İSTANBUL TİcARET ODASı SORULARLA MACARISTAN. YABANCI SERMAYE MEVZUATı. YAYıN NO: 1999 33

İSTANBUL TİcARET ODASı SORULARLA MACARISTAN YABANCI SERMAYE MEVZUATı YAYıN NO: 1999 33

İSTANBUL TİcARET ODASı YAYıN NO: 1999-33 Türk Girişimcileri İçin Yurtdışı Yatırımlar Rehberi Dizisi - 9 SORULARLA MACARISTAN YABANCI SERMAYE MEVZUATı Derleyen Arzu SAKINMAZ Araştırma Raportörü, Etüt ve Araştırma Şubesi İstanbul, 1999

Bu eserin tüm hakları istanbul Ticaret Odası'na (ito) aittir. ito'nın ve yazarının ismi kaydedilmek koşuluyla yayından alıntı yapmak mümkündür. Ancak, ito'nın yazılı izni olmadan yayının tamamı veya bir bölümü, kopyalanamaz, çoğaltılamaz, ticari amaçlarla kullanılamaz. Haziran 1999, istanbul ISBN - 975-512 - 365-2 ito Yayınları için ayrıntılı bilgi ito Ticari Dokümantasyon Şubesi'nden edinilebilir. Tel: (0212) 511 41 50-225/303 Faks: (0212) 513 88 27-5201027 e-posta: dokümantasyon@tr-ito.com Baskı MEGAAJANS REKLAMCıLIK MATBAACILlK FUAR HizM. LTD. ŞTi. Ankara Cad. Cağaloğlu Yokuşu Evren Han No: 31 Cağaloğlu/isTANBUL TeL.: (0212) 519 24 41-519 42 43

ÇEK CUMHURiYETi POLONYA AVUSTURYA SLOVENYA BUDAPEŞTE. MACARISTAN.i,.V" ~ ~Y. 0 ~(j ~ ROMANYA

ÖNSÖZ Özellikle 1980'li yılların ortalarından bu yana iletişim ve ulaşım teknolojisinde elde edilen başdöndürücü gelişme ve biraz da buna bağlı olarak 1990'ların hemen başında eski Doğu Blokunun dağılması ile belirginleşen süreç, diğer pek çok alanda olduğu gibi dünya ekonomisinde de tek bir noktayı işaret etmektedir: Dünyanın küçülmesi, diğer bir ifadeyle küreselleşme... Küreselleşme olgusu, sadece iç pazara yönelik olarak ticari ve ekonomik faaliyetlerin etkin bir şekilde sürdürülemeyeceğini ortaya koyarken, girişimci başarısı üretilen ürünlere tüm dünya üzerinde rekabetçi ortamda pazar bulabilme becerisi ile ölçülmeye başlanmıştır. içinde bulunduğumuz yıllarda öncelikle 1960'larda Batı Avrupa ülkelerine çalışmaya giden işçilerimizin bilhassa ikinci kuşakta bulundukları ülkelerde kendi işlerini kurmaları; 1980'1i yıllarda ise dışa açılmaya başlayan ve Doğu Bloku'nun dağılması ile bu ülkelerin herşeye ihtiyaç duyan yapısını değerlendiren işadamlarımız sayesinde, büyük bir çoğunlukla KOBi'ler şeklinde gelişen yurtdışındaki Türk yatırımları, son zamanlarda büyük ölçekli şirketlerimizin de atılımları ile önemli boyutlara ulaşmaktadır. 5

Türkiye ekonomisinin kalkınmasını kendisine görevedinmiş olan Odamız iş adamlarına yardımcı olmak için uzun yıllardır sürdürdüğü "ihracat Pazar Araştırmaları, Ülke Etütleri, Yurtdışındaki Türk Girişimcileri" araştırmalarına ilave olarak 1998 yılında başlattığı yeni bir çalışma ile girişimcilerimiz için potansiyel arzeden ülkeleri, özellikle yatırım mevzuatları yönüyle, büyüteç altına almayı hedeflemektedir. "Türk Girişimcileri için Yurtdışı Yatırımlar Rehberi Dizisi" adı altında birçok ülkeyi ele alacak yayınımız yurtdışında yatırım yapmayı planlayan işadamlarımızın ilgili ülkenin ekonomik yapısından, şirket kuruluşu mevzuatına, teşvik ve vergi sistemlerinden, yararlı adreslere varıncaya kadar çok çeşitli sorularına kısa ve özlü cevaplar getiren pratik bir rehber olmaya çalışacaktır. AB ülkelerinden, BDT ülkelerine, Balkan ülkelerinden Türk Cumhuriyetlerine kadar geniş bir coğrafyayı kapsayacak olan araştırma dizimizin dokuzuncu kitapçığı olan elinizdeki yayınımızın hazırlanması için Odamıza bildirmiş olduğu bilgilerle büyük katkı sağlayan T.C. Budapeşte Büyükelçiliği Ekonomi Müşaviri A. Berrin Aydın'a içten teşekkür eder, çalışmamızın ilgililere yararlı olmasını temenni ederim. Prof. Dr. ismail Özaslan Genel Sekreter

içindekiler Sayfa No i. BÖLÜM: MACARisTAN HAKKINDA GENEL BiLGiLER.... 9 ii. BÖLÜM: SORULARLA YABANCI GiRişiMCiLERi ilgilendiren MEVZUAT... 15 1. GENEL yaklaşım... 15 1.1. izin... 15 1.2. Faaliyet Kısıtlamaları... 15 1.3. Ekonomik Faaliyetlerle ilgili Mevzuatın Uygulanmasında Eşitlik... 16 2. YABANCI SERMAYELi ŞiRKET KURULUŞUNDA ARANILAN ŞARTLAR VE FORMALiTELER... 16 2.1. Sermaye Payı Kısıtlaması.... 16 2.2. Asgari Sermaye Şartı... 17 2.3. Şirket Şekli... 17 2.4. Şirket Kuruluş işlemleri Bakımından Farklar... 17 2.5. Yabancı Sermayeli Şirket Kuruluşu... 18 2.5.1. Başvuru Mercileri ve Başvuruda istenilen Belgeler... 18 2.5.2. izin ve Kuruluş Masrafları... 18 3. YABANCI YATıRıMCıLARA TANıNAN HAKLAR... 19 7

Sayfa No 3.1. Gayrımenkul iktisabı.... 19 3.2. Kar TransferL... 19 3.3. Yatırılmış Yabancı Sermayenin Çıkarılması.... 20 3.4. Yabancı Yatırımların Korunmas!.... 20 4. YATIRIM TEşviKLERL... 20 4.1. GENEL TEşviK POliTiKAS!.... 20 4.1.1. Vergi indirimleri ve MuafiyetlerL... 20 4.1.2. ithalatta Gümrük Muafiyeti veya indiriml... 22 4.1.3. Arsa veya işyeri Temininde Destek... 22 4.1.4. Düşük Faizli Kredi Sağlanması ve Diğer Finansman Kolaylıkları... 23 4.1.5. Bölgesel Teşvikler, Enerji indirimi ve Diğer Teşvikler.. 23 5. VERGi yükü... 24 5.1. Yabancı Yatırımcının Tabi Olduğu Vergi yükü... 24 5.2. Diğer Ödemeler... 24 6. BANKACıLıK... 25 6.1. Yabancı Yatırımcılar için Bankacılık işlemlerinde Herhangi Bir Ayırımcılık Yapılmakta mıdır?... 25 6.2. Dış Ticaretle ilgili Döviz Transferleri Serbest midir?... 25 6.3. Sermaye Hareketlerinde Kısıtlamalar Var mıdır?... 25 6.4. Türk Bankası/ları Faaliyet Göstermekte midir?... 25 III. BÖLÜM: YARARlı ADRESLER... 8 27

i. BÖLÜM: MACARisTAN HAKKINDA GENEL BiLGiLER Adı Nüfus Yüzölçümü MACARisTAN CUMHURiYETi 10.153.000 (1997 Haziran ayı itibariyle)1 93.030 km 2 Nüfus Yoğunluğu: 110 kişi/km 2 Nüfus Artış Hızı %: - O A Etnik Dağılım % Macadar % 98.5 Almanlar % OA Slovaklar% 0,1 Romanyalılar % 0.5 Hırvatlar % 0.2 Diğer % 0.1 Zaman Ayarı Türkiye'den 1 saat geridir. Dil Ülkenin resmi dili Macarca (Magyar) olup, azınlıklar da kendi dillerini konuşmaktadır. Almanca ve ingilizce ticari hayatta yaygın olarak kullanılmaktadır. 1 Country Report Hungary, EIU Country Profile, 1998-99 9

Din Nüfusun % 67.5'i Katolik, % 20'si Kalvenisttir. Ayrıca küçük topluluklar halinde Musevi ve Müslümanlar da bulunmaktadır. Yönetim Sistemi: Parlamenter Demokrasi Parlamento 4 yılda bir yenilenir. Önemli Yerleşim Yerleri 96 2 97 3 Budapeşte (Başkent) 1.885.000 1.886.000 Debrecen 217.706 208.000 Miskok 189.655.~. 178.000 Szeged 178.878 166.000 Pecs 172.177 161.000 Uluslararası Telefon Kodu : 36 Bazı Şehirlerin Başlıca Telefon Kodları Budapeşte Debrecen 52 Miskok 46 Szeged 62 Pecs 72 2 Central Statistical Office Handbook, 96 3 Country Report Hungary, EIU Country Profile, 1998-99 10

Para Birimi Forint (HUF) Güncel Kur 4 $ = 215.0 Ft DM = 121.9 Ft GSViH (Milyar $) Kişibaşına GSViH ($) Toplam işgücü 5 Kayıtlı işsiz Oranı 46.6 4,460 4.000.000 % 10.4 DIŞ TicARET (Milyar $) ihracat 10.588 12.861 13.145 }1997 19.100-2.1 40.$; Kaynak T.C. Dış Ticaret Müsteşarlığı 4 1998 gerçekleşme 5 OECD Economic Surveys 1997 1996 yılı tahmini 11

Belli Başlı ihraç Malları Belli Başlı ithal Malları : Suni iplikten dokunmuş mensucat, işlenmemiş, plastik, organik kimyasal maddeler, kümes hayvanları eti, buğday, petrol yağları, elektrik ampulleri, yarı işlenmiş alüminyum ürünler, otomobil parça ve aksesuarları, izole edilmiş tel ve kablolar. : Petrol ve türevieri, doğal gaz, organik kimyasal maddeler, otomobil, ilaç, işlenmemiş plastik, işlenmemiş alüminyum, bilgisayar ve yük taşı maya mahsus motorlu taşıtlar. Türkiye ile Dış Ticareti (Bin $) Türkiye'ye 58:280 159,709 102.697 106.514 152.389 ihracatı. Denge 2.818 89;805 8.378-27.45'1 38.705 267,209g66~073 Kaynak Devlet istatistik Enstitüsü (DiE) 12

TEMEL EKONOMiK GÖSTERGELER GSMH (Cari Fiyatlarla '1994 1996 1997 4.364 5.493 6.845 8.541 10.018 MHya Reel GSYiH(%) 2.9 1:5 1.3 4.6 4.7 ili Toplam Dış Borç (Milyar $) 28.2 31.5 27.0 23.7 1257 152;7: H36;8 Döviz Kuru DM 64.8 87.7 101.4 107.7 121.9 Kaynak: EIU, Country Profile Hungary, 1999 13

II. BÖLÜM: SORULARLA YABANCI GiRişiMCiLERi ilgilendiren MEVZUAT 6 1. GENEL YAKLAŞıM 1.1. izin Yabancı sermayenin ülkede bir.şirket kurması ya da kurulu bir şirkete ortak olması için nasıl bir izin alınması gerekmekted i r? Macaristan'da yabancı sermayenin ticari faaliyette bulunabilmesi, yani yeni bir $ir~et kurması veya kurulu bir şirkete ortak olması için özel bir izir 'lınmasına gerek yoktur. 1.2. FAALiYET KısıTLAMALARı Yabancı sermayeli şirketlerin faaliyetkonularıyla ilgili kısıtlamalar var mıdır? Yabancı sermayeli şirketlerin faaliyetlerine çalışma konuları bakımından herhangi özel bir sınırlama getirilmemiştir. Ancak, nükleer enerji üretimi, bazı posta hizmetleri ve basın ajansı faaliyetleri hem yabancı hem de yerli firmalara izin verilmeyen alanlardır. 6 T.C. Budapeşte Büyükelçiliği Ekonomi N1üşa~irliği tarafından bildirilen 10 Eylül 1998 tarihli bilgileri kapsar. 15

1.3. EKONOMiK FAAliYETLERLE ilgili MEVZUATIN UYGULANMASıNDA EşiTLiK Vergi, dış ticaret, kambiyo ve teşvik gibi konulardaki mevzuat uygulamalarında yerli ve yabancı sermaye şirketleri arasında ayırım yapılmakta mıdır'? Şirketlerin faaliyetlerini düzenleyen vergi, dış ticaret ve teşvik gibi mevzuat uygulamalarında yerli ve yabancı şirketler arasında ayrım yapılmamaktadır. Ancak, kambiyo mevzuatı açısından bazı farklılıklar bulunmaktadır. Örneğin bir macar şirketi hesaplarını sadece yerel para cinsinden tutabilmektedir. Yabancı ortaklı bir şirket veya tamamen yabancıların mülkiyetindeki bir şirkette, yabancı ortağın nakit olarak yaptığı sermaye katkısı, dışardaki masrafların karşılanabilmesi amacıyla, ayrı bir döviz hesabında tutulabilmektedir. Bu hesaptaki para istendiği anda yerel paraya da çevrilebilmektedir. Macaristan cari işlemlerde konvertibilitiye 1.1.1996 tarihinde geçmiştir. Sermaye hareketlerinin liberalizasyonu da sürmektedir. 2. YABANCI SERMAYELi ŞiRKET KURULUŞUNDA ARANILAN ŞARTLAR VE FORMALiTELER 2.1. SERMAYE PAYı KıSıTLAMASı Yabancı sermayeli şirkette yabancı yatırımcının sermaye payı konusunda kısıtlama var mıdır? Yabancı sermayeli şirket kuruluşunda yerli ortak bulunması zorunluluğu yoktur. 16

2.2. ASGARi SERMAYE ŞARTı Yabancı yatırımcının getirmesi gereken asgari sermaye konusunda bir düzenleme var mıdır? Yabancı ve yerli şirketlerin kurulabilmesi için tek bir mevzuat vardır. Şirket kurmak için gerekli minimum sermaye Anonim Şirketlerde (Rt) 15.000.000 macar forinti (yaklaşık 70 bin $), limited Şirketlerde (Kft) ise 3.000.000 macar forinti (yaklaşık 15 bin $) olarak belirlenmiştir. Dolayısıyla hem yerli hem de yabancı şirketlerin kurulmasında aynı asgari sermaye aranmaktadır. 2.3. ŞiRKET ŞEKLi Yabancı sermayeli şirketlerin sahip olabileceği hukuki şekiller konusunda kısıtlama var mıdır? Yabancı sermayeli şirket kuruluşunda anonim veya limited şirket olma zorunluluğu gibi şirket şekli bir sınırlama yapılmamıştır. bakımından herhangi 2.4. ŞiRKET KURULUŞ işlemleri BAKIMINDAN FARKLAR Yerli ve yabancı sermayeli şirketlerin kuruluş işlemlerinde hangi farklar vardır? Şirket kuruluş işlemleri bakımından yerli şirketler ve yabancı sermayeli şirketler arasında hiçbir fark yoktur. 17

2.5. YABANCI SERMAYELi ŞiRKET KURULUŞU 2.5.1. Başvuru Mercileri ve Başvuruda istenilen Belgeler Bir şirketin kurulabilmesi için; şirketin adı, yeri, sermayesi, ortakları gibi temel bilgilerin yeraldığı bir 'şirket sözleşmesi' hazırlanması ve Macaristan'da faaliyet gösteren bir avukat tarafından onaylanması gerekmektedir. Şirket sözleşmesi ortaklar tarafından hazırlanabilir. Ancak, sözleşmeyi onaylayan avukat sözleşmedeki bilgilerin doğruluğundan ve sözleşmenin kurallara uygunluğundan sorumlu olduğu için, avukatlar genellikle sözleşmeyi kendileri hazırlamayı tercih etmekte ve bunun için de ayrıca ücret talep etmemektedirler. Şirket için gerekli minimum sermaye bir macar bankasına yatırılmakta, ancak şirketin kurulması tamamlandıktan sonra bu para kullanılabilmektedir. Şirket sözleşmesinin imzalandığı tarihten itibaren şirketin faaliyetine izin verilmektedir. Ancak, bu tarihten itibaren 30 gün içinde şirketin kaydı için Tescil Mahkemesine başvurulması zorunludur. Mahkemenin 30 gün içinde şirketi tescil etmesi gerekmektedir. Bu geçen sürede şirket yöneticisi şirketçe yapılacak işlemlerin sorumluluğunu sınırsız olarak üstlenmektedir. Tescil Mahkemesine kayıt yaptırılmasının ardından, Devlet Vergi Dairesine başvurularak bir vergi numarası alınması gerekmektedir. 2.5.2. izin ve Kuruluş Masrafları Şirketin tescili sırasında sermayenin % 2'si kadar bir ücret alınmaktadır. Ayrıca, şirketin kurulduğu haberinin Macaristan Resmi Gazetesinde yayınlanması için gerekli masraf 100 dolar civarındadır. Avukatlara ödenecek ücret genellikle saat üzerinden 18

belirlenmektedir. Ortalama saat ücreti 100-200 dolar arasında değişmektedir. Şirket kurma işlemlerinin tamamının avukatlar tarafından yürütülmesi halinde yaklaşık 10 saatlik ücret talep edilmektedir. Şirketin sermayesine ve kuruluş esnasında ortaya çıkabilecek özel koşullara göre, ücretin görüşülmesi mümkündür. 3. YABANCI YATıRıMCıLARA TANıNAN HAKLAR 3.1. GAYRiMENKUL iktisabi Yabancı yatırımcı hangi koşullarda gayrimenkul edinebilir? Yabancı yatırımcılar Macaristan'da gayrimenkul edinebilmektedirler. Yabancı kişiler belediyeden önceden izin alarak gayrimenkul edinirken, kayıtlı şirketlerin ticari faaliyetleri için gayrimenkul edinmeleri için herhangi bir izine gerek yoktur. Ancak, tarım arazileri ile çevre koruma alanlarının yabancı kişilere ve yabancı şirketlere satılmasına izin verilmemektedir. 3.2. KAR TRANSFERi Yabancı yatırımcının karını transfer etme, mevcut yatırımında kullanma, yeni yatırımlarda kullanma gibi hakları bakımından hangi kısıtlamalar vardır? Yabancı yatırımcılar karlarını transfer edebilmekte veya mevcut yatırımlarında ya da yeni yatırımlarında kullanabilmektedirler. Ancak, karların transferi halinde % 20 oranında stopaj vergisi uygulanmaktadır. 19

3.3. YATıRıLMıŞ YABANCI SERMAYENiN ÇiKARILMASI Yabancı yatırımcı şirketin tasfiyesi veya sermaye payının satılması halinde elde edeceği tutarı ülke dışma transfer edebilir mi? Yabancı yatırımcı yatırımını tasfiye ederek veya satarak elde ettiği tutarı, yani sermayesini dışarıya transfer etme hakkına sahiptir. 3.4. YABANCI YATıRıMLARıN KORUNMASI Yabancı sermaye yatırımları mevzuat değişiklikleri, kamulaştırma gibi değişikliklere karşı korıunmuş mudur? Mevzuatta yabancı yatırımların güvence altında olduğu ifadesi yeralmakta, millileştirme, kamulaştırma veya benzeri mevzuat değişikliklerinde, ortaya çıkacak zararın derhal gerçek değeri üzerinden tazmin edileceği hükmü bulunmaktadır. 4. YATIRIM TEşviKLERi 4.1. GENEL TEşviK POLiTiKASı 4.1.1. Vergi indirimleri ve Muafiyetleri Yatırımcılar belli koşullarda % 18 olan kurumlar vergisinden tamamen ya da kısmen muaf olabilmektedirler. Kurumlar vergisinden 10 yıl süreyle tamamen muaf olabilmek için aranan 20

koşulla.r şunlardır; imalat sanayii setöründe yapılması, yatırım asgari 10 milyar HUF (yalaşık 46 milyon $) olması ve tutarının en az 500 kişilik istihdam yaratılması. Ancak, bu 10 yıllık süre otomatik olarak tanınmamakta, her yıl ayrıca net satışlara da bakılmaktadır. Yıllık net satışların yatırım değerinin % 5'ini geçmesi halinde, istihdam edilenleri sayısı da korunmuşsa vergiden muaf tutulmatadır. Bu şartların yerine getirilemediği yıllarda muafiyet hakkından yararlanılamamaktadır. Eğer, yatırım sosyal ve ekonomik açılardan geri kalmış olan bölgelerde veya işsizlik oranının son iki yıl % 15'in üzerinde olduğu yörelerde yapılırsa, bu durumda da yatırımın miktarı 3 milyar HUF'e (yaklaşık 14 milyon $), istihdam sayısı da 1 OO'e düşmektedir. Bu imkandan 2011 yılına kadar yararlanmak mümkün olacaktır. Kurumlar vergisinden 5 yıl süreyle % 50 oranında muafiyet sağlayan diğer bir imkan da 1 milyar HUF'in üzerindeki yatırımlara veya ticari faaliyetlere tanınmaktadır. Burada da yine net satışların başlangıçtaki yatırım değerinin % 5'inin aşılması koşulu vardır. Bu imkan 2002 yılından sonra yürürlükten kalkacaktır. Eğer sözkonusu faaliyet bir sanayi sitesinde ya da öncelikli yörelerde yapılırsa bu durumda da muafiyeti n oranı % 1 OO'e çıkabilmektedir. Ancak bu haktan yararlanabilmek için yıllık net satışların ilk yatırım değerinin % 1 'inin üzerinde olması gerekmektedir. Bunların dışında, öncelikli yörelerde veya sanayi bölgelerinde yapılan yatırımlar için, yatırımın yapıldığı yılda, yatırım değerinin % 6'slna varan vergi muafiyeti tanınmaktadır. Bu imkan da 2002 yılı sonuna kadar yürürlükte olacaktır. 21

Ayrıca araştırma ve geliştirme giderlerinin %, 20'si vergi matrahından düşülebilmektedir. Macaristan'da mevzuat hızlandırılmış amortisman uygulamasına imkan vermektedir. 4.1.2. ithalatta Gümrük Muafiyeti Veya indirimi Bir yatırım teşviki olarak ithalatta herhangi bir gümrük vergisi indirimi vs. uygulanmamaktadır. Ancak, serbest bölge uygulaması vardır. Gümrük yetkilileri ihracata yönelik sanayi mallarının üretimi amacıyla kurulacak fabrikaların bu alanlarda faaliyeti için izin verebilmektedir. Ülkemiz ile Macaristan arasındaki ticaret ise 24 Şubat 1998 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak 1 Nisan 1998 tarihinde yürürlüğe giren Serbest TicaretAnlaşması çerçevesinde yapılmaktadır. 4.1.3. Arsa Veya işyeri Temininde Destek Bu konuda daha ziyade yerel makamların elinde bazı imkanlar mevcuttur. Bunların koşulları taraflar arasında yapılacak ikili müzakerelerde kesinlik kazanmaktadır. Macaristan'da yerel makamlar, özellikle bölge yönetimleri kendi bölgelerine yatırım çekebilmek için bir anlamda rekabet halindedir. Bu amaçla, baş~a ülkelerde (örneğin Almanya, Belçika gibi) temsilcilik açan yerel makamlar bile vardır. Ancak, bu teşviklerin neler olacağı hususunu tam olarak şimdiden söylemek mümkün değildir. Bunlar karşılıklı görüşmelerde belirlenmekte, yatırımın yeri, miktarı, alanı ile farklılıklar arzedebilmektedir. 22

4.1.4. Düşük Faizli Kredi Sağlanması ve Diğer Finansman Kolaylıkları Küçük ve orta ölçekli firmalar Avrupa Birliği tarafından finanse edilen Phare programı çerçevesinde piyasa koşullarından biraz daha iyi şartlarda kredi sağlayabilmektedirler. Yerel şirketlere tanınan finansman imkanlarından yabancılar tarafından kurulan şirketler de yararlanmaktadır. Ancak, yabancı şirketlerin daha ziyade kendi ülkelerindeki ticari bankalardan finansman temin etme yoluna gittikleri gözlenmektedir. Bunda Macaristan bankacılık sisteminde kredi verirken çok temkinli bir yöntemin benimsenmiş olmasının da rolü vardır. 4.1.5. Bölgesel Teşvikler, Enerji indirimi ve Diğer Teşvikler Macaristan hükümeti istihdam politikasına çok önem vermektedir. Bu açıdan özellikle işsizliğin yoğun olduğu bölgelerde ve ülkenin planlı ekonomisinin sona ermesi ile birlikte krize giren yörelerinde yapılan yatırımlar gerek merkezi yönetim, gerekse yerel otoritelerce çok çeşitli şekilierde desteklenmektedir. Bunların bir kısmına bu bölümün (4.1.1.) maddesinde değinilmiştir. Ayrıca, arsa fiyatlarında sübvansiyon, bazı yerel vergi indirimleri, işçilerin ihtiyaca göre eğitimi vs. gibi teşvikler de sözkonusu olabilmektedir. Yukarıda da değinildiği gibi, bu tür teşvikler yerel otoritelerle yapılacak müzakerelerde belirlenmektedir. 23

5. VERGiYÜKÜ 5.1. YABANCI YATıRıMCıNıN TABi OLDUGU VERGi YÜKÜ Yabancı yatırımcının tabi olduğu vergiler ve vergi yükü ne kadardır? Yabancı ve yerli yatırımcılar arasında vergi yükü bakımından bir farklılık bulunmamaktadır. Macaristan'da kurumlar vergisi oranı % 18'dir. Gelir vergisi, gelir dilimlerine göre artarak hesaplanmaktadır. En düşük dilim için % 25, en yüksek dilim için ise % 40'tır. KDVoranı ise temel mallarda % 12,5, diğer mallarda % 25'tir. 5.2. DiGER ÖDEMELER Yabancı yatırımcıların da ödemesi gerekecek sigorta primi, çevre gibi vergi niteliğindeki diğer hangi ödemeler vardır? Macaristan'da işverenlerin sağlık ve emeklilik fonlarına yaptığı katkı oldukça yüksek olup, bu iki fona yapılan toplam katkı ücretlerin % 39'unu bulmaktadır. Ancak, 1998 yılı başında yürürlüğe giren yeni emeklilik yasası gereğince, bu pay 1999 yılında % 38'e inecek ve 2000 yılından itibaren de % 37 olarak uygulanacaktır. işveren ayrıca brüt ücretin % 6'sl tutarındaki işsizlik primini de ödemek zorundadır. 24

6. BANKACılıK 6.1. Yabancı yatırımcılar için bankacılık işlemlerinde herhangi bir ayırımcılık yapılmakta mıdır? Yabancı yatırımcılar için bankacılık işlemlerinde bir ayrımcılık yapılmamaktadır. herhangi 6.2. Dış ticaretle ilgili döviz transferleri serbest midir? Dış ticaretle ilgili döviz transferleri serbesttir. 6.3. Sermaye hareketlerinde kısıtlamalar var mıdır? Sermaye hareketlerinde hiçbir kısıtlama yoktur. Ancak, bazı limitler dışında yapılan işlemlerin Merkez Bankasına bildirimi zorunludur. 6.4. Türk Bankası/ları faaliyet göstermekte midir? En büyük ortağı Avusturya Volksbank olan Macar Volksbank'ın % 15 hissesi Türkiye Halk Bankası tarafından satın alınmıştır. Burada Genel Müdür Yardımcısı düzeyinde bir temsilci bulunduran Halk Bankası ile doğrudan bağlantı olması nedeniyle Türkiye'ye transferler bu bankada iki gün içinde yapılabilmektedir. Ayrıca, Halk Bankası Temsilcisi Türk işadamlarına kredi temini de dahilolmak üzere bankacılık ile ilgili bilgi ve destek sağlamaktadır. 25

III. BÖLÜM: YARARlı ADRESLER o T.C. Budapeşte Büyükelçiliği (Turkish Embassy) Uri Utca 45 1014 BUDAPEST i Tel (36) 1-155 07 37 Faks: (36) 1-155 07 37 o T.C. Budapeşte Ticaret ve Ekonomi Müşavirlikleri (Offices of Economic and Commercial Counsellors) Karinhty Frgyes Utca 17 1511 BUDAPEST Tel (36) 1-165 20 20 Faks : (36) 1-165 22 20 o Ekonomi Bakanlığı (Ministry of Economic Affairs) Honved Utca 13-15, H-i 055 BUDAPEST V Tel (36) 1-302 23 55 Faks: (36) 1-302 23 94 o Tarım Bakanlığı (Ministry of Agriculture) Kossuth Lajos ter 11 1055 BUDAPEST V Tel (36) 1-301 4000 Faks: (36) 1-301 466290 27

o Dışişleri Bakanlığı (Department of Foreign Affairs) Bem rkp. 47 1027 BUDAPEST Tel (36) 1-1568000 Faks: (36) 1-1563801 o Budapeşte Ticaret ve Sanayi Odası (Chamber of Commerce & Industry Budapest) Krisztina Krt. 99 H-1016 BUDAPEST ii Tel (36) 1-488 21 73 Faks: (36) 1-488 21 80 o Devlet istatistik Enstitüsü (Central Statistical Office) Keleti Karoly Utca 5, H-1024 BUDAPEST Tel (36) 1-345 60 36 Faks: (36) 1-345 60 36 o Macaristan Tarım Odası (Hungarian Chamber of Agriculture) Lajos Utca 160162 1036 BUDAPEST Tel (36) 1-168 68 90 Faks: (36) 1-188 65 54 o Macaristan Merkez Bankası (National Bank of Hungary) Szabadsag ter 8-9 1850 BUDAPEST Tel (36) 1-302 30 00 Faks: (36) 1-332 39 13 28

o Budapeşte Borsası (Budapest Stock Exchange) Deak Ferenc Utca 5, 1052 BUDAPEST Tel (36) 1-117 52 26 Faks: (36) 1-118 17 37 o Ticaret ve Kredi Bankası Vigada ter 1 1051 BUDAPEST Tel (36) 1-267 50 00 Faks : (36) 1-266 96 96 o Macar Dış Ticaret Bankası V. Vaci Utca 38 1821 BUDAPEST Tel (36) 1-269 09 22 Faks : (36) 1-269 09 52 o Duna Yatırım ve Ticaret Bankası Bathary Utca 12 1054 BUDAPEST Tel (36) 1-111 26 96 Faks: (36) 1-131 37 86 29

i i i i i i i i i i i

1999/1 1999/2 1999/3 1999/4 1999/5 1999/6 1999/7 1999/8 1999/9 1999/10 1999/11 1999/12 1999/13 1999/14 1999/15 1999/16 1999/17 1999/18 1999/19 1999/20 1999/21 1999/22 1999/23 1999/24 1999/25 1999/26 1999/27 1999/28 1999/29 1999/30 1999/31 1999/32 1999/33 1999/34 1999/35 1999/36 1999/37 1999/38 1999/39 1999/40 istanbul TicARET ODASı YAYıNLARı (1999)* YEM VE GÜBRE SANAYi SEKTÖRÜ TÜRKiYE'DE BAlıKÇılıK VE SU ÜRÜNLERi ÜRETiM POTANSiYELi YURTiçi ENDÜSTRiYEL VE SEKTÖRELL FUARLAR TAKViMi 1999-2000 CALENDAR OF INDUSTRIALAND TRADE FAIRS IN TURKEY GÜRCiSTAN ÜLKE PROFiLi MEVZUAT VE TÜRK GiRişiMCiLERi YURTDIŞI indirimli OTELLER KATALOGU (1999) YURTiçi indirimli OTELLER KATALOGU (1999) indirim SAGLAYAN SAGLlK KURULUŞLARı REHBERi (1999) SORULARLAAVRUPA BiRLiGi VE TÜRKiYE ilişkilerinde EURO ULUSAL KURULUŞLAR REHBERi BAŞARILI SATIŞ için TEMEL SATıcı DAVRANıŞLARı 1998 YILI ist. KÜÇÜK SANAYi KAPASiTE KULLANIM ARAŞTIRMASI KUVEYT ÜLKE ETÜDÜ SORULARLA DIŞ TicARETTE STANDARDiZASYON MEVZUATı TARiFEli UÇUŞLAR REHBERi YATIRIM DESTEKLERi KONUSUNDA SORU VE CEVAPLAR AB MERMER ÜRÜNLERi PiYASASı ARAŞTIRMASI 1998 YILI SEKTÖRLER itibariyleankete DAYAlı EKONOMiK DURUM ANALiZi SORULARLA YAT TURizMi VE TURizM işletmeciligi SORULARLA TURizM!~ŞViK MEVZUATı EL KiTABI TICARET SICILI TUZUGU ETiYOPYA ÜLKE ETÜDÜ NATURAL RESOURCES OF TURKEY (VOLUME ii) WESTERN REGIONS BiRLEŞiK ARAP EMiRliKLERi ÜLKE ETÜDÜ SORULARLA DANiMARKA YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA RUSYA FEDERASYONU YABANCI SERMAYE MEVZUATi SORULARLA BEYAZ RUSYA YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLAAZERBAYCAN YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA HıRVATisTAN YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA ROMANYA YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA ÖZBEKisTAN YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA BOSNA-HERSEK YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA MACARisTAN YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLAALMANYA YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA FRANSA YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA BiRLESiK KRALlıK YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA ital YAYABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA BELÇiKA KRALllGI YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA israil YABANCI SERMAYE MEVZUATı SORULARLA KKTC YABANCI SERMAYE MEVZUATı Temmuz 1999 itibariyle.

"istanbul TiCARET" gazetesi size neler kazandırır? istanbul Tıcaret Odası ' nın yayın organ ı olarak her hafta ç ı kmakta olan "istanbul Tıcaret" gazetesi, Ulusal ve ulus l ararası ticarete ilişkin, en son gelişmeleri veren haberleri, Mevzuata ilişkin açıklama ve yorumları, Yurt dışında gelen iş tekliflerine ait listeleri, Sektör ve ülke araştırmaları ile size çok kazandırabilir. "istanbul Tıcaret'in yıllık abone bedeli, 5.000.000.- TL.'dir. Abone olmak için, aşagıdaki abone formunun bir benzerini düzenleyerek, abone bedelini Oda'mız veznesine yatırırken, Basın ve Yayın Şubemize teslim etmeniz, bedeli, banka hesaplarımızdan birisine yalırman ız halinde ise,!ormdaki bilgileri, banka makbuz u fotokopisi ile birlikte aynı şubemize faksla (Faks: 212-513 8311) veya posta ile iletmeniz yeterli o l acaktır. Abone Formu: Tıcaret SICII No: Isim: Adres:.... Banka Hesap numaraları T. iş Bankası Küçükpazar Şb. 20030 Ziraat Ba nkası Bahçekapı Şb. 8735