SOSYAL GÜVENLĠKTE GÜNCEL GELĠġMELER Okan Güray BÜLBÜL GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ ĠKTĠSADĠ VE ĠDARĠ BĠLĠMLER FAKÜLTESĠ ARAġTIRMA GÖREVLĠSĠ AKġAM GAZETESĠ YAZARI
SOSYAL GÜVENLĠKTE GÜNCEL GELĠġMELER SOSYAL GÜVENLĠK MEVZUATI EN HIZLI DEĞĠġEN MEVZUATTIR. 2008 YILINDA ÇIKARILAN 5510 SAYILI SOSYAL SĠGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SĠGORTASI KANUNU NDA 62 GEÇĠCĠ, 10 EK MADDE BULUNMAKTADIR. KANUNDA 27 KEZ DEĞĠġĠKLĠK YAPILMIġTIR.
SOSYAL GÜVENLĠKTE GÜNCEL GELĠġMELER SON 2 YILDA SOSYAL GÜVENLĠKTE NELER DEĞĠġTĠ? SOSYAL GÜVENLĠKTE YAPILAN DEĞĠġĠKLĠKLER HANGĠ AMAÇLA YAPILIYOR? DEĞĠġĠKLĠK ÖNCESĠ VE SONRASI DURUM NASIL DEĞERLENDĠRĠLMELĠ?
GÜNDELĠKÇĠYE SĠGORTA HAKKI GÜNDELĠKÇĠ KADINLARA 1 NĠSAN 2015 TEN ĠTĠBAREN SĠGORTALILIK HAKKI GETĠRĠLDĠ. 10 GÜNDEN AZ ÇALIġAN GÜNDELĠKÇĠLER ĠÇĠN KOLAY SĠGORTALILIK, 10 GÜNDEN FAZLA ÇALIġAN GÜNDELĠKÇĠLER ĠÇĠN KOLAY BĠLDĠRĠM SAĞLANDI.
GÜNDELĠKÇĠYE SĠGORTA HAKKI DÜZENLEME ÖNCESĠ GÜNDELĠKÇĠLER KAYITDIġI ÇALIġMAK DURUMUNDA KALIYORDU. EV SAHĠPLERĠ TEDĠRGĠNDĠ. KOMġULAR BĠRBĠRĠNĠ ġġkayet EDĠYORDU. GÜNDELĠKÇĠLER SOSYAL GÜVENLĠKTEN YOKSUNDU.
GÜNDELĠKÇĠYE SĠGORTA HAKKI FARKLI EVLERDE ÇALIġAN KADINLAR 10 GÜNDEN FAZLA ÇALIġSA DA EMEKLĠ OLAMIYOR. GÜNDELĠKÇĠ KENDĠ PRĠMĠNĠ ÖDEMEK DURUMUNDA KALIYOR. 4/A LILIK NEDENĠYLE SUĠĠSTĠMALE AÇIK BĠR DURUM VAR.
GÜNDELĠKÇĠYE SĠGORTA HAKKI GÜNDELĠKÇĠLERĠN SĠGORTALANMASI KONUSUNDA KUPON YÖNTEMĠ YERĠNE KOLAY SĠGORTALILIK TERCĠH EDĠLDĠ. Ġġ KAZASI DIġINDA BĠR KORUMA ÖNGÖRÜLMEDĠ. SONUÇ ĠÇĠN HENÜZ ERKEN.
TÜP BEBEKTE KAPSAM GENĠġLEDĠ TÜP BEBEKTE SGK NIN KARġILADIĞI DENEME SAYISI 1 EKĠM 2014 TE 3 E ÇIKARILDI. 3. DENEMEDE KATKI PAYI YÜZDESĠ DÜġÜK TUTULDU. (1. DE %30, 2. DE %25, 3. DE %20) 18 ġubat 2015 TE BĠR ÖNCEKĠ EVLĠLĠĞĠNDEN ÇOCUK SAHĠBĠ OLUNMUġ OLSA BĠLE TÜP BEBEK TEDAVĠSĠ HAKKI SAĞLANDI
TÜP BEBEKTE KAPSAM GENĠġLEDĠ TÜP BEBEK TEDAVĠSĠNDEN YARARLANABĠLMEK ĠÇĠN; 1. Normal yollarla çocuk sahibi olunamadığının sağlık kurulu raporu ile tespit edilmesi, 2. 23 yaģını doldurmak 39 yaģını geçmemiģ olmak, 3. En az 5 yıldır genel sağlık sigortalısı olmak ve 900 gün GSS primi ödemiģ olmak, 4. Son 3 yıl içinde diğer tedavi yolları ile çocuk sahibi olunamadığının sözleģmeli sağlık kuruluģu tarafından belgelenmiģ olması. GEREKMEKTEDĠR.
TÜP BEBEKTE KAPSAM GENĠġLEDĠ TÜP BEBEKTEKĠ DEĞĠġĠMĠN TEMEL AMACI NÜFUS DĠNAMĠKLERĠNĠN KORUNMASIDIR. SGK NIN KARġILADIĞI MASRAFLARLA ĠLGĠLĠ BĠR ĠYĠLEġTĠRME YAPILMAMIġTIR. ĠLAÇ KATILIM PAYI KONUSUNDA ĠYĠLEġTĠRME YAPILMAMIġTIR.
MEMURDA ĠKRAMĠYE SINIRI KALKTI DEVLET MEMURLARININ 30 YILIN ÜZERĠNDEKĠ ÇALIġMALARI ĠÇĠN DE EMEKLĠ ĠKRAMĠYESĠ ALABĠLMESĠNĠN ÖNÜ ANAYASA MAHKEMESĠ KARARIYLA AÇILDI. 7 OCAK 2015 ÖNCESĠNDE EMEKLĠ OLANLAR YARARLANAMIYOR.
MEMURDA ĠKRAMĠYE SINIRI KALKTI YARARLANMAK ĠÇĠN SGK YA DĠLEKÇE VERMEK. DĠLEKÇEYE VERĠLEN CEVABA GÖRE MAHKEMEYE BAġVURMAK GEREKĠYOR. DĠREKT OLARAK HAK SAĞLANMIYOR. EMEKLĠ OLUNAN DÖNEMDEKĠ ÜCRET ÜZERĠNDEN HESAPLAMA YAPILIYOR.
MEMURDA ĠKRAMĠYE SINIRI KALKTI ANAYASA MAHKEMESĠ KARARI SONRASI BĠR DÜZENLEME YAPILMASI GEREKĠYORDU, ANCAK HENÜZ DÜZENLEME YAPILMADI. HAKTAN YARARLANMAK ĠÇĠN ÖNCE SGK YA BAġVURMAK, DAHA SONRA MAHKEMEYE GĠTMEK GEREKĠYOR.
DOĞUM BORÇLANMASI KAPSAMI GENĠġLEDĠ DOĞUM BORÇLANMASI BÜTÜN SĠGORTALILARA BĠR HAK OLARAK TANINDI. DOĞUM BORÇLANMASI HAKKI 3 E ÇIKARILDI. EVLATLIK EDĠNĠLEN ÇOCUKLAR ĠÇĠN DE DOĞUM BORÇLANMASI HAKKI GETĠRĠLDĠ.
DOĞUM BORÇLANMASI KAPSAMI GENĠġLEDĠ EVLATLIK ÇOCUKLARDA BORÇLANMA SAYISI 2 ĠLE SINIRLI. AYRICA EVLAT EDĠNĠLMĠġ ÇOCUKLARIN 2 YAġINI DOLDURMAMIġ OLMASI GEREKĠYOR.
DOĞUM BORÇLANMASI KAPSAMI GENĠġLEDĠ SĠGORTALILIK ÖNCESĠ DOĞUM BORÇLANMASI HAKKI GETĠRĠLMEDĠ. DOĞUM BORÇLANMASININ YALNIZCA PRĠM GÜNÜNÜ ARTIRMASI KONUSUNDA BĠR DEĞĠġĠKLĠK OLMADI.
DOĞUM BORÇLANMASI KAPSAMI GENĠġLEDĠ STAJ SÜRESĠ EMEKLĠLĠĞE GĠRĠġ OLARAK DEĞERLENDĠRĠLMEMEKTEDĠR. ANCAK STAJ GĠRĠġĠ OLAN SĠGORTALI, STAJ SÜRESĠ SONRASINDA YAPTIĞI DOĞUMLARI BORÇLANMA HAKKINA SAHĠPTĠR. YANĠ 1 OCAK 2009 TARĠHĠNDE STAJ GĠRĠġĠ OLAN BĠR SĠGORTALI 1 OCAK 2000 TARĠHĠNDEKĠ DOĞUMUNU BORÇLANABĠLĠR. DAHA SONRA SĠGORTA GĠRĠġĠ OLMASI GEREKMEZ.
DOĞUM BORÇLANMASI KAPSAMI GENĠġLEDĠ DOĞUM BORÇLANMASI HAKKININ 3 E ÇIKARILMASI ÖNEMLĠ. ANCAK BU TĠP DÜZENLEMELER KADINLARIN ĠġGÜCÜ PĠYASASINDAN UZAKLAġMASI SONUCUNU DOĞURABĠLĠR.
MAVĠ KARTLILARA YURTDIġI BORÇLANMASI HAKKI TANINDI MAVĠ KARTLI OLARAK BĠLĠNEN ĠZĠNLE TÜRK VATANDAġLIĞINDAN ÇIKARILANLARIN YURTDIġI BORÇLANMASI YAPABĠLMESĠ SAĞLANDI. BU HAKKIN KULLANILABĠLMESĠ ĠÇĠN DAVA AÇILMASINA GEREK KALMADI. DAVA AÇANLAR DAVALARINDAN FERAGAT EDEREK BU HAKTAN YARARLANABĠLECEKLER.
MAVĠ KARTLILARA YURTDIġI BORÇLANMASI HAKKI TANINDI YURTDIġINDAKĠ VATANDAġLARIN BORÇLANMA HAKKININ ÖZELLĠKLE ALMANYA GĠBĠ BĠR DÖNEM ÇĠFTE VATANDAġLIĞI KABUL ETMEYEN ÜLKELERDE MAVĠ KARTLILAR ĠÇĠN SAĞLANMASI ÇOK ÖNEMLĠ. SGK BU KONUDAKĠ DAVALARI KAYBEDĠYOR VE BĠR DE DAVA MASRAFLARINI KARġILAMAK ZORUNDA KALIYORDU.
MAVĠ KARTLILARA YURTDIġI BORÇLANMASI HAKKI TANINDI ANCAK MAVĠ KARTLILAR YALNIZCA TÜRK VATANDAġI OLARAK GEÇĠRDĠKLERĠ SÜRELERĠ BORÇLANMA HAKKINA SAHĠPLER. DOLAYISIYLA BU HAKKIN DAVA AÇMADAN KULLANILMASI SAĞLANMIġ OLMAKLA BERABER BĠR HAK GENĠġLEMESĠNDEN BAHSETMEK MÜMKÜN DEĞĠL. ÇÜNKÜ MAVĠ KARTLILAR YURTDIġINDA BULUNDUKLARI SÜRENĠN ÖNEMLĠ BĠR BÖLÜMÜNDE TÜRK VATANDAġI DEĞĠLLER.
HANGĠ SÜRELERĠN BORÇLANMASI MÜMKÜN? YurtdıĢı borçlanması 3201 sayılı Kanun uyarınca gerçekleģtiriliyor. YurtdıĢında sigortalı olarak çalıģılan süreler ve ikamet dıģında çalıģmaya eģdeğer sürelerin borçlanılması mümkün. Bunun dıģında yurtdıģında geçirilmiģ ve sigortalılık süreleri sonunda veya arasında bir yıla kadar iģsiz kalınmıģ süreler de borçlanılabiliyor. Ayroıca medeni durumlarına bakılmaksızın tüm kadınlar sigortalılık süreleri dıģında yurtdıģında çalıģmadan ev kadını olarak geçirdikleri süreleri de borçlanabiliyorlar. YurtdıĢı borçlanması çin en önemli Ģart, borçlanılacak sürenin 18 yaģından sonra geçirilmiģ olması. 18 YaĢından önce yurtdıģında geçirilmiģ süreler borçlanılamıyor.
BAZI ÜLKELERDEKĠ SĠGORTA GĠRĠġĠ TÜRKĠYE ĠÇĠN DE GĠRĠġ KABUL EDĠLECEK Almanya, Avusturya, KKTC, Kanada ve Kebek de yaģayıp veya çalıģıp borçlanma yapacak kiģiler, Türkiye de ilk kez sigortalı oldukları tarihten daha önce bu ülkelerdeki ikili sosyal güvenlik sözleģmesine tabi olmuģlarsa, bu tarih Türkiye deki sigortaya giriģ tarihi olarak geçerli sayılacak. Yani Almanya da 1990 yılında çalıģmaya baģlayan bir kiģi, eğer daha önce Türkiye de çalıģması yoksa bu tarih Türkiye için de ilk kez sigortalı olunan tarih olarak değerlendirilecek. Bu durumun avantajı emeklilik için geçerli yaģ, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısının belirlenmesi noktasında söz konusu oluyor.
YURTDIġI SĠGORTALILIKTAKĠ GELĠġMELER YURTDIġI BORÇLANMASI HAKKININ MAVĠ KARTLILARA SAĞLANMASI ÖNEMLĠ. MAVĠ KARTLI SÜRELERĠN DE BORÇLANMASI SAĞLANMALI. GURBETÇĠLER YOLUNACAK KAZ OLARAK GÖRÜLMEMELĠ. DOLARLA BORÇLANMA KALKTIĞI ĠÇĠN DÖVĠZ GĠRDĠSĠ SAĞLANMASI HEDEFĠ SONA ERMĠġTĠR. BU NEDENLE YURTDIġI BORÇLANMASI YERĠNE ĠKĠLĠ SOSYAL GÜVENLĠK SÖZLEġMELERĠNE HIZ VERĠLMELĠDĠR.
AĞIR ENGELLĠ ÇOCUĞUNA BAKAN ANNEYE ERKEN EMEKLĠLĠK HAKKI SÜREKLĠ BAKIMA MUHTAÇ DERECEDE AĞIR ENGELLI ÇOCUĞUNA BAKAN KADIN SIGORTALILARA ERKEN EMEKLILIK HAKKI SAĞLANIYOR. BU DURUMDAKI KADINLARIMIZIN, 1 EKIM 2008 SONRASI ÇALIġTIKLARI HER 1 GÜN, 1,25 GÜN OLARAK EMEKLILIKLERINE EKLENIYOR. YANI BAġKASININ BAKIMINA MUHTAÇ AĞIR ENGELLI ÇOCUĞU BULUNAN KADIN SIGORTALININ 1 EKIM 2008 SONRASI ÇALIġTIĞI HER BIR YIL EMEKLILIĞINE 450 GÜN OLARAK EKLENIYOR
AĞIR ENGELLĠ ÇOCUĞUNA BAKAN ANNEYE ERKEN EMEKLĠLĠK HAKKI DIĞER YANDAN BU SÜRELER KADIN SIGORTALININ EMEKLILIK YAġINDAN DA INDIRILIYOR. ÖRNEĞIN ILK KEZ SIGORTALI OLDUĞU TARIH UYARINCA 58 YAġINDA EMEKLI OLABILECEK BAġKASININ SÜREKLI BAKIMINA MUHTAÇ AĞIR ENGELLI ÇOCUĞU BULUNAN KADIN SIGORTALI 1 EKIM 2008 SONRASINDA 4 YIL ÇALIġMIġ ISE EMEKLILIK YAġINDAN 1 YIL INDIRILMESI VE 57 YAġINDA EMEKLI OLMASI MÜMKÜN.
AĞIR ENGELLĠ ÇOCUĞUNA BAKAN ANNEYE ERKEN EMEKLĠLĠK HAKKI AĞIR ENGELLĠLĠK DURUMUNUN TESPĠTĠ DAHA ÖNCE MALULLÜK YÖNETMELĠĞĠNE GÖRE BELĠRLENĠYORDU. TORBA KANUNLA MALUL ĠBARESĠ, AĞIR ENGELLĠ OLARAK DEĞĠġTĠRĠLĠNCE BU DURUMUN TESPĠTĠ DE Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik UYARINCA YAPILMAYA BAġLANDI.
AĞIR ENGELLĠ ÇOCUĞUNA BAKAN ANNEYE ERKEN EMEKLĠLĠK HAKKI ERKEN EMEKLILIK HAKKI ÇOCUKLARIN BAġKASININ SÜREKLI BAKIMINA MUHTAÇ DERECEDE AĞIR ENGELLI DURUMUNDA OLDUKLARI SÜRE ILE SINIRLI. YANI ILERLEYEN DÖNEMDE AĞIR ENGELLILIK HALININ ORTADAN KALKMASI HALINDE, ANNELER ERKEN EMEKLILIK HAKKINDAN YARARLANAMAZLAR. BU NEDENLE BU DURUMUN TESPIT ETTIRILMESI SAĞLANARAK ERKEN EMEKLILIK HAKKINDAN YARARLANILACAK SÜRENIN UZAMASI SAĞLANMALIDIR.
SGDP ORANI % 15 TEN % 10 A DÜġTÜ EMEKLI OLDUKTAN SONRA 4/B LI OLARAK ÇALIġANLARDAN KESILEN YÜZDE 15'LIK SOSYAL GÜVENLIK DESTEK PRIMI ORANI YÜZDE 10'A DÜġÜRÜLECEK. UYGULAMA 1 TEMMUZ 2015 TARĠHĠNDEN ITIBAREN BAġLAYACAK.
BAĞ KUR LULARA PRĠM DONDURMA HAKKI KENDI ADINA VE HESABINA BAĞIMSIZ ÇALIġANLARLA, TARIMDA KENDI ADINA VE HESABINA BAĞIMSIZ ÇALIġANLARDAN, KURUMA KAYIT VE TESCILLERI YAPILDIĞI HALDE, BU DÜZENLEMENIN YAYIMLANDIĞI AYIN SONU ITIBARIYLA 12 AY VE DAHA FAZLA SÜREYE ILIġKIN PRIM BORCU BULUNANLARIN, BU PRIM BORÇLARINI 3 AY IÇINDE ÖDEMEMELERI VEYA YAPILANDIRMAMALARI HALINDE; PRIM ÖDEMESI BULUNAN SIGORTALILARIN DAHA ÖNCE ÖDEDIKLERI PRIMLERIN TAM OLARAK KARġILADIĞI AYIN SONU ITIBARIYLA, PRIM ÖDEMESI BULUNMAYAN SIGORTALILARIN ISE TESCIL TARIHI ITIBARIYLA SIGORTALILIĞI DURDURULACAK. DURDURULAN SÜRELER SIGORTALILIK SÜRESI OLARAK DEĞERLENDIRILMEYECEK.
ĠġÇĠLERE TANINAN YENĠ HAKLAR ĠġÇILERE DE EġININ DOĞUM YAPMASI HALINDE 5 GÜN, EġININ, KARDEġININ VE ÇOCUĞUNUN ÖLÜMÜ HALINDE ISE 3 GÜN IZIN HAKKI TANINIYOR. AYRICA, ENGELLI ÇOCUĞU OLAN IġÇILERE YIL IÇERISINDE TOPLAM 10 GÜN ÜCRETLI IZIN HAKKI TANINIYOR. BU IZINLERIN KULLANILMASI IÇIN DOĞUM, EVLAT EDINME VE ÖLÜM BELGELERININ IġVERENE SUNULMASI YETERLI OLACAK. BU IZINLERI KULLANAN IġÇININ ÜCRETINDEN KESINTI YAPILAMAYACAK.
BĠR TÜRLÜ GELMEYEN HAKLAR STAJ SÜRESININ EMEKLILIK IÇII GIRIġ SAYILMASI SIGORTALILIK ÖNCESI DOĞUMLARIN BORÇLANILMASI HAKKI 4/A LILARIN GEÇMIġE DÖNÜK PRIM ÖDEME HAKKI YAġA TAKILANLARA ILIġKIN HERHANGI BIR DÜZENLEME
TEġEKKÜRLER