SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI (STA) KILAVUZU STA Nedir? STA ların Ekonomiye Etkisi Türkiye nin İmzaladığı STA lar STA lar Kapsamında Türkiye ye Tanınan Tavizler (Tarım) STA lar ve Telafi Edici Vergi (TEV) Uygulamaları 2010 İSTANBUL İHRACATÇI BİRLİKLERİ GENEL SEKRETERLİĞİ
SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI Serbest Ticaret Anlaşması (STA), taraf ülkelerin kendi aralarında gümrük vergisi ve kısıtlamalarını kaldırmaları, ancak üçüncü ülkelere karşı ortak bir gümrük tarifeleri oluşturmamaları, anlaşma dışında kalan üçüncü ülkelere her üye ülkenin kendi milli gümrük tarifesini uygulayabildiği bir ekonomik birleşmedir. STA da gümrük birliğinden farklı olarak üçüncü ülkelere ortak bir gümrük tarifesi uygulanmamaktadır. Ayrıca gümrük birliği nde serbest dolaşım ilkesi geçerli iken STA da ise menşe kuralları uygulanır. Çok taraflı ticaret sisteminde özellikle son yıllarda yaşanan yavaşlama, ülkelerin ticaret politikalarında Tercihli Ticaret Anlaşmalarını (TTA) ön plana çıkarmıştır. Sadece gelişmiş ülkeler kapsamında değil, kuzey-güney ve güney-güney ticari ve ekonomik ilişkilerinde de TTA ların artış gösterdiği istatistiklerden ortaya çıkmaktadır. Aralık 2008 itibariyle DTÖ/GATT a 421 Bölgesel Ticaret Anlaşmasının (BTA) bildirimi yapılmış durumdadır. 421 adet BTA nın yüzde 90 ını Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) ve Kısmi Çerçeve Anlaşmaları oluşturmaktadır. 1 Türkiye, 22 Aralık 1995 tarih ve 1/95 sayılı Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) Arasında Gümrük Birliği Kurulmasına İlişkin Ortaklık Konseyi Karar ının 16. maddesi uyarınca, AB nin Ortak Ticaret Politikasını üstlenme yükümlülüğünden hareketle üçüncü ülkelere yönelik olarak AB nin tercihli ticaret sistemini üstlenmektedir. Ülkemiz, bu taahhüdün bir gereği olarak AB nin Serbest Ticaret Anlaşması (STA) imzaladığı üçüncü ülkelerle, bu ülkelerin AB ile imzaladığı STA lardaki hükümler paralelinde ve karşılıklı çıkar çerçevesinde münferiden STA lar akdetmektedir. 1 WTO, RTA Gateway, http://www.wto.org/english/tratop_e/region_e/region_e.htm Bu STA Kılavuzu, İstanbul İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği Ar-Ge ve DİİB Şubeleri tarafından hazırlanmıştır. 1
TÜRKİYE NİN SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında gümrük birliğini düzenleyen 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı nın 16 ncı Maddesine istinaden, Türkiye nin, AB nin Ortak Ticaret Politikası na uyum yükümlülüğü bulunmaktadır. Bu kapsamda ülkemiz, AB nin tercihli ticaret anlaşması akdettiği ülkelerle karşılıklı yarar esasına dayalı benzer anlaşmalar akdetmektedir. 16. madde; 1. Türkiye, ticaret politikasını Topluluğun Ticaret Politikasına uyumlu hale getirmek amacıyla bu Kararın yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıl içinde Topluluğun tercihli gümrük rejimine aşamalı olarak uyum sağlar. Bu uyum, hem otonom rejimleri hem de üçüncü ülkelerle tercihli anlaşmaları kapsar. 2. Birinci fıkrada anılan durumların her birinde bu tarife tercihlerinin tanınması, Topluluğun söz konusu tercihlerin tanınmasını düzenleyen menşe hükümleriyle aynı hükümlere uyulması şartına bağlıdır. hükümlerini amirdir. Diğer taraftan, ülkemiz, Barselona Süreci olarak da adlandırılan Avrupa-Akdeniz Ortaklığı na taraf bulunmaktadır. Söz konusu Ortaklık, 27-28 Kasım 1995 tarihinde Barselona da düzenlenen Avrupa-Akdeniz Dışişleri Bakanları Konferansında tarafların kabul ettikleri Barselona Deklarasyonu na dayanmakta ve Akdeniz ülkeleri 2, AB, Türkiye ve EFTA 3 arasında STA lar akdedilerek Akdeniz Havzasında 2010 yılına kadar bir serbest ticaret alanı yaratılmasını öngörmüştür. Ancak, Akdeniz Havzasında 2010 yılına kadar bir serbest ticaret alanı oluşturulması hedefi tamamlanmış değildir. Söz konusu serbest ticaret anlaşmaları (STA), Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kuralları ve GATT ın 24 üncü maddesine uygun olarak akdedilmektedir. Bu çerçevede, ülkemiz, bugüne kadar 26 adet serbest ticaret anlaşması imzalamıştır. Avrupa Birliği nin 1 Mayıs 2004 ve 1 Ocak 2007 tarihli genişlemeleri neticesinde Litvanya, Macaristan, Estonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Polonya, Slovenya, Letonya, Bulgaristan ve Romanya ile yürürlüğe giren 10 adet STA mız feshedilmiş olup, anılan tarihten itibaren bu ülkelerle ticari ilişkilerimiz Türkiye-AB ortaklık ilişkisi temelinde yürütülmektedir. Ülkemizin, halen 14 adet serbest ticaret anlaşması yürürlükte olup (EFTA, İsrail, Makedonya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Filistin, Tunus, Fas, Suriye, Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan) imzalanan 2 anlaşmanın da (Şili, Ürdün) yürürlüğe girmesine yönelik onay süreci devam etmektedir. Diğer taraftan, ülkemizin hâlihazırda, Lübnan, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) 4, Ukrayna, MERCOSUR 5, Libya, Morityus, Seyşeller ve Faroe Adaları ile STA müzakereleri devam etmekte olup, bu ülkeler ile müzakerelerin bir an önce sonuçlandırılmasına yönelik çalışmalar devam etmektedir. 2 Akdeniz Havzası ülkeleri İsrail, Filistin, Tunus, Fas, Suriye, Cezayir, Ürdün, Lübnan ve Mısır dan oluşmaktadır. 3 EFTA ülkeleri Norveç, İsviçre, Lihtenştayn ve İzlanda dan oluşmaktadır. 4 KİK ülkeleri Suudi Arabistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Umman ve Bahreyn den oluşmaktadır. 5 MERCOSUR ülkeleri Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay dan oluşmakta olup, Venezuela nın üyeliği üye ülkeler tarafından henüz onaylanmamıştır. 2
Ayrıca, Meksika, Cezayir, Güney Kore, Güney Afrika Gümrük Birliği, ASEAN ülkeleri 6 ile Afrika-Karayip-Pasifik (AKP) ülkelerinden 36 Afrika ülkesi 7, ANDEAN, Hindistan, Orta Amerika Topluluğu ile STA müzakerelerini başlatmak yönünde girişimlerimiz devam etmektedir. Öte yandan, AB, 4 Ekim 2006 tarihinde açıkladığı Küresel Avrupa adlı stratejisi çerçevesinde, önümüzdeki dönemde yeni Serbest Ticaret Anlaşmaları akdetmeyi hedeflemektedir. AB nin STA akdetmeyi hedeflediği yeni ülkeler arasında ASEAN ülkeleri, Hindistan, Ukrayna, Orta Amerika Ortak Pazarı ve ANDEAN ülkeleri de yer almaktadır. Bu çerçevede, Avrupa Komisyonu, anılan ülkelerle müzakerelere başlamak yönünde 23 Nisan 2007 tarihinde AB Konseyi nden gerekli yetkiyi almış bulunmaktadır. Bu çerçevede, ülkemiz de söz konusu ülkelerle karşılıklı yarar temeline dayalı STA lar yapmak üzere girişimlerde bulunmaktadır. Aşağıdaki tabloda, STA larımızın imza ve yürürlük tarihleri gösterilmektedir: ÜLKELER Anlaşmanın İmza Tarihi Anlaşmanın Yürürlüğe Girişi 1 EFTA 10.12.1991 01.04.1992 2 İsrail 14.03.1996 01.05.1997 3 Makedonya 07.09.1999 01.09.2000 4 Hırvatistan 13.03.2002 01.07.2003 5 Bosna Hersek 03.07.200201.07.2003 6 Filistin 20.07.2004 01.06.2005 7 Tunus 25.11.2004 01.07.2005 8 Fas 07.04.2004 01.01.2006 9 Suriye 22.12.2004 01.01.2007 10 Mısır 27.12.2005 01.03.2007 11 Arnavutluk 22.12.2006 01.05.2008 12 Gürcistan 21.11.2007 01.11.2008 13 Karadağ 26.11.2008 01.03.2010 14 Sırbistan 01.06.2009 01.09.2010 15 Şili 14.07.2009 İmzalandı. İç Onay süreci devam ediyor 16 Ürdün 01.12.2009 İmzalandı. İç Onay süreci devam ediyor NOT: Türkiye nin imzalamış olduğu Serbest Ticaret Anlaşmaları ile ilgili detaylı ve güncel bilgi ile tüm metinlere Dış Ticaret Müsteşarlığı internet sitesinin (www.dtm.gov.tr) Avrupa Birliği bölümünden erişilebilmektedir. 6 ASEAN ülkeleri Singapur, Endonezya, Malezya, Filipinler, Brunei, Laos, Vietnam, Tayland, Kamboçya ve Myanmar dan oluşmaktadır. 7 Benin, Burkina Faso, Burundi, Cape Verde, Cibuti, Kongo (Brazzaville), Kongo (Kinşasa), Ekvator Ginesi, Eritre, Etiyopya, Fildişi Sahili, Gabon, Gambiya, Gana, Gine, Gine-Bissau, Kamerun, Kenya, Liberya, Madagaskar, Malavi, Mauritius, Mali, Nijer, Nijerya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Ruanda, Sao Tome ve Principe, Senegal, Seyşeller, Sierra Leone, Sudan, Togo, Uganda, Zambiya, Zimbabve 3
MÜZAKERE AŞAMASINDA OLAN SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI Ülkeler 1 Faroe Adaları 2 Lübnan 3 Körfez İşbirliği Konseyi 4 MERCOSUR 5 Ukrayna 6 Libya 7 Morityus SERBEST TİCARET ANLAŞMASI AKDEDİLMESİ İÇİN GİRİŞİMDE BULUNULAN ÜLKELER Ülkeler 1 Meksika 2 Güney Afrika Cumhuriyeti 3 Cezayir 4 ANDEAN Ülkeleri 5 ASEAN Ülkeleri 6 G. Kore 7 Hindistan 8 Afrika Karayip Pasifik (AKP) ülkeleri 9 Orta Amerika Topluluğu 4
STA ların Ekonomiye Etkileri Türkiye bugüne kadar, AB üyelikleri nedeniyle STA ları feshedilen Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri hariç, on altı ülke ile STA imzalanmıştır. 8 Bunlardan on dördü yürürlüğe girmiş, iki anlaşmanın ise (Şili ve Ürdün) iç onay süreçleri devam etmektedir. Yedi ülke/ülke grubu ile müzakereler devam etmekte olup 9, dokuz ülke/ülke grubu nezdinde de STA müzakerelerine başlanması yönünde girişimde bulunulmuştur 10. Anlaşmalar kapsamında, sanayi ürünlerinde tam serbestleşme öngörülürken, tarım ürünlerinde tercihli kotalar çerçevesinde taviz verilmektedir. STA sı yürürlükte olan ülkeler ile olan ticaretimiz kümülatif olarak incelendiğinde; 2000-2008 yılları arasındaki ihracat artış oranı, % 375 iken, aynı dönemde STA ülkeleri ile olan ihracat artış oranının % 465 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Öte yandan, genel ithalatımız aynı dönem içinde % 270 oranında artarken, STA ülkelerinden ithalatımız % 298 oranında artış göstermiştir. Türkiye, 2000 yılında toplam 2,1 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirdiği STA ortaklarına 2008 yılına gelindiğinde yaklaşık 12 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede, 2008 yılında STA imzalanan ülkelerin 132 milyar dolar olarak kaydedilen toplam ihracat içerisindeki payları % 9 a ulaşmıştır. STA ülkelerinin toplam ithalatımız içerisindeki payları ise, 2008 yılında % 5,3 civarında gerçekleşmiştir. Aktif şekilde devam eden STA müzakereleri de iki ülke arasındaki ikili ticaretin gelişmesine önemli katkıda bulunmaktadır. Şili ile bir sene içinde tamamlanan STA müzakereleri esnasında, Şili ye olan ihracatımızda % 262 oranında artış gerçekleşmiştir. STA ülkeleri ile olan ticaretimizde mal grupları bazında, en fazla ihracatı yapılan fasıllar; gemiler, motorlu kara taşıtları, mobilyalar, elektriksiz makineler, örme giyim eşyası, demir veya çelikten eşya, plastik ürünleridir. Bu ülkelerden yapılan ithalata bakıldığında ise, inciler, kıymetli taş ve metal mamulleri, elektriksiz makineler, mineral yakıtlar, demir ve çelik, elektrikli makine ve cihazlar fasılları öne çıkmaktadır. Kriz sonrası, küresel düzeydeki daralmaya paralel olarak ihracatımız 2009 yılının ilk 9 ayında geçen yılın aynı dönemine göre %30,5 oranında düşerken, aynı dönemde STA ülkelerine olan ihracatımızın %10,6 oranında artış kaydetmesi dikkat çekicidir. Bu çerçevede, 2008-2009 Ocak-Eylül dönemi verileri incelendiğinde, en fazla ihracat artışının EFTA ve içerisinde Mısır, Fas, Tunus gibi STA ülkelerinin de bulunduğu Kuzey Afrika da olduğu görülmektedir. Eylül ayında ise, Kuzey Afrika ya yapılan ihracatın geçen yılın aynı ayına göre % 9,4 oranında arttığı, bu bölgede yaşanan artışın özellikle Mısır a yönelik başarılı ihracat performansından artıştan kaynaklandığı tespit edilmektedir. İhracatımızdaki ilk otuz ülke içerisinde, 2009 yılı Ocak-Eylül döneminde, ihracatta en büyük yüzde artış (% 104,3) Mısır pazarında olmuştur. 2009 yılı Ocak-Eylül dönemi itibariyle ihracatımızdaki ilk 40 ülke arasında Mısır 9. sırada bulunmaktadır. Ayrıca, ilk 40 ülke sıralamasında STA imzaladığımız 7 ülke de yer almaktadır. 8 EFTA, İsrail, Makedonya, Hırvatistan, Bosna ve Hersek, Filistin, Tunus, Fas, Suriye, Mısır, Arnavutluk, Gürcistan, Karadağ, Sırbistan, Şili. 9 Lübnan, Ürdün, Körfez İşbirliği Konseyi, MERCOSUR, Faroe Adaları, Ukrayna, Libya ve Morityus. 10 Cezayir, Meksika, Güney Afrika Gümrük Birliği, ASEAN Grubu, ANDEAN Grubu, Orta Amerika Topluluğu, Afrika Karayip Pasifik Ülkeleri (76 ülke), Kanada. 5
Ülkemizin lokomotif hizmet sektörlerinden olan yurtdışı müteahhitlik hizmetleri açısından, 2003-2008 yılları arasında üstlenilen projelerin ülkelere göre dağılımına bakıldığında ise Fas, Gürcistan, Mısır, Tunus, Makedonya, Mısır ve Arnavutluk ta yaklaşık 3,5 milyar dolarlık projenin üstlenildiği görülmektedir. Benzer şekilde, STA lar bu ülkelerdeki yatırımları da tetiklemektedir. Örneğin; Türkiye-Mısır STA nın 2007 yılında yürürlüğe girişinden sonra, Mısır daki Türk yatırımları 2008 yılında 500 milyon dolar düzeyinden 2 milyar dolara çıkmıştır. Diğer taraftan, STA imzalamak için girişimde bulunduğumuz ve/veya müzakerelerin devam ettiği ülkeler açısından anlaşmaların statik etkileri, diğer bir deyişle anlaşma eğer bugün yürürlüğe girseydi ortaya çıkacak etkiler hakkında çeşitli genel denge modelleri kullanmak suretiyle öngörülerde bulunmak mümkündür. Anlaşmanın orta ve uzun vadede ortaya çıkan dinamik etkileri hakkında da yine bu modeller vasıtasıyla tahmin yapılabilmektedir. Bu alanda yapılan çalışmalar ortaya koymaktadır ki; bu tür bölgesel entegrasyonlar, ölçek ekonomilerine yol açarak maliyet düşüşü ve kaynak verimliliği sağlamakta, dışa açık rekabetçi bir ekonomik altyapının tesisi suretiyle ülkenin uluslararası rekabet gücünü artırmakta, milli geliri, toplumsal refahı yükseltmektedir. Ayrıca karşılıklı yatırımların artırılması yönünde daha uygun bir ortamın tesisini sağlamaktadır. İçinde bulunduğumuz kriz ortamında pazar çeşitliliği sağlanması ise STA ların en faydalı sonuçları arasında yer almaktadır. Örneğin şu anda sınırları içerisinde ANDEAN, MERCOSUR ve Orta Amerika Topluluğu gibi STA müzakerelerini yürütmekte olduğumuz/girişimde bulunduğumuz ticaret bloklarını ihtiva eden Güney ve Orta Amerika bölgelerinde, 2008 yılında ithalat yüzde 15,5 büyümüştür. Bahse konu bölgede ithalatın dünyada hiçbir bölgede olmadığı kadar güçlü bir büyüme sergilemesi, söz konusu STA ların nihayetlendirilmesinin önemini açıkça ortaya koymaktadır. Nitekim Avrupa Birliği de bu pazarlarda etkin olabilmek için bu ülke gruplarıyla yürüttüğü bölgesel anlaşmaları azami süratte tamamlamaya çalışmaktadır. Sonuç olarak, daha önce imzaladığımız anlaşmalar da somut olarak ortaya koymaktadır ki; tarife indirimleri ile derin entegrasyon olarak tabir edilen menşe kuralları, yatırımlar, fikri mülkiyet hakları gibi alanlarda yakınsama sağlayan bu anlaşmalar sonucu ülkelerin üretim, dış ticaret ve refah düzeyi üzerinde ciddi ölçüde pozitif etkiler oluşmaktadır. Son olarak, genel siyaset perspektifinden bakıldığında; ülkemizin STA akdettiği ülkeler ile sadece ticari ve ekonomik ilişkilerinin değil, aynı zamanda siyasi ilişkilerinin de daha istikrarlı bir yapıya kavuştuğu dikkat çekicidir. STA akdedilmesi sonrasında, STA ya taraf ülkeler arasında oluşturulan Ortaklık Konseyi ve Ortaklık Komitesinin, en üst seviyede siyasi ve bürokratik temsilcileri bir araya getirerek karşılıklı olarak yeni işbirliği imkanlarının gözden geçirilmesine fırsat verdiği, STA lar sayesinde ülkelerin birbirlerinin ekonomik ve ticari potansiyelleri konusundaki farkındalıklarının arttığı ve iş adamları arasındaki karşılıklı anlayışın geliştiği bunun sonucunda da ilgili ülkelerle dostluk bağlarının daha da pekiştiği izlenmektedir. 6
TÜRKİYE NİN İMZALAMIŞ OLDUĞU SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI TÜRKİYE-EFTA SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (Yürürlüğe Giriş: 1 Nisan 1992) EFTA-İsviçre, Norveç, İzlanda Devletleri ve Türkiye Avrupa daki ekonomik entegrasyon sürecine aktif şekilde katılmak hususundaki niyetlerini ve bu süreci güçlendirmenin yollarını ve araçlarını araştırmak hususunda işbirliğinde bulunmaya hazır olduklarını ifade ederek, Türkiye- EFTA Serbest Ticaret Anlaşmasını imzalamışlardır. Anlaşmanın amaçları şunlardır: (a) Karşılıklı ticaretin genişletilmesi yoluyla EFTA Devletleri ile Türkiye arasındaki ekonomik ilişkilerin ahenkli şekilde gelişmesini teşvik etmek; (b) EFTA Devletleri ile Türkiye arasındaki ticaret için dürüst rekabet koşullarını sağlamak; (c) Bu yolla, ticaretteki engellerin kaldırılması suretiyle, dünya ticaretinin ahenkli gelişmesi ve genişlemesine katkıda bulunmak; (d) EFTA Devletleri ile Türkiye arasındaki işbirliğini arttırmak. STA kapsamında İsviçre nin Türkiye ye tanıdığı tavizler (tarım) Tavizli Ürün Kodu %100 İndirim e Tabi Ürünler 0207.50.00 Kümes hayvanlarının karaciğerleri, dondurulmuş 0603.10.11 0603.10.12 Karan ller, taze -1 May s tan 25 Ekim e kadar Güller, taze -1 May s tan 25 Ekim e kadar 0713.31.90 Fasulye, kurutulmuş, taneleri ikiye ayrılmış, kabukları çıkarılmış 0802.22.00 Fındıklar, taze veya kurutulmuş, kabuğu çıkarılmış 0802.32.00 Cevizler, taze veya kurutulmuş, kabuğu çıkarılmış 0809.10.10 Kayısılar, taze, açık ambalajlarda 0809.10.90 Kayısılar, taze, diğer şekillerde ambalajlanmış 0809.40.10 Erik ve çakal eriği, taze, açık ambalajlarda 0809.40.90 Erik ve çakal eriği, taze, diğer şekillerde ambalajlanmış 0810.10.00 Çilekler, taze 0813.10.00 Kayısılar, kurutulmuş 1106.30.00 ( y ) Hayvan beslenmesine mahsus olanlar hariç, fındık ezmesi ve unu 1202.20.00 Yer fıstığı, kavrulmamış veya diğer şekillerde pişirilmemiş, kabuksuz (*) y Yalnız 7
1212.10.00 Keçi boynuzu, taze veya kurutulmuş, öğütülmüş olsun olmasın 1212.30.00 Kayısı, şeftali veya erik çekirdekleri ve çekirdek içleri, taze veya kurutulmuş, öğütülmüş olsun olmasın 2001.90.29 ( y ) Zeytinler, sirke veya asetik asitle konserve edilmiş veya hazırlanmış 2007.99.19 ( y ) Kestane ve fındık püreleri, ilave şeker ve diğer tatlandırıcı maddeleri içermeyenler 2009.30.11 ( y ) Tavizli Ürün Kodu Ham limon suyu, ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri içermeyenler, konsantre edilmiş 50 % İndirim e Tabi Ürünler 0207.31.00 Kaz veya ördeklerin yağlı karaciğerleri 0208.20.00 Kurbağa bacağı 0703.90.00 Pırasa ve diğer soğanımsı sebzeler, taze veya soğutulmuş 0707.00.00 Hıyarlar ve kornişonlar, taze veya soğutulmuş 0709.30.00 ( y ) Patlıcanlar, taze veya soğutulmuş -1 Nisan dan 30 Ekim e kadar ithal edilenler 0709.90.90 Zeytinler ve kabaklar, taze veya soğutulmuş 0711.20.00 0711.90.00 ( y ) Zeytinler, geçici olarak konserve edilmiş, fakat bu halleriyle derhal yenilmeye elverişli olmayanlar Mantarlar, capsicum ve pimenta cinsi geçici olarak konserve edilmiş fakat bu halleriyle derhal yenilmeye elverişli olmayanlar 0713.20.90 Nohutlar, kurutulmuş, taneleri ikiye ayrılmış, soyulmuş veya kabukları çıkarılmış 0713.40.90 Mercimekler, kurutulmuş, taneleri ikiye ayrılmış, soyulmuş veya kabukları çıkarılmış 0804.20.20 İncir, kurutulmuş 0805.10.00 Portakallar, taze veya kurutulmuş 0805.20.00 Mandarinler, taze veya kurutulmuş 0805.40.00 Greyfurtlar, taze veya kurutulmuş 0807.10.00 Kavun ve karpuzlar, taze 1509.10.00 ( y ) Saf zeytinyağı, teknik kullanıma mahsus olanlar hariç 1509.90.00 ( y ) Diğer zeytinyağları, (saf olanlar hariç) teknik kullanıma mahsus olanlar hariç 2001.90.29 ( y ) Capsicum ve mantarlar, sirke veya asetik asitle hazırlanmış veya konserve edilmiş Domatesler, sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş: -Domatesler (tüm veya parça halinde): (*) y Yalnız 8
2002.10.10 --Ağırlık itibariyle 5 kg. ı aşan kaplarda olanlar. 2002.10.20 --Ağırlık itibariyle 5 kg. ı aşmayan kaplarda olanlar. -Diğerleri: 2002.90.10 --Ağırlık itibariyle 5 kg. ı aşan kaplarda olanlar. 2002.90.29 --Ağırlık itibariyle 5 kg. ı aşmayan kaplarda olanlar. 2005.90.10 ( y ) 2005.90.90 ( y ) Capsicum, kebereler ve enginarlar, sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş, ağırlık itibariyle 5 kg. ı aşan kaplarda olanlar Capsicum, kebereler ve enginarlar, sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş, ağırlık itibariyle 5 kg. ı aşmayan kaplarda olanlar 2008.11.90 Yerfıstığı, başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş 2008.19.00 ( y ) Fındık ve şamfıstığı, başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş 2008.92.00 ( y ) Karışımlar, 2008.19 pozisyonundakiler hariç, hububat esaslı olmayanlar 2009.11.10 ( y ) 2009.19.10 ( y ) 2009.20.10 ( y ) 2009.30.19 2009.60.20 Üzüm suyu, konsantre edilmiş Portakal suyu, dondurulmuş, ilave şeker veya diğer tatlandırıcı madde içermeyen, konsantre edilmiş Portakal suyu, dondurulmamış, ilave şeker veya diğer tatlandırıcı madde içermeyen, konsantre edilmiş Greyfurt suyu, ilave şeker veya diğer tatlandırıcı madde içermeyen, konsantre edilmiş Herhangi bir turunçgilin suyu, ilave şeker veya diğer tatlandırıcı madde içermeyenler, konsantre edilmiş 2204.29.20 Tatlı şarap, spesiyaller, misteller (muhtevası 2 lt. den fazla kaplarda olanlar) 2208.90.90 ( y ) Rakı Tavizli Ürün Kodu 20 % İndirim e Tabi Ürünler 2204.10.00 Köpüklü şarap (taze üzümlerden) (*) y Yalnız 9
STA kapsamında İzlanda nın Türkiye ye tanıdığı tavizler (tarım): 0703 Tavizli Ürün Kodu 0703.10 Soğanlar ve şalotlar 0703.20 Sarmısak %100 İndirim e Tabi Ürünler Soğanlar, şalotlar, sarmısaklar, pırasalar ve diğer soğanımsı sebzeler (taze veya soğutulmuş) 0708 Baklagiller (kabuklu veya kabuksuz) (taze veya soğutulmuş): 0708.10 Bezelyeler (Pisium sativum) 0708.20 Fasulyeler (Vigna spp. Phaseolus spp.) 0708.90 Diğer baklagiller 0709 Diğer sebzeler (taze veya soğutulmuş): 0709.70 - Ispanak 0709.90 - Diğerleri 0709.90.20 Zeytinler 0709.90.70 Kabaklar 0710 Sebzeler (pişirilmemiş, buharda veya suda kaynatılarak pişirilmiş) (dondurulmuş): 0710.21 Bezelyeler 0709.22 Fasulyeler 0709.80.21 Biberler 0709.80.61 Soğanlar Geçici olarak konserve edilmiş sebzeler (örneğin; kükürt dioksit gazı kullanılarak 0711 salamurada, kükürtlü su içinde veya diğer koruyucu eriyikler içinde), fakat bu halleriyle derhal yenilmeye elverişli olmayanlar. 0711.10 Soğanlar 0711.20 Zeytinler 0713 Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış, tane kabukları çıkarılmış olsun olmasın): 0713.20 Nohut 0713.31 Fasulye 0713.40 Mercimek 0713.50 Bakla ve atbaklası 10
0802 Diğer kabuklu meyveler (taze veya kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış veya soyulmuş olsun olmasın: 0802.12 Bademler (kabuksuz) 0802.22 Fındıklar 0802.32 Cevizler (kabuksuz) 0802.50 Şam fıstıkları 0804 0804.20 İncirler Hurma, incir, ananas, avokado armudu, guava armudu, mango ve mangost, taze veya kurutulmuş: 0805 Turunçgiller (taze veya kurutulmuş: 0805.10 Portakallar 0805.20 Mandarinler 0805.30 Limonlar 0805.40 Greyfurt 0806 Üzümler (taze veya kurutulmuş): 0806.10 Taze 0806.20 Kurutulmuş 0807 Kavunlar (karpuzlar dahil) ve papaya (taze): 0807.10 Kavunlar (karpuzlar dahil) 0808 Elmalar, armutlar ve ayvalar ( taze ) 0808.10 Elmalar 0808.20 Armutlar ve ayvalar 0809 Kayısı, kiraz, şeftali (nektarin dahil), erik ve çakal eriği (taze): 0809.10 Kayısı 0809.20 Kiraz 0809.30 Şeftali (nektarin dahil) 0809.40 Erik ve çakal eriği 0810 Diğer meyveler (taze): 0810.10 Çilek 0810.90 Nar 11
0811 Meyveler ve sert kabuklu meyveler (pişirilmemiş, buharda veya suda kaynatılarak pişirilmiş, dondurulmuş), (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler katılmış olsun olmasın): 0811.10 Çilek (dondurulmuş) 0811.90 Diğerleri 0811.90.31 Kirazlar 0811.90.32 Erikler 0811.90.33 Kayısılar 0811.90.34 Şeftaliler 0811.90.36 Üzümler 0813 Meyveler (kurutulmuş) (0801 ile 0806 pozisyonlarındakiler hariç); bu fasıldaki sert kabuklu meyvelerin veya kurutulmuş meyvelerin birbirleriyle olan karışımları: 0813.10 Kayısılar 0813.20 Erikler 0813.30 Elmalar 0813.40 Diğer meyvalar (şeftaliler ve armutlar) 0813.50 Bu fasıldaki sert kabuklu meyvaların veya kurutulmuş meyvaların birbirleriyle olan karışımları 1509 Zeytinyağı ve fraksiyonları (rafine edilmiş olsun olmasın, fakat kimyasal olarak değiştirilmemiş: 1509.10 Saf zeytinyağı Virgin 1509.90 Diğerleri (ham) 2004 Diğer sebzeler (sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş), dondurulmuş: 2004.90.22 Zeytin (siyah) 2004.90.23 Zeytin (yeşil) 2004.90.32 Yeşil fasulye 2004.90.58 Fasulyeler 2005 Diğer sebzeler (sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş), dondurulmamış: 2005.40 Bezelyeler 2005.51 Fasulyeler 2005.70 Zeytinler 12
2005.90.30 Enginarlar Reçeller, jöleler, marmelatlar, meyva veya sert kabuklu meyve püresi, ve meyve 2007 veya sert kabuklu meyve pastları (pişirilerek hazırlanmış) (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri içersin içermesin): 2007.99 Diğerleri 2007.99.51 Kestane püresi 2007.99.71 Fındık püresi Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve yenilen diğer bitki parçaları (başka surette hazırlanmış veya konserve 2008 edilmiş) (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler veya alkol katılmış olsun olmasın): 2008.11 Yer fıstığı 2008.19 Diğerleri (fındık ve Şam fıstığı) 2008.30 Turunçgiller 2008.50 Kayısılar 2008.60 Kirazlar 2008.70 Şeftaliler 2008.80 Çilekler 2008.92 Karışımlar 2008.99 Diğerleri (üzümler ve erikler) 2009 2009.11 Portakal suyu Meyva suları (üzüm şirası dahil) ve sebze suları (fermente edilmemiş ve alkol katılmamış) ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri katılmış olsun olmasın: 2009.19 Diğerleri (konsantre edilmiş portakal suyu) 2009.20 Greyfurt suyu 2009.30 Diğerleri 2009.30.21 Limon suyu 2009.50 Domates suyu 2009.60 Üzüm suyu 2009.70 Elma suyu 2009.80 Diğerleri (meyva suları) 2009.90 Karışık haldeki sebze ve meyve suları 13
STA kapsamında Norveç in Türkiye ye tanıdığı tavizler (tarım) 0603 Tavizli Ürün Kodu %100 İndirim e Tabi Ürünler Buket yapmaya elverişli veya süs amacına uygun cinsten kesme çiçekler ve çiçek tomurcukları (taze, kurutulmuş, boyanmış, ağartılmış, emprenye edilmiş veya başka şekillerde hazırlanmış) 0702 Domatesler, taze veya soğutulmuş 0703 0706 ( y ) Soğanlar, şalotlar, sarımsaklar, pırasalar ve diğer soğanımsı sebzeler (taze veya soğutulmuş) Havuçlar, şalgamlar, kırmızı pancar, teke sakalı (salsifis), kök kerevizi, turplar ve benzeri yenilen kökler (taze veya soğutulmuş): 0706.10 Havuçlar ve şalgamlar 0707 Hıyarlar ve kornişonlar (taze veya soğutulmuş) 0708 Baklagiller (kabuklu veya kabuksuz) (taze veya soğutulmuş) 0709 ( y ) Diğer sebzeler (taze veya soğutulmuş) 0709.30 Patlıcanlar 0709.60 Tatlı biberler 0709.70 Ispanak, Yeni Zelanda ıspanağı ve bahçe ıspanağı 0709.90 ( y ) Diğerleri: Zeytinler ve kabaklar 0710 ( y ) Sebzeler (pişirilmemiş, buharda veya suda kaynatılarak pişirilmiş) (dondurulmuş) 0710.21 Baklagiller (kabuklu veya kabuksuz) 0710.22 Bezelyeler (Pisum sativum) 0710.29 Fasulyeler (Vigna spp.; Phaseolus spp.) 0710.80 Diğer sebzeler 0711 0802 Geçici olarak konserve edilmiş sebzeler (örneğin; kükürtdioksit gazı kullanılarak salamurada, kükürtlü su içinde veya diğer koruyucu eriyikler içinde), fakat bu halleriyle derhal yenilmeye elverişli olmayanlar Diğer kabuklu meyvalar (taze veya kurutulmuş) (kabuğu çıkarılmış veya soyulmuş olsun olmasın) 0804 Hurma, incir, ananas, Avokado armudu, Guava armudu, mango ve mangost (taze veya kurutulmuş) 0805 Turunçgiller (taze veya kurutulmuş) 0806 Üzümler (taze veya kurutulmuş) 0807 Kavunlar (karpuzlar dahil) ve papaya (taze) (*) y Yalnız 14
0808 Elma, armut ve ayva (taze) 0809 Kayısı, kiraz, şeftali (nektarin dahil), erik ve çakal eriği (taze) 0810 ( y ) Diğer meyvalar (taze) 0810.10 Çilekler 0810.90 Diğerleri 0811 ( y ) Meyvalar ve sert çekirdekli meyvalar (pişirilmemiş veya buharda veya suda kaynatılarak pişirilmiş, dondurulmuş), (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler katılmış olsun olmasın) 0811.10 Çilekler 0811.90 Diğerleri 0813 0909 1006 ( y ) Pirinç Meyvalar (kurutulmuş) (08.01 ile 08.06 pozisyonlarındakiler hariç); bu fasıldaki sert kabuklu meyvaların veya kurutulmuş meyvaların birbirleriyle olan karışımları Anason, çin anasonu, rezene, kişniş, kimyon veya Karaman kimyonu tohumları; ardıç meyvaları 1006.30 Yarı veya tam olarak değirmenden geçirilmiş pirinç (parlatılmış veya perdahlanmış olsun olmasın) 1006.40 Kırık pirinç 1106 ( y ) 07.13 Pozisyonuna giren kuru baklagillerin, 07.14 pozisyonuna giren sagu nun ve köklerinin veya yumruların un ve ezmeleri; 8. Fasıla giren ürünlerin unu, ezmesi ve tozu: 1106.30 8. Fasıla giren ürünlerin unu, ezmesi ve tozu 1302 ( y ) Bitkisel özsu ve hülasalar; pektik maddeler, pektinatlar ve pektatlar; agar-agar, bitkisel ürünlerden elde edilen yapışkan sıvılar ve kıvam verici maddeler (tadil edilmiş olsun olmasın) 1302.11 Afyon 1302.12 Meyan kökünden elde edilenler 1509 2002 2003 ( y ) 2003.10 Mantarlar 2005 ( y ) 2005.40 Bezelyeler (Pisum sativum) Zeytinyağı ve fraksiyonları (rafine edilmiş olsun olmasın, fakat kimyasal olarak değiştirilmemiş) Domatesler (sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş) Mantarlar ve domalan (sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş) Diğer sebzeler (sirke veya asetik asitten baika usullerle hazırlanmış veya konserve edilmiş) (dondurulmamış) (*) y Yalnız 15
2005.51 Fasulyeler (Vigna spp., Phaseolus spp.): Fasulyeler (kabuksuz) 2005.60 Kuşkonmaz 2005.70 Zeytinler 2005.90 Diğer sebzeler ve sebze karışımları 2006 Meyvalar, sert kabuklu meyvalar, meyva kabukları ve diğer bitki parçaları (şekerde konserve edilmiş) (suyu alınmış, üstü şekerle kaplanmış veya kristalleşmiş) 2007 ( y ) Reçeller, jöleler, marmelatlar, meyva veya sert kabuklu meyva püresi ve meyva veya sert kabuklu meyva pastları (pişirilerek hazırlanmış) (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri içersin içermesin) 2007.99 Diğerleri Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan meyvalar, sert kabuklu 2008 meyvalar ve yenilen diğer bitki parçaları (başka surette hazırlanmış veya konserve edilmiş) (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler veya alkol katılmış olsun olmasın) 2009 Meyva suları (üzüm şırası dahil) ve sebze suları (fermente edilmemiş ve alkol katılmamış), ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeleri katılmış olsun olmasın 2102 ( y ) Mayalar (canlı veya cansız); cansız diğer tek hücreli mikroorganizmalar (30.02 posizyonunda yer alan aşılar hariç); hazırlanmış kabartma tozları 2102.30 Hazırlanmış kabartma tozları 2103 Soslar ve müstahzarları; çeşni ve lezzet verici karışımlar; hardal unu ve irmiği ve hazır hardal: 2103.30 Hardal unu ve irmiği ve hazır hardal 2204 2208 ( y ) 2208.90 ( y ) Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş şaraplar dahil); üzüm şırası (2009 pozisyonunda yer alanlar hariç) Alkol derecesi hacim itibariyle %80 den az olan tağyir edilmemiş etil alkol; alkollü içkiler, likörler ve diğer alkollü içkiler; içki imalinde kullanılan alkollü bileşik müstahzarlar Diğerleri (yumurta veya yumurta sarısı ve/veya şeker (sakaroz veya invent şeker) içeren likörler hariç) (*) y Yalnız TÜRKİYE NİN İSRAİL İLE İMZALAMIŞ OLDUĞU SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (Yürürlüğe Giriş: 1 Mayıs 1997) Türkiye ve İsrail, GATT 1994 ve Dünya Ticaret Örgütü nü (WTO) kuran Anlaşmaya ekli diğer çok taraflı mal ticareti anlaşmalarına uygun olarak 1 Mayıs 1997 yılında yürürlüğe giren bir Serbest Ticaret Anlaşması imzalamışlardır. Taraflar, tarım politikalarının izin verdiği ölçüde, tarım ürünleri ticaretinin ahenkli bir şekilde gelişmesini teşvik etmeye ve bu meseleyi Ortaklık Komitesinde periyodik olarak tartışmaya hazır olduklarını beyan ederek tarım ürünlerindeki ticaretlerinde gittikçe daha büyük bir serbestlik tesis etmeye yönelik Türkiye ve İsrail Ortak Komite çerçevesinde birbirlerine daha ileri tavizler verme imkanlarını araştırmayı kabul etmişlerdir. Anlaşmanın amaçları şunlardır; (a) Karşılıklı mal ve hizmet ticaretinin genişletilmesi yo luyla Türkiye ile İsrail arasındaki ekonomik ilişkilerin 16
ahenkli şekilde gelişmesini teşvik etmek; (b) Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret için dürüst rekabet koşullarını sağlamak; (c) Bu yolla ticaretteki engellerin kaldırılması suretiyle, dünya ticaretinin ahenkli gelişmesi ve genişlemesine katkıda bulunmak; (d) Türkiye ile İsrail arasındaki işbirliğini arttırmak. STA kapsamında İsrail in Türkiye ye tanıdığı tavizler (tarım) ÜRÜN KODU ÜRÜN TANIMI KOTA (ton) VERGİ ORANI (%) 0802.21,22 ** Fındık 100+1.000 ton %0 0802.50.00 Antep fıstığı 100 ton %0 0802.40.00** Kestane 1.000 ton %0 0802.90** Diğer kabuklu meyveler (çam fıstığı) 50 ton %0 0804.20.90 ** (İsrail yeni GTİP 0804.2021;0804.20.29) 0804.20.90 İncir (Kuru) İncir (Kuru) 1.500 ton %0 sınırsız (kota üzeri) 0812.10.90*** Konserve Kirazlar 50 ton %0 0813.10.00 Kayısı (Kuru) 50+1.500 ton %0 1512.11,19* Ayçiçeği Yağı 500 ton %9 1515.21,29* Mısır Yağı 500 ton %9 1516.20* Ayçiçeği ve Mısır Yağı Karışımları 200 ton %9 1604.14 Ton Balığı konservesi 15 ton %0 1605 1806 ** 1806.32 1806.90.90 (İsrail yeni GTİP 1806.90.91 ve 1806.90.99) 1905.30.10,90 (İsrail yeni GTİP 1905.32) Hazırlanmış veya konserve edilmiş kabuklu hayvan, yumuşakça ve diğer su omurgasızları Çikolata ve diğer kako içeren gıda müstehzarları (1806.32 ve 1806.90.90 hariç) Doldurulmamış kalıp dilim veya çubuk halinde çikolata müstahzarları sınırsız %9,6 %15 indirim 150 ton %0 sınırsız %0 Diğer çikolatalı mamüller sınırsız %0 Gofretler 2005.70 Konserve Zeytinler 2005.90 Diğer sebzeler ve sebze karışımları (2005.90.30-havuçlar hariç) 50 ton 500 %10+0.82 NIS/ Kg %10+0.32 NIS/ Kg % 20 indirim 17
2007.99 ** Reçel ve jöleler (kayısı, şeftali, vişne, böğürtlen, kestane püresi) 100 %50 indirim 2007.99 İşlenmiş fındıklar snırsız %10 2008.40 Armutlar (konserve) 2008.50 Kayısılar (konserve) 2008.60 Kirazlar (konserve) sınırsız 10 veya 12 1 2008.70 Şeftaliler (konserve) 2008.19 Hazırlanmış ve işlenmiş fındıklar sınırsız 12 veya 14 2 2009.80 ** Diğer meyve suları (kayısı, şeftali,vişne) 200 0 2102.10.31 (İsrail yeni GTİP 2102.10) Ekmekçi Mayası (kuru) sınırsız % 50 indirim 2201 Su (mineral) sınırsız %50 indirim 2203** Bira 1000 hl %0 2203 Bira sınırsız %50 indirim 2208.90** Rakı 1250 hl %0 2402.20 Tütün içeren sigaralar sınırsız %0 2403 Diğer işlenmiş tütün sınırsız %20 indirim 2905.43 Mannitol sınırsız %0 2905.44 D-glusitol (sorbitol) sınırsız %0 3302.10.29 (İsrail yeni GTİP 3302.90) Diğer (koku veren maddelerin karışımları) sınırsız %0 3809.10 Esası nişastalı madde olanlar sınırsız %0 3809.91.00 Mensucat sanayiinde veya diğer sanayilerde kullanılan türde olanlar sınırsız %0 3809.93.00 Deri sanayiinde veya benzeri sanayilerde kullanılan türde olanlar sınırsız %0 3824.60 Sorbitol sınırsız %0 4501.10.00 Tabi mantar sınırsız %0 4501.90.00 Diğerleri sınırsız %0 5301 Keten sınırsız %0 5302 Kendir sınırsız %0 * Hâlihazırda uygulanan İsrail MFN oranı daha düşük olduğundan kullandırılmamaktadır. **1/2006 sayılı Türkiye-İsrail OKK sı kapsamında bir takım yeni ürünlerde ve bazı mevcut tavizli ürünlerde ilave tavizler ihdas edilmiş olup, 18
01.03.2007 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. **1/2007 sayılı Türkiye-İsrail OKK sı kapsamında yeni taviz ihdas edilmiş olup, 01.03.2008 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. (*) hl Hektolitre TÜRKİYE NİN ARNAVUTLUK İLE İMZALAMIŞ OLDUĞU SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (Yürürlüğe giriş: 01.05.2008) 22 Aralık 2006 tarihinde Tiran da imzalanan, 11 Aralık 2007 tarihli ve 5723 sayılı Kanun ile onaylanması TBMM tarafından uygun bulunan Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti arasında Serbest Ticaret Anlaşması (STA) Bakanlar Kurulunca onaylanarak 12 Mart 2008 tarihli ve 26814 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Böylece Anlaşmanın yürürlüğe girmesi için gerekli iç onay prosedürleri tamamlanmış olup, anılan Anlaşma, ilgili hükmü uyarınca, 1 Mayıs 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Söz konusu Anlaşma kapsamında taraflar arasındaki ekonomik işbirliğinin artırılması ve güçlendirilmesi, mal ticaretindeki kısıtlamaların kaldırılması, uygun rekabet koşullarının yaratılması, karşılıklı yatırımların teşvik edilmesi ve tarafların üçüncü ülke piyasalarındaki ticaret ve işbirliğinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Anlaşma, sanayi ürünlerindeki gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ve eş etkili vergi ve önlemlerin kaldırılması başta olmak üzere, ticarette teknik engeller, tarım ürünlerindeki taviz değişimi, hayvan ve bitki sağlığı önlemleri, iç vergilendirme, yapısal uyum, damping, acil durumlar, devlet tekelleri, korunma önlemleri, ödemeler, menşe kuralları, devlet yardımları, fikri, sınai ve ticari mülkiyet hakları, kamu ihaleleri ve kurumsal hükümler konularında düzenlemeler içermektedir. Bu Anlaşma ile ihracatçılarımıza, Arnavutluk pazarında Avrupa Birliği üyesi ülkeler ihracatçıları ile eşit rekabet imkanı getirilmektedir. Bu çerçevede, sanayi mallarında, Anlaşmanın yürürlüğe girdiği tarihte; Arnavutluk menşeli sanayi mallarının Türkiye ye ithalatında uygulanan gümrük vergileri sıfırlanacak, buna mukabil, Arnavutluk a ithal edilen ülkemiz menşeli sanayi ürünlerinin %80 den fazlasının gümrük vergileri kaldırılacaktır. Bu kapsamda, anlaşmanın yürürlüğe girmesi ile gümrük vergisi sıfırlanacak sektörlerin arasında deri, ormancılık, tekstil, çimento ve cam eşya, değerli taşlar ve mücevherat, metaller, makineler ve motorlu taşıtlar bulunmaktadır. Mineral maddeler, kimya sanayi, plastik, ayakkabılar, seramik ürünler, adi metaller, elektrikli makineler ile mobilyalar içinden seçme ürünlerin yer aldığı bakiye sanayi ürünlerinde ülkemize karşı uygulanan gümrük vergileri ise STA nın yürürlük tarihi olan 1 Mayıs 2008 tarihinden başlayarak, indirimlerin ilk dördü %20 lik eşit dilimlerle olmak üzere, beşinci yılın başı olan 1 Ocak 2013 tarihinde tamamen sıfırlanacaktır. Anlaşmada ayrıca, sanayi malları itibariyle AB ne tanınan tavizlerde gelecekte yapılabilecek daha avantajlı bir değişikliğin, Arnavutluk tarafından aynen Türkiye ye de yansıtılması öngörülmektedir. Tarım ürünleri bakımından ise Türkiye ve Arnavutluk, ticari potansiyeli olan seçilmiş bazı tarım ürünlerinde birbirlerine sınırsız mahiyette veya tarife kontenjanları dahilinde, sıfır gümrük vergileri ile tavizler tanımışlardır. Ülkemizin bu kapsamda Arnavutluk tan taviz aldığı ürünler arasında ihracatımız bakımından önem arz eden işlenmiş tarım ürünleri (çikolata, şekerleme, ekmekçilik mamulleri), kuru meyveler (fındık, Antep fıstığı, üzüm, incir), narenciye, bakliyat ve diğer taze sebze ve meyveler yer almaktadır. Ülkemizin Arnavutluk a taviz tanıdığı başlıca ürünler arasında bazı taze ve işlenmiş sebze ve meyveler ile ülkemizin anılan ülkeden taviz aldığı işlenmiş tarım ürünleri sıralanmaktadır. 19
STA kapsamında Arnavutluk un Türkiye ye tanıdığı tavizler (tarım) : ÜRÜN KODU ÜRÜN TANIMI KOTA (ton) MFN Vergi İndirimi (%) 0406.30 Eritme peynirleri, rendelenmemiş veya toz haline getirilmemiş 200 ton %100 0406.90 Diğer peynirler 100 ton %100 0407.00.11,19 Kuluçkalık yumurtalar 5.000.000 adet %100 0409 Bal 100 ton %100 0702.00 Domates, taze veya soğutulmuş 200 ton %100 0709.60 Capsicum veya Pimenta cinsi meyvalar 200 ton %100 0710.80 Diğer sebzeler, dondurulmuş 200 ton %100 0712.90 Diğer sebzeler; sebze karışımları, kurutulmuş 200 ton %100 0713.20 Nohut 150 ton %100 0713.33 Adi fasulye, beyaz fasulye dahil 100 ton %100 0713.40 Mercimekler 150 ton %100 0802.21 Fındıklar, kabuklu sınırsız %100 0802.22 Fındıklar, kabuksuz sınırsız %100 0802.32 Cevizler 100 ton %100 0802.40 Kestane 100 ton %100 0802.50 Antep fıstığı sınırsız %100 0804.20 İncir 200 ton %100 0805 Turunçgiller, taze veya kurutulmuş sınırsız %100 0806.10 Üzümler 200 ton %100 0806.20 Üzümler, kurutulmuş sınırsız %100 0807 Kavunlar (karpuzlar dahil) 200 ton %100 0808.10 Elma 400 ton %100 0809.20 Kiraz (vişne dahil) 200 ton %100 0809.30 Şeftali 100 ton %100 0811.10 Çilek, dondurulmuş 200 ton %100 20
0811.90 Diğer meyvalar, dondurulmuş 50 ton %100 0813.10 Kurutulmuş kayısı 100 ton %100 0904 0909 0910 Piper cinsi biber; Capsicum ve Pimenta cinsi biberler, kurutulmuş, ezilmiş veya öğütülmüş Anason, Çin anasonu, rezene, kişniş, kimyon veya Karaman kimyonu tohumları; ardıç meyvaları Zencefil, safran, zerdeçal (curcuma), kekik, defne yaprakları, köri ve diğer baharat 50 100 1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri 1.000 100 1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 3.500 100 1905 Ekmekçi mamulleri sınırsız %100 2001.10 2001.90 2002 2005.90 2007 Reçeller ve jöleler Hıyarlar ve kornişonlar, hazırlanmış veya konserve edilmiş Diğer hazırlanmış veya konserve edilmiş sebzeler ve meyvalar Domatesler, sirke veya asetik asitten başka usullerle hazırlanmış konserve edilmiş Diğer sebzeler ve sebze karışımları, hazırlanmış veya konserve edilmiş 1.100 100 2008 Meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve yenilen diğer bitki parçaları, hazırlanmış veya konserve edilmiş 2009 Meyva suları 2102.10 Canlı mayalar sınırsız %100 2105 Dondurma 50 ton %100 2201 Sular, tabii ve suni mineral sular ve gazlı sular dahil, ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler sınırsız %100 katılmamış veya lezzetlendirilmemiş; buz ve kar 2202 Sular, mineral sular ve gazlı sular dahil sınırsız %100 2309 Hayvan yemi sınırsız %100 21
TÜRKİYE NİN MAKEDONYA İLE İMZALAMIŞ OLDUĞU SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (Yürürlüğe Giriş: 1 Eylül 2000) Aralarındaki ekonomik işbirliğinin gelişimine katkıda bulunmak ve karşılıklı ticari mübadelelerin kapsamını arttırmak amacıyla, dostluk ilişkilerinin özellikle ekonomik işbirliği ve ticaret alanlarında geliştirilmesi ve güçlendirilmesi arzusuyla Türkiye ve Makedonya, Türkiye nin AB ile Gümrük Birliği nden kaynaklanan yükümlülükleri ve Makedonya ile AB arasında İşbirliği Anlaşması nın gelişimini göz önünde bulundurarak, GATT 1994 ve DTÖ nü kuran Anlaşmanın ekindeki mal ticaretine ilişkin diğer çok taraflı anlaşmaların hükümlerine uygun olarak, Anlaşmanın yürürlüğe girmesini izleyen en geç 10 yılda sona erecek bir geçiş döneminde ticareti kademeli olarak serbestleştirecekleri serbest ticaret anlaşmasını imzalamışlardır. Anla man n amaçlar unlard r: (a) Tara ar aras ndaki ekonomik i birli ini artt rmak ve iki ülke halklar n n ya am standartlar n yükseltmek; (b) Tar m ürünleri de dahil olmak üzere, mal ticaretinde kar la lan güçlükleri ve k s tlamalar ortadan kald rmak; (c) Kar l kl ticaretin geni letilmesi yoluyla, Tara ar aras ndaki ekonomik ili kilerin ahenkli ekilde geli me si ni te vik etmek; (d) Tara ar aras ndaki ticaret için adil rekabet ko ullar n yaratmak; (e) Ticaretteki engellerin kald r lmas suretiyle, dünya ticaretinin ahenkli geli mesi ve geni lemesine katk da bulunmak; (f) Tara ar aras ndaki i birli ini artt rmak; (g) Yat r mlar n, özellikle de iki ülkedeki ortak yat r mlar n daha fazla desteklenmesi için ko ullar olu turmak; (h) Tara ar n üçüncü ülke pazarlar ndaki ticaret ve i birli ini artt rmak. STA kapsamında Makedonya nın Türkiye ye tanıdığı tavizler (tarım) : ÜRÜN KODU ÜRÜN TANIMI KOTA (ton) VERGİ ORANI (%) 0207 01.05 Pozisyonuna giren kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı (taze, soğutulmuş veya 3000 ton %0 dondurulmuş) 0713.40 Mercimek 500 ton %0 0802.22.00.00 Fındıklar (kabuksuz) 250 ton %0 0805.10,20,30,40,90, 0805.40, 0508.90 Portakal,mandarin, limon, greyfurt ve pomelo, diğer turunçgiller 8000 ton %0 0806.20 Kurutulmuş üzümler 250 ton %0 1509.10.90 Zeytinyağı 100 ton %0 1604.14 1604.20.70 Ton balıkları, orkinoslar ve torikler (hazırlanmış veya konserve edilmiş) 350 ton %0 2005.70 Zeytinler 700 ton %0 2008 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan meyveler, sert kabuklu meyveler ve yenilen diğer bitki parçaları (başka suretle hazırlanmış veya konserve edilmiş) (ilave şeker veya diğer tatlandırıcı maddeler veya alkol katılmış olsun olmasın) 200 ton %0 22
2203 Biralar 300 ton %50 indirim 2905.43 Mannitol sınırsız %0 2905.44 D-Glucitol (sorbitol) sınırsız %0 3505 3809 Dekstrinler ve tadil edilmiş diğer nişastalar (önceden jelatinlenmiş veya esterifiye edilmiş nişastalar gibi); esası nişasta, dekstrinler veya tadil edilmiş diğer nişastalar olan tutkallar Tarifenin başka yerinde yer almayan veya belirtilmeyen mensucat, kağıt, deri ve benzeri sanayilerde kullanılan türde apre veya finisaj müstahzarları, boyayıcı maddelerin sabitleştirilmesini veya boyama işlemini hızlandırmayı sağlayıcılar ve diğer ürünler ve müstahzarlar (örneğin; müstahzar haşıl ve apreler, müstahzar mordanlar gibi) sınırsız %0 sınırsız %0 5201.00 Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş) sınırsız %0 5301 5302 Keten (ham veya işlenmiş fakat iplik haline getirilmemiş); keten kıtık döküntüleri (iplik döküntüleri ve ditme suretiyle elde edilen döküntü dahil) Kendir (Cannabis sativa L.), (ham veya işlenmiş fakat iplik haline getirilmemiş) kendir kıtık ve döküntüleri (iplik döküntüleri ve ditme suretiyle elde edilen döküntüler dahil) sınırsız %0 sınırsız %0 TÜRKİYE NİN HIRVATİSTAN İLE İMZALAMIŞ OLDUĞU SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (Yürürlüğe Giriş: 1 Temmuz 2003) İki ülke arasındaki karşılıklı ticari mübadelelerin kapsamını artırmak amacıyla, Türkiye nin AB ile Gümrük Birliği nden kaynaklanan yükümlülüklerini ve Hırvatistan ile AB arasındaki İstikrar ve Ortaklık Anlaşması nı dikkate alarak ve GATT 1994 ün XXIV üncü Maddesi ile DTÖ yü kuran Anlaşmanın eki mal ticaretine ilişkin diğer çok taraflı anlaşmalara uygun olarak, bir serbest ticaret anlaşması imzalamışlardır. Aralarındaki işbirliğinin tedricen geliştirilmesi ve genişletilmesi yönündeki çabalarında, özellikle Avrupa bütünleşmesi bağlamında, Ticaret ve Hizmetler Genel Anlaşması nın (GATS) ilgili hükümlerini de dikkate alarak, pazarlarının yatırımlar ve hizmetler ticaretine karşılıklı olarak açılması ve tedricen serbestleştirilmesi amacıyla işbirliği yapmaya mutabık kalınmıştır. Anlaşmanın amaçları şunlardır: (a) Taraflar arasındaki iktisadi işbirliğini artırmak ve geliştirmek ve iki ülke halklarının yaşam standartlarını yükseltmek; (b) Tarım ürünleri de dahil olmak üzere, mal ticaretindeki güçlükleri ve kısıtlamaları ortadan kaldırmak; (c) Karşılıklı ticaretin genişletilmesi yoluyla, Taraflar arasındaki iktisadi ilişkilerin ahenkli şekilde gelişmesini teşvik etmek; (d) Taraflar arasındaki ticarette adil rekabet koşullarını sağlamak; 23
(e) Ticaretteki engellerin kaldırılması suretiyle dünya ticaretinin ahenkli gelişmesine ve genişlemesine katkıda bulunmak; (f) Her iki ülkedeki ortak yatırımların geliştirilmesi başta olmak üzere, yatırımların daha fazla desteklenmesi için koşulları yaratmak; (g) Tarafların üçüncü ülke pazarlarındaki ticaretini ve işbirliğini artırmak. STA kapsamında Hırvatistan ın Türkiye ye tanıdığı tavizler (tarım) : 0204 ÜRÜN KODU ÜRÜN TANIMI KOTA (ton) Koyun ve keçi etleri (taze, soğutulmuş, veya dondurulmuş) 100 ton TERCİHLİ VERGİ (%) MFN nin % 50 si 0207.14 Parça halindeki etler ve sakatat (dondurulmuş) 50 ton %0 0702.00.00.10 0702.00.00.20 Taze domates 200 ton %0 0703.10 Soğanlar, şalotlar 150 ton %0 0710 Dondurulmuş sebzeler 200 ton MFN nin %50 si 0802.22 Fındıklar 1.000 ton %0 0804.20 Taze veya kuru incir 200 ton %0 0805 (0805.20 hariç) Turunçgiller 2.050 ton %0 0807.11.00.10 0807.11.00.20 Karpuzlar 300 ton %0 0809.20 Taze kirazlar 150 ton %0 0810.10 Çilek 50 ton %0 0813.10 Kuru kayısılar 200 ton %0 1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri (Beyaz çikolata dahil) 150 ton %0 1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 100 ton %10 1902 (1902.20.10, 1902.20.30 hariç) 1904 Makarnalar (Pişirilmiş veya et ile veya diğer maddelerle doldurulmuş veya başka şekilde hazırlanmış olsun olmasın) Hububat veya hububat ürünlerinin kabartılması veya kavrulması suretiyle elde edilen gıda mamulleri 100 ton %10 100 ton %0 1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi ve diğer ekmekçi mamulleri 400 ton %0 2002.90 Domates salçası 150 ton %0 2005 Hazırlanmış veya konserve edilmiş sebzeler 100 ton %0 24
2008.19 Hazırlanmış veya konserve edilmiş meyveler 350 ton %0 2103.20 Domates ketçapı ve diğer domates sosları 100 ton %0 2203 Biralar 10 000 hl %0 (*) hl Hektolitre TÜRKİYE NİN FAS İLE İMZALAMIŞ OLDUĞU SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (Yürürlüğe giriş: 01.01.2006) Avrupa daki ve Akdeniz Havzasındaki iktisadi bütünleşme sürecine etkin olarak katılmak ve bu süreci kuvvetlendirmenin yollarını ve araçlarını araştırma hususunda işbirliğinde bulunmak ve aynı zamanda Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında Ortaklık Kuran Anlaşmayı ve Avrupa Toplulukları ile Fas arasında Ortaklık Kuran Avrupa-Akdeniz Anlaşmasını dikkate alarak Türkiye ve Fas arasında bir Serbest Ticaret Anlaşması imzalanmıştır. Türkiye-Fas Serbest Ticaret Anlaşması nın yürürlüğe girmesi için gerekli iç onay prosedürleri her iki ülke tarafınca Kasım 2005 içerisinde tamamlanmıştır. Bu bağlamda, Anlaşma, 40. madde hükmü gereğince, 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Anlaşmanın amaçları şunlardır: (a) Karşılıklı ticaretin genişletilmesi yoluyla, Taraflar arasındaki iktisadi ilişkilerin ahenkli bir şekilde gelişmesini teşvik etmek; (b) Taraflar arasındaki ticarette adil rekabet şartlarını sağlamak; (c) Ticaretteki engellerin kaldırılması yoluyla, dünya ticaretinin ahenkli gelişmesine ve genişlemesine katkıda bulunmak; (d) Taraflar arasında işbirliğini artırmak. STA kapsamında Fas ın Türkiye ye tanıdığı tavizler (tarım) : ÜRÜN KODU ÜRÜN TANIMI KOTA (ton) UYGULANACAK VERGİ (%) 0406.90 (y) Diğer peynirler (feta, Kaşkaval, Tulum) 100 ton %50 0601.10 Çiçek soğanları, yumrular, yumrulu kökler, küçük soğanlar, sürgün başları ve rizomlar 20 ton %10 0713.20 (y) Ekim amacıyla kullanılan türden nohut tohumları 100 %10 0713.20 (y) Diğer nohutlar %40 0713.40 (y) Ekim amacıyla kullanılan türden mercimek tohumları 50 ton %10 0713.40 (y) Diğer mercimekler 100 ton %40 (*) y Yalnız 25
0713.90.10 Ekim amacıyla kullanılan türden baklagil tohumları 10 ton %10 0802.21 Kabuklu fındık, taze veya kurutulmuş %35 50 0802.22 Kabuksuz fındık, taze veya kurutulmuş %35 0802.50 Antep fıstığı, taze veya kurutulmuş 20 ton %35 0804.20 Kuru incir 20 ton %35 0806.20 Kuru üzüm 100 ton %35 0909.30 Kimyon tohumları 150 ton %35 1207.40 Susam tohumları 150 ton %40 (*) y Yalnız NOT: Anlaşmanın eklerinde yer alan listeler (Protokol II nin II sayılı Ek i hariç) Fas ın mal sınıflandırma sistemi esas alınarak hazırlanmıştır. Bu itibarla 8 haneli Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) bazında ülkemiz ile Fas GTİP leri arasında farklılıklar bulunabilmektedir. Bu nedenle, sekizli GTİP olarak belirlenmiş ürünler için ayrıntılı mal tanımlarının Fas Gümrük İdaresinin web sitesinden (http://www.douane.gov.ma/tarif/~tarif.htm) (Fransızca) kontrol edilmesi önem arz etmektedir. TÜRKİYE NİN TUNUS İLE İMZALAMIŞ OLDUĞU SERBEST TİCARET ANLAŞMASI (Yürürlüğe giriş: 1 Temmuz 2005) Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında Ortaklık tesis eden Anlaşmayı ve Avrupa Toplulukları ve Üye Devletleri ile Tunus Cumhuriyeti arasında Ortaklık tesis eden Avrupa-Akdeniz Anlaşması nı dikkate alarak, iki ülke arasındaki iktisadi işbirliğinin gelişimine katkıda bulunmak ve karşılıklı ticari mübadelelerin kapsamını artırmak amacıyla Türkiye ve Tunus Serbest Ticaret Anlaşması imzalamışlardır. AB-Tunus STA sının 1 Mart 1998 tarihinde yürürlüğe girmesinin ardından ülkemiz ile Tunus arasında imzalanan ortaklık anlaşması 1 Temmuz 2005 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Anlaşmanın amaçları şunlardır: (a) İki ülke halklarının hayat standartlarını yükseltmek maksadıyla, Taraflar arasındaki iktisadi işbirliğini artırmak ve geliştirmek; (b) Tarım ürünleri de dahil olmak üzere, mal ticaretindeki güçlükleri ve kısıtlamaları tedricen ortadan kaldırmak; (c) Karşılıklı ticaretin genişletilmesi vasıtasıyla, Taraflar arasındaki iktisadi ilişkilerin ahenkli şekilde gelişmesini teşvik etmek; (d) Taraflar arasındaki ticarette adil rekabet şartlarını sağlamak; (e) Her iki ülkedeki ortak yatırımların geliştirilmesi başta olmak üzere, yatırımların daha fazla desteklenmesi için şartları yaratmak; (f) Tarafların üçüncü ülke pazarlarındaki ticaret ve işbirliğini artırmak. 26