İÇİNDEKİLER TOPRAK VE GÜBRELEME GİRİŞ... 1 1. BAHÇE TOPRAĞI NASIL OLMALIDIR... 2 1.1. Toprak Reaksiyonu... 2 1.2. Toprak Tuzluluğu... 3 1.3. Kireç... 4 1.4. Organik Madde... 4 1.5. Bünye... 5 1.6. Bitki Besin Maddeleri... 7 1.6.1. Azot ve noksanlığı... 7 1.6.2. Fosfor ve noksanlığı... 8 1.6.3. Potasyum ve noksanlığı... 10 2. TOPRAK VE BİTKİ ÖRNEKLEMESİ... 14 2.1. Toprak Örneklemesi... 14 2.2. Bitki Örneklemesi... 15 3. BAHÇE ZİRAATİNDE KULLANILAN GÜBRELER... 18 3.1. Organik Gübreler... 19 3.2. Kimyasal Gübreler... 20 4. KAYNAKLAR... 27 SULAMA GİRİŞ... 31 1. SULAMANIN GENEL PRENSİPLERİ... 32 1.1. Sulamanın Amacı ve Önemi... 32 VII
1.2. Sulama Yönünden Önemli Toprak Nemi Sabiteleri... 34 1.3. Toprak Nemini Belirleme Yöntemleri... 37 1.3.1. Elle kontrol yöntemi ile toprak neminin belirlenmesi... 37 1.3.2. Gravimetrik yöntemle toprak neminin belirlenmesi... 37 1.3.3. Tansiyometre ile toprak neminin belirlenmesi... 38 1.4. Sulama Programlaması... 39 1.4.1. A-Sınıfı buharlaşma kabı yöntemi... 41 1.5. Bitkilerin Suya Duyarlı Dönemleri... 44 2. SULAMA YÖNTEMLERİ... 46 2.1. Yüzey Sulama Yöntemleri... 47 2.1.1. Tava sulama yöntemi... 47 2.1.2. Uzun tava sulama yöntemi... 48 2.1.3. Karık sulama yöntemi... 49 2.2. Basınçlı Sulama Yöntemleri... 51 2.2.1. Yağmurlama sulama yöntemi... 51 2.2.2. Damla sulama yöntemi... 55 2.2.3. Sızdırma sulama... 58 3. SULAMA SUYU KALİTESİ... 58 4. KAYNAKLAR... 59 TARIMSAL EKOLOJİ 1. EKOLOJİDE TEMEL KAVRAMLAR... 61 2. ÇEVRE FAKTÖRLERİ... 64 2.1. İklim Faktörleri... 64 2.1.1. Işık... 64 2.1.2. Sıcaklık... 65 2.1.3. Su... 69 2.1.4. Hava... 70 2.1.5. Rüzgâr... 70 2.2. Toprak... 71 3. KAYNAKLAR... 74 PEYZAJ ALANLARDA BİTKİLENDİRME-ÇİM ALANLARIN YAPIMI VE BAKIM ÇALIŞMALARI 1. BİTKİLENDİRMEDE DİKKATE ALINACAK EKOLOJİK FAKTÖRLER... 76 1.1. İklim... 76 1.2. Toprak... 76 1.3. Topografya... 77 2. SÜS BİTKİLERİNİN ÜRETİM VE YETİŞTİRME TEKNİKLERİ... 77 2.1. Generatif (Tohumla) Üretim Tekniği... 77 2.2. Vejetatif (Çelikle) Üretim Tekniği... 79 2.3. Aşı İle Üretim... 80 2.4. Diğer Teknikler... 80 3. FİDAN DİKİMİNİN TEMEL KURALLARI... 80 VIII
3.1. Dikimin Başarıya Ulaşmasındaki Temel Koşullar... 80 3.2. Fidan Çeşitleri... 81 3.3. Dikim Öncesi Hazırlıklar... 81 3.4. Uygun Dikim Zamanı... 82 3.5. Dikim Şekilleri... 82 4. ÇİM ALANLAR... 82 4.1. Çim Çeşitleri... 83 4.1.1. Serin iklim çimleri... 83 4.1.2. Sıcak iklim çimleri... 83 4.2. Çim Alanların Yapımı... 84 4.2.1. Toprak hazırlığı... 84 4.2.2. Çimleme... 85 4.3. Bakım... 90 5. KAYNAKLAR... 93 BAHÇE BİTKİLERİNİN TANIMI VE SINIFLANDIRILMASI 1. BAHÇE BİTKİLERİNİN SINIFLANDIRILMASI... 96 1.1. Meyvelerin Sınıflandırılması... 96 1.2. Sebzelerin Sınıflandırılması... 99 1.3. Süs Bitkilerinin Sınıflandırılması... 101 2. BAHÇE BİTKİLERİ YÖNÜNDEN TÜRKİYE NİN ÖNEMİ...101 3. BAHÇE BİTKİLERİNİN EKONOMİK ÖNEMİ...102 4. BAHÇE BİTKİLERİNİN BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ...107 4.1. Çiçeğin Orijini ve Yapısı... 107 4.2. Tozlanma... 109 4.3. Döllenme... 110 4.4. Tohum... 111 4.5. Meyve... 111 5. BAHÇE BİTKİLERİNİN EKOLOJİK İSTEKLERİ...112 5.1. İklim... 112 5.1.1. Sıcaklık... 112 5.1.2. Işık... 115 5.1.3. Nem... 117 5.1.4. Rüzgâr... 118 5.2. Bahçe Bitkilerinin Özel İklim İstekleri... 118 5.3. Yer... 120 5.4. Toprak... 122 6. TOZLANMA, DÖLLENME VE MEYVE TUTUMU...122 7. BAHÇE BİTKİLERİNDE DÖKÜMLER...123 8. YAŞLANMA...124 9. PERİYODİSİTE...124 10. BAHÇE BİTKİLERİNİN ÇOĞALTILMASI...126 10.1. Generatif (Eşeyli) Çoğalma... 126 10.1.1. Tohumun yapısı... 127 IX
10.1.2. Tohumlarda aranan özellikler... 128 10.1.3. Tohum muhafazası... 130 10.1.4. Tohumlarda çimlenme ve çimlenmeyi uyarıcı uygulamalar... 131 10.2. Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltma... 133 10.2.1. Aşı ile çoğaltma... 135 10.2.2. Çelikle çoğaltma... 141 10.2.3. Daldırma ile çoğaltma... 143 11. KAYNAKLAR...144 MEYVE AĞAÇLARINDA AŞI VE BUDAMA 1. AŞI İLE ÇOĞALTMA...145 1.1. Aşı ve Amaçları... 145 1.2. Aşılamayı Etkileyen Faktörler... 146 1.3. Aşı Tipleri... 148 1.3.1. Göz aşıları... 148 1.3.2. Kalem aşıları... 149 2. MEYVE AĞAÇLARINDA BUDAMA...150 2.1. Budama ve Amaçları... 150 2.2. Budama Şekilleri... 151 2.3. Bazı Meyve Ağaçlarında Budama... 151 2.3.1. Elma... 152 2.3.2. Armut... 154 2.3.3. Ayva... 155 2.3.4. Kiraz... 155 2.3.5. Vişne... 156 2.3.6. Şeftali... 157 2.3.7. Erik... 158 2.3.8. Kayısı... 159 2.3.9. Yenidünya... 160 2.3.10. Trabzon hurması... 160 3. KAYNAKLAR...160 BİTKİ HASTALIKLARI VE MÜCADELESİ 1. SEBZE HASTALIKLARI ve MÜCADELESİ...162 1.1. Yaprakları Yenen Sebzeler... 162 1.1.1. Lahana, karnabahar... 162 1.1.1.1. Karnabahar mozaik virüsü... 162 1.1.1.2. Lahana siyah damar çürüklüğü... 162 1.1.1.3. Lahana mildiyösü... 163 1.1.2. Marul hastalıkları... 164 1.1.2.1 Marul mozaik virüsü... 164 1.1.2.2. Siyah çürüklük... 165 1.1.2.3. Sklerotinya hastalığı... 165 1.1.3. Ispanak... 166 X
1.1.3.1. Hıyar mozaik virüsü... 166 1.1.3.2. Mildiyö... 166 1.2. Kökleri Ve Yumruları Yenen Sebzeler... 168 1.2.1. Havuç... 168 1.2.1.1. Yumuşak çürüklük... 168 1.2.2. Turp... 168 1.2.2.1 Mildiyö... 168 1.2.3. Soğan... 169 1.2.3.1. Soğan sarı cücelik virüsü... 169 1.2.3.2. Soğan mildiyösü... 169 1.2.3.4. Soğan boğaz çürüklüğü... 170 1.3. Meyveleri Yenen Sebzeler... 170 1.3.1. Fasulye... 170 1.3.1.1. Fasulye mozaik virüsü... 170 1.3.1.2. Fasulye bakteriyel solgunluğu... 171 1.3.2. Bezelye... 172 1.3.2.1. Gövde yanıklığı... 172 1.3.2.2. Fusarium solgunluğu... 172 1.3.2.3. Mildiyö... 172 1.3.3. Hıyar, kavun, karpuz, kabak... 173 1.3.3.1 Hıyar mozaik virüsü... 173 1.3.3.2. Köşeli yaprak leke hastalığı... 173 1.3.3.3. Kabakgillerde külleme hastalığı... 174 1.3.3.4. Yalancı mildiyö... 174 1.3.3.5. Fusarium solgunluğu... 175 1.3.4. Domates... 176 1.3.4.1. Domates mozaik hastalığı... 176 1.3.4.2. Fusarium solgunluğu... 177 1.3.4.3. Kurşuni çürüklük... 178 1.3.4.4. Mildiyö... 179 1.3.4.5. Erken yanıklık... 180 1.3.5. Biber... 180 1.3.5.1. Kurşuni çürüklük... 180 1.3.5.2. Kök boğazı yanıklığı... 181 2. MEYVE-BAĞ HASTALIKLARI VE MÜCADELESİ...181 2.1. Karaleke Hastalıkları... 181 2.2. Yumuşak Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Ateş Yanıklığı Hastalığı... 184 2.3. Çileklerde Kurşuni Küf Hastalığı... 186 2.4. Külleme Hastalıkları... 187 2.5. Eriklerde Cep Hastalığı... 188 2.6. Şeftali ve Kayısılarda Yaprak Delen (Çil) Hastalığı... 189 2.7. Sert Çekirdekli Meyve Ağaçlarında Bakteriyel Kanser ve Zamklanma... 191 2.8. Şeftali Yaprak Kıvırcıklığı Hastalığı... 192 2.9. Turunçgil Meyvelerinde Kahverengi Çürüklük ve Gövde Zamklanma Hastalığı 193 XI
2.10. Turunçgillerde Göçüren Virüs Hastalığı... 195 2.11. Zeytin Dal Kanseri Hastalığı... 196 2.12. Bağ Küllemesi Hastalığı... 197 2.13. Bağ Mildiyösü Hastalığı... 200 3. TARLA BİTKİLERİ HASTALIKLARI VE MÜCADELESİ...201 3.1. Buğdaygillerde Külleme Hastalığı... 201 3.2. Buğdaygillerde Pas Hastalıkları... 203 3.3. Arpa Açık Rastık Hastalığı... 205 3.4. Buğday Sürme Hastalığı... 206 3.5. Çeltik Yanıklığı Hastalığı... 207 3.6. Ayçiçeği Mildiyösü... 209 3.7. Pamukta Fide ve Kök Çürüklükleri... 210 3.8. Pamuk Solgunluk Hastalığı... 211 3.9. Pamukta Köşeli Yaprak Lekesi Hastalığı... 212 4. YABANCI OTLAR VE MÜCADELESİ...213 4.1. Yabancı Ot Nedir... 213 4.2. Yabancı Otların Zararları... 214 4.3. Yabancı Ot Savaşımı Gerektiren Kriterler... 214 4.3.1. Kültür bitkisinin türü... 214 4.3.2. Yabancı otun türü... 214 4.3.3. Yabancı otun yoğunluğu... 214 4.3.4. Yabancı otların zarar verebilme oranı... 215 4.3.5. Yabancı otla savaşım maliyeti... 215 4.4. Yabancı Otlara Karşı Alınan Önlemler... 215 4.4.1. Kültürel önlemler... 215 4.4.1.1. Temiz tohum kullanmak... 215 4.4.1.2. Biçerdöver artıklarının tarlada bırakılmaması... 215 4.4.1.3. Yabancı otlarla bulaşık hayvan yemlerinin kullanılmaması... 216 4.4.1.4. Yanmış çiftlik gübresi kullanmak... 216 4.4.1.5. Çiftlik ekipmanlarının temizliğine dikkat etmek... 216 4.4.1.6. Sık ekim yapmak... 216 4.4.1.7. Ekim nöbeti uygulamak... 216 4.4.2. Mekanik savaş... 217 4.4.3. Fiziksel savaş... 217 4.4.4. Biyolojik savaş... 217 4.4.5. Kimyasal savaş... 217 4.4.5.1. Herbisit uygulamanın yararları... 218 4.5. Farklı Kültür Bitkilerinde Sorun Olan Yabancı Otlar ve Savaşımı... 219 4.5.1. Hububatta yabancı ot savaşımı... 219 4.5.2. Meyve bahçelerinde yabancı ot savaşımı... 220 4.5.2.1. Yumuşak çekirdekli meyve bahçelerinde yabancı ot savaşımı... 220 4.5.2.2. Taş çekirdekli meyve bahçelerinde yabancı ot savaşımı... 221 4.5.2.3. Domateste yabancı ot savaşımı... 223 5. KAYNAKLAR...223 XII
BİTKİSEL ÜRETİMDE ZARARLILAR VE MÜCADELESİ 1. SEBZE ZARARLILARI...225 1.1. Danaburnu... 225 1.2. Çekirgeler... 226 1.3. Kırmızı Örümcekler... 227 1.4. Yaprakbitleri... 228 1.5. Pamuk Beyazsineği... 229 1.6. Tütün Thripsi... 230 1.7. Bozkurt... 231 1.8. Yaprak Galerisinekleri... 232 1.9. Kök-ur Nematodları... 232 2. MEYVE ZARARLILARI...233 2.1.Yumuşak ve Sert Çekirdekli Meyve Zararlıları... 233 2.1.1. Kabuklu bitler (Koşniller)... 233 2.1.2. Tomurcuk tırtılları... 234 2.1.3. Meyve ağacı yaprakbitleri... 235 2.1.4. Meyve göz kurtları... 237 2.1.5. Fidan dip kurtları... 237 2.1.6. Yaprak galeri güveleri... 238 2.1.7. Elma iç kurdu... 239 2.1.8. Şeftali filiz güvesi... 240 2.1.9. Kiraz sineği... 240 2.2. Bağ Zararlıları... 241 2.2.1. Salkım güvesi... 241 2.2.2. Bağ filokserası... 242 3. TAHIL VE BAKLAGİL ZARARLILARI...243 3.1.Hububat Hortumlu Böceği... 243 3.2. Süne... 243 3.3. Kımıl... 245 3.4. Mısır Koçan Kurdu... 246 3.5. Mısır Kurdu... 246 Ek 1. Zararlılara Karşı Kullanılan Etkili Maddeler...248 Ek 2. Bazı önemli sebze zararlılarının erginleri...251 4. KAYNAKLAR...252 YAZAR DİZİNİ... 253 XIII