Türkiye Elektrik Sektöründe Özelleştirme Çalışmaları Özelleştirme İdaresi Başkanlığı Mart 2013
Elektrik Sektörü Özelleştirmelerinin Gerekçeleri Daha rekabetçi bir piyasa oluşturulması Verimliliğin artırılması Uzun vadeli arz güvenliği için gerekli yatırımların kamuya ek yük getirmeden teşvik edilmesi Kamu şirketlerinin piyasadaki ağırlığının azaltılarak, devletin daha çok düzenleyici bir rol almasının sağlanması
Elektrik Dağıtım Özelleştirmelerinde Gelinen Nokta ELEKTRİK DAĞITIM ŞİRKETİ İHALE/DEVİR BEDELİ (milyon ABD $) MEVCUT DURUM YATIRIMCI Başkent EDAŞ 1.225 Özelleştirildi Enerjisa-Verbund Sakarya EDAŞ 600 Özelleştirildi Akcez Meram EDAŞ 440 Özelleştirildi Alarko-Cengiz Aras EDAŞ 128,5 Devir çalışmaları devam etmektedir. Kiler Osmangazi EDAŞ 485 Özelleştirildi Eti Gümüş Uludağ EDAŞ 940 Özelleştirildi Limak-Kolin-Cengiz Çamlıbel EDAŞ 258,5 Özelleştirildi Limak-Kolin-Cengiz Yeşilırmak EDAŞ 441,5 Özelleştirildi Çalık Enerji Çoruh EDAŞ 227 Özelleştirildi AKSA Elektrik Fırat EDAŞ 230,3 Özelleştirildi AKSA Elektrik Vangölü EDAŞ 118 Onay Süreci devam etmektedir. Türkerler Trakya EDAŞ 575 Özelleştirildi IC Holding Dicle EDAŞ 387 Onay Süreci devam etmektedir. İşkaya Doğu Ortak Girişim Grubu Toroslar EDAŞ 1.725 Onay Süreci devam etmektedir. Enerjisa İstanbul Anadolu Yakası EDAŞ 1.227 Onay Süreci devam etmektedir. Enerjisa Boğaziçi EDAŞ 1.960 Devir çalışmaları devam etmektedir. Limak Kolin-Cengiz Akdeniz EDAŞ 546 Devir çalışmaları devam etmektedir. Limak Kolin-Cengiz Gediz EDAŞ 1.231 Devir çalışmaları devam etmektedir. Elsan-Tümaş-Karaçay TOPLAM 12.744,8
Elektrik Üretim Özelleştirmelerinde Gelinen Nokta Üretim Özelleştirmeleri 2008 9 küçük Santralin (140 MW) ihaleleri yapıldı. 2010 50 küçük Akarsu Santralinin (141 MW) ihaleleri yapıldı. 2012 17 küçük Akarsu Santrali (63 MW) ve Seyitömer Termik Santralinin ihaleleri yapıldı. 2013 Kangal ve Hamitabat Termik Santralinin ihaleleri yapıldı. Santral Kurulu Güç (MW) Yakıt Tipi İhale İlan Tarihi İhale Tarihi İhale Bedeli (milyon ABD $) Seyitömer 600 Linyit 06/11/2012 28/12/2012 2.248 Kangal 457 Linyit 06/11/2012 08/02/2013 985 Hamitabat 1.156 Doğalgaz 10/08/2012 06/03/2013 105 Mevcut Durum Devir çalışmaları devam etmektedir. İhalenin onay süreci devam etmektedir. İhalenin onay süreci devam etmektedir.
Elektrik Piyasasında Özel Sektörün Payı Kamu Özel Üretim İletim Dağıtım Perakende Üretimde halen yaklaşık % 55 olan özel sektörün payı, büyük santrallerin özelleştirilmeye başlanmasıyla birlikte hızla artmaya devam edecektir. Tüm Türkiye de TEİAŞ tarafından yürütülmektedir Halihazırda iletimin özelleştirilmesi planlanmamaktadır. Her biri kendi bölgesinde tekel olan dağıtım şirketleri hızla özelleştirilmektedir. Serbest müşteriler bölgelerindeki dağıtım şirketi dışındaki kanallardan da elektrik alabilir konumdadır. Özelleşen dağıtım bölgelerinde dağıtım ile birlikte perakende faaliyetleri de özelleşmektedir. Tahmini güncel pazar payları 1 EÜAŞ özelleştirilmeyecek 15 EÜAŞ özelleştirilecek 30 55 Özel 51 TEİAŞ 100 21 55 24 49% 51% Kamudaki Dağıtım 14 Şirketleri 18 Özel Sektördeki 47 Dağıtım Şirketleri
Elektrik Sektörüne Genel Bakış Türkiye toplam elektrik talebi 2012 yılında 242 TWh e ulaşmıştır. Elektrik talebindeki hızlı artış ve önemli ölçüdeki büyüme potansiyeli Elektrik Talebi (Milyar kwh) Kişi başına düşen konut elektrik harcaması kwh, 2010 Kişi başına düşen konut-dışı elektrik harcaması kwh, 2010 6,0 % (1) 190.0 198.1 194.1 174.6 160.8 210.4 229.3 242.0 Japonya Birleşik Krallık Almanya OECD Avr. İspanya 2,241 Güney Kore 7,912 1,985 Japonya 5,288 1,731 Almanya 4,561 1,696 Rusya 4,005 1,530 Çek Cum. 3,959 128.3 Çek Cum. Bulgaristan 1,429 1,380 OECD Avr. İspanya 3,858 3,818 85.6 7,7 % (1) Portekiz Güney Kore 1,353 1,275 İtalya Birleşik Krallık 3,704 3,286 56.8 İtalya 1,157 Portekiz 3,206 25.0 36.4 Rusya Türkiye 930 561 Bulgaristan Türkiye 2,152 1,653 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Romanya 558 Romanya 1,368 X3.0 X2.3 Kaynak: TEDAŞ, EÜAŞ. (1) YBBO: Yıllık Bileşik Büyüme Oranı. Kaynak: IEA.
Özelleştirilecek Santraller Özelleştirilmeyecek Olan Santraller %65 Portföy Gruplarından Bağımsız Olarak Özelleştirilecek Termik Santraller (SEYİTÖMER, KANGAL, HAMİTABAT, SOMA) (3.247 MW) %35 Portföy Grupları (13.283 MW) EÜAŞ IN ÖZELLEŞTİRİLMEYECEK SANTRALLERİ EÜAŞ EÜAŞ IN ÖZELLEŞTİRİLECEK SANTRALLERİ Santral İsmi Atatürk Karakaya Keban Berke Borçka Sır Batman Muratlı Dicle Kralkızı Kadıncık 1 Seyhan 1 Kadıncık 2 Şanlıurfa Manavgat Karacaören 2 Kepez 1 Seyhan 2 Kepez 2 Yüreğir Kurulu Kapasite (MW) 2,405.0 1,800.0 1,330.0 510.0 300.0 283.5 198.0 115.0 110.0 94.5 70.0 60.0 56.0 51.0 48.0 46.4 26.4 7.5 6.0 6.0
Portföy Grupları Santral Yakıt Tipi Kurulu Kapasite (MW) Santral Yakıt Tipi A. Elbistan B Linyit 1,440 Altınkaya 703 1 A. Elbistan A Linyit Ambarlı D.Gaz Doğal Gaz 1,355 1,351 6 Derbent Hirfanlı Kesikköprü 56 128 76 2 3 4 5 Ambarlı F.Oil Aliağa Çan Tunçbilek Bursa D.gaz Orhaneli Gökçekaya Sarıyar Yenice Kemerköy Yatağan Yeniköy Demirköprü Adıgüzel Kemer Karacaören-1 Gezende Fuel-Oil Doğal Gaz Linyit Linyit Doğal Gaz Linyit Linyit Linyit Linyit 38 210 160 69 62 48 32 278 159 1,170 180 320 365 1,432 630 630 420 7 8 9 Kapulukaya Hasan Uğurlu Suat Uğurlu Almuş Köklüce Kılıçkaya Çamlıgöze Çatalan Aslantaş Menzelet Karkamış Doğankent Kürtün Tortum Özlüce 54 69 27 90 120 32 26 75 85 124 138 500 169 189 170 Torul 103 Source: EÜAŞ. (1) 4 öncelikli santralin önceden özelleştirilmesi planlanmakta olup Hopa 2003 senesinden bu yana işletme halinde değildir ve yukarıdaki portföylere dahil edilmemiştir. Ayrı olarak özelleştirilecek olan Çatalağzı Portföy 3 ten çıkarılmıştır.
Üretim Özelleştirmelerinde Model MODELLER SATIŞ İŞLETME HAKKI DEVRİ (HİDROELEKTRİK SANTRALLER) VARLIK SATIŞI (ŞİRKET STATÜSÜNDE OLMAYAN TERMİK SANTRALLER) HİSSE SATIŞI (ŞİRKET STATÜSÜNDE OLAN TERMİK SANTRALLER)
Üretim Özelleştirmelerinde Takvim ÇATALAĞZI TERMİK SANTRALİ Bulunduğu Yer Kurulu Güç Nominal Yıllık Üretim Kapasitesi Santralın Yıllık Kömür İhtiyacı (Dizayn) İşletmeye Açılış Tarihi Kullanılan Yakıtın Cinsi Alt Isıl Değeri (Dizayn) 1. Ünite 1989 2. Ünite 1991 Çatalağzı / ZONGULDAK 2 x 150 = 300 MW 1.950.000.000 kwh 1.600.000 ton/yıl Taşkömürü 3100 (±100) kcal/kg
İhale Süreci Özelleştirme Kapsam ve Programına Alınma İhale Hazırlıkları İhale İlanı Veri Sitesi ve Santral Ziyaretleri Bilgilendirme Toplantıları Önyeterlilik Başvurularının ve Tekliflerin Alınması İhale Görüşmeleri İhale Sonuçlarının Özelleştirme Yüksek Kurulu nun Onayına Sunulması Devir süreci
Elektrik Üretim İhalelerinde Son Dönemde Yapılan Düzenlemeler En fazla 3 teklif sahibinin ÖYK onayına sunulması esası Peşin veya vadeli ödeme opsiyonları
Elektrik Sektörü Reformu ve Özelleştirmelerinden Beklenen Faydalar Elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının etkin ve verimli bir şekilde işletilmesi suretiyle maliyetlerin düşürülmesi Elektrik enerjisi arz güvenliğinin sağlanması ve arz kalitesinin artırılması Dağıtım sektöründeki teknik kayıpların OECD ülkeleri ortalamalarına indirilmesi ve kaçakların önlenmesi Gerekli yenileme ve genişleme yatırımlarının kamu tüzel kişilerine herhangi bir yükümlülük getirilmeden özel sektörce yapılabilmesinin sağlanması Elektrik enerjisi üretimi ve ticareti faaliyetlerinde oluşacak rekabet yoluyla ve hizmet kalitesinin düzenlenmesiyle sağlanan faydanın tüketicilere yansıtılması
görüş ve önerileriniz için akir@oib.gov.tr TEŞEKKÜRLER