İSG Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yaşanan Sorunlar Ali TURAN CMSE Certified Machinery Safety Expert A Sınıfı İG Uzmanı, İSG Eğitmeni
Yasal Süreç İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği: RG 09.12.2003/25311 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: RG 30.6.2012 /28339 Risk Değerlendirme Yönetmeliği: RG 29.12.2012 /28512
Sonuç 1360+1886+1730+1970= 6946 Çalışan
Meslek Hastalıklarında Durum Nedir?
Neden Risk Değerlendirmesi Yapıyoruz.
Kabul Edilebilir Risk Nedir?
Risk Değerlendirmesi- İş Nedir? Yapılan işi tanımla, işin yapıldığı yeri tanımla Yapılan işte kullanılan ekipmanlar nelerdir? Kullanılan maddeler nelerdir? Çalışma pozisyonu
Risk Değerlendirmesi-Tehlikeler Nelerdir Yapılan işten kaynaklı, Bulunduğu ortamdan kaynaklı, Kullanılan ekipmandan kaynaklı, Duruş ve pozisyondan kaynaklı Tehlikeler nelerdir
Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini
Risk Risk Değerlendirme Yönetmeliği: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini
Olasılık Tehlikenin ortaya çıkma olasılığı: Alınan tedbirler Tedbirlerin etkinlik derecesi Geçmişte yaşanan kazaların sıklığı Bakım performansı Satın alma standardı Davranışlar: Riskli davranış oranı, güvenli davranma kültürü? Yönetim Tutumu?
Şiddet Şiddetin derecesini etkileyen faktörler Mekanik bariyer ve kalkanlar Kişisel koruyucular Yangın algılama-söndürme sistemleri Kimyasal döküntülerine müdahale İlkyardım organizasyonu Acil durum hazırlıkları
Risk Değerlendirmesi-Tehlikeler Ortaya çıkarsa ne olur? Kimler nasıl zarar görür?
Tehlikenin ortaya çıkma ihtimali nedir?
Tehlikeye maruz kalma sıklığı nedir? İşi ne sıklıkta yapmaktadır?
Tehlike ortaya çıkarsa etkisi ne olur?
Riskin büyüklüğü nedir? Risk kabul edilebilir düzeyde mi?
Mevcut önlemler nelerdir? Alınan önlemler yeterli ve etkin mi?
İlave alınması gereken önlemler nelerdir?
Bu riskin yönetimini kim yapacak? Aksiyon gerekiyorsa kim yapacak ne zaman bitecek?
Aksiyon sonrası ve riskin yönetilmesi durumunda risk seviyesi ne olur- Risk Kabul edilebilir düzeyde midir?
İşi daha basitleştirmiş olsak Tehlikeler Tehlikeyi kontrol altında tutabilmem için ne yapmam gerekir? Hangi önlemleri almam lazım? Kaynak gazları Lokal aspirasyon sistemi kurulmalı Maske verilmeli ( kaynak gazlarının zararlarını önlemeye karşı) Maruziyet ölçümü yapılmalı Eğitim (kaynak gazlarının zararlarından korunmaya yönelik) Uyarı işareti (kaynak gazlarının zararlarını ve maske kullanmanın zorunluluğunu belirten) Aylık denetim
Örnek Kaynak İşi Yapılan Değerlendirmeler Tehlikeler - Önlemler Eğitim alınmaması- Eğitim verilecek Dikkatsiz çalışma- dikkatli çalışılması konusunda çalışanlar uyarılacak Uyarı işaretlerinin olmaması- uyarı işaretleri konacak İş kazası tehlikesi- iş kazasına karşı önlem alınacak Topraklama ölçümlerinin yapılmaması- yılda bir kez topraklama ölçümü yapılacak Talimat olmaması- talimatlar hazırlanacak Pano önlerinde paspas olmaması- pas pas konacak Kişisel koruyucu kullanmama- KKD ler verilecek Koruyucuların olmaması- Koruyucular takılacak Bunlar TEHLİKE midir?
Risk Kabul edilebilir düzeye indi mi?
Kaynak işlerindeki tehlikeler 1-Elektrik 2-Elektromanyetik Alan 3-X ve gama ışınlarına maruziyet 4-Sıcak kıvılcım (Yangın, patlama ) 5-Kaynakta kullanılan basınçlı tüplerden kaynaklı tehlikeler 6-Kaynak yapılan mekan koşulları ( atmosferik şartlar, patlayıcı ortam vb.)
Kaynak işlerindeki tehlikeler 7-Kaynakta oluşan gazlar/ duman/ toz 8-Mekanik etmenler(gürültü vs.), 9-Sıcak parçalarla temas, 10- Ergonomi (Statik ağır işlerde tekrarlayıcı zorlanmalardan kaynaklanan incinmeler uygunsuz çalışma sonucu kas iskelet sistemi rahatsızlıkları, ağır metal parçaların kaldırılması sırasında yorucu fiziksel iş yüklenmesi, kas gerginliği ve ellerde zorlanma 11-Kapalı alanda kaynak çalışması
Risk Değerlendirme Ekibinde kimler bulunuyor? İş veren bulunuyor mu? İşyeri hekimi bulunuyor mu? Çalışan temsilcisi veya çalışanlar katılıyor mu?
Risk değerlendirmesinden İşverenin haberi var mı? Aksiyon alınıyor mu? Aksiyonlar işe yarıyor mu? Verilen eğitim işe yaramış mı? KKD kullanılıyor mu? Etkin mi? Koruyucular tehlikeli bölgeye ulaşmayı engellemiş mi?
Kabul edilebilir risk seviyesi Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesini,
Risk Değerlendirme Metodolojileri- Kantitatif Olasılık Şiddet 1 2 3 4 5 1 Çok hafif 1 Düşük 2 Düşük 3 Düşük 4 Düşük 5 2 Düşük 2 Düşük 4 Orta 6 Orta 8 Orta 10 3 Düşük 3 Orta 6 Orta 9 Orta 12 Orta 15 4 Düşük 4 Orta 8 Orta 12 Yüksek 16 Yüksek 20 5 Düşük 5 Orta 10 Orta 15 Yüksek 20 ÇOK YÜKSEK 25
Risk Seviyesi Önlemler Anlamsız 1 Düşük risk (tolere edilebilir) Orta dereceli risk 6,8, 9, 10, 12 Yüksek dereceli risk 15, 16, 20 Tolere edilemez 25 2,3,4,5, Önlem almaya ve kayıt tutmaya gerek yok. Ek kontrol gerekmiyor.mevcut kontrollerin uygulanıp uygulanmadığının takibi gerekir. Riski azaltmak için çaba gerekli.incelemenin maliyeti dikkatle ölçülmeli.ciddiyet derecesinin yüksek olduğu yerler için ileri değerlendirmeler gerekli olabilir. Risk azaltılmadan çalışmaya başlanılmaz.risk kaynakları daha az riskli yöntemlerle değiştirilmelidir.acil önlem paketleri devreye sokulmalıdır. Risk tolere edilebilir düzeye getirilene kadar işe başlanmaz.riski azaltmak mümkün değilse iş yasaklanmalıdır.
Kabul Edilebilir Risk Düzeyi 5 ve daha düşük sayılar kabul edilebilir demektir? Kontrol tasarımı yapıldıktan sonra 5 in üzerinde bir rakam çıkarsa kabul edilebilir düzeye gelmiş sayılmaz
Risk Değerlendirme Metotları Ne İşe Yarıyor? Matriks Kinney Diğerleri Hangisi daha iyi?
Risk Değerlendirme Metodolojileri- Kantitatif Olasılık Şiddet 1 2 3 4 5 1 Çok hafif 1 Düşük 2 Düşük 3 Düşük 4 Düşük 5 2 Düşük 2 Düşük 4 Orta 6 Orta 8 Orta 10 3 Düşük 3 Orta 6 Orta 9 Orta 12 Orta 15 4 Düşük 4 Orta 8 Orta 12 Yüksek 16 Yüksek 20 5 Düşük 5 Orta 10 Orta 15 Yüksek 20 ÇOK YÜKSEK 25
Olasılık Değeri Kinney Metodu Risk Değeri Hesap Tablosu ŞANS Zararın Gerçekleşme Olasılığı 0.2 Frekans değeri FREKANS Tehlikeye Zaman İçinde Maruz Kalma Tekrarı 0.5 Şiddet Değeri ŞİDDET İnsan veya Çevre üzerinde oluşacak tahmini hasar 100 10 Beklenir, Kesin 10 Hemen Hemen Sürekli (1 Saatte birkaç kez) 100 Birden fazla ölümlü kaza 6 Yüksek, Oldukça Mümkün 6 Sık (Günde Bir veya Birkaç Defa) 40 Öldürücü kaza 3 Olası 3 Ara Sıra (Haftada Bir veya Birkaç kez) 15 Kalıcı hasar, yaralanma, iş kaybı 1 Mümkün, fakat düşük 0.5 Beklenmez fakat mümkün 2 Sık Değil (Ayda bir veya Birkaç kez) 1 Seyrek (Yılda birkaç kez) 7 Önemli hasar, yaralanma 3 Küçük hasar, yaralanma 0.2 Beklenmez 0.5 Çok Seyrek Yılda bir veya daha seyrek 1 Ucuz atlatma
Risk Bileşenleri
HAZOP Sapma Matrisi Rehber kelimeler Fazla Az Hiç Ters Parçası Kadar İyi Den Başka Akış Yüksek Akış Düşük Akış Akış Yok Akış Yönü Ters İçeriği Kaybetmek Basınç Yüksek Basınç Düşük Basınç Vakum Kısmi Basınç Sıcaklık Yüksek Sıcaklık Düşük Sıcaklık Kryogenik Seviye Yüksek Seviye Düşük Seviye Seviye Yok İçeriği Kaybetmek Konpozisyon veya Durum İlave Faz Kayıp Faz Durumun Değişmesi Yanlış İçerik Kirleten Yanlış Materyal Reaksiyon Yüksek Reaksiy on Oranı Düşük Reaksiy on Oranı Reaksiyon Yok Ters Reaksiyon Eksik Reaksiyon Yan Etki Yanlış Reaksiyon Zaman Çok Uzun Çok Kısa Yanlış Zaman Sıra Adım Çok Geç Adım Çok Erken Geriye Kalan Adım Geriye Kalan Adımın Parçası Ekstra Eylem Dahil Olması Yanlış Eylem Almak
Risk Değerlendirmesi Ne İşe Yarıyor
Tek Fark Riskin Büyüklüğünü görmek için Önceliklendirmeyi sağlamak Önemli riskleri ayırt etmek Mevcut Durumunuzu Görmek için
Uyarılar Talimatlar İş izinleri Eğitim Acil durum planları Olasılık Şiddet TEHLİKE Mühendislik İdari önlemler KKD Acil durumlara hazırlık
Kazaya giden yol Olayın akış yönü KÖK Yönetim felsefesi, Politika ve prosedürler KOLAYLAŞTIRICI Makine Malzeme Metod Davranış (4M) GÖRÜNÜR Makine veya davranış kaza Araştırmanın akış yönü