İÇİNDEKİLER Önsöz... iii İçindekiler v Tablolar Listesi vii Şekiller Listesi... ix Grafikler Listesi. ix I.GİRİŞ 1 II. SORUN.7 III. NİÇİN KENT ENSTİTÜLERİ PROJESİ.. 10 IV. TÜRKİYE NİN EĞİTİM HARİTASI.12 Var Olan Durumu Betimlemek: Türkiye Nüfusunun Genel Eğitim Durumu.. 12 Türkiye deki Nüfus ve Eğitim Kademeleri Arasındaki İlişki 24 A.OKULÖNCESİ EĞİTİM. 31 B.İLKÖĞRETİM. 35 İlköğretimden Ortaöğretime Geçiş.. 37 C.ORTAÖĞRETİM. 40 Genel Ortaöğretim... 42 Mesleki- Teknik Ortaöğretim.. 43 D.YÜKSEK ÖĞRETİM. 45 E. YAYGIN EĞİTİM. 55 F.HANE HALKI BÜTÇESİNDEN EĞİTİM HARCAMALARINA AYRILAN PAY 57 V. TÜRKİYE DE İŞSİZLİK DURUMU. 64 Türkiye nin İşsizlik Haritası. 66 VI. TÜRKİYE DE GÖÇ OLGUSU. 71 Türkiye de İç Göç 78 Türkiye de Köyden Kente Göçün Nedenleri. 85 Köyden Kente Göç Edenlerin Yaşadığı Sorunlar 86 Türkiye nin Kentleşme ve Gecekondulaşma Tarihi. 88 Gecekonduların Varoşlara Dönüşmesi 96 Gecekondu ve Varoşların Olumsuz Etkileri 98 VII. KAMUOYUNDA KÖY KENT SORUNLARI.101 Kentlerde Örgün Eğitim Çalışmaları Dışında Çalışmalar Yapılmakta mıdır?... 111 vii
Türkiye de Halk Eğitimi ile İlgili Sorunlar 113 Sivil Toplum Örgütlerinin Çalışmaları 114 Milli Eğitim Bakanlığı Dışındaki Bakanlıkların Çalışmaları 116 Üniversitelerin Çalışmalarından Bazı Örnekler 117 Diğer Çalışmalar. 118 VII. ÖNERİLEN MODEL NEDİR?... 121 Kent Enstitülerinin Amaçları... 122 Kent Enstitüleri Modeli nin Hedef Kitlesi 124 Kent Enstitüleri Modeli nin Uygulama Bölgeleri.. 125 Kent Enstitüleri Modeli nin Çalışma Mekanı Sorunu 125 Kent Enstitüleri Modeli nin Personel Sorunu.. 125 Kent Enstitüleri Modeli nin Finansman Sorunu. 126 IX. KENT ENSTİTÜLERİ MODELİNİN ÖRGÜT ŞEMASI.. 126 Kent Enstitüsü Projesi Eğitim Alanları.. 128 Kent Enstitüleri Modeli nin Uygulama Aşamaları.. 130 Kent Enstitüleri Modeli nin Çalışma İlkeleri.. 131 Kent Enstitüleri Modeli nin Eğitim- Öğretim Süreci. 132 X. SONUÇ VE ÖNERİLER.. 134 XI. EKLER... 137 Proje Örnekleri 137 Eğitim Düzeyinin Yükseltilmesi. 137 Meslek ve Beceri Edindirme Projesi.. 137 Hazır Giyim Kursu. 138 Sağlıklı Yaşam Düzeyini Yükseltme Projesi 138 Sosyal ve Kültürel Yaşam Düzeyinin Yükseltilmesi.. 139 Kent Enstitüleri Projesi nde Görev Alacak Kuruluşlar ve Sivil Toplum Örgütleri. 139 XII. KAYNAKÇA 140 RESİMLER. 143 viii
TABLOLAR LİSTESİ Sayfa No Tablo 1: Bazı Ülkelerdeki Yetişkin Nüfusun Okur-yazarlık Oranları 13 Tablo 2: Türkiye deki Okuryazar Oranının Yıllara ve Cinsiyete Göre Artış Oranları 15 Tablo 3: Türkiye de 6 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfusun Eğitim Durumu 16 Tablo 4: 2002-2003 Net Okullaşma Oranı 17 Tablo 5: Türkiye de 6 ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfusun ve Okuma Yazma Bilmeyen Nüfusun Bölgelere Dağılımı. 19 Tablo 6: Ülkelere Göre Gini Katsayıları 20 Tablo 7: İlköğretim ve Ortaöğretim Kurumlarında Burslu Öğrenci Sayısı 21 Tablo 8: Öğretim Dairelerine ve Yıllara Göre Burslu Öğrenci Sayısı.. 22 Tablo 9: Ortaöğrenim ve Yükseköğrenim Özel Öğrenci Yurtları. 23 Tablo 10: Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Hizmetleri. 23 Tablo 11: Eğitim Kurumlarının Kademelerine Göre Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayısı. 24 Tablo 12: Milli Eğitim Bakanlığı Bütçe Büyüklükleri. 25 Tablo 13: GSMH ile Konsolide Bütçenin Milli Eğitim Bakanlığı Bütçesine Oranları.. 29 Tablo 14: Çeşitli Ülkelerin Kamu Bütçesinden ve GSMH den Eğitime Ayrılan Pay 30 Tablo 15: Okulöncesi Eğitimde Okullaşma Oranı ve Eğitimden Yararlanamayan Çocuk Sayısı 31 Tablo 16: 4-5 Yaş Dönemi Okulöncesi Eğitimde Bölgelere Göre Okullaşma Oranı. 32 Tablo 17: Okulöncesi Eğitimde Bir Dersliğe ve Bir Öğretmene Düşen Öğrenci Sayısı. 33 Tablo 18: İlköğretimde Okullaşma Oranı ve Örgün Eğitimden Yararlanamayan Çocuk Sayısı?...34 Tablo 19: İlköğretimde Bir Dersliğe ve Bir Öğretmene Düşen Öğrenci Sayısı.. 35 Tablo 20: İlköğretimden Ortaöğretime Geçiş 36 Tablo 21: İlköğretimden Ortaöğretime Geçiş Oranının En ix
Düşük ve En Yüksek Olduğu İller. 38 Tablo 22: Ortaöğretimde Bölgelere Göre Okullaşma Oranı 39 Tablo 23: Ortaöğretimde Bir Dersliğe ve Bir Öğretmene Düşen Öğrenci Sayısı 40 Tablo 24: Genel Ortaöğretimde Bir Dersliğe ve Bir Öğretmene Düşen Öğrenci Sayıları. 42 Tablo 25: Mesleki ve Teknik Ortaöğretimde Bir Dersliğe ve Bir Öğretmene Düşen Öğrenci Sayısı. 43 Tablo 26: MEB ile YÖK Üniversiteler Bütçesinin GSYH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) ile Konsolide /Merkezi Yönetim Bütçe İçindeki Payları 44 Tablo 27: Bütçeden Eğitime Ayrılan Payların Yıllara Göre Dağılımı. 48 Tablo 28: Bazı Ülkelerde Yükseköğretim Kurumlarında Öğrenci Başına Yapılan Harcama. 49 Tablo 29: Ülkelerin Öğretim Üyesi / Elemanı Başına Düşen Öğrenci Sayıları 50 Tablo 30: Bazı Kamu Üniversitelerinde Bir Öğretim Üyesi İle Bir Öğretim Elemanına Düşen Ortalama Öğrenci Sayısı.. 51 Tablo 31: Bölgelere Göre Kamu Üniversitelerinde Bir Öğretim Üyesi ve Elemanı Başına Düşen Öğrenci Sayısı...52 Tablo 32: 2004 ÖSYS de Yükseköğretime En Çok Öğrenci Yerleştiren 12 il.. 53 Tablo 33: ÖSYS de Lisans Düzeyinde Üniversiteye Öğrenci Yerleştiren Liselerin Başarı Oranları 54 Tablo 34: Yaygın Eğitim Kurumları 54 Tablo 35: İllere Göre Binanın Katsayısı 56 Tablo 36: Halk Eğitimi Merkezlerince Açılan Kurslar ve Kursiyer Sayısı 57 Tablo 37: Gelire Göre Sıralı %20 lik Gruplara Göre Tüketim Harcamalarının Dağılımı: Türkiye Örneği.. 59 Tablo 38: Ülkelere Göre Öğretmenlerin Yıllık Toplam Çalışma Saatleri 60 Tablo 39: Ülkelere Göre Yıllık Öğretmen Maaşlarının Karşılaştırması. 61 x
Tablo 40: İşsizliğin Coğrafyası 68 Tablo 41: Büyüme ve İşsizlik.. 70 Tablo 42: Bazı Ülkelerde Nüfus Artış Hızı.. 72 Tablo 43: Demografik Hızlar.. 73 Tablo 44: Nüfus Artış Hızı 73 Tablo 45: Nüfus.. 75 Tablo 46: Genel Nüfus Sayımlarına Göre Nüfus Yıllık Nüfus Artış Hızı Yüzölçümü ve Nüfus Yoğunluğu 76 Tablo 47: Kent- Kır Nüfusu. 77 Tablo 48: Bölgelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu ve Yıllık Nüfus Artış Hızı.. 79 Tablo 49: Yerleşim Yerleri ve İller Arası Göç Eden Nüfus ve Oranı.. 80 Tablo 50: Yerleşim Yerleri Arasında Göç Eden Nüfus ve Oranı 81 Tablo 51: Türkiye de 2000 Yılı Göç Hareketleri. 83 Tablo 52: 1995-2000 Dönemi Net Göç Hızına Göre Göç Alan ve Göç Veren İlk Üç İlin Net Göç Hızı 92 Tablo 53: Gecekondulu Nüfusun Kentsel Nüfusa Oranı 93 Tablo 54: Ülkelere Göre Kaçak Konutların Oranı.. 94 Tablo 55: İllere Göre Binanın Kat Sayısı, 1984-2000. 95 Tablo 56: İllere Göre Binanın Kullanım Amacı 1984-2000 111 Tablo 57: Yaygın Eğitim Kurumları 112 Tablo 58: 2000 Yılında Yaygın Eğitim Kurum, Kursiyer ve Öğretmen Sayıları 129 ŞEKİLLER LİSTESİ Harita 1: Dünyadaki Okuryazarlık Oranlarının Dağılımı 14 Harita 2: Türkiye de İşsizlik Oranları. 67 Şema 1: Kent Enstitüleri Üst Kurulu ve Yürütme Kurulu 127 Şema 2: Kent Enstitüleri Eğitim Alanları.. 128 GRAFİKLER LİSTESİ Grafik 1: Türkiye Genelinde Yetişkin Okuryazar Oranı.. 12 Grafik 2: 25-64 Yaş Nüfusunun Eğitim Düzeyi Dağılımı 18 Grafik 3: Öğrenci Sayısı 25 Grafik 4: Eğitim Kademelerindeki Okul Sayısı.. 26 Grafik 5: Köy ve Kentlerdeki Öğrenci Sayısı.. 26 Grafik 6: Köy ve Kentlerdeki Derslik Sayıları 27 xi
Grafik 7: Yıllara Göre Okullaşma Oranı 28 Grafik 8: Yıllara Göre Genel Ortaöğretim ve Mesleki Teknik Ortaöğretim Öğrenci Sayıları Oranları.. 45 Grafik 9: Türkiye de ve AB Ülkelerinde Genel Ortaöğretim ve Mesleki ve Teknik Ortaöğretim Okullarının Dağılımı 45 Grafik 10: 2005 Bütçesinden Yükseköğrenime Ayrılan Pay.. 47 Grafik 11: Hane Halkı Tüketim Harcamaları. 58 Grafik 12: Nüfus Artış Hızı 74 Grafik 13: Yerleşim Yerleri Arasında Göç Eden Nüfus ve Oranları 81 Grafik 14: Bölgelerin Net Göç Hızı (%). 82 Grafik 15: Göç Etme Nedenlerine Göre İller Arası Göç Eden Nüfus Oranı (%).. 84 xii