MODELLENMESİ. Berna AYAT. İstanbul, Türkiye

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

2011 YILINDA DOĞU ANADOLU BÖLGESİN DE URARTU BARAJ, GÖLET ve SULAMA KANALLARININ ARAŞTIRILMASI ALİKÖSE KANALI

SİNOP SIRA NO İLÇESİ MEVKİİ STATÜ 1 BOYABAT KURUSARAY KÖYÜ

EĞNER-AKÖREN (ADANA) CİVARI JEOLOJİSİ

T.C ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI AĞAÇLANDIRMA VE EROZYON KONTROLÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ÇORUH NEHRİ GENEL GELİŞME PLANI BOYKESİTİ

MENTEŞE YÖRESİ Kıyı Ege Bölgesinün Büyük Menderes Oluğu güneyinde kalan kesimine "Menteşe Yöresi" denilmektedir. 13. yüzyılda Manteşe yöresi

PLAN AÇIKLAMA RAPORU

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI COĞRAFYA

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YERALTI SUYU KORUMA ALANLARI

Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Antropoloji Bölümü. Öğr. Gör. Kayhan ALADOĞAN

MANİSA İLİ SARUHANLI İLÇESİ

SULAMA YAPILARI SULAMA YAPILARI. 1) Su Depolama Yapıları Kestel Barajı- İzmir Sulama amaçlı, toprak dolgu

Tarım, yeryüzündeki belli başlı üretim şekillerinden en gerekli ve yaygın olanıdır. Tarımın yapılış şekli ve yoğunluğu, ülkelerin gelişmişlik

COĞRAFYANIN PUSULASI HARİTALARLA COĞRAFYA 2018 KPSS BAYRAM MERAL

EK-3 NEWMONT-OVACIK ALTIN MADENİ PROJESİ KEMİCE (DÖNEK) DERESİ ÇEVİRME KANALI İÇİN TAŞKIN PİKİ HESAPLAMALARI

MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 17, OCAK , S: İSTANBUL ISSN: Copyright 2008

COĞRAFYA BÖLGELER COĞRAFYASI AKDENİZ BÖLGESİ AKDENİZ BÖLGESİNİN YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ

EDİRNE UZUNKÖPRÜ DOĞAL ORTAMI TEMİZ HAVASI İLE SÜPER BİR YAŞAM BURADA UZUNKÖPRÜ DE. MÜSTAKİL TAPULU İMARLI ARSA SATIŞI İSTER YATIRIM YAPIN KAZANIN

Nüfus Dağılışını Etkileyen Faktörler İkiye Ayrılır: 1-Doğal Faktörler 2-Beşeri Faktörler

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Düden Suyu ve Köprü Çayı da kaynaklarla beslenen akarsulara örnektir.

TRABZON İLİ SÜRMENE İLÇESİ ÇAMBURNU YÖRESİNDE ÇIKAN ORMAN YANGINI HAKKINDA RAPOR

Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Yazar Administrator Perşembe, 26 Nisan :25 - Son Güncelleme Cumartesi, 19 Mayıs :22

Beyşehir yöresinde (Orta Toroslar) olası Alt Kimmerîyen dağoluşumu izleri

2229 Ayrıntılı Etkinlik Eğitim Programı SAAT/ GÜN

Diğer sayfaya geçiniz YGS / SOS

Şekil 6. Kuzeydoğu Doğrultulu SON-B4 Sondaj Kuyusu Litolojisi

3.10. ÇEVRESEL SORUNLAR VE RİSK ALGISI

Transkript:

BOZKIR (KONYA) IN SULAK ALANLARI KONYA-BOZKIR S WETLAND Cengiz AKKÖZ * Öz Araştırma alanımız olan Bozkır ilçesi, Çarşamba Çayının iki yamacında kurulmuş, Konya ya 129 km mesafede bulunan 1125 rakımında şirin bir yerleşim yeridir. Bozkır sulak alanları, doğal göl, gölet ve akarsulardan oluşan farklı büyüklüklerde ve sistemlerde toplam 10 adettir. Sulak alanlar oluşumları ve kaynakları itibari ile farklı özelliklere sahip su rejimleri ve biyotaları farklılık gösteren sistemler olduklarından, Bozkır sulak alanları da bu durumu özetleyen formattadır. Öyleki sulak alanların bazısı her zaman sularla kaplı iken bir kısmında sadece belli dönemlerde su ile kaplıdır. Bölge sulak alanları Nisan, Haziran ve Eylül 2015 tarihlerinde yapılan gezi, gözlem ve literatür bilgileri ışığında incelenerek veriler yorumlanmıştır. Bölgedeki sulak alanların bir kısmı sürekli su altında olup habitatlar oturmuşken, bir kısmı geçici sulara sahip olduğundan bu duruma özgü habitat ve biyotalara sahiptir. Anahtar Kelimeler Sulak alanlar, Bozkır Abstract Our research Field Bozkır, has been established on the two side of Çarşamba Brook. This lovely village is 129 km away from Konya and has 1125 altitude. Bozkır has 10 different size and system wetlands consisting of lakes, ponds and streams. Since wetlands are different properties due to their origins and formations that causes different water regime and biota, which are totally represented in Bozkır. Indeed, some of those wetlands always covered with water, some of which merely covered with water depending on season. The areas wetlands has been investigated and data were commentated depending on the field trip in April, June and September in 2015. Some part of the wetlands has unique habitat since they are continuously covered with water while other parts, partially covered with water, have different habitats and biota. Keywords Wetlands, Bozkır * Biology Department, Faculty of Science, Selçuk University, Konya, TURKEY cakkoz@selcuk.edu.tr

1528 KONYA-BOZKIR S WETLAND GİRİŞ Bozkır ilçesi, Çarşamba Çayının iki yamacında kurulmuş, Konya ya 129 km mesafede, 37 11 Kuzey enlemi ile 32 15 Doğu boylamı arasında yer almaktadır. İlçenin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 1.125 metredir. İlçenin, kuzeyinde Çumra ve Akören, güneyinde Hadim ve Antalya ili, batısında Ahırlı, Antalya ili ve doğusunda Güneysınır ilçesi bulunmaktadır. Torosların en yüksek kısımlarının bu bölgede bulunması nedeni ile ilçenin güney kesimi çok yüksek tepe ve dağlardan meydana gelmektedir. Geniş, yüksek yaylalar ve bağ sahaları bu bölgede hâkimdir. Sulak alanlar oluşumları ve kaynakları itibari ile farklı özelliklere sahip su rejimleri ve biyotaları farklılık gösteren sistemlerdir. Bozkır sulak alanları da bu durumu en iyi önekleyen bir sisteme sahiptir. Öyleki sulak alanların bazısı her zaman sularla kaplı iken bir kısmında sadece belli dönemlerde suya sahiptir. Bu tabloyu iklim ve jeolojik yapıyla açıklayabiliriz. İlçedeki sulak alanlar işlevsel olarak içme ve kullanma suyu kaynağı ve doğal habitat olarak hayati öneme sahip olmasının yanında görselliği ve biyolojik verimliliği açısından da önemli bir doğa turizmi alanı niteliğindedir. Sulak alan, tabii veya suni, devamlı veya geçici, durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular ile bataklık, sazlık, turbiyerler ve bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik etki altında kalan yerleri ifade eder. Sulak alanlar, gerek ekolojik dengenin sağlanmasında, gerekse biyolojik çeşitliliğin korunmasında büyük önem taşımalarının yanı sıra, yöre ve ülke ekonomisine çok büyük katkıları olan ekosistemlerdir. 21.yüzyılda yaşanacak büyük krizlerin ve çatışmaların su kaynakları ve sulak alanlar üzerinde yoğunlaşacağı gerçeği de dikkate alındığında bu alanların ne kadar mühim olduğu daha da iyi anlaşılmaktadır. Türkiye, sulak alanlar bakımından Avrupa ve Ortadoğunun en önemli ülkelerinden biri kabul edilmektedir. Bunun başlıca iki sebebi bulunmaktadır; birincisi Türkiye nin farklı ekolojik karakterdeki zengin ve çeşitli sulak alan habitatlarına sahip olması, ikincisi ise batı palearktik bölgedeki 4 önemli kuş göç yolundan ikisinin Türkiye üzerinden

BOZKIR (KONYA) IN SULAK ALANLARI 1529 geçmesidir. Özellikle göçmen kuşlar açısından anahtar konumunda olan ülkemiz 1994 yılında Ramsar Sözleşmesini imzalayarak sulak alanların korunmasına karar vermiştir. Bozkır sulak alanları, Çarşamba Çayı, Gökdere, Beyşehir Kanalı, Göksu ve Tilki deresi, Bolat Deresi, Sarıot Gölü, Dipsiz Göl, Çağlayan Göleti 1. Göl ve Su Rezervuarları İnceleme alanı içerisinde birçok tabii göl, baraj ve su rezervuarları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları Sarıot Gölü, Dipsiz Göl ve Çağlayan Göleti dir 1.1. Sarıot Gölü: Sarıot Gölü Bozkır İlçesi ne yaklaşık 20 km, Çat Yaylasına 1 km mesafede Sarıot Yaylasındadır. Sarıot Gölü, Aygır Mevkii nden doğan Çarşamba Çayı na 4 adet düdenle bağlantısı vardır. Bu nedenle yaz aylarında kurumaktadır. Alanı yaklaşık 100 hektar ve su tuttuğu dönemlerde derinliği 1-2 m arasındadır (Kaya ve Kılcı 2011). Göl tabanı çoğunlukla Bozkır ofiyolitik melanjı ile kaplıdır. Bu birimin geçirimsiz özellikte olması alanın su tutmasını sağlamaktadır. Ancak göl alanının kuzeydoğusunda göl tabanını oluşturan Bolkardağı Birliğine ait kireçtaşları ve Bozkır ofiyolitik melanjın incelmesi bu kesimde su kaçaklarına neden olmaktadır (Şekil 8). Bu düdenler üzerinde DSİ tarafından boya izleme deneyi çalışmaları gerçekleştirilmiştir (Foto 14). Saat 14 de basılan boya çözeltisinin saat 19 da Aygırdibi Mevkii ndeki 3 noktadan çıkış göstermesi; bölgedeki kireçtaşları içerisindeki bağlantılı karstik boşlukların oldukça büyük ve dolaşımdaki yeraltısuyu mola süresinin oldukça düşük olduğunu göstermektedir. Foto 1. Sarıot Göl alanı içerisindeki düdenlere uygulanan boya izleme deneyi (04.06.2015 DSİ Haberler den alınmıştır)

1530 KONYA-BOZKIR S WETLAND Sarıot Gölünü, Sarıot Kaynağı alanında kapte edilemeyen fazla sular ile Hanpınarı Kaynağı ve civarındaki su çıkışları beslemektedir. Sadece kaynak sularının göl su tutumundaki etkisi oldukça düşüktür. Ağırlıklı olarak yağışlı dönemdeki yüzey sularının önemli olduğu kurak dönemdeki gölün tamamen kuruması göstermektedir (Foto 2,3). Foto 2,3. Yağışlı ve kurak dönemdeki göl sularındaki seviye değişimi (Yiğit ve Öksüz 2012 den alınmıştır). Böylelikle göl tabanındaki karstik boşluklardan iç akışa geçen su Aygırdibi vadisine oradan Çarşamba Çayına ulaşmakta ve sonunda da BSA kanalı vasıtasıyla Çumra Apa Barajına dökülmektedir. Göl, mahalli sulak statüsünde olup ulusal ölçekte sulak alan niteliğine ait durum tespiti olmadığı için ulusal sulak alanlar ve önemli kuş alanları listelerine de dahil değildir. Mahalli ölçekte zaman zaman su ile kaplı, subasar alan veya çayırlık olarak değerlendirilebilir. Geçici de olsa periyodik olarak göl niteliği kazanmasından dolayı sulak alan kriterlerine haiz olduğundan ekolojik açıdan önemli bir habitatdır. Foto 4. Sarıot Gölü nün Kış mevsimindeki görünümü Foto 5. Sarıot Gölü nün yaz mevsimindeki görünümü (Ağustos 2015)

BOZKIR (KONYA) IN SULAK ALANLARI 1531 Yaz mevsiminde gölde çok büyük oranlarda suyun çekilmesi ve kuruma gözlendiği için su içi bitki toplulukları içerisinde yer alan Ruppietea, Lemnetea ve Potametea sınıfına ait bitki türleri görülmemektedir (Seçmen ve Leblebici 1997). Tadorna ferruginea (Angıt) (Pallas, 1764): Boyu 61-67 cm, ağırlıkları erkeklerde 1260-1600 gr, dişerde 925-1500 gr, kanat açıklıkları 121-145 cm dir. Küçük göl ve derelerin çevresindeki kayalık arazilerde, çoğu kez sudan uzakta yuva yapar. Bozkır, çöl ve dağlarda yaşar. Omnivordurlar; bitkisel materyallerle beslenme ağırlıkta olabilir. Ancak, lokaliteye ve mevsime göre çeşitlilik gösterir. Türkiye de sulak alanlarda genelde yaygın şekilde bulunur (Yiğit ve diğ. 2008). Balıkçıllar: Bataklık, sığ suları tercih eden büyük kuşlardır. Vücut ince, zayıf, boyun uzun, 6. omurdan kıvrılır. Erkekler dişilerden büyüktür. Kanatlar uzun ve geniştir. Uçuşları güçlüdür (Yiğit ve diğ. 2008). 1.2.Dipsiz Göl: Dipsiz Göl, Batı Toros Dağları nın doğusundaki Geyik Dağları nın kuzey kesiminde Konya nın Bozkır İlçesi ve Antalya nın Akseki İlçesi arasında bulunmaktadır. Bozkır İlçesi, Sülek Yaylası Mevkiinde bulunan gölün çevresi yaklaşık 500 m., derinliği 18 m. olup alanı yaklaşık 2 ha dır.gölün dibinde volkanik bir akıntı vardır.gölde sazan, yağ balığı, yaban ördeği yaşamaktadır. Dipsiz Göl, çökme dolinleri içerisinde telaffuz edilmektedir. Yüzey çapı en geniş yerinde 475 m yi bulan ve taban genişliği en dar yerinde 30 m civarında olan dolin bir huni görünümündedir. Bu çukurun derinliği güneybatı yamaçlarında 150 m, kuzeydoğu yamaçlarında ise 80 m civarındadır. Dolin güneybatı ve kuzeydoğusundan geçen paralel faylar arasında yer almaktadır. Güneybatısından geçen ve çökme dolinin oluşmasında birinci dereceden pay sahibi olan fay nedeniyle bu kesimde dolin yamacını fay yamacından ayırmak zordur. Dolinin tamamı Jura-Kretase kireçtaşları içerisinde açılmıştır. Çökme dolinlerinin orta noktasında bulunan Dipsiz Göl ve Sülüklü Göl dolinleri ikiz gibidirler. Güneydoğuda yer alan ve daha büyük olan Dipsiz Göl çökme dolinin çapı ve derinliği daha fazladır. Doğusunda yaklaşık 5 m lik bir yükseltiyle drenaj sisteminden ayrılan Dipsiz Göl ün derinliği konusunda çok sayıda spekülasyon ve inanışlar vardır ama 2008 yılında Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı ve Sualtı Arkeolojisi Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Tırpan'ın direktörlüğünde kurulan ekip,"dipsiz Göl"de bilimsel dalışlar yaptılar. Sualtı arkeologları, 13 metre derinliğe inilirken, görüş seviyesinin neredeyse oldukça bulanık olduğunu tespit ettiler. Sonar cihazıyla yapılan çalışmalarda da dip grafikleri çıkarıldı ayrıca yapılan tüm çalışmalar sonunda gölde sazan ve tatlı su balığı dışında balığa rastlanmamıştır. Dipsiz

1532 KONYA-BOZKIR S WETLAND Göl'ün, Toros Dağları'nın kuzey yamaçlarında bulunan göl çanaklarından bir tanesi olduğu belirlenirken, sızıntılarla beslendiği için her mevsim suyu aynı seviyede kalabilmektedir. Ayrıca gölün ismi gibi dipsiz olmadığı ve anlatıldığı gibi devasa balıklara rastlanmamıştır. Sualtı Arkeoloğu Dr. Coşkun Bilgi ye göre Göl, 18 metre derinliği aşmayan bir çanak içine birikmiş sulardan meydana gelmiştir. Çevreden erozyonla sürüklenmiş alüvyon, dolgu çanağın ortasında 5 metrelik bir katman meydana getirdiğinden böylelikle su derinliği bu bölgede 13 metreye kadar düşmektedir. Foto 6. Dipsiz göl. 1.3.Çağlayan Su rezervuarı (Baraj Göleti): Çağlayan (Çat) Kasabası nın yaklaşık 5,5 km güneybatısında yer almaktadır. DSİ kurumunca yapımına 2005 yılında başlanılan Çağlayan Göleti 2011 yılında tamamlanmıştır. Mayıs 2012 tarihi itibariyle gölet tamamen dolmuş ve dolu savaktan fazla su akmaktadır. Barajın temelden yüksekliği 33 m olup u rezervuarı hacmi 3,85 hm 3 dür (Yiğit ve Öksüz 2012; Foto 7). Foto.7. Çağlyan göleti(yiğit ve Öksüz 2012).

BOZKIR (KONYA) IN SULAK ALANLARI 1533 1.4. Kızılöz Göleti: Bozkır ilçesi ile Güneysınır arasında bulunan gölet daha sonraları Güneysınır ilçesine dahil edilmiş sulama amaçlı gölet aynı zamanda balıklandırılarak doğal habitatlara sahip olmuştur. Gölet yeni olduğundan biyota daha tam teşekkül etmediği için avlanma yasaktır. Foto.7. Kızılöz Göleti. 2. Akarsular 2.1. Çarşamba çayı: Konya Kapalı Havzası nın önemli akarsularından biri olan Çarşamba Çayı havzanın en büyük akarsuyudur. Bozkır Havzasında yer almaktadır. Geyik Dağları Sistemi nin parçası olan Akdağ, Güldağı ve Haydar Dağı nın doğu ve kuzey yamaçlarından doğan Çarşamba Çayı, çoğunlukla kar ve yağmur sularının yanısıra yer yer karstik kaynaklardan da beslenmektedir. Çarşamba Çayına havza içerisinde Kuruçay, Söğüt, Kayapınar ve Çökelez Deresi gibi irili ufaklı çok sayıda dere katılmaktadır. Ancak yaz mevsiminde bu dereler büyük ölçüde kurur. Genel olarak kuzeydoğuya doğru akan Çarşamba Çayı, havzanın içerisindeki en önemli yerleşim yeri olan Bozkır dan geçerek Suçatı adı verilen mevkiide batıdan Kozdere ile birleşir. Kozdere, Beyşehir ve Suğla Gölleri nin fazla sularını drene eden Beyşehir-Suğla Kanalı nın bağlandığı deredir. Kozdere ile birleşen Çarşamba Çayı artık dar ve derin bir vadi olan Mavi Boğaz içerisinde doğuya doğru hareket etmektedir. Bu boğazda Konya Sulama Projesi nin (KOP) önemli bir ayağı olan Mavi Tünel Projesi yer almaktadır. Bu proje ile Çarşamba Çayı Havzası na güneydoğudan komşu olan ve Akdeniz Hidrografik Havzası na dâhil olan Göksu Nehri nin bir miktar suyunun, gerek sulama ve gerekse Konya Şehri nin içme suyu ihtiyacının karşılanması için Çarşamba Çayı na aktarılması

1534 KONYA-BOZKIR S WETLAND düşünülmektedir. Çarşamba Çayı, Mavi Boğaz dan çıktıktan sonra Apa Barajı na, daha sonra ise Çumra Ovası na ulaşmaktadır (Buldur ve Sarı 2012). Bölgede Çarşamba Çayı boyunca akım ölçümleri için DSİ tarafından 2 adet akım gözlem istasyonu (AGİ) kurulmuştur. 16-115 nolu Sorkun AGİ nda 2.31 m 3 /s yıllık ortalama akım, 16-116 nolu Pınarcık AGİ nda ise 2.88 m 3 /s yıllık ortalama akım ölçülmüştür (Buldur ve Sarı 2012). Özellikle sıcaklığın yüksek, yağışın az olduğu yaz aylarından itibaren Çarşamba Çayı nda akım da düşmeye başlar. Eylül ayında en düşük seviyeye inen akım değeri, Ekim ayından itibaren artmaya başlar. Ancak, kış mevsimindeki yağış artışı ile akım miktarı arasında tam bir uyum görülmez. İlkbahar aylarda akım aniden yükselir (Şekil 7). Bu durum akarsuyun ilkbaharda daha çok kar sularıyla beslenmesiyle alakalıdır. Çarşamba Çayı nın beslenme alanının yarıdan fazlasının 1500 m yi geçen alanlardan oluştuğu göz önünde bulundurulursa, bu durumun tabii olduğu görülür (Buldur ve Sarı 2012). Şekil 1. Sorkun ve Pınarcık Akım Gözlem İstasyonu verilerine göre aylık bazda akım değişimi (Buldur ve Sarı 2012). Yaz mevsiminde akarsuyun akımı oldukça düşüktür. Akımın düşmesinde, havzada yazın yağışın çok azalmasının, şiddetli buharlaşmanın ve tarımsal sulamanın rolü vardır. Akarsuyun daha aşağı kesimlerinde yer alan Pınarcık gözlem istasyonundaki akım değeri, Mayıs-Kasım döneminde, Sorkun gözlem istasyonunun akım değerinden daha düşüktür (Şekil 7). Bu durum, Sorkun gözlem istasyonundan daha aşağıdaki alanlardaki (Dere, Çağlayan, Bozkır ve özellikle Yolören Köyü) tarımsal sulamalarla ilintilidir. Yukarıda açıklanan özellikleriyle Çarşamba Çayı nın araştırma sahası içinde kalan kısmı, basit rejimli akarsular grubuna dahil olup, su seviyesi yıl içinde bir yükselme, bir de alçalma gösterir (Buldur ve Sarı 2012). Ayrıca mevsimlik akış gösteren Karacahisar Yaylası ve Aliçerçi Yaylası istikametinden Öküzçukuru vadisi boyunca Sarıot Gölü nü besleyen bir dere ve Sarıot Kaynağı ve Hanpınarı Kaynağının da içinde olduğu birçok gözelerden oluşan bir dere

BOZKIR (KONYA) IN SULAK ALANLARI 1535 mevcuttur (Foto 11). Bununla birlikte küçük vadi birleşimleriyle oluşan Mıdık Deresi bulunmaktadır. 2.2. Aygır Dibi Kaynağı: Bozkır ın Karacahisar köyü sınırlarında olan kaynak Çarşamba çayınında kaynağını oluşturmaktadır. Zirveden çıkan sular Çarşamba çayını oluşturarak devam eder. Sarıot gömlü ile de bağlantılıdır. 2.3. Bolat deresi: Göksunun Akdenize dökülen önemli bir kolunu oluşturan Bolat deresi Hadim sınırlarında doğan bölgenin önemli bir akarsuyudur. 2.4. Ahırlı ilçesi güngörmez Şelalesi: Kuruçay köyünün yükseklerinde bulunan şelale sadece bahar aylarında akıyor ve yazın kuruyor. Halk 21 Haziranda kuruduğu için adının Güngörmez olduğunu anlatıyor. Sonuç olarak Bozkır sulak alalar itibari ile çeşitliliğe sahip bir havza ancak sistemlerdeki su rezervleri ve rejimlerindeki değişiklikler mevcut alanların verimliliği noktasında yetersiz kalabilmektedir. Hali hazırda bölgede içme suyu temini noktasında eksiklikler ve sıkıntılar mevcuttur. Mevcut sulak alanların sürdürülebilirliği iklimin yanı sıra demografik yapı ve havza yönetimiyle bire bir ilişkilidir. Bölgenin coğrafi konumu ve topoğrafik yapısı net olduğundan sulak alanların korunması ve sürdürülebilir yönetimi tamamen bölge halkı ve yönetimine kalmaktadır. Doğal güzelliklerin korunması ve kullanılması konusunda hassas ve dikkatli olmak sürdürülebilir çevre yönetimi açısından son derece önemlidir. Bu bağlamda önemli doğa alanı olan su kaynaklarının kirletilmemesi ve verimli kullanılması konusunda gerekli duyarlığı göstermeliyiz.

1536 KONYA-BOZKIR S WETLAND KAYNAKÇA Alıca, S. S.,.2012. Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu Tasarısı nın Doğa Koruma Mevzuatı Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Ankara Barosu Dergisi, S. 3, 185 216. Blumenthal, M. M., 1947, Les lambeux de recovrement du Taurus occidental. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 2 (1), pp. 30 40. Blumenthal, M. M., 1944, Bozkır güneyinde Toros sıradağlarının serisi ve yapısı. İ.Ü.F.F. Mec. Seri, B.,9/2, 95 125. Blumenthal, M. M., 1951, Batı Toroslarʹda Alanya ard ülkesinde jeolojik araştırmalar. MTA Enst. Derg. D5, 194. Blumenthal, M. M., 1956, Karaman Konya havzası güneybatısında Toros kenar silsileleri ve şistradyolarit formasyonunun stratigrafisi meselesi. MTA Enst. Derg. 48, 1 36. Bozyiğit, R., 2010, Mavi Boğaz (Konya) ve Çevresinin Jeomorfolojik Özellikleri Sel. Ün., A.K. Eğt. Fak. Derg., sayı 29, s.231-250, Konya. Brunn, J. H., Dumont, J. F., Graciansky, P. C., Gutnic, M., Juteau, T., Marcoux, J., Monod, O. and Poisson, A., 1971, Outline of the geology of the western Taurids. In Geology and history of Turkey (ed. Campbell, A. S.), Petroleum Exploration Society of Libya, Tripoli, pp. 225 255. Buldur, A., Sarı, S., 2012. Çarşamba Çayının 15 Aralık 2010 tarihli Taşkını ve Bozkır daki (Konya) Etkisi, Marmara Coğrafya Dergisi, s 25, s 81 107. Dean, W. T. and Monod, O., 1970, The Lower Paleozoic stratigraphy and faunas of the Taurus Mountains near Beyşehir, Turkey, I. Stratigraphy: Bull. Brit. Mus. (Nat. Hist.) Geol. 19, pp. 411 426. Dean, W., Özgül, N., (1979) Orta Toroslarda Çaltepe Formasyonu nun Bağbaşı (Hadim-Konya) Yöresindeki Yüzeylemesinde Bulunan Orta Kambriyen Trilobitleri, M.T.A. Derg., sayı 92, s.1-6, Ankara. Demirkol, C., 1981, Sultandağ kuzeybatısının jeolojisi ve Beyşehir Hoyran napı ile lişkileri. TÜBİTAK Temel Bilimler Araştırma Grubu, Proje no: TBAG 382, Ankara, 56 (yayınlanmamış). Demirtaşlı, E., 1973, Bolkardağların jeolojisi Cumhuriyetin 50. Yılı Yerbilimleri Kongresi Tebliğleri 42 57. Demirtaşlı, E., 1979, Batı Toros kuşağının (Akseki kuzeybatısı) petrol potansiyeli: Türkiye Jeol. Kur. Bült., 1. Bilimsel ve Teknik Kongresi. Ankara, 187 190. Doğan, U., 2003, Dipsiz Göl Kapalı Havzası ndaki Çökme ve Sübsidans Dolinleri (Batı Toroslar), Fırat Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 13, sayı 2, s.1-21, Elazığ. Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N. 2000. Red Data Book of Turkish Plants (Pteridophyta and Spermatophyta). Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Yayın No: 18. Ankara. Gedik İ., 1989, Batı Toroslar Kambriyen inde Hadimopanellid Biyostratigrafisi. Kambriyen de Yeni Bir Stratigrafik Zonlanma, Türkiye Jeol. Kur. Bült., 32 (1 2), 65 78. Gedik, İ., 1977, Orta Toroslarʹda konodont biyostratigrafisi. TJK Bülteni, 20 (1), 35 48. Graciansky, P. C., 1972, Reserches géologiques dans le Taurus Lycien occidental. Thèse Doctorat dʹetat, Université de Paris-Sud Orsay No: 896, 762. Gutnic, M., Monod, O., Poisson, A. and Dumont, J., 1979, Géologie des Taurides Occidentales (Turquie). Mémoires de la Société Géologique de France (Nouvelle Série), Mémoire, 137, 109. Karadağ, M. M., 1987, Seydişehir bölgesi boksitlerinin jeolojik, petrografik ve jenetik incelemesi. S.Ü. Fen Bil. Ens. Doktora Tezi (yayınlanmamış), 265 s. Koçyiğit, A., 1983, Hoyran Gölü (Isparta) dolayının tektoniği. Türkiye Jeol. Kur. Bült., 26 (1), 1 10. Konya İli Arazi Varlığı, 1992, Tarım ve Köy İşleri Bak., Köy Hizmetleri Gn. Md. Yayınları, İl Rp. No: 42, Ankara. MEVKA, 2014. Bozkır İlçe Raporu,( www.mevka.org.tr). Monod, O., 1977, Recherches géologiques dans le Taurus occidental au sud de Beyşehir (Turquie). These Université de Paris Sud Centre D Orsay, 442. (yayınlanmamış). Mutlu, M. 1994, Bozkır ve Çevresinin Fiziki Coğrafyası, Selçuk Ün., Sos. Bil. Enst., Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya. Oğuz, M.,F., Metin, S., Bilgin, A.,Z., Kar, H., Elibol, E., 1994, Karaman-Hadim Dolayanın Jeolojisi, M.T.A. Jeoloji Etütler Dairesi, Ankara.

BOZKIR (KONYA) IN SULAK ALANLARI 1537 Öncel, M. S., 1995, Şarkikaraağaç-Yalvaç (Isparta) arasının jeolojisi ve boksit zuhurlarının mineralojik, petrografik, jeokimyasal incelemesi, S.Ü., Fen Bil. Enst., Doktora Tezi, Konya, 147 s. Özçelik, Ö., 1984, Toroslarʹda Bozkır yöresinin jeolojisi, tektonik evrimi ve petrol olanakları. S.Ü. Müh. Mim. Fak., Doktora Tezi, (yayınlanmamış), 221 s. Özgül N., 1997, Bozkır-Hadim-Taşkent (Orta Toroslarʹın Kuzey Kesimi) Dolaylarında Yer Alan Tektono Stratigrafık Birliklerin Stratigrafisi. MTA Enst. Derg. 119, 117 174. Özgül, N. and Arpat, E., 1973, Structural units of the Taurus orogenic belt and their continuation in neighbouring regions; selection of papers on the Eastern Mediterranean region. presented at the 23 rd congress of CIESM in Athens. Bulletin Geological Society Greece, 10 (1), pp. 155 164. Özgül, N. ve Gedik, İ., 1973, Orta Toroslarʹda Alt Paleozoyik yaşta Çaltepe kireçtaşı ve Seydişehir formasyonunun stratigrafisi ve konodont faunası hakkında yeni bilgiler. Türkiye Jeol. Kur. Bült., 16 (2), 39 52. Özgül, N., 1971, Orta Toroslarʹın kuzey kesiminin yapısal gelişiminde blok hareketlerinin önemi. Türkiye Jeol. Kur. Bült., 14 (1), 85-101. Özgül, N., 1976, Toroslarʹın bazı temel jeoloji özellikleri. Türkiye Jeol. Kur. Bült., 19 (1), 65 78. Özgül, N., 1984, Alanya bölgesinin jeolojisi. Türkiye Jeol. Kur. Bült., Ketin Sempozyumu, 97 120. Öztürk, A., Karadağ, M., Deli, A., 2008. Bozkır (Konya) İlçesinin Doğu ve Güneyini Kapsayan Bölgenin Stratigrafisi, S.Ü. Müh. Mim. Fak. Derg., c 23, s 4, 11-26. Öztürk, B., 2006, Çarşamba Çayı Boğazı nın (Suğla ve Konya Ovası Arası) Oluşum ve Gelişim Özellikleri, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 45, s.1-14, İstanbul. Seçmen Ö., Leblebici, E.,1997. Türkiye Sulak Alan Bitkileri ve Bitki Örtüsü, Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Yayınları, No: 158 İzmir. Tschihatscheff, P., De., 1869, Asie mineurne (destription bhy sigue Quatrieme partie geologie) JJJ Paris, p. 552. Tugay, O., Dural, H., Bağcı, Y., Dipsiz Göl-Sarıot Yaylası-Sorkun (Bozkır-Konya) arasında kalan bölgenin florası, Ot Sistematik Dergisi sayı 1, cilt 9, sayfa33-57, 2002. Turan, A., 1990, Toroslarʹda Hadim(Konya) ve güneybatısının jeolojisi, stratigrafisi ve tektonik gelişimi. S.Ü. Fen Bil. Ens., Doktora Tezi (yayınlanmamış), 229 s. Turan, A., 2000, Korualan Bağbaşı (Hadim Konya) arasındaki bölgenin yapısal özellikleri; DEÜ Müh. Fak. Fen ve Mühendislik Derg. Cilt 2, Sayı 3, 51 66. Yalçınlar, İ., 1990: Bozkır da Fosilli Kambro-Ordovisiyen Tabakalar (Konya), Coğr. Araştırmaları, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Coğr. Bilim ve Uyg. Kolu, Cilt :1, Sayı:2, T.T.K., s.113-127, Ankara. Yiğit, N.,, Saygılı, F.,, Çolak, E.,, Sözen, M.,, Karataş A.,, 2008, Ornitoloji Kuş Bilimi, Ankara.

1538 KONYA-BOZKIR S WETLAND