LYS 3 ÜNÝVERSÝTE HAZIRLIK ÖZ-DE-BÝR YAYINLARI TÜRK DÝLÝ VE EDEBÝYATI DENEME SINAVI 1 A Soru sayýsý: 56 Yanýtlama süresi: 85 dakika Bu testle ilgili yanýtlarýnýzý optik formdaki Türk Dili ve Edebiyatý bölümüne iþaretleyiniz. Doðru yanýtlarýnýzýn sayýsýndan yanlýþ yanýtlarýnýzýn sayýsýnýn dörtte biri düþülecek ve kalan sayý bu testle ilgili ham puanýnýzý oluþturacaktýr. 1. Aþaðýdaki tanýmlardan hangisi, ayraç içinde verilen kavramla uyuþmamaktadýr? A) Bir anlatýmda söyleyiþi zorlaþtýran kakýþma ve tekrarlarýn bulunmamasý, þiirsel bir söyleyiþin bulunmasý. (akýcýlýk) B) Hikâyecinin, gözlemlerinden ve dýþ dünyada yaþanan olaylardan yola çýkarak bireysel bunalým ve açmazlarýna yöneldiði hikâye türü. (ben merkezli hikâye) C) Acýklý, üzüntülü olaylara, güldürü ögeleri de katarak anlatan sahne sanatý türü. (dramatize etmek) D) Hikâye ve roman gibi türlerde, olaylarý kendi dil ve üslubuyla, birinci kiþi aðzýyla aktaran anlatýcý. (kahraman anlatýcý) E) Belli bir konu çevresinde var olan birden fazla olayýn, neden-sonuç ilkesine baðlý bir biçimde oluþturduðu bütünlük. (olay örgüsü) 3. Bir araþtýrma, ülkemizde gazete okuyucularýnýn ilginç özelliklerini ortaya sermiþ: (I) Gazetelerde spor sayfalarýný, daha çok erkek okuyucular okuyor. (II) Moda ve sosyete sayfalarýný ise daha çok kadýnlarýn izlediði anlaþýlýyor. (III) Önemli bir uluslararasý bunalým olmadýkça gazetelerdeki dýþ haberleri, daha çok üniversite düzeyindeki okuyucularýn okuduðu, diðer okuyucularýn bu haberlere ilgi duymadýðý görülüyor. (IV) Araþtýrma sonuçlarý net olarak ortaya koyuyor ki ortalama gazete okuyucularý, küçük bir kýsmýna ilgi duyduklarý, seyredilerek tüketilen gazeteleri yeðlemektedir. (V) Ýnsanlarýn çoðu, para verip aldýklarý gazetelerin ancak üçte biri kadarýný okumaktadýr. Bu parçada numaralanmýþ yerlerin hangisine, Daha açýk bir anlatýmla söylersek sözü getirilebilir? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 2. Duygularýný saklamayý olgun insan olmanýn bir göstergesi olarak algýlayan kiþilere göre, her þeyin akýlcý bir çözümü vardýr. Oysa aklýn ve akýlcý çözümlerin açýk ve anlaþýlabilir bir tanýmý yoktur. Ayrýca buna gerek de yoktur; çünkü duygular ve düþünceler, bazýlarýnýn sandýðý gibi birbirine karþýt iki eðilim deðil, tek ve bölünmez bir bütünün iki ayrý yüzüdür. Týpký bir daðýn iki ayrý yamacý gibi... Ýnsaný anlamak ise daðýn iki ayrý yamacýný ayný anda görebilmek demektir. Bu parçada geçen Ýnsaný anlamak daðýn iki ayrý yamacýný ayný anda görebilmek demektir. sözüyle anlatýlmak istenen, aþaðýdakilerden hangisidir? A) Ýnsanlarýn dýþ görünüþü, içdünyalarýný kavramamýzý saðlayacak ipuçlarýný barýndýrýr. B) Ýnsanýn gerçek yüzünü onu uzun süre gözlemlemeden anlamak mümkün deðildir. C) Ýnsan davranýþlarýnýn gerekçelerini anlamak için insanlara önyargýsýz yaklaþmak gerekir. D) Ýnsan ancak mantýksýz davrandýðý zamanlarda kendini tam olarak ele verir. E) Ýnsan ruhunu çözmek için onda hayalle mantýðýn kesiþtiði bütünü algýlayabilmek gerekir. 4. Romanda olduðu gibi, tiyatroda da kiþiler, yazarýn söze karýþmadýðý ölçüde yaþayabiliyor. Aþaðýdaki yargýlardan hangisi, bu cümleye anlamca en yakýndýr? A) Roman ve tiyatro, yazarýn gerçeði çarpýtmadan yazmasýný gerektirir. B) Öðüt verici bir anlatýmla yazýlan yapýtlarýn kalýcý olmasý zordur. C) Sanat yapýtýnda kahramanlar, yazarýn müdahalesi olmadýðýnda gerçek kimliðini bulur. D) Abartýya yer vermeyen roman ve tiyatro, gerçeði yansýtýr. E) Tiyatroda gerçek hayatý yakalamak, önyargýlardan uzak bir anlatýmla mümkündür. Bu testin her hakký ÖZ-DE-BÝR yayýnlarýna ait ve saklýdýr. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamýnýn veya bir kýsmýnýn ÖZ-DE-BÝR yayýnlarýnýn yazýlý izni olmadan kopya edilmesi, fotoðrafýnýn çekilmesi, herhangi bir yolla çoðaltýlmasý ya da kullanýlmasý yasaktýr. Bu yasaða uymayanlar gerekli cezai sorumluluðu ve testlerin hazýrlanmasýndaki külfeti peþinen kabullenmiþ sayýlýr.
5. Yirmi beþinde þöhretin zirvesine eriþen þair, elli beþinde unutulmuþtu ( ) Eskisinden kötü yazmýyordu ( ) ama yine de kaybettikleri pek çoktu ( ) Güncellik, tazelik, yenilik, duyarlýlýk ( ) Bu parçada boþ parantezle belirtilen yerlere, aþaðýdaki noktalama iþaretlerinden hangisi sýrasýyla getirilmelidir? A) (.) (:) (.) (...) B) (.) (;) (:) (...) C) (:) (;) (.) (.) D) (!) (;) (...) (...) E) (.) (,) (:) (.) 8. Ýkilemelerin bir bölümünde, ikilemeyi oluþturan sözcüklerin her ikisi de iyelik ekiyle birlikte yönelme durum eki alýr. Aþaðýdakilerin hangisinde, bu açýklamayý örneklendiren bir kullaným vardýr? A) Kardeþim, parkta oynarken üstünü baþýný kirletmiþ. B) Her seferinde olduðu gibi, bu iþi de yüzüne gözüne bulaþtýrdý. C) Annesi, yaþýný baþýný almýþ, temiz yüzlü bir insandý. D) Ýrili ufaklý elmalarý sepetlere doldurduk. E) Dürüst, içi dýþý bir insanlarý severdi babam. 9. Gidip uyuyayým bari, yapacak bir þey yok. diyordu; çünkü kendini kandýramayacak kadar yorgun ve bitkindi. 6. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde yazým yanlýþý yapýlmýþtýr? A) Biraz yaðmur yaðdý mý bu sokaklarda yürüyebilirsen yürü! B) Peþ peþe gelen sorunlarla boðuþmak zorunda kaldýk. C) Birçoklarý onun memleketini býrakýp gideceðini söyledi. Bu cümlelerde aþaðýdakilerden hangisi yoktur? A) Ekeylem B) Bileþik zamanlý eylem C) Edilgen eylem D) Ýstek kipiyle çekimli eylem E) Sýfateylem (ortaç) D) Hatýrasý için birkaç güzel söz söylemem istenmiþti. E) Aklýndan birbirini tutmaz bir takým düþünceler geçiyordu. 7. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde altý çizili sözcük gereksiz kullanýlmýþtýr? A) Okula gittiðimde senin anlattýklarýný bir daha yorumladým. B) Yýllar geçtikçe artan bir sevgiyle baðlanýyordu ona. C) Yeni aldýðý eve önceleri ýsýnamadý; ama sonra giderek ýsýnmaya baþladý. D) Köy kadýnlarý çeþme baþýnda toplanmýþ, geleni gideni seyrediyorlardý. E) Ýki arkadaþ köye dönmeseydi, büyük þehirde periþan olacaktý. 2 10. (I) Söyleþi yazarlarý, alýntýlara deðil, kendi kültür birikimlerine dayanarak yazarlar. (II) Okuduklarýndan kendilerinde kalanla geçerler yapýtlarýnýn karþýsýna. (III) Araþtýrmacý, incelemeci olmadan önce, bir kültür, bir beðeni adamý olmalarý gerekir. (IV) Bu ise iþin baþýnda saðlanabilecek bir þey deðildir. (V) Bunun için yýllarýn deneyimi, görgü, bilgi, beðeni, ayrýca yazarlýk gücü gereklidir. Bu parçadaki numaralanmýþ cümleler için aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) I. cümledeki söyleþi sözcüðünde eylemden ad türeten ek vardýr. B) II. cümlede ile ilgeç olarak kullanýlmýþtýr. C) III. cümle, yapýsýna göre sýralýdýr. D) IV. cümlede bu sözcüðü adýl görevindedir. E) V. cümle, içinde belirtili ad tamlamasý olan bir ad cümlesidir.
11. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde yancümlecik, ötekilerden farklý görevdedir? A) Bodrum dan dönerken Manisa ya da uðramýþ. B) Seni dinleyince çocukluk günlerimi tekrar hatýrladým. C) Kitabý okumadan kitaplýða yerleþtirdi. D) O güzel manzarayý senin de görmeni isterdim. E) Ýçeri girer girmez kanepeye uzandý. 14. Homeros un destanlarý, kahramanlar resmi geçidi gibidir. Ama ben onun iki kahramanýný severim: Ýlyada daki Akhilleus ve Odysseia daki Odysseus. Akhilleus ----, Odysseus ise ----. Deðerleri belki aynýdýr; ama ben Akhilleus u daha çok severim; zira altýn kendini hemencecik belli eder. Odysseus ise insanýn ancak uzun zamanda sayabileceði bozuk paralarla dolu bir çantadýr. Bu parçada boþ býrakýlan yerlere, sýrasýyla aþaðýdakilerin hangisinde verilenler getirilmelidir? A) doðuþtan kahramandýr / tek tek olaylara verdiði tepkilerin toplamýyla kahraman kimliði edinir B) her yönüyle iyidir / iyiye ulaþmak için kötü yollara da sapan bir kahramandýr 12. (I) Bir yazar olarak Nabokov, gerçek bir estetikçi gibi davranýr. (II) Karakter ve kurgu geliþimi yerine ayrýntýlara önem verir. (III) Düþünsellik ve simetri hep ön plandadýr. (IV) Dil öyle ustaca ve titizlikle oluþturulmuþtur ki metni bir kale gibi sarar ve okuru daha ilk cümleden büyü gibi içine alýr. (V) Romanýn bir ileti taþýmamasý ve okurlarýn karakterlerle asla özdeþleþmemesi gerektiðini savunan Nabokov a göre, okurun romandan alacaðý tat, üslubu yaratan ayrýntýlarda saklýdýr. (VI) Okur, ormanda bir patikada yürür gibi, romanýn þurasýna burasýna konmuþ iþaretlere, yollarýn güzelliðine vermelidir dikkatini. C) savaþmaktan baþka bir þey bilmeyen bir kahramandýr / daha çok bir düþünce adamýdýr D) bütünüyle kendine özgü bir kiþiliktir / baþkalarýndan yardým almadan iþ yapamaz E) ölümden asla korkmaz / sürekli ölüm korkusu taþýr Bu parça iki paragrafa bölünse, ikinci paragraf numaralanmýþ cümlelerin hangisiyle baþlar? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 13. (I) Ünlü bir yazarýmýz, romanýný Ýngilizce yazma nedenini açýklarken ilginç düþünceler öne sürüyor. (II) Ona göre, Türkçenin sözvarlýðý yeterli deðilmiþ. (III) Dili özleþtirme çalýþmalarý, binlerce anlamdaþ sözcüðü dilin dýþýna sürerek Türkçeyi iyice yoksullaþtýrmýþ. (IV) Ayný anlamý veren, ayný kavramý karþýlayan sözcüklerin dilin anlatým zenginliðine hiçbir katkýsý yokmuþ. (V) Dilden atýlan her sözcükle birlikte o sözcüðün içerdiði tarihsel-toplumsal deðerler de atýlýyormuþ. (VI) Ýstiklal atýlýyor, yerine baðýmsýzlýk getiriliyormuþ; hakikat atýlýyor, yerine gerçek getiriliyormuþ; böylece istiklal ve hakikat sözcüklerinin kattýðý zenginlik yok ediliyormuþ. (VII) Oysa ister Arapça ve Farsçadan gelsin, ister Batý dillerinden gelsin, hiçbir sözcük dilden atýlmaya çalýþýlmamalýymýþ. Bu parçadaki numaralanmýþ cümlelerden hangisi, düþüncenin bütünlüðünü bozduðu için parçadan çýkarýlmalýdýr? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. 15. 20. yüzyýlýn baþlarýnda, sanat ile bilim arasýnda çok kesin sýnýrlar olduðu düþünülürdü. ---- Bir yanda izlenimlerden kaynaklanan sanatsal dünya, diðer yanda tertemiz pozitivist bilimsel dünya vardý ve bu iki dünya birbirlerine karþý durmakta direniyordu. Bu anlayýþla bilimadamlarý yoðunlaþtýklarý konuyu duygusal ve çevresel baðlardan koparýp inceliyor, sanatçýlar ise bilimsel yargýlarý fazla steril buluyordu. Bu parçada boþ býrakýlan yere, düþüncenin akýþýna göre aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Oysa bilim ve sanat birbirlerini destekleyen ayrýntýlarla doludur. B) Sanatçýlarla bilimadamlarýnýn arasýnda kopukluk vardý. C) Sonradan bu düþünce geçerliliðini yitirdi elbette. D) Zamanla sanat ve bilimin birbirinden ayrý düþünülemeyeceðini sanatçýlar da bilimadamlarý da anladý. E) Bu düþünce, bilimin de sanatýn da geliþimine her zaman engel oldu. 3
16. Bir sanatçý köyü, çobaný, kavalý, kývrýlarak akan ýrmaðý, bacasýndan duman tüten evleri, kýrmýzý yanaklý kýzlarý, yeþillikleri, mavilikleri anlatmýþ. Bir baþkasý köy rengi diye sarý ve bozu kullanmýþ. Yorgun insanlarý, güçsüz hayvanlarý, solgun çocuklarý, kuru dereyi, özellikle yoksulluðu yazmýþ. Birincisi gerçek olmayaný anlatmýþ, ikincisi ise gerçeði anlatmýþ; ama donuk ve üzücü gerçeði... Yaþanan durumu eleþtirmiþ; ama bu eleþtiriyi yaparken bize gelecekte yaþanabilecek hiçbir güzellikten söz etmemiþ. Bu parçada anlatýlmak istenen aþaðýdakilerden hangisidir? A) Bir sanatçýnýn köyün olumsuz yanlarýný anlatmasý, onun gerçekçi olduðunu kanýtlamaz. B) Her sanatçý, iþlediði konuyu kendi sanat anlayýþýna göre ele almalýdýr. C) Köyü anlatan sanatçýnýn, elinden geldiðince nesnel betimleme yapmasý gerekir. D) Sanatçý, gerçeði anlatýrken umuda da yer vermeli, okuyucuyu karamsarlýða itmemelidir. E) Yapýtlarýnda geçmiþe takýlýp geleceðe yer vermeyen sanatçý, baþarýlý olamaz. 18. Ben, bu sorunun tek ve doyurucu bir karþýlýðý bulunmadýðý kanýsýndayým. Sanatçý kiþilikleri Cumhuriyet ten önce kabul edilmiþ birçok yazar, Cumhuriyet döneminde yeni yaþam koþullarýndan etkilenerek yeni ürünler vermiþ. Yaban, Ankara gibi romanlarýna bakýp Yakup Kadri yi Cumhuriyet dönemi romancýsý sayarsak ayný yargýnýn, 1923-1945 yýllarý arasýnda 25 romaný çýkan Hüseyin Rahmi için de geçerliliði söz konusu olacaktýr. Edebiyat-ý Cedide nin en önemli yazarý olduðu halde 1930 lu yýllarda Varlýk dergisinde sýk sýk öyküleri yayýmlanan Halit Ziya için de öyle. Öte yandan, bu iki yazarýn Cumhuriyet kültürüyle kurduðu iliþki Yakup Kadri den çok farklý. Bu parçada tek ve doyurucu bir karþýlýðý olmadýðý belirtilen soru, aþaðýdakilerden hangisi olabilir? A) Türk edebiyatýnda birden çok türde ürün veren yazarlar, öncelikle hangi türdeki ürünleriyle ele alýnmalýdýr? B) Yakup Kadri ve benzer durumdaki yazarlar, Türk edebiyatýnýn hangi döneminde verilmelidir? C) Hüseyin Rahmi ve Halit Ziya nýn Cumhuriyet döneminde yazdýðý eserler, dönemin özelliðini ne kadar yansýtmaktadýr? D) Yazarlarýn edebiyat tarihindeki yerini belirlerken ürün sayýsýna mý, ürünün niteliðine mi bakmak gerekir? E) Türk edebiyatýnýn dönemlere ayrýlmasýnda kullanýlan ölçütler ne kadar saðlýklýdýr? 17. Dünyanýn bugüne kadar gelmiþ geçmiþ tüm insani birikiminin kodlandýðý, bu birikime ait özlerin birer koda dönüþtürüldüðü, teknolojinin egemen olduðu bir tarihsel süreçten geçiyoruz. Beyaz kâðýtlarýn yerini bilgisayar ekranlarý, mektuplarýn yerini elektronik postalar alýyor artýk. Ýletiþimin elektronikleþtiði bu çaðda, bir edebiyat türü olarak mektubun gerilemesinin, önem yitirmesinin de önüne geçilemiyor kuþkusuz. Öte yandan edebiyatýn çok katmanlý anlam yapýsý, çok boyutlu teknolojik uygulamalarla daha zengin görsel biçimler edinebiliyor. Eskiden yalnýzca yurtdýþýyla baðlantýsý olan ve yabancý dil bilen yazarlar, farklý ve yabancý kültürlerden pek çok yapýtla buluþuyorken günümüz sanatçýsý, yurtdýþýyla baðlantýsý olmasa da, bu yapýtlarla daha sýk ve daha kolay buluþabiliyor. Bu parçanýn bütününde aþaðýdakilerin hangisinden söz edilmiþtir? A) Teknolojinin ulaþtýðý boyuttan ve hýzlý teknolojik ilerlemeden B) Modern toplum insanýnýn teknoloji algýsýndan C) Teknolojinin edebiyat üzerindeki deðiþtirici etkilerinden D) Makinelerin insan yaþamýna kattýðý mutluluktan E) Teknoloji düþkünlüðünün, teknoloji baðýmlýlýðýna dönüþtüðünden 19. Halit Ziya Uþaklýgil in Balzac, Zola ve Flaubert gibi gerçekçilerden öðrendiði bir þey vardý: Karakterlerin kiþilikleriyle olaylar arasýndaki nedensellik baðý. Romanda olaylarýn geliþimi, karakterlerin kiþiliklerine baðlý olmalýydý. Ve karakterler de bu olaylarýn, üzerlerinde yaptýðý etkiye göre deðiþmeliydi. Uþaklýgil, bu ilkeyi titizlikle uygular. Aþk-ý Memnu dan önceki romanýmýzda, karakterlerle olaylar arasýnda böyle zorunlu bir bað görmeyiz. Örneðin Felatun Bey le Rakým Efendi romanýndaki Rakým Efendi nin, Ýntibah taki Ali Bey in, Sergüzeþt teki Dilber in baþýndan birtakým olaylar geçer; ama bu olaylar, tümüyle tesadüflere baðlýdýr ve onlar baþlarýna gelenlerin etkisiyle deðiþmezler. Bu parçadan yola çýkýlarak Uþaklýgil le ilgili aþaðýdakilerin hangisine ulaþýlamaz? A) Romanýmýza deneysel olma özelliði kazandýrdýðýna B) Yarattýðý kahramanlarýn duraðan bir özellik göstermediðine C) Batý edebiyatýnýn realist yazarlarýndan etkilendiðine D) Romanlarýnda tesadüflerin önemini yitirdiðine E) Olaylarla kahramanlarýnýn psikolojisi arasýnda bað oluþturduðuna 4
20. Faruk Nafiz Çamlýbel in Han Duvarlarý þiirinin önemi, Anadolu ve halk gerçekleriyle yüz yüze gelen aydýnlarýn duyduðu ezikliði göstermesinden gelir. Kuþkusuz, yazýldýðý yýllarý düþünürsek açýk, arý, yalýn bir dili vardýr. Þair, þiirinin arasýna serpiþtirdiði koþma biçimindeki dörtlüklerle de halk þiiriyle bir kan baðý kurmak istemiþtir. Ancak, þairin bakýþ açýsý dýþtandýr. Bu yüzden Anadolu doðasýný ve Anadolu insanýnýn dünyasýný tam bir gerçekçilikle anlayamaz. Duygusallýða kayar, kaçar gerçeklerden. Bu parçada sözü edilen þiirle ilgili aþaðýdakilerin hangisine deðinilmemiþtir? A) Halk þiiri geleneklerinden yararlanýlmasýna B) Yazýldýðý döneme göre, kullanýlan dilin özelliklerine 22. Aþaðýdaki ikiliklerin hangisinde kiþileþtirmeye baþvurulmamýþtýr? A) Güneþi öldürdüler; zavallý yiðit güneþ Bu sabah nasýl dinçti, nasýl þendi, güzeldi B) Kuytu ormanlarý, tenha baðlarý Geziyor mevsimin yorgun rüzgârý C) Mesut olmuþ görmek isterdim hepinizi Bu bahar gününde dertliyi, ümitsizi D) Hoþ bir gün, hava ne soðuk ne sýcak Bulut, güllerin tozunu yýkýyor, bak E) Bir sýrrý fýsýldýyor lambalar karanlýða Kalp bu eski odada hatýralarý arýyor C) Anadolu gerçeðinin yaþanmadan yansýtýlmaya çalýþýlmasýna D) Türk aydýnýnýn, Anadolu dan kopuklukla ilgili hissettiklerini yansýtmasýna E) Savaþlar, yýkýmlar içinde tükenmiþ Anadolu nun yazgýsýný dile getirmesine 23. Bahar mevsimidir hemdem-i saba olalým Gül ile dost kokusuyla aþina olalým 21. Nicedir bir sevda öyküsü yazmayý kuruyorum. Düþler, gerçekler, anýlar üþüþüyor baþýma. Söze nereden baþlayacaðýmý bir türlü bilemiyorum. Birkaç dakika önce su gibi akacaðýný düþündüðüm sözcükler, imgeler, fikirler, beynimi bir kartal gagasýyla didikleyip duruyor. Sokakta sesin soluðun kesildiði bir gece yarýsý... Parmaklarým hareketsiz... Kafamýn içinde çaresiz bir beyin... Sözcükler sözlüðün içinde tek tek soluk alýyor; ama gelip kol kola girmiyorlar bir türlü. Her þey donmuþ. Bütün organlarým, kâðýt, kalem, kahramanlarým... Gece derinleþtikçe derinleþiyor. Aðýr bir doðum sancýsý... Çok aðýr, çok uzun... Derken... Gün ýþýðý, karanlýðýn en koyu yerinden yüzünü gösteriyor. Yaðmurdan ýslanmýþ ovalara, karanlýðýn içinden ýþýk yaðýyor. Beynim canlanmaya, parmaklarým sabýrsýzlýkla kýpýrdanmaya baþlýyor. Önümde yazýnýn iki kanatlý penceresi ardýna kadar açýk artýk. Bu parça ile ilgili olarak aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) Yazarýn, yazma sürecinde yaþadýðý yaratma sýkýntýsý anlatýlmaktadýr. B) Anlatým, benzetme ve somutlaþtýrmalar yoluyla etkili kýlýnmaya çalýþýlmýþtýr. C) Yaþanan durumu canlandýrmayý saðlamak için, özellikle eksik býrakýlmýþ cümleler kullanýlmýþtýr. D) Anlatýlanlar, tanrýsal (hâkim) anlatýcýnýn bakýþ açýsýyla verilmiþtir. E) Ýnsan dýþýndaki varlýklara insan özelliði aktarýlmýþtýr. Þeyhi nin bu beytinde bahar, gül, mevsim, koku sözcükleri bir arada kullanýlarak ---- sanatý yapýlmýþtýr. Yukarýda boþ býrakýlan yere, aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) tevriye B) eðretileme C) tekrir D) tezat E) tenasüp 24. Onlar, sanat ve edebiyatta realizmin mümkün olmadýðýný ileri sürdüler; onlara göre, insan, dýþ evreni olduðu gibi deðil, duyduðu gibi yansýtýr. Bu duyuþ ve anlatýþ da sanatçýdan sanatçýya deðiþir. Dýþ evrenin, insan prizmasýndan geçerek yansýmasý sözüyle anlatmak istedikleri budur. Bu þairler, þiirde anlam açýklýðýna karþý çýktýlar, onu düzyazý için gerekli saydýlar. Bu parçada onlar diye söz edilen sanatçýlarýn baðlý olduðu sanat akýmý aþaðýdakilerden hangisidir? A) Parnasizm B) Klasisizm C) Romantizm D) Sembolizm E) Sürrealizm 5
25. Uzun sulardan tirenler kalkýyor Islak bir istasyona iniyorum akþamlarý Adým baþýnda bir gaz te ölüsü Bozuk bir þemsiye gibi kapanýyor gün Bu parça için aþaðýdakilerden hangisi söylenemez? A) Uzun sulardan sözü ile mecazlý anlatýma baþvurulmuþtur. B) Ölçü ve uyak kullanýlmamýþtýr. C) Satirik þiire örnektir. D) Benzetme sanatýna yer verilmiþtir. E) Tasvirci ve gerçeküstücü bir anlatýma sahiptir. 27. Fecr-i Âti topluluðu, aþaðýdakilerden hangisini amaçlamamýþtýr? A) Batý yý günü gününe izleyerek edebi çalýþmalara Batý daki geliþmeler ýþýðýnda yön vermeyi B) Genç sanatçýlarýn yetiþmesini saðlamak için zengin bir kütüphane kurmayý C) Batý daki birçok eseri Türkçeye kazandýrmak için dil komisyonu oluþturmayý D) Edebiyat ve düþünce konularýnda konferanslar vererek halký eðitmeyi E) Þiirde parnasizmin tüm özelliklerini uygulamayý 26. Bu edebiyat topluluðu üyelerinin ortak özellikleri, þiire aruzla baþlamýþken daha sonra özellikle Ziya Gökalp in yönlendirmesiyle hece ölçüsünün esas alýnmasýný savunmalarýdýr. Gerçekçi bir memleket edebiyatýný savunmalarýna karþýn romantik bir memleketçilikten öteye geçememiþlerdir. Bu edebiyat topluluðu Milli Edebiyat döneminde ve Cumhuriyet in ilk yýllarýnda þiire egemen olmuþtur. Bu parçada sözü edilen edebiyat topluluðu, aþaðýdakilerden hangisidir? A) Fecr-i Âti B) Beþ Hececiler C) Yedi Meþaleciler D) Maviciler E) Garipçiler 28. Þinasi nin 1862 de kurup tek baþýna yayýmladýðý Tasvir-i I Efkâr, birçok Tanzimat yazarýnýn çalýþtýðý gazete olacaktýr. Ayrýca, Ali Suavi nin çýkardýðý Muhbir, Recaizade Ekrem in II III baþyazarý olduðu Hürriyet, Ahmet Mithat ýn Tercüman-ý IV Hakikat adlý gazetesi, Teodor Kasap ýn Diyojen i... boyutlarýnýn küçüklüðüne, sürümlerinin azlýðýna karþýn düþünce V yaþamýmýzda sanýldýðýndan çok fazla etkili olmuþtur. Bu parçada numaralanmýþ adlardan hangisi, bir bilgi yanlýþýna yol açmýþtýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 6
29. Yenileþme döneminde öykü ve romanýn yanýnda Türk edebiyatýna giren türlerden biri de edebiyat eleþtirisidir. Aþaðýdakilerden hangisi, Tanzimat (yenileþme dönemi) edebiyatýnda, sözü edilen türe ait bir eser deðildir? A) Takdir-i Elhan B) Edebiyat ve Hukuk C) Zemzeme önsözü D) Tahrib-i Harabat E) Takip 31. Abdülhak Hâmit Tarhan, Tanzimat tiyatrosunun en verimli isimlerindendir. (I) Tiyatro türündeki ilk eseri, Macera-yý Aþk týr. Bunu, Sabr ü Sebat, Ýçli Kýz ve Duhter-i Hindu izler. (II) Hâmit, tiyatrolarýnýn bazýlarýný düzyazýyla bazýlarýný da nazýmla yazmýþtýr. (III) Tiyatrolarýnda sosyal fayda ilkesine baðlý kalmýþtýr. (IV) Baþlangýçta tiyatro tekniðine oldukça uyan Hâmit, sonralarý tiyatrolarýný okunmak için yazmýþtýr. (V) Dili oldukça aðýrdýr, yabancý sözcüklerle doludur. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde bilgi yanlýþý vardýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 30. 1870 ten sonra uzun hikâye ve kýsa roman arasý eserler yazmýþ, 1874 te de Monte Kristo dan esinlenerek ilk romanýný kaleme almýþ olan sanatçý, roman okuru yetiþtirmek için çok çaba harcamýþtýr. Bunun için dönemin ihtiyaçlarý çerçevesinde her konuyu, olasý etkilere ve modalara açýk bir tutumla romanlarýnda iþleyerek popüler roman çýðýrýnýn ilk temsilcisi olmuþtur. Daðýnýk kurgusu, anlatýmý, ikide bir okura öðüt verecek ölçüde kendini romanda hissettirmesi gibi eksikliklerine raðmen yenileþme döneminde Türk romanýna katkýda bulunmuþtur. Bu parçada sözü edilen sanatçý, aþaðýdakilerden hangisidir? A) Ahmet Mithat Efendi B) Recaizade Mahmut Ekrem C) Samipaþazade Sezai D) Hüseyin Rahmi Gürpýnar E) Ahmet Rasim 32. Edebiyat-ý Cedide þiirinde sembolizm ve parnasizm akýmlarýnýn etkileri görülür. Bu yolla þiirde yeni bir duygu, hayal I ve estetik anlayýþý oluþturulur. Batý edebiyatýnda geliþen sone, terzarima gibi nazým biçimleri kullanýlýr, ayrýca klasik II þiirin nazým biçimlerinden biri olan müstezat deðiþtirilerek III serbest müstezat adý verilen bir nazým biçimi oluþturulur. IV Þiirde bu geliþmeler olurken roman alanýnda önemli bir V geliþme olmamýþtýr. Bu parçadaki bilgi yanlýþýnýn giderilmesi için aþaðýdaki deðiþikliklerden hangisi yapýlmalýdýr? A) I.nin yerine realizm ve romantizm getirilmeli B) II.nin yerine kýta ve murabba getirilmeli C) III.nün yerine kaside getirilmeli D) IV.nün yerine bent getirilmeli E) V.nin yerine tiyatro getirilmeli 7
33. Aþaðýdakilerin hangisinde, yazar-eser-tür eþleþtirmesinde yanlýþlýk yapýlmýþtýr? A) Tevfik Fikret Haluk un Defteri þiir B) Cenap Þahabettin Hac Yolunda gezi C) Halit Ziya Uþaklýgil Kýrk Yýl aný D) Mehmet Rauf Siyah Ýnciler roman E) Hüseyin Cahit Yalçýn Hayal Ýçinde roman 36. 18. yüzyýlýn en önemli eseri ve Türkçe mesneviler arasýnda Leyla vü Mecnun a denk bir þaheser sayýlan Hüsrev ü Þirin, tasavvufi aþký konu edinen alegorik bir mesnevidir. Þeyh Galip in bu eseri yazma amacý, Nabi nin Hayrabat ýndan daha güzel bir eser yazýlabileceðini göstermektir. Bu parçadaki bilgi yanlýþý, aþaðýdaki deðiþikliklerin hangisiyle giderilebilir? A) 18. yüzyýl yerine 19. yüzyýl yazýlarak B) Hüsrev ü Þirin yerine Hüsn ü Aþk yazýlarak C) Þeyh Galip yerine Þeyhi yazýlarak D) Hayrabat yerine Hayriyye yazýlarak E) Nabi yerine Nef i yazýlarak 34. Milli Edebiyat akýmýný baþlatanlar, ---- çýkardýklarý ---- dergisiyle ----, Ali Canip Yöntem ve Ziya Gökalp tir. Bu akýmýn baþlýca özellikleri, dilde yalýnlýk, halk edebiyatýnýn þiir biçimlerinden yararlanma, hece ölçüsünü kullanma, konu seçiminde yerlilik olarak özetlenebilir. Bu parçada boþ býrakýlan yerlere, aþaðýdakilerden hangisi sýrasýyla getirilmelidir? A) Manastýr da Sebilü r Reþad Yakup Kadri B) Ýstanbul da Þehbal Mehmet Akif C) Selanik te Genç Kalemler Ömer Seyfettin D) Ýzmir de Hüsn ve Þiir Halide Edip E) Ankara da Dergâh Yahya Kemal 35. Bakkal mýsýn teraziyi neylersin Ýþin gücün yoktur gönül eylersin Kulun günahýný tartýp neylersin Geçiver suçundan bundan sana ne Bu dizeler, tasavvufi düþünceleri alay edermiþ gibi iþleyen ---- nazým türüyle yazýlmýþ bir þiirden alýnmýþtýr. Yukarýda boþ býrakýlan yere, aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) rubai B) nefes C) þathiye D) þarký E) tuyuð 37. I. Grup II. Grup I. Müstezat Tek dize II. Kýta Mesnevi III. Orta nesir Ziyade IV. Ýran edebiyatý Hicviye V. Azade Beyit Yukarýda I. grupta verilen terimlerden hangisi, II. grupta verilenlerden biriyle iliþkilendirilemez? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 8
38. Tam bir kaside çeþitli bölümlerden oluþur. Bunlardan biri, ----. Yukarýda verilen bilgiye göre boþ býrakýlan yere, aþaðýdakilerden hangisi getirilebilir? A) çoðu kez kasideye adýný veren hicviye bölümüdür B) asýl konuya giriþi saðlamak için yazýlan girizgâh bölümüdür C) kasidenin sunulduðu kiþinin özelliklerinin abartýlý bir övgüyle anlatýldýðý mersiye bölümüdür D) þairin kendisini övdüðü dizelerden oluþan methiye bölümüdür 40. Aþaðýdakilerden hangisi, Orhun Yazýtlarý yla ilgili yanlýþ bir bilgi içermektedir? A) Göktürklerin siyasal, toplumsal, ekonomik yaþamlarýyla ilgili bilgiler içerir. B) Tonyukuk, Bilge Kaðan, Kül Tigin adlarýna dikilmiþtir. C) Ýlk olarak Danimarkalý dil bilgini Thomsen tarafýndan okunmuþtur. D) Türkçenin yazýlý bu ilk örneði, Ýslamiyet e geçiþ döneminin özelliklerini taþýr. E) Göktürk alfabesiyle yazýlmýþ olduðu için bu yazýtlara Göktürk Yazýtlarý da denir. E) kasidenin sunulacaðý kiþi için yakarýþta bulunulan nesib bölümüdür 39. Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlýþý vardýr? A) Bereket, kýz kaçýrma, ölüp dirilme gibi konularýn iþlendiði köy seyirlik oyunlarý, köylüler tarafýndan köylüler için oynanan anonim ürünlerdir. B) Ortaoyununun esas kahramanlarý Piþekâr ile Kavuklu dur; ancak bu oyunlarda Zenne, Tuzsuz Deli Bekir ve Frenk gibi ikincil kahramanlara da yer verilebilir. C) Deriden yapýlan insan, hayvan ve eþya þekillerinin gölgelerinin perde üzerine düþürülmesi, Karagöz oyununun esasýný oluþturur; perde arkasýnda bulunan ve hayali diye adlandýrýlan kiþi bu þekilleri hareketlendirip seslendirir. 41. I. Ayný konuyu iþlemeleri II. Dörtlüklerle yazýlmalarý III. Aruz ölçüsünün kullanýlmasý IV. Didaktik nitelik taþýmalarý V. Hakaniye lehçesiyle yazýlmalarý Yukarýdakilerden hangileri Kutadgu Bilig, Atabetü l Hakayýk, Divan-ý Hikmet in ortak özelliðidir? A) I. ile II. B) I. ile V. C) II. ile III. D) III. ile IV. E) IV. ile V. D) Ortaya çýktýklarý ilk dönemlerde doðaçlama oynanan Karagöz ve ortaoyununda, türler benimsendikçe, ezberlenmiþ yazýlý metinlere baðlý kalarak oynama alýþkanlýðý geliþmiþtir. E) Meddah tek kiþilik oyundur; meddahýn baþarýsý, öyküsünü anlattýðý kiþinin ses ve davranýþlarýný taklit derecesiyle orantýlýdýr. 9
42. Son yýllarda televizyonlarda dinleyicilerin de katýldýðý tartýþma programlarý yapýlýyor. Seyirciler arasýnda dolaþan mikrofon, program sunucusunun söz hakký verdiði kiþilerin, konuyla ilgili görüþlerini taþýyor ekrana. Bu parçada sözü edilen sözlü anlatým türü, aþaðýdakilerden hangisidir? A) Söylev B) Forum C) Mülakat D) Sempozyum E) Konferans 45. Aþaðýdakilerin hangisinde bilgi yanlýþý vardýr? A) Ýskendername: Ýskender in maceralarýný anlatan bir mesnevidir. Ahmedi tarafýndan yazýlmýþ, Bayezýt ýn oðlu Emir Süleyman a sunulmuþ olan bu esere manzum bir Osmanlý tarihi de eklenmiþtir. B) Harname: Þeyhi nin, kendisine týmar olarak verilen köyü almaya giderken baþýna gelenleri arz etmek için yazdýðý alegorik bir eserdir. Manzum fabl türünün edebiyatýmýzdaki ilk örneklerindendir. C) Mecalisü n Nefais: 14.-15. yüzyýlda Gülþehri tarafýndan yazýlan çeviri niteliðinde bir eserdir. Eserde, hüthüt kuþunun rehberliðinde kuþlarýn doðruyu aramasý tasavvufi bir içerikle anlatýlýr. D) Keþfü z Zünun: 17. yüzyýl bilimadamlarýndan Kâtip Çelebi tarafýndan yazýlmýþ bir bibliyografya kitabýdýr. 15 bine yakýn eser hakkýnda bilgi içermektedir. E) Tazarruname: 15. yüzyýlda Sinan Paþa tarafýndan kaleme alýnmýþ tasavvufi içeriðe sahip bir eserdir. Süslü nesir tarzýnýn ilk örneklerindendir. 43. Aþaðýdakilerden hangisi, romaný biyografiden ayýran en belirleyici özelliktir? A) Kurmacaya dayalý olmasý B) Uzun bir ön hazýrlýk gerektirmesi C) Daha az sayýda insaný ele almasý D) Çok daha uzun yazýlabilmesi E) Gerçekliði tüm ayrýntýlarýyla ortaya koymasý 44. ----, kim ne derse desin an ýn geleceðe taþýnmasýdýr. Bir baþka söyleyiþle, an ýn veya an larýn ölümsüzleþtirilmesi, sonsuza aktarýlmasýdýr. Bu bakýmdan fotoðrafa benzer. Deklanþöre basýldýðý dakikanýn donmasý gibi an ýn yakalanýp iletilmesidir. Bu parçada boþ býrakýlan yere, aþaðýdakilerden hangisi getirilebilir? A) Deneme B) Günlük C) Röportaj D) Biyografi E) Otobiyografi 46. (I) Yunus Emre, XIII.-XIV. yüzyýllarda yaþamýþtýr. (II) Risaletü n Nushiyye (Öðütler Kitabý) adlý bir mesnevisi vardýr. (III) Bugün Yunus Emre Divaný adýyla bilinen eseri, ölümünden sonra baþkalarý tarafýndan düzenlenmiþtir. (IV) Tasavvufi aþk, evrensel insan sevgisi, kardeþlik... temalarýný iþlemiþtir. (V) Aruz ölçüsünü kullanmayan Yunus Emre, böylelikle hece ölçüsünün benimsenip yerleþmesini saðlamýþtýr. Bu parçada numaralanmýþ cümlelerin hangisinde bir bilgi yanlýþý vardýr? A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 10
47. Ölüm uzak balkonundan yýldýzlarýn Aðarýrken Edirne eteklerinde Bu dizelerle, I. eylül yüzünde II. dalgýnlýðý III. ayýþýðý çizerdi IV. kan tutan ince kýzlarýn söz öbekleri kullanýlarak sarma uyak düzeninde anlamlý bir dörtlük kurulmak istense, son iki dize aþaðýdakilerden hangisiyle oluþturulabilir? 50. Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde verilen bilgi yanlýþtýr? A) Orhan Kemal de Yaþar Kemal de çoðu yapýtýnda Çukurova yý mekân olarak seçmiþtir. B) Nedim ve Karacaoðlan, aþký konu almýþ þairlerdir. C) Orhan Pamuk da Oðuz Atay da postmodern romanýn önemli temsilcileridir. D) Ruþen Eþref de Hamdullah Suphi de deneme alanýnda önemli eserler vermiþtir. E) Sebk-i Hindi ve Mahallileþme, Divan edebiyatýnda görülen iki þiir tarzýnýn adlarýdýr. A) I. ile III. B) II. ile IV. C) II. ile III. II. ile IV. III. ile I. IV. ile I. D) III. ile I. E) IV. ile I. II. ile IV. II. ile III. 48. Aþaðýdakilerin hangisinde uyak türü ötekilerden farklýdýr? A) Sen yalnýz türkünü söylemeye bak Karanlýkta çýkan ses daha berrak B) Nedim in gözünden ýrak o dilber Rüyada görülen bahara benzer C) Mecnun u, Leyla sý vuslatýnda Kim yalnýz deðil ki hayatýnda 51. Ahmet Hamdi Tanpýnar Bursa da Zaman, Abdullah Efendi nin Rüyalarý, Huzur, Beþ Þehir gibi farklý türlerde kaleme aldýðý eserleriyle tanýnmýþtýr. Bu cümlede, aþaðýdaki metin türlerinden hangisine örnek yoktur? A) Roman B) Mensur þiir C) Hikâye D) Deneme E) Þiir D) Baþýma ne dertler açtýðý halde Bir kerre karar kýldýk bu hayalde E) Kýrk yýlda bir fakirin gönlünü etsen Ne olur hep böyle güneþli gitsen 49. ---- önemli yapýtlarýndan biri olan Yorgun Savaþçý ile Samim Kocagöz ün ---- adlý yapýtý, Türk edebiyatýnda Milli Mücadele yi baþarýyla yansýtan romanlardandýr. Bu cümlede boþ býrakýlan yerlere, sýrasýyla aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Orhan Kemal in Yeþil Gece B) Yaþar Kemal in Çalýkuþu C) Kemal Tahir in Kalpaklýlar D) Rýfat Ilgaz ýn Acýmak E) Attilâ Ýlhan ýn Kavak Yelleri 52. Bu romanda yazar, Anadolu nun Kurtuluþ Savaþý yýllarýndaki hüzünlü tablosunu çizer. Roman kahramanýnýn kiþiliðinde ortaya serdiði iç hesaplaþmayla Anadolu nun geri kalmýþlýðýndan Osmanlý aydýnýný sorumlu tutar. Bu nedenle söz konusu eser, edebiyatýmýzda ilk tezli romanlardan sayýlýr. Bu parçada sözü edilen yazar ve romaný, aþaðýdakilerin hangisinde verilmiþtir? A) Halit Ziya Aþk-ý Memnu B) Halide Edip Sinekli Bakkal C) Yakup Kadri Yaban D) Namýk Kemal Ýntibah E) Mehmet Rauf Eylül 11
53. Duyguyu, düþünceyi ve hayali ustalýkla kaynaþtýran ----, þiirlerinde tarih, Ýstanbul, aþk, doða, deniz, ölüm ve sonsuzlukla ilgili duygularýný iþlemiþtir. Türkçeyle aruz ölçüsünü uyumlu bir biçimde kaynaþtýrmýþ ve Türk edebiyatýnda aruzun son önemli temsilcisi olarak ün yapmýþtýr. Ýç uyuma çok önem vermiþ, þiirlerini titiz bir iþçilikle oluþturmuþtur. Bu parçada boþ býrakýlan yere, aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Ahmet Haþim B) Mehmet Emin Yurdakul C) Faruk Nafiz Çamlýbel D) Yahya Kemal Beyatlý E) Necip Fazýl Kýsakürek 55. ----, Cumhuriyet dönemi tiyatrosuna yön veren oyun yazarlarýndandýr. Saðlam dili, geliþmiþ tekniði ile dikkat çeker. Konularýný çoðunlukla Anadolu medeniyetlerinin engin tarihinden ve mitolojisinden alýr. Ben Anadolu, Akad ýn Yayý gibi yapýtlarýnda mitolojiden; Hasan Sabbah, Mithat Paþa gibi yapýtlarýnda tarihten esinlenir. Eserlerinde Türkiye nin yakýn tarihini de konu edindiði görülür. Birçok ödüle layýk görülen sanatçý ilk olarak, Midasýn Kulaklarý ile Sinema ve Tiyatro Derneði birincilik ödülünü almýþtýr. Bu parçada boþ býrakýlan yere aþaðýdakilerden hangisi getirilmelidir? A) Turan Oflazoðlu B) Ahmet Kutsi Tecer C) Güngör Dilmen D) Refik Erduran E) Ahmet Muhip Dýranas 54. Elinde Bursa çakýsý Boynunda kýrmýzý yazma Deðnek soyarsýn akþama kadar Fulya tarlasýnda Ben sana hayran Sen cama týrman Bu dizeler, Orhan Veli þiirinin aþaðýdaki özelliklerinden hangisine örnek gösterilemez? A) Þiirde ölçüyü, uyak düzenini kaldýrýp serbest nazým yöntemiyle yazma B) Þairane söyleyiþ yerine saf ve yalýn anlatým kullanma C) Kýsa ve alaycý, gündelik sözlerle þiir yazma D) Küçük, sýradan insanýn dünyasýný þiire katma 56. Eðer okursanýz Karamazov Kardeþler de, en koyu günah katmanlarýnýn altýnda bulunabilecek insanca ýþýða; Kral Oidipus ta, hatalarý nedeniyle kendisini baþkalarýný yönetmeye artýk layýk görmeyen insanoðlunun trajedisine ve erdemine; Faust ta, þeytan simgesi aracýlýðýyla, insanoðlunun yaþamý boyunca kendi vicdanýna karþý verdiði amansýz savaþa; Hamlet in kiþiliðinde de yüce deðerlere gönül veren, ama çabalarýnda kararlý olmayan bir soylunun dramýna tanýklýk edersiniz. Aþaðýdakilerden hangisi, bu parçada anýlan eserlerin yazarlarýndan biri deðildir? A) Dostoyevski B) Goethe C) Sophokles D) Victor Hugo E) Shakespeare E) Toplumsal bilinç yaratmak için yergi þiiri yazma 12