EKONOMİK GELİŞMELER Şubat 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU
EKONOMİK RAPOR ŞUBAT 2012 İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI 3 TURİZM GELİRİ ve GİDERİ 5 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) 6 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) 6 GRAFİKLER Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği.. 4 Grafik 2 : Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret. 4 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 1
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) EKONOMİK RAPOR ŞUBAT 2012 2011 yılı üçüncü döneme ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla % 8,2 artış göstermiştir. Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2011 yılı üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %17,4 lük artışla 348 802 Milyon TL olmuştur. 2011 yılının üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 8,2 lik artışla 31 029 Milyon TL olmuştur. 2011 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 18,7 lik artışla 957 326 Milyon TL olmuştur. 2011 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 9,6 lık artışla 85 139 Milyon TL olmuştur. İstihdam İşsizlik ve İşgücü Hareketleri 2011 yılında Türkiye'de kurumsal olmayan nüfus bir önceki yıla göre 1 milyon 33 bin kişilik bir artış ile 72 milyon 376 bin kişiye, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus ise 1 milyon 52 bin kişilik artış ile 53 milyon 593 bin kişiye ulaşmıştır. 2011 yılında işgücüne katılma oranı % 49,9 dur. 2011 yılında Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, bir önceki yıla göre 1,1 puanlık artışla % 49,9 olarak gerçekleşmiştir. Erkeklerde işgücüne katılma oranı bir önceki yıla göre 0,9 puanlık artışla % 71,7, kadınlarda ise 1,2 puanlık artışla % 28,8 dir. Kentsel yerlerde işgücüne katılma oranı 0,8 puanlık artışla % 47,6, kırsal yerlerde ise 1,4 puanlık artışla % 54,9 seviyesinde gerçekleşmiştir. Tarım dışı istihdam 1 milyon 56 bin kişi artmıştır. 2011 yılında istihdam edilenlerin sayısı, bir önceki yıla göre 1 milyon 516 bin kişi artarak 24 milyon 110 bin kişiye ulaşmıştır. 2011 yılında tarım sektöründe çalışan sayısı 460 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 1 milyon 56 bin kişi artmıştır. 2011 yılında istihdam edilenlerin % 25,5'i tarım, % 19,5 i sanayi, % 7'si inşaat, % 48,1'i ise hizmetler sektöründedir. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 0,3 puan, inşaat sektörünün payının 0,7 puan arttığı, sanayi sektörünün payının 0,4 puan, hizmetler sektörünün payının ise 0,5 puan azaldığı görülmektedir. İşsizlik oranı % 9,8 iken, tarım dışı işsizlik oranı % 12,4 tür. 2011 yılında Türkiye genelinde işsiz sayısı bir önceki yıla göre 431 bin kişi azalarak 2 milyon 615 bin kişiye düşmüştür. İşsizlik oranı ise 2,1 puanlık azalış ile % 9,8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Kentsel yerlerde işsizlik oranı 2,3 puanlık azalışla % 11,9, kırsal yerlerde ise 1,5 puanlık azalışla % 5,8 olmuştur. Türkiye'de tarım dışı işsizlik oranı bir önceki yıla göre 2,4 puanlık azalışla % 12,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu oran, erkeklerde geçen yılın aynı dönemine göre 2,5 puanlık azalışla % 10,7, kadınlarda ise 2,5 puanlık azalışla % 17,7 seviyesinde gerçekleşmiştir. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 2
EKONOMİK RAPOR ŞUBAT 2012 Çalışanların % 42,1 i yaptığı işten dolayı sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı değildir. Yaptığı işten ötürü herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yıla göre 1,2 puanlık azalışla % 42,1 olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında bir önceki yıla göre tarım sektöründe sosyal güvenlikten yoksun çalışanların oranı % 85,5 ten % 83,9'a, tarım dışı sektörlerde % 29,1 den % 27,8 e düşmüştür. İthalat İhracat ve Dış Ticaret Açığı Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; 2012 yılı Ocak ayında, 2011 yılının aynı ayına göre ihracat %8,6 artarak 10 374 milyon dolar, ithalat %2,8 artarak 17 383 milyon dolar olarak gerçekleşti. Aynı dönemde dış ticaret açığı 7 354 milyon dolardan 7 009 milyon dolara geriledi. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2012 yılı Ocak ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracatın değişim oranı %8,6, ithalatın değişim oranı ise %-1,2 oldu. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2012 Ocak ayında bir önceki aya göre ihracat %1,3 düşerken, ithalat %3,2 arttı. 2011 Ocak ayında %56,5 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 2012 Ocak ayında %59,7 ye yükseldi. 2011 Ocak ayında %47,7 olan Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki payı, 2012 Ocak ayında %43,5 e geriledi. AB ye yapılan ihracat, 2011 yılının aynı ayına göre %0,9 azalarak 4 512 milyon dolar olarak gerçekleşti. 2012 Ocak ayında en fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Bu ülkeye yapılan ihracat 2011 Ocak ayına göre %4,2 artarak 1 031 milyon dolar olurken, Almanya yı sırasıyla Irak (752 milyon dolar), İngiltere (632 milyon dolar), İtalya (503 milyon dolar) ve Fransa (497 milyon dolar) takip etti. Rusya Federasyonu ithalatta ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat %8 artarak 2 216 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya Federasyonu nu sırasıyla Çin (1 592 milyon dolar) ve Almanya (1 346 milyon dolar) izledi. 2012 Ocak ayında fasıllar düzeyinde en büyük ihracat kalemi, motorlu kara taşıtları ve aksam parçaları (1 205 milyon dolar) olurken; bu fasılı kazanlar, makina ve cihazlar, aletler ve bunların aksam-parçaları (833 milyon dolar), demir ve çelik (793 milyon dolar), elektrikli makina ve cihazlar, bunların aksamparçaları (682 milyon dolar) ve örme giyim eşyası ve aksesuarları (634 milyon dolar) izledi. Ocak ayında; en yüksek ithalatı olan fasıl mineral yakıtlar ve yağlar (4 692 milyon dolar) oldu. Bu fasılı; kazanlar, makina ve cihazlar, aletler ve bunların aksamparçaları (1 787 milyon dolar), demir ve çelik (1 539 milyon dolar) ve elektrikli makina ve cihazlar, bunların aksam-parçaları (1 243 milyon dolar) izledi. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 3
Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği EKONOMİK RAPOR ŞUBAT 2012 24 000 2011-2012 Ocak Ayı Dış Ticareti Milyon Dolar 20 000 16 000 12 000 8 000 9 551 10 374 16 905 17 383 4 000 2011 2012 2011 2012 İhracat İthalat 2010 yılında 48 009 girişim ihracat, 55 119 girişim ithalat yaptı. İhracatın %60,1 i 0-249 kişi çalışan ve KOBİ olarak değerlendirilen girişimler tarafından gerçekleştirildi. İthalatın ise %42,1 i KOBİ ler tarafından yapıldı. İhracatta 0-9 kişi çalışan mikro girişimlerin payı %16,4 olurken, %24,6 sı 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler, %19,2 si 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimler ve %39,6 sı 250+ kişi çalışan girişimler tarafından gerçekleştirildi. İthalatın %57,8 i 250+ kişi çalışan büyük girişimler tarafından gerçekleştirilirken, 0-9 kişi çalışan mikro ölçekli girişimlerin payı %6,7, 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimlerin payı %16,1 ve 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimlerin payı %19,2 oldu. Grafik 2. Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret 70 60 50 40 Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret(%) 39,6 57,8 İhracat İthalat 30 20 10 0 24,6 19,2 19,2 16,4 16,1 6,7 0,3 0,1 0-9 10-49 50-249 250+ Belirsiz TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 4
EKONOMİK RAPOR ŞUBAT 2012 Girişim ana faaliyetleri esas alındığında ihracatın %60,4 ü, ithalatın ise %54,5 i sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %34,9, ithalattaki payı ise %32 düzeyinde gerçekleşti. NACE Rev2 İhracat (%) İthalat (%) B-E: Sanayi 60,4 54,5 G: Ticaret 34,9 32 Diğer 4,7 13,6 Turizm Geliri ve Gideri Turizm geliri geçen yılın aynı dönemine göre % 1 azaldı. Ekim, Kasım ve Aralık aylarından oluşan IV. Dönemde turizm geliri, geçen yılın aynı dönemine göre % 1 azalarak 5 208 904 274 $ oldu. Turizm gelirinin % 73 ü yabancı ziyaretçilerden, % 27 si ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edilmiştir. Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile gerçekleştirmektedir. Bu dönemde yapılan harcamaların 4 473 883 979 $ ını kişisel, 735 020 295 $ ını ise paket tur oluşturmaktadır. 2011 IV. Dönemde kişi başına ortalama harcama 702 $ dır. Bu dönemde yabancıların ortalama harcaması 592 $, yurtdışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerin ortalama harcaması ise 1 389 $ dır. Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre % 5,5 arttı. 2011 yılı IV. Dönemde ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 7 423 747 kişidir. Bunun 6 401 709 kişisini yabancı, 1 022 038 kişisini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturmaktadır. Turizm gideri geçen yılın aynı dönemine göre % 3,6 arttı. Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı dönemine göre % 3,6 artarak 1 408 802 538 $ olmuştur. Bunun 947 656 236 $ ı kişisel, 461 146 302 $ ı ise paket tur harcamalarıdır. Yurt dışını ziyaret eden 1 283 815 vatandaşın kişi başı ortalama harcaması 1 097 $ dır. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 5
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TÜFE de aylık değişim %0,56 olarak gerçekleşti. EKONOMİK RAPOR ŞUBAT 2012 2012 yılı Şubat ayında 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %0,56, bir önceki yılın Aralık ayına göre %1,13, bir önceki yılın aynı ayına göre %10,43 ve on iki aylık ortalamalara göre %7,48 artış gerçekleşmiştir. Ana harcama grupları itibariyle bir ay önceye göre en yüksek artış %2,08 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşmiştir. Şubat ayında endekste yer alan gruplardan ev eşyasında %1,04, sağlıkta %0,66, konutta %0,60, lokanta ve otellerde %0,46, çeşitli mal ve hizmetlerde %0,37, ulaştırmada %0,33, eğitimde %0,11 artış, haberleşmede %-0,19, eğlence ve kültürde %-0,34, giyim ve ayakkabıda %-4,07 düşüş gerçekleşmiştir. Alkollü içecekler ve tütün grubunda değişim gözlenmemiştir. Bir önceki yılın aynı ayına göre TÜFE de en yüksek artış %18,51 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşmiştir. Çeşitli mal ve hizmetler (%17,10), ev eşyası (%11,79), ulaştırma (%11,30), gıda ve alkolsüz içecekler (%11,17) artışın yüksek olduğu diğer harcama gruplarıdır. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ÜFE de aylık değişim %-0,09 olarak gerçekleşti. 2012 yılı Şubat ayında 2003 Temel Yıllı Üretici Fiyatları Endeksi nde bir önceki aya göre %-0,09 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %0,29, bir önceki yılın aynı ayına göre %9,15 ve on iki aylık ortalamalara göre %10,96 artış gerçekleşmiştir. Aylık değişim tarım sektöründe %1,85, sanayi sektöründe %-0,50 olarak gerçekleşti. Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %2,84, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,13 ve on iki aylık ortalamalara göre %4,58 artış gerçekleşmiştir. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %- 0,24 düşüş, bir önceki yılın aynı ayına göre %9,37 ve on iki aylık ortalamalara göre %12,36 artış gerçekleşmiştir. ÜFE sonuçları sanayinin alt sektörleri bazında değerlendirildiğinde en yüksek aylık artış %3,82 ile diğer ulaşım araçlarının imalatı alt sektöründe gerçekleşti. Sanayinin üç sektöründen, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %-0,17, elektrik, gaz ve su sektöründe %-4,59 düşüş gerçekleşmiştir. İmalat sanayi sektöründe değişim gözlenmemiştir. Bir önceki aya göre endekslerin en fazla artış gösterdiği alt sektörler, diğer ulaşım araçlarının imalatı (%3,82), giyim eşyası imalatı (%3,17), tıbbi, hassas ve optik aletler imalatı (%3,11), mobilya ve diğer ürünlerin imalatı (%2,26), ağaç ve mantar ürünleri imalatı (%2,04), ham petrol ve doğalgaz çıkarımı (%1,79), kimyasal ürünlerin imalatı (%1,01), gıda ürünleri ve içecek imalatı (%0,90) alt sektörlerdir. Buna karşılık elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı (%-5,14), iletişim teçhizatı imalatı (%-4,91), ana metal sanayi (%-4,22), deri ürünleri imalatı (%-1,43), tekstil ürünleri imalatı (%-1,04) bir ay önceye göre endekslerin en fazla gerilediği alt sektörler olmuştur. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 6