HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI SONUÇ RAPORU TOPLANTI YERİ : Afyon Güral Termal Otel TOPLANTI TARİHİ : 22,23 / Eylül /2012 GRUP ADI GRUP BAŞKANI KATİP KONULAR : Ticaret Hukuku Davaları : Adil Giray HANCILAR, İstanbul, 4. Ticaret Mah. Hâkimi : Müfit ŞAHİN : Ticaret Hukuku Davaları TOPLANTI RAPORU TARTIŞILAN KONULAR : 1) GÖREV (TTK; 4 ve 5.maddeleri) 1- TTK 4. maddede sayılan davalar 2- Her iki tarafın ticari işletmesiyle ilgili olan davalar, 3- Özel Kanunların Ticaret Mahkemesine verdiği işler; Örneğin İİK: iflas, iflas erteleme, kooperatifler Yasası ve 5464 sayılı Yasa vb. gibi, 4- Ticaret Kanunundan doğan davalardır ancak; TTK 19 gereği taraflardan biri için ticari iş sayılan hususlar diğeri için de ticari iş sayılmakla birlikte TTK 4 gereği her iki tarafın da ticari işletmesiyle ilgili olmadığından Ticaret Mahkemelerinin görev alanına girmeyeceği şeklinde yorumlanmalıdır. 1
1-5464 sayılı Banka ve Kredi Kartları Kanununun 44/2. maddesinde kart çıkaran kuruluşlara, kredi kartı hamilinin tacir veya tüketici olmasına bakılmaksızın Ticaret Mahkemelerinde görülebileceğine ilişkin yargısal içtihatlar mevcuttur. Bu konuda Mahkemelerce 44/2. maddesindeki düzenlemenin kart hamilinin tacir olması halinde, kart çıkaran kuruluşlar tarafından açılacak davaların Ticaret Mahkemelerinde, kart hamilinin tüketici olması halinde Tüketici Mahkemelerinde açılması gerektiği düşüncesindeyiz, bu konuda gerekirse yasal düzenleme yapılmalıdır. 2- Uygulama birliğinin sağlanması için yasada görev sınırlarının belirlenmesi uygulayıcılar bakımından önemli bir yol gösterici olacaktır. 3- İşbölümü ve görev sınırı kaldırılmış olmakla daha önce Asliye Ticaret olarak isimlendirilen Mahkemelerin ihtisas Mahkemesi olarak Ticaret Mahkemesi şeklinde isimlendirilmesi uygun olacaktır. 2) Ön İnceleme ÇÖZÜM ÖNERİSİ VE DÜŞÜNCELER HMK ile getirilen ön incelemenin Hâkim yardımcılığı sisteminin getirilmesiyle daha işlerlik kazanacağı ve hızlanacağı hususu düşünülmektedir. 3) Ticaret Mahkemesi Hâkimlerinin terfii ÇÖZÜM ÖNERİSİ VE DÜŞÜNCELER Ticaret Mahkemesi Hâkimlerinin terfiye esas iş sayısı ve iş oranları tek hâkimli mahkemeye dönüştürüldükten sonra; davaların niteliği itibariyle İhtisas Mahkemesi olan Ticaret Mahkemelerinde %70 e ulaşma güçlüğü göz önüne alınarak iş sayısı olarak 500 A defteri 700 B defteri 900 C defterinde terfi etmesi kriterinin esas alınması uygun olacağı görüşündeyiz. 4) Ticaret Mahkemelerinde Bilirkişi görevlendirilmesi 2
Bilirkişi listesinin oluşturulmasında Adalet Komisyonlarında Hukuk Hâkimlerinin de yer alması sağlanarak geniş katılımın oluşturulması ve bu şekilde daha yetkin ve bilgili bilirkişilerin atanabileceği HMK da getirilen hukukçu bilirkişi yerine uzman görüşünün getirilmesi hususu teknik bilirkişilerin yer aldığı raporların hazırlanmasında teknik bilirkişilere raporun düzeni teknik anlamda incelenmesi gereken hususların dosyaya uyarlanmasının sağlanabilmesi için kullanılmasının uygun olacağı (taşıma, CMR, SPK, eser sözleşmeleri) Hukuk Mahkemelerinde görev yapacak bilirkişilerin seçimi için yasal düzenleme yapılarak özerk bir bilirkişilik müessesesini tesis etmenin yolu açılmalıdır. Bilirkişi seçim ve çalışma yöntemi yasa ile belirlenmelidir. Bilirkişiler uzmanlık konularına göre seçilerek bilirkişi kurumuna böylece dışarıdan etkinin önü kapatılmalıdır. 5) Islahta Faiz Başlangıcı İlk Derece Mahkemelerinde kısmi dava açılmışsa; faiz ilk talepte temerrüt ve yasal sebeplerle temerrüdün oluştuğu belirlenmiş ve bu tarihten itibaren istenmiş ise, yapılan yargılama sırasında alacağın daha fazla olduğu belirlendiğinde, davacı alacağı miktar yönünden ıslah ettiğinde, Mahkeme faize dava ve ıslah tarihine bakılmaksızın oluşan temerrüt tarihinden itibaren faize hükmedilmelidir. Ayrıca ilk davadan önce yasal veyahut usulü işlemlerle alacak için temerrüt oluşturmamış ve davalı dava veyahut takip tarihi itibariyle temerrüde düşmüş ise, ek davada ilk davanın açıldığı tarihten itibaren faize hükmedilmesi uygun olacağı düşüncesindeyiz. 6) TTK ve BK na göre faiz Borçlar Kanununun 88 ve 120 maddelerine göre uygulanacak faizin oranı ve Tatbikat Kanununun 7. Maddesine göre görülmekte olan davalara da uygulanacağı şeklindeki maddenin TTK nun 8. maddesinde faiz oranının rızaen serbestçe tayin edebileceği yönündeki doktrindeki görüşler de değerlendirilmek suretiyle biran evvel yargısal içtihatlarla uygulamadaki belirsizliğin giderilmesi önerilmektedir. 3
7) Ödemeden men kararı ve etkisi (TTK 757/2) İhtiyati haciz taleplerinde kambiyo senetleri için ödeme yasağı var ise TTK 757/2 maddesine göre alınmış bir bloke var ise ihtiyati haciz verilmemesi, anılan maddeye göre bloke yok ise ihtiyati haciz kararı verilebileceği düşünülmektedir. 8) Bono ve poliçelerde takip Bono ve poliçede keşideci, avalistler ve cirantaların tamamına protesto çekilmesi önerisi süregelen uygulamaların keşidecinin bu borcun varlığını bilmesi nedeniyle ayrıca protestoya gerek olmadığı şeklinde görüş birliğinden dolayı ve TTK 730 ve eski TTK 726 maddeleri gereğince bu öneri kabul görmemiştir. 9) Ticaret Mahkemelerinin Kendi Aralarında İhtisaslaşması ( sigorta, iflas, taşıma, şirketler ) İhtisaslaşma yönündeki öneri her yerde uygulanabilmesi imkânı bulunmadığından ve Ticaret Mahkemesinin kendisinin İhtisas Mahkemesi olması sebebiyle yeni bir alt başlık açılması uygun görülmemiştir. 10) İcra İnkâr Tazminatının asgari haddinin %20'ye düşürülmesinin uygulaması ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE DÜŞÜNCELER: 6352 sayılı Yasa ile değişik İİK nun 72 maddesinde düzenlenen icra inkâr tazminatının oranının %40'dan %20'ye düşürülmesine ilişkin hükmün tüm derdest dosyalara uygulanamayacağı, kanun yürürlüğe girdiği tarihten sonra yapılan takiplere ilişkin görülen itirazın iptali davalarında uygulanabileceği düşünülmektedir. 11) Hakem Kararlarının saklanması ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE DÜŞÜNCELER: 4
HMK 436. maddede düzenlenen Hakem kararlarının Mahkemece saklanmasıyla ilgili madde uygulamada bir kısım zorluklar yarattığından bu maddenin gözden geçirilmesi ve özellikle HMK 439 kapsamında açılan davalar bakımından UYAP tevzii sisteminde düzenleme yapılarak Hakem kararının saklandığı Mahkemece bu davaların tevzi'en görülmesi önerilmektedir. 12) Hakem Kararlarından Damga Vergisi Alınması Damga Vergisi Kanununa göre damga vergisine tabi Hakem kararlarının damga vergisi getirilmeden Mahkemeye sunulması halinde bu hususun vergi dairesine ihbar edilmesi gerektiğinin uygun olacağı düşünülmektedir. 13) TTK yürürlüğü ve uygulama şekli hakkındaki Kanun ile birlikte 6353 sayılı yasa kapsamında yürürlüğünün ertelenmesine karar verilen bir kısım hükümlerin TTK nun yürürlük tarihinden sonraki bir tarihe bırakılması uygulamada şirketler hukuku bağlamında çıkacak uyuşmazlıklar bakımından yasanın yürürlüğe giren maddeleriyle yürürlüğü ertelenen maddeler kapsamında ciddi anlamda bir karışıklığa yol açacaktır. Örneğin; şirketlerin denetimi, bağımsız denetçilik kurumu özelinde sermaye artırımı, şirketlerle ilgili her türlü yönetim kurulu kararları ve genel kurul kararları bağlamında çıkabilecek uyuşmazlıklar başta olmak üzere bu yürürlük maddelerinin ertelenmesinden vazgeçilmemesi halinde Mahkeme Hâkimlerinin somut uyuşmazlıklarda yararlanacakları emredici hükümler kapsamında uygulama farklılıkları ve içtihat farklılıkları kaçınılmaz olacaktır. Özellikle şirketlerin bağımsız denetimi ve muhasebe ilkeleriyle ilgili yürürlüğü ertelenen maddelerin yürürlük tarihlerinin en azından öne çekilmesi suretiyle bu sorunun çözülebileceği düşünülmektedir. 14) Haksız rekabet 5
Açılan haksız rekabet davasının dayanağı herhangi bir marka, endüstriyel tasarım, patent, coğrafi işaretin kullanımından kaynaklandığı ileri sürülüyor ise görevli Mahkemenin Fikri Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi olduğu hususu kabul edilmiştir. 15) Kooperatifler Kooperatiflerin Genel Kurul kararlarının iptaline ilişkin davalarda bir aylık hak düşürücü süre genel kurula katılma ve muhalefet etme koşullarına ilişkin yeterli inceleme yapılmadan davanın esasına girilmesi yargılamanın uzamasına neden olduğu düşünülmektedir. Çıkma payına ilişkin olarak açılan davalarda; çıkılan yılın bilançosunun görüşüldüğü ilk genel kurul toplantısından bir ay sonra alacağın muaccel olacağı nazara alınmadan davaya devamla işin esası hakkında karar verilmesi yargılamanın uzamasına neden olduğu gözlemlenmiştir. 16) Adli Personel ve Sicilleri Daha önce Mahkeme personeline Hâkimler tarafından yıl sonu sicil düzenlemesinin yeniden getirilmesi önerilmiştir. 17) Ticaret Mahkemelerinin Heyetli Çalışması ÇÖZÜM ÖNERİSİ VE DÜŞÜNCELER Ticaret Mahkemelerinin heyet olarak sınırlı ve kısıtlı olarak geri döndürülmesi, diğer tüm ticari davaların tek hâkimli olarak görülmesi önerileri tartışılmış bu aşamada tek hâkimli olarak kalması yapılan oylamada oy çokluğuyla önerilmiştir. 18) 6102 sayılı Yeni Ticaret Kanunu ile anonim şirkete ilişkin hukuki sorumluluk hallerine eklenen: Halktan Para Toplamak başlıklı 552. Madde hükmüne göre; bir anonim veya başka bir şirket kurmak, şirketin sermayesini artırmak amacıyla veya vaadiyle halktan para toplanabilmesi için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınması zorunlu olup, bu iznin esas ve usulleri Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenecektir. Sermaye Piyasası Kurulu; izinsiz para toplanması girişiminin ve başlanmışsa para toplanmasının tedbiren hemen durdurulmasını, toplanan paraların koruma altına alınmasını, 6
gerekli diğer önlemlerin uygulanmasını, gereğinde kayyım atanmasını, Ankara Asliye Ticaret mahkemesinden de isteyebilecektir. Anılan maddenin gerekçesinde normun amacı, Sermaye Piyasası Kurulunda izin alınmaksızın özellikle yurt dışında bir anonim şirket kurmak veya sermayeyi artırmak amacıyla para toplanmasının önüne geçilmesi ve bunun bir yaptırıma bağlanması olarak belirtilmiştir. Aynı madde ile getirilen HMK da düzenlenen genel yetkinin istisnası yetki hükmüne göre; Ankara Ticaret Mahkemesi yetkili tek mahkeme olup olmadığının, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından şirketin tabi olduğu ülkenin mahkemeleri yanında şirketin genel merkezinin bulunduğu yer mahkemesinin yetkili olup olamayacağı hususu yasada açık olmamakla bu konuda açıklık getirilmesinin yargılamada uygulama birliğinin sağlanması bakımından önem taşıdığı tartışılmıştır. 19) TTK 379/1 ve 380/3 maddelerinin uygulanması TTK 379/1 ve 380/3 maddelerinin uygulanması hususu tartışılmış Yargıtay ilgili dairesinin içtihatlarının konuya açıklık getirdiği gözlemlenmiştir. 20) İflas Erteleme İİK;179/A maddesi gereğince iflas erteleme kararının birer yıl süre ile dört kez verilebileceği düzenlenmiştir. Burada iflas erteleme süreci, ihtiyati tedbir kararı ile başlamakta, bu süreç çoğu kez birinci ertelemeden sonra yapılan ikinci ve üçüncü ertelemeler sırasında yargılama süreçlerinin uzaması sebebiyle 5-8 yıl gibi uzun süreleri bulmaktadır. İflas ertelemenin gerçek amacına ulaşması bakımından ihtiyati tedbirle başlayan erteleme sonuçlarının bir üst sınırının benimsenerek iflas erteleme süresini en çok beş veya altı yıl gibi bir süreyle sınırlandırılması, alacaklılar yönünden de sürecin sonunu göstermesi bakımından önemli sonuç doğuracağı ve yargılama sürecini hızlandıracağı düşünülmektedir ve yasal düzenleme yapılması önerilir. 7