Tıpta Uzmanlık Eğitimi Dr.İskender Sayek Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Eskişehir 26.11.2008 Osman Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi
Akış planı Tıpta uzmanlık eğitimine genel bakış Uzmanlık eğitiminde sorunlar Uzmanlık eğitiminde yeterlikler Uzmanlık eğitiminde değişim Güncel tıpta uzmanlık eğitimi
Tıp eğitimi tıp fakültesine girişle başlayan ve emekliliğe kadar süren yaşam boyu bir eğitimdir Amacı toplum sağlığını en yüksek düzeyde tutacak iyi hekim yetiştirmektir
İyi Hekim Kök hücre olarak yetişmek Yetenekli ve Yeterli Hekim: DSÖ (Geleceğin Doktorları) Hizmet Sunucu Karar Verici İletişimci Toplum Lideri Yönetici
TIP EĞİTİMİ MEZUNİYET ÖNCESİ TIP EĞİTİMİ MEZUNİYET SONRASI TIP EĞİTİMİ (UZMANLIK EĞİTİMİ) SÜREKLİ TIP EĞİTİMİ : SÜREKLİ MESLEKİ GELİŞİM Triology
Uzmanlık Eğitimi: Tanım Bir uzmanlık eğitimi programı; asistana rehberlik edilen, asistanın uygun gözetim altında çalışmasını, mesleki ve kişisel gelişimini sağlayan, bu süreçte hastaların güvenli ve uygun sağlık hizmeti almalarını garanti altına alan, organizasyondur
Tıpta Uzmanlık Eğitimi: Tarihçe 20. yüzyılın ilk kısımlarında uzmanlık eğitimi usta-çırak eğitimi özelliğinde ve eğitilenler hastanelerde yaşıyor Tıp fakülteleri daha sonra eğitim ile ilişkilendirilmiştir 20. yüzyılın sonlarında rotasyonlu internlik kavramı / piramid sistemi mevcut Richardson JD Amer J Surg 2006: 191:296-300
1916 ilk ABD yeterlik kurulu (Board) ve sertifikasyon kavramı gündeme geliyor 1970 ler piramid sistemi kaldırılıyor ve rotasyonlu internlük yerine düz (alana özgül) internlük başlatılıyor ACGME / Eğitim Programlarının Değerlendirilmesi Richardson JD Amer J Surg 2006: 191:296-300
MEZUNİYET SONRASI TIP EĞİTİMİ BİLGİ DAVRANIŞ BECERİ YÖNETİM
UZMANLIK EĞİTİMİNDE TARAFLAR EĞİTİLEN EĞİTİCİ KURUM toplum
Uzmanlık Eğitimi Yapı Süreç Sonuç Yasa Yönetmelikler Eğitim ortamı Gözetim Rehberlik Değerlendirme Danışma Geri bildirim Belgelendirme Yeterlik Yetkinlik Performans
Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar Eğitim kaynaklarında sınırlamalar, Eğitim kademeleri arasında kopukluk Sağlık hizmetlerindeki değişim, Tıp bilgisinin sürekli artması, Aşırı uzmanlaşma : Eğitimin daha spesifik bir ortamda yürütülmesi (Dördüncü basamak düzey) Toyota BD Surg Neurol 2005; 64:383
Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Sorunlar Avrupa Çalışma Zamanı Direktifi ile haftalık çalışma süresinin düşürülmesi Eğiticilerin seçimi ve eğitimi ile ilgili kalite sorunları Performans ve çıktıların değerlendirilmesi Harden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802
İngiltere de Tıpta Uzmanlık Eğitimi: Sorunlar Aşırı uzmanlaşma Çalışma süresi ile ilgili Avrupa Direktifi 2004 maksimum 58 saat/ hafta 2007 maksimum 56 saat / hafta 2009 maksimum 48 saat / hafta Bannon M Arch Dis Child 2006: 91:68-70
Uzmanlık Eğitimi = Yeterliliğe Dayalı Öğrenme Öğrenme Eğitim Eğitimsel Sonuçlar ACGME
Uzmanlık Eğitiminde Yeterlilikler / Öğrenim çıktıları 1. Tıbbi bilgi 2. Hasta bakımı 3. Hizmet temelli öğrenme ve gelişme 4. Sistem temelli hizmet 5. İletişim becerileri 6. Profesyonellik ACGME
Uzmanlık Eğitimi Etkinlikleri Yapılandırılmış bir müfredat doğrultusunda didaktik etkinlikler Hasta tanı ve tedavisinde uygun gözetim altında pratik etkinlikler Yaşam boyu öğrenme becerilerini geliştirme ve sürdürmeye yönelik etkinlikler Sağlık Hizmeti ile Eğitim Amaçları arasındaki duyarlı denge çok iyi gözetilmeli!!!
Tıpta uzmanlık eğitimi veren kurumların belli özellikleri olmalıdır.
Eğitim Kurumlarının Özellikleri Alt yapı olanaklarına sahip olmalı (Tam teşekküllü hastane) Belli yatak kapasitesi olmalı Belli hasta sayısı (Yatan / Poliklinik) Belli girişim sayısı (Ameliyat / Uygulama) Eğitim / Araştırma / Hizmet hedefi olmalı Yeterli insangücüne sahip olmalı İlgili dallarda eğitim programı olmalı Çekirdek eğitim programı olmalı
Uzmanlık eğitim programları denetlemelidir. Akreditasyon İÇ AKREDİTASYON DIŞ AKREDİTASYON
Eşyetkilendirme Eşyetkilendirme yapan kuruluş Ulusal / Uluslar arası : İç / Dış Akreditasyon Eşyetkilendirme alan kişi veya kuruluş Bireysel / Üniter / Kurumsal
Eşyetkilendirme ABD: AMERİKAN TABİPLER BİRLİĞİ ÖNDERLİĞİNDE SİVİL ÖRGÜTLENME Uzmanlık eğitimi : ACGME AVRUPA DA ULUSAL OTORİTE AVRUPA BİRLİĞİNDE UEMS TÜRKİYE DE SAĞLIK BAKANLIĞI Tababet Uzmanlık Kurulu (Kısıtlı yetki) YÖK???
Tıp Eğitiminde Eşyetkilendirme Kurumları Mezuniyet öncesi tıp eğitimi Uzmanlık eğitimi STE / SMG Avrupa Kurum yok UEMS EACCME WHO/WFME ABD LCME ACGME ACCME Türkiye YÖK? Dernekler/Yeterlik TTB-STE Kurulları
ACGME UEMS Residency Review Committee Alan Yeterlik Kurulları Eğitim Programları Denetimi Ziyaret Programı Ziyaret Programı Zorunlu Gönüllü Kimatian SJ Anesth Analges 2006;102:209
ACGME Misyonu ABD de sağlık hizmetlerinin kalitesini artırmak için mezuniyet sonrası tıp eğitiminin kalitesini sağlamak ve artırmak Ulusal standartları belirler ve eğitim programlarını onaylar ve sürekli değerlendirir Değerlendirme yöntemlerinin geçerli, adil ve etik olması yönünde çalışır Residency Review Committee ve Institutional Review Committee aracılığıyla değerlendirme yapar
ACGME: Genel Gereksinimler Asistan çalışma saatleri ve çalışma ortamı Asistan süpervizyonu Çalışma saatleri: Hasta hizmeti için geçirilen süre Nöbetler: 24 saatlik çalışma sonrası hasta hizmeti verilmemeli ancak 6 saatlik akdemik etkinliklere katılım istenebilir İkinci işte çalışma: Eğitimi aksatmayacak şekilde olmalı ve bu denetlenmeli
ACGME: Genel Gereksinimler Değerlendirme Asistan değerlendirilmesi Ara değerlendirme (6 ayda bir) Amaç asistan performansının niteliğini arttırmak için veriler elde etme Eğiticilerin değerlendirilmesi : Kurum akreditasyon sürelerin orta döneminde veya öncesinde Program değerlendirilmesi Geribildirimler Akreditasyon süreci
Uluslararası standartlar: WFME 1. Misyon ve sonuçların belirlenmesi Meslek örgütleri ile ortaklaştırma Tüm tarafların katılımı Profesyonelizm ve otonominin öğretilmesi 2. Eğitim süreci Sistematik eğitim programı Bilimsel yöntemler Beceri ve teorik eğitim Eğitimin içeriği, yapısı, süresi ve mesleki gelişim tanımlanmalı Eğitim ile hizmet ilişkisi ortaya konulmalı Eğitimin organizasyonu, değerlendirilmesi ve denetimi
Uluslararası standartlar: WFME 3. Eğitilenlerin değerlendirilmesi ve sınavlar Eğitim hedeflerine uygunluk Eğitilenlere geribilirim 4.Eğitilenler Programa alınma ve seçim süreci Uygun sayıda eğitilen Desteklenme ve yönlendirme Çalışma şartları Temsiliyet
Uluslararası standartlar: WFME 5. Eğiticiler Atama politikaları Eğitici yetiştirme (yükümlülük) 6. Eğitim ortamı ve kaynakları Uygun ortam Pratik/Teorik eğitim Ekip çalışması Bilişim/İletişim teknolojisinin kullanımı Araştırma Başka kurum ve ülkelerde eğitim olanağı
Uluslararası standartlar: WFME 7. Eğitim sürecinin değerlendirilmesi Değerlenirme/izleme mekanizmalarının oluşturulması Eğitici ve eğitilenlerden geribildirim (sistematik geribildirim ve gerekli girişim yapılması) Eğitilenlerin performansının değerlenirilmesi Yetkilendirme ve denetim (akreditasyon) Değerlendirmede tüm tarafların katılımı
Uluslararası standartlar: WFME 8. Yönetim Yasalara uygunluk Profesyonel liderlik Bütçe ve kaynak ayırımı İdari görevelendirme 9. Sürekli gelişim/değişim
Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Yeni Eğilimler Mezuniyet sonrası eğitim müfredatı Yeni teknolojinin eğitimde kullanımı Yeterliliğin değerlendirilmesi Tıp eğitiminde profesyonelizm
Tıp Eğitiminde Kullanılan Modeller Geleneksel Güncel Disiplin temelli eğitim Sistem temelli eğitim Probleme dayalı eğitim Yeterliliğe dayalı eğitim Topluma dayalı eğitim Çıktı temelli eğitim
Tıpta Uzmanlık Eğitiminde Çıktı temelli eğitim Eğilimler Simulatörlerin ve e-öğrenmenin kullanımı Yeterliliğe ve performansa dayalı değerlendirme, portfolyo ve kendini değerlendirme Eğiticiler eğitimi ve en iyi kanıt tıp eğitimi Harden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802
Güncel Tıpta Uzmanlık Eğitimi Formal olan ve olmayan kısımlar içeren gelişim içinde olan yönelim Tanımlanmış eğitici ve eğitim ünitesi Yakın izlem (supervision) Klinik görevler ile eğitsel etkinlikler arasında denge: Görev yaparken öğrenme Eğitim için ayrılmış zaman Tanımlanmış çıktılar
Mezuniyet sonrası eğitim müfredatı Eğitim süresi Eğitim süreci ve Metotları : Tartışma Rotasyonlar Açık hedefleri belli olmayan eğitim Klinik çalışma sırasında öğrenme Çıktı temelli eğitim Holm HA 2002 Yapılandırılmamış eğitici katılımı Eğitilenin gereksinimlerinin Ön planda olmaması
Mezuniyet sonrası eğitim müfredatı Eğitim süreci ve metotları tartışması Ürün odaklı eğitim Çıktı temelli eğitim Öğrenim çıktıları odaklı Holm HA 2002
Çıktı Temelli Eğitim 40 yılda gelişmiştir 1950 lerde kurallar ve hedeflere göre planlanmıştır 1980 lerde çıktı (sonuç) için yapılan organizasyon / ulaşılmak istenen çıktı için yapılan kuramsal etkinlikler (Spady) Öğrencilerin eğitim sonundaki kazanımlarına göre yapılan eğitim Lai NM, Ramesh JC Singapore Med J 2006: 47:1053
Çıktı Temelli Eğitim: Öncesi hazırlık Tam öğrenme Değerlendirme / disiplinler arası çıktılar Çıktı Temelli Eğitim Yeterliliğe dayalı eğitim Kriter tanımlı eğitim
Çıktı Temelli Eğitim : Özellikleri Açıkça tanımlanmış ve yayınlanmış eğitim sonunda kazanılması gerekli öğrenme çıktıların geliştirilmesi Öğrenme çıktılarının kazanılması için müfredat, öğrenme stratejisi ve öğrenme olanaklarının belirlenmesi Öğrenme çıktılarına göre ölçme-değerlendirme yöntemleri ile sonuca ulaşılmasının değerlendirmesi Eğitilenlerin zenginleştirilmesi + Harden RM Med Teacher 2002,24:117
Çıktı Temelli Eğitim : Özellikleri Eğiticilere, eğitilenlerden neler beklendiği daha açık ortaya koymalarını sağlar Eğitilenlerin daha etkin öğrenmelerini sağlar: ne durumda olduklarını daha iyi tanımlayabilirler ve müfredat onlar için daha açık Eğitilenler belirli bir kurs sonrası elde edilecek kazanımlar hakkında daha bilgili
Eğiticiler açısından çıktı temelli eğitim Eğitimin içeriğinin planlamasını sağlar Eğitim materyallerinin daha etkin kullanımını sağlar Eğitim/öğrenme stratejilerinin uygun seçimi Belirli bir kursun neyi hedeflediğinin daha iyi ortaya konulması Çıktılar doğrultusunda sınav hazırlanması Uygun değerlendirme stratejilerinin kullanılması
Yeni teknolojilerin eğitimde kullanımı Simülatörlerin kullanımı : Pilot eğitimi Klinik beceri eğitiminde kullanımı Yararları: etkili geribildirim alınması, tekrarlanabilir olması, güçlüğünün ayarlanabilmesi, çoklu öğrenim stratejilerinin kullanımı, değişik klinik durumların kullanımı, kontrollü eğitim ortamı, kişisel öğrenme E- öğrenme : bilişim ve iletişim araçlarının kullanımı Web ortamlı eğitim Harden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802
Yeterliliğin değerlendirilmesi Geleneksel değerlendirme: Sınavlar (sözlü, uygulama, yazılı) Güncel Yeterliliğe ve performansa dayalı değerlendirme Nesnel yapılandırılmış (örgün) klinik sınavlar ( OSCE) Portfolyo ve kendi-kendini değerlendirme Harden RM Emerg Med J 2006, 23:798-802
Hekimlik uygulamalarında sadece bilgi ve beceri sahibi olmak yeterli değildir. Ortak değerlere saygılı olmak, farkında olmak ve desteklemek sorumluluğunun farkında olmak gerekir. IIME Medical Teacher 2002
Profesyonellik Hekim, Hastaların gereksinimlerine öncelik veren, Bu önceliğin ticari, sosyal ve yönetimsel baskılarla zedelenmesine izin vermeyen, Hastaların kendi kararlarını vermelerine olanak tanıyan, Bunu sağlamak için dürüst ve açıklayıcı olan, Sağlık hizmetlerinde adaleti savunan, Her türlü ayrımcı değerlerin sağlıkta adaleti bozmaması için uğraş veren bir meslek sahibi olmak durumundadır.
Tıpta Profesyonellik Hekimlik mesleğinin yürütülmesi için kazanılması ya da geliştirilmesi gereken tutum, davranış ve değerler bütünlüğü.
Süreç GMC (General Medical Council) 1983 raporu: Tomorrow s doctors AAMC (Association of American Medical Colleges) 1984 raporu: Physicians for the twenty-first century Medical Professionalism Project,1995-2001 European Federation of Internal Medicine, American College of Physicians-American Society of Internal Medicine American Board of Internal Medicine
Eğitim programlarında profesyonellik Gizli eğitim programının (hidden curriculum) bir parçası Gizli eğitim programı, öğrencilerin söylediklerimizle yaptıklarımız arasındaki farkı yaşayarak öğrenmeleridir. Yapılandırılmış bir eğitim programı (formal curriculum)
Tıp Eğitiminde Profesyonellik Profesyonel gelişme tıp eğitiminin önceliklerindendir ve mutlaka yapılandırılmış bir şekilde öğretilmelidir. Cruess SR, Cruess RL. BMJ 1997. Wear D, Castellani B. Acad Med 2000.
Teşekkür ederim...