Tamer BOZKURT THEMIS TİCARET HUKUKU KIYMETLİ EVRAK HUKUKU SİGORTA HUKUKU DENİZ TİCARETİ HUKUKU KARA TAŞIMA HUKUKU
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII BİRİNCİ BASKI İÇİN ÖNSÖZ ve TEŞEKKÜR...IX YAZAR HAKKINDA...XI BİRİNCİ KİTAP KIYMETLİ EVRAK HUKUKU BİRİNCİ BÖLÜM Neden Kıymetli Evrak Hukuku? Adi Senetlerle Farkı, Piyasa Güvenliğini Sağlama ve Koruma Kaygıları, Tasnif, Defiler, Temel Kavramlar 1 Genel Olarak Kıymetli Evrak ve Alacağın Temliki İlişkisi... 3 I. GENEL OLARAK... 3 II. KIYMETLİ EVRAK HUKUKU İLE BORÇLAR HUKUKU BAĞLANTISI; KAMBİYO SENETLERİNDEKİ PİYASA İŞLEYİŞİ ve ÖĞRETİCİ BİR ÖRNEK.9 2 Kıymetli Evrak Hukuku ile İlgili Yasal Düzenleme... 16 I. GENEL OLARAK... 16 II. MEVZUATTAKİ DURUM... 16 A Türk Ticaret Kanunu... 16 B Türk Medeni Kanunu... 16 C Sermaye Piyasası Kanunu... 17 3 Kıymetli Evrak Hukukunun Temel Kavramları... 17 4 Kıymetli Evrakın Unsurları, Borçlunun Durumu ve Devir... 23 I. KIYMETLİ EVRAKIN TANIMI ve UNSURLARI... 23 A Tanım... 23 B Unsurlar... 23 1. Kıymetli Evrak Bir Senettir... 23 2. Kıymetli Evrakta Hak ve Senet Mündemiçtir (İçkin); İç İçe Geçmiştir... 23 3. Senette Yapışık Hakkın Senetten Ayrı Devredilememesi ve İleri Sürülememesi... 24 II. KIYMETLİ EVRAKTA BORÇLUNUN DURUMU... 25 A Genel Düzenleme... 25 B Özel Düzenleme... 27 III. KIYMETLİ EVRAKIN DEVRİ... 29 5 Kıymetli Evrak Alanında Yapılan Tasnifler... 29 I. GENEL OLARAK... 29 II. TASNİF KRİTERLERİ... 29 A Temsil Ettiği Hakkın Türüne Göre... 29 1. Alacak (Para) Senetleri... 29
XIV Themıs Ticaret Hukuku 2. Emtia Senetleri... 30 3. Hisse Senetleri... 30 B Kıymetli Evraktaki Mündemiç Hakkın Senetten Önce Var Olup Olmamasına Göre... 31 1. Kurucu (İhdasî) Kıymetli Evrak... 31 2. Bildirici (İzharî) Kıymetli Evrak... 32 C Kıymetli Evrakın Düzenlenmesine Neden Olan Temel İlişki İle Bağlantısına Göre (İllî-Mücerret Kıymetli Evrak)... 32 1. İllî Kıymetli Evrak... 32 2. Mücerret (Soyut) Kıymetli Evrak... 33 D Devir Şekli veya Hak Sahibini Tespit Şekline Göre... 34 1. Nama Yazılı Kıymetli Evrak... 34 2. Emre Yazılı Kıymetli Evrak... 40 3. Hamiline Yazılı Kıymetli Evrak... 46 E Kamu Güvenine Layık Olup Olmamasına Göre... 46 6 Kıymetli Evrakta Tahvil... 50 İKİNCİ BÖLÜM KIYMETLİ EVRAKIN ZIYA ve İPTALİ 7 Kıymetli Evrakın Zıya ve İptali... 51 I. GENEL OLARAK... 51 II. KIYMETLİ EVRAKIN ZIYA ve İPTALİ ile İLGİLİ GENEL HÜKÜMLER... 51 III. KIYMETLİ EVRAKIN ZIYA ve İPTALİ ile İLGİLİ ÖZEL HÜKÜMLER... 52 A Emre Yazılı Kıymetli Evrakta... 52 B Hamiline Yazılı Kıymetli Evrakta... 54 1. Yetki... 54 2. Usul... 54 C Nama Yazılı Kıymetli Evrakta... 55 IV. İPTAL KARARININ SONUÇLARI (GENEL)... 55 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KAMBİYO SENETLERİ 8 Genel Olarak Kambiyo Senetleri ve Özellikleri... 59 I. GENEL OLARAK ve YASAL DÜZENLEME... 59 II. KAMBİYO SENETLERİNİN ÖZELLİKLERİ... 60 A Kanunen Emre Yazılı Olması... 60 B Geçerliliklerinin Sıkı Şekil Şartlarına Bağlı Olması... 60 C İbraz ve Tedavül Senetleri Olması... 60 D Kurucu ve Mücerret Kıymetli Evrak Olması... 60 E İmzaların Bağımsızlığı İlkesinin Geçerli Olması... 61 F Senetteki Mündemiç Hakkın Mutlaka Para Alacağı Olması... 61 G Senet Dolayısıyla Borç Altına Girenlerin Hamile Karşı Müteselsilen Sorumlu Olması... 62 H İcra ve İflas Hukukunda Özel Takip Usulünün Olması... 63 I Emre veya Hamiline Yazılı Olması Koşuluyla Kamu Güvenine Layık Olması... 63
İçindekiler XV III. KAMBİYO SENETLERİNDE EHLİYET, TEMSİL ve İMZA... 63 A Ehliyet... 63 B Temsil... 63 C İmza... 65 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM KARŞILAŞTIRMALI OLARAK POLİÇE ve BONO 9 Poliçe ve Bono... 67 I. GENEL OLARAK, HUKUKİ NİTELEME ve İŞLEYİŞ... 67 A Poliçe... 67 B Bono... 70 II. ZORUNLU ŞEKİL UNSURLARI... 71 A Poliçe... 71 1. Poliçe Sözcüğü... 71 2. Belli Bir Bedelin Ödenmesi Konusundaki Kayıtsız ve Şartsız Havale... 71 3. Ödeyecek Olan Kimsenin (Muhatabın) Ad ve Soyadı... 72 4. Vade... 72 5. Ödeme Yeri... 73 6. Kime veya Kimin Emrine Ödenecek İse Onun Ad ve Soyadını (Lehtar)... 73 7. Keşide Tarihi ve Yeri... 74 8. Keşidecinin İmzası... 74 B Bono... 75 1. Bono veya Emre Muharrer Senet Sözcüğü... 75 2. Kayıtsız ve Şartsız Belli Bir Bedeli Ödemek Vaadi... 76 3. Vade... 76 4. Ödeme Yeri... 76 5. Kime veya Kimin Emrine Ödenecek İse Onun Ad ve Soyadı (Lehtar)... 76 6. Düzenleme Tarihi ve Yeri... 76 7. Senedi Düzenleyenin İmzası... 77 C Zorunlu Unsurlardaki Eksiklikler ve Tamamlayıcı Hükümler... 79 1. Poliçe... 79 2. Bono... 79 D Yazılması Senedi Geçeriz Kılacak veya Yazılmamış Sayılmasına Neden Olacak Unsurlar... 80 1. Yazılması Geçersizlik Sonucunu Doğuracak Kayıtlar... 80 2. Yazılması Geçersizlik Sonucunu Doğurmayıp, İlgili Kaydın Yazılmamış Sayılmasına Neden Olan Durumlar... 80 E İhtiyarî Kayıtlar... 80 III. AÇIK (BEYAZ) POLİÇE (BONO ve ÇEK) ve EKSİK POLİÇE / BONO / ÇEKTEN FARKLARI... 82 A Açık (Beyaz) Poliçe-Bono-Çek... 82 B Eksik Poliçe (Bono-Çek)... 84 10 Poliçede Keşidecinin Konumu ve Kabul... 84 I. KEŞİDECİNİN DURUMU... 84 II. GENEL OLARAK KABUL ve BONO ile ÇEKTE DURUM... 85
XVI Themıs Ticaret Hukuku III. ON İKİ SORUDA KABULE ARZ... 85 A Kim Kabule Arz Eder?... 85 B Kabule Arz Nerede Yapılır?... 86 C Kabule Arz Ne İçin Yapılır?... 86 D Kabule Arz Zorunlu Mudur?... 86 E Kabule Arz Ne Zamana Kadar Yapılabilir?... 88 1. Ana Kural... 88 2. İstisnalar... 88 F (İradî ve Yasal) Kabule Arz Zorunluluğu Nedir? İradî Kabule Arz Bu Zorunluluğunu Kim Koyabilir? Neden Bazı Poliçelerde Kabule Arz Zorunluluğu Vardır?... 91 1. Poliçenin Kabule Arzının «İradi» Olarak Zorunlu Kılındığı Hâller... 91 2. Poliçenin Kabule Arzının «Yasal» Olarak Zorunlu Kılındığı Hâl... 92 G Kabule Arz Yasağı Nedir ve Bu Yasak Kim Tarafından Konulabilir?... 94 H Hangi Tür Poliçelerde Kabule Arz Mümkün Değildir? Hangilerinde Niçin Kabule Arz Mecburiyeti Vardır?... 95 1. Kabule Arzın Mümkün Olmadığı Haller... 95 2. Kabule Arzın Mecburi Olduğu Haller... 95 I Kabule Arz Sonunda Kabul Nasıl Yapılır?... 96 J Poliçeye Kabul Etmemeden Dolayı Sorumsuzluk Kaydı Konulabilir Mi?... 97 K Poliçe Kabule Arz Sonucunda Kabul Edilirse Ne Olur?... 97 L Poliçe Kabule Arza Rağmen Kabul Edilmezse Ne Olur?... 98 11 Poliçenin (Bono ve Çekin) Cirosu... 99 I. GENEL OLARAK... 99 II. ALACAĞIN TEMLİKİ İLE CİRO ARASINDAKİ FARKLAR... 101 III. CİRONUN YAPILIŞI, ŞEKLİ, SÜRESİ ve TÜRLERİ... 102 A Cironun Temel İşlevi Nedir?... 102 B Cironun Tarafları Kimlerdir? Kimlere Ciro Yapılabilir?... 102 C Ciro Ne Zamana Kadar Yapılabilir?... 104 D Cironun Şekli Nasıldır?... 106 1. Genel Olarak... 106 2. Ciroyu Yasaklayan Bir Kayıt ve Şart Bulunmamalıdır... 107 3. Ciro Kayıtsız Şartsız Olmalıdır... 107 4. Ciro Çizilmemiş Olmalıdır... 108 E Tam Ciro-Beyaz Ciro Ne Demektir?... 108 F Ciro Hangi Amaçlara Hizmet Eder? Ne İşlevleri Vardır?... 111 1. Genel Olarak... 111 2. Temlik Cirosu... 111 3. Tahsil Cirosu... 113 4. Rehin Cirosu... 115 12 Poliçe ve Bonoda Ödeme ve Aşamaları... 119 I. GENEL OLARAK... 119 II. VADE ÖDEME GÜNÜ AYIRIMI... 119 III. POLİÇE ve BONODA VADE TÜRLERİ... 120 A Genel Olarak... 120 B Vade Türleri... 120 1. Muayyen (Belirli) Vadeli Poliçe ve Bonolar... 120
İçindekiler XVII 2. Keşide Tarihinden Belli Bir Süre Sonra Ödenecek Poliçe ve Bonolar... 120 3. Görüldüğünde Ödenecek Poliçe ve Bonolar... 120 4. Görüldükten Belli Bir Süre Sonra Ödenecek Poliçe ve Bonolar... 122 IV. POLİÇE VE BONODA ÖDEME REAKSİYONUNUN BAŞLAMASI... 123 A Yedi Soruda Ödeme İçin İbraz... 123 1. Genel Olarak... 123 2. İbrazın Konusu Nedir? Usulü Nasıldır?... 124 3. İbrazın Tarafları Kimlerdir?... 124 4. İbrazın Fonksiyonları Nelerdir?... 125 5. İbraz Yeri Neresidir?... 125 6. İbraz Yerine Geçecek Durum Nedir?... 126 7. Poliçe ve Bono Ne Zamana Kadar İbraz Edilecektir? Süre Nedir?... 126 8. İbraz Sürelerinin Kaçırılması ve İbrazın Sonuçları Nelerdir?... 127 B Ödeme Olgusu... 129 1. Vadeden Önce... 129 2. Vadede... 129 3. Yabancı Ülke Parası İle Ödeme... 131 4. Notere Tevdi... 132 13 Poliçe ve Bonoda Hamilin Müracaat Hakları... 132 I. GENEL OLARAK... 132 II. MÜRACAAT HAKLARININ KULLANILMA KOŞULLARI... 133 A Maddi Şartlar... 133 1. Vadede... 133 2. Vadeden Önce... 134 B Şeklî Şart: Protesto... 136 1. Genel Olarak... 136 2. Protestonun Çekilebileceği Süre... 136 3. Protestoyu Çekecek Merci... 138 4. Protesto Çekilmesinin Sonuçları... 139 5. Protestodan Muafiyet... 141 III. İHBAR KÜLFETİ... 147 A Genel Olarak İhbar ve Amacı... 147 B Kimler, Ne Zamana Kadar Bu Külfeti Yerine Getirir?... 147 IV. MÜRACAAT HAKKININ KAPSAMI... 149 A Hamilin Müracaat Hakkının Kapsamı... 149 1. Poliçe veya Bono Bedeli... 149 2. Anapara Faizi... 150 3. Temerrüt Faizi... 150 4. Müracaat Masrafları... 150 5. Komisyon... 150 B Ödeyen Müracaat Borçlusunun Müracaat Hakkının Kapsamı... 150 1. Hamile Ödenen Meblağ... 150 2. Temerrüt Faizi... 151 3. Ödeyenin Yaptığı Masraflar... 151 4. Komisyon... 151 V. MÜRACAAT BORÇLULARI ve ARALARINDAKİ İLİŞKİLER... 151 A Hamil, Müracaat Borçlusunu Seçmekte Serbesttir... 151 B Ödeyen Müracaat Borçlusunun Durumu... 152
XVIII Themıs Ticaret Hukuku C Ödeme Hakkı... 152 VI. MÜRACAAT HAKKININ DÜŞMESİ... 153 A Genel Olarak... 153 B Müracaat Hakkının Düşme Nedenleri... 153 1. Bazı Tür Vadeyi İçeren Poliçelerde Kabule Arz; Bazı Tür Poliçe ve Bonolarda Ödeme İçin İbrazın Yapılmaması... 153 2. Süresinde Usulüne Uygun Protestonun Çekilmemesi... 153 3. Protestodan Muaf Tutulmuş Bir Senedin İbraz Edilmemesi... 153 14 Poliçe ve Bonoda Zamanaşımı... 154 I. GENEL OLARAK... 154 II. SÜRELER... 154 A Poliçede Kabul Eden Muhatap, Bonoda Düzenleyene Karşı... 154 B Hamilin Kendisinden Önce Gelenlere Karşı... 155 C Ödeyen Müracaat Borçlusunun Kendisinden Önce Gelenlere Başvurusu... 155 D Örnekler... 156 III. SÜRELERİN HESABI... 156 IV. ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ ve DURMASI... 157 A Kesilme... 157 1. Genel Olarak ve Kavram... 157 2. Kesilme Nedenleri... 157 3. Zamanaşımının Kesilmesinin Sonuçları ve Etkisi... 158 B Durma... 159 V. POLİÇE ve BONONUN ZAMANAŞIMINA UĞRAMAMASI... 159 VI. ZAMANAŞIMINA UĞRAMIŞ POLİÇE, BONONUN ÇEKİN AKIBETİ... 159 15 Poliçe ve Bonoda Aval... 160 I. GENEL OLARAK... 160 II. AVALLE KEFALETİN KARŞILAŞTIRILMASI... 160 III. AVALLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER... 161 A Avalin Tarafları Kimlerdir?... 161 B Aval Beyanı Nasıl Yapılır?... 162 C Avalin Hüküm ve Sonuçları Nelerdir?... 162 1. Genel Olarak... 162 2. Avalistin Sorumlu Olmaması ve İleri Sürülebilecek Defiler... 163 3. Avalistin Hakları... 164 16 Emre Yazılı Havale ve Ödeme Vaadi... 164 I. EMRE YAZILI HAVALE... 164 II. EMRE YAZILI ÖDEME VAADİ... 164 BEŞİNCİ BÖLÜM KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNA İLİŞKİN DİĞER KONULAR 17 Sebepsiz Zenginleşme ve Karşılığın Devri... 165 I. GENEL OLARAK... 165 II. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME... 166 A Genel Olarak ve Koşullar... 166
İçindekiler XIX B Taraflar... 168 C Usul... 168 III. KARŞILIĞIN DEVRİ... 168 A Genel Olarak... 168 B Kanunî İntikal... 169 C İradî İntikal... 170 D Sonuçlar... 170 18 Araya Girme... 170 I. GENEL OLARAK... 170 II. ARAYA GİRME SURETİYLE KABUL... 171 A Genel Olarak ve Hâmilin Durumu... 171 B Şekil... 171 C Hukukî Sonuçları... 172 III. ARAYA GİRME SURETİYLE ÖDEME... 172 A Genel Olarak... 172 B Hâmilin Durumu... 172 C Ödeyenin Durumu... 173 19 Poliçe Nüsha ve Suretleri... 173 I. NÜSHA... 173 II. SURET... 174 20 Senet Metninde Değişiklikler... 175 21 Retret... 175 ALTINCI BÖLÜM ÇEK 22 Genel Olarak Çek... 177 I. GENEL OLARAK... 177 II. ÇEKİN İKTİSADÎ ve HUKUKİ NİTELİĞİ... 182 III. ÇEKLE POLİÇENİN KARŞILAŞTIRILMASI ve ÇEKİN ÖZELLİKLERİ... 182 23 Çekin Unsurları... 184 I. ÇEKİN ZORUNLU İÇERİĞİ... 184 A TTK Açısından... 184 B 5941 Sayılı Çek Kanunu Açısından... 186 II. ÇEKE KONULABİLECEK İHTİYARÎ KAYITLAR... 188 III. ÇEKE KONULAMAYACAK KAYITLAR... 189 IV. ÇEKTE KABUL YASAĞI ve YANSIMALARI... 189 A Genel Olarak... 189 B Kabul Yasağının Yansımaları... 189 C Kabul Yasağını Yumuşatmak İçin Öngörülen Çareler... 190 1. Teyitli Çek... 190 2. Garantili Çek... 191 24 Çekte Muhatap Banka-Keşideci İlişkileri... 191 I. GENEL OLARAK ÇEK ANLAŞMASI... 191 II. ÇEK ANLAŞMASININ ŞEKLİ VE İÇERİĞİ... 192 III. MUHATAP BANKANIN ÖZEN YÜKÜMLÜLÜKLERİ... 193
XX Themıs Ticaret Hukuku IV. BANKANIN ÖZEN YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ÖZEL GÖRÜNÜMÜ: SAHTE veya TAHRİF EDİLMİŞ ÇEKİN ÖDENMESİNDEN DOĞAN SORUMLULUK... 194 25 Çekin Tedavülü... 195 I. GENEL OLARAK... 195 II. DEVİR ŞEKLİ AÇISINDAN ÇEKLER... 196 A Emre Yazılı Çekler ve Devir... 196 1. Genel Olarak... 196 2. Çekin Cirosu... 196 B Nama Yazılı Çekler ve Devir... 198 C Hamiline Yazılı Çekler ve Devir Usulü... 199 1. Genel Olarak... 199 2. Devir... 199 III. ÇEKİN KAYBEDİLMESİ... 201 26 Çekte Aval... 201 27 Çekin Ödenmesi ve Ödeme Aşamaları... 201 I. GENEL OLARAK... 201 II. TÜRK UYGULAMASININ YARATTIĞI BİR SORUN: ÇEKTE VADE... 202 III. ÇEKİN İBRAZI... 203 A Genel Olarak... 203 B Çek Nerede İbraz Edilir? Poliçe ve Bono İle Farklılık... 203 1. Muhatap Bankaya İbraz... 203 2. Muhatap Bankanın Başka Şubesine İbraz... 204 3. Takas Odasına İbraz... 204 C İbraz Süreleri... 205 1. Genel Olarak İbraz Süresi ve Hukuki Niteliği Nedir?... 205 2. İbraz Süreleri Ne Kadardır?... 205 3. İbraz Süreleri Nasıl Hesaplanır?... 206 4. Çek Hukukunda İbraz Sürelerinin Önem Arz Ettiği Noktalar Nelerdir?... 207 5. Çek İbraz Edilirse veya İbraz Süresi Kaçırılırsa Ne Olur?... 208 D Muhatap Bankanın Ödemesi... 208 1. Genel Olarak... 208 2. Bankanın Ödeme Sırasında Dikkat Edeceği Noktalar... 209 3. Çekin Ödeme Şekilleri... 209 E Çekin Ödenmesini Kesintiye Uğratan Durumlar... 211 1. Genel Olarak... 211 2. Çekten Cayma... 211 3. Ödeme Yasağı... 213 F Çekin Ödenmesinde İstisnai Durumlar: Ölüm, İflas, Ehliyetsizlik... 213 G Çekin Tamamen veya Kısmen Karşılıksız Çıkması: Hukuki Sonuçlar... 214 1. Genel Olarak... 214 2. Müracaat Hakkı, Doğumu ve Kullanılması... 214 3. Müracaat Hakkının Kapsamı... 214 4. Müracaat Haklarında Zamanaşımı... 215 H Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçu ve 5941 Sayılı Çek Kanunu nun Getirdiği Diğer Yenilikler... 215 1. Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçu... 215
İçindekiler XXI 2. Cezai Müeyyide... 217 I Bankaların Bildirim Yükümlülüğü... 219 J Uygulamada Çek Adıyla Geçen Belgeler... 219 YEDİNCİ BÖLÜM EMTİA SENETLERİ 28 Genel Olarak ve Umumî Mağazalar... 221 29 Makbuz Senedi ve Varant... 222 I. ŞEKİL... 222 II. DEVİR... 223 III. MAKBUZ SENEDİ VE VARANTLA İLGİLİ DİĞER HÜKÜMLER... 225 A Eşya ile İlgili Tasarruflar ve Senet Esası... 225 B Eşyanın Geri Alınması ile İlgili Esaslar... 226 C Sattırma ve Müracaat Hakkı... 226 D Zamanaşımı... 227 E Senetlerin Kaybı... 228 KIYMETLİ EVRAK HUKUKU GEÇMİŞ YILLARDA ÇIKAN SINAV SORULARI... 229 KAYNAKÇA... 269 İKİNCİ KİTAP SİGORTA HUKUKU BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK SİGORTA HUKUKU 1 Genel Olarak Sigortacılık ve Sigorta Hukuku... 275 2 Sigorta Sözleşmesinin Tanımı, Unsurları, Özellikleri, Sigorta Hukuku Alanında Yapılan Tasnifler ve Sigorta Sözleşmesindeki İlgili Kişiler Ve Temel Kavramlar... 276 I. GENEL OLARAK... 276 II. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI VE ÖZELLİKLERİ... 276 A Tanım... 276 B Unsurlar... 278 III. SİGORTA HUKUKU ALANINDA YAPILAN TASNİFLER... 278 A Genel Olarak... 278 B Ana Ayırım: Zarar Sigortaları-Meblağ Sigortaları... 278 1. Zarar Sigortaları... 278 2. Meblağ Sigortaları... 282 IV. TEMEL KAVRAMLAR ve İLGİLİ KİŞİLER... 285 A Genel Olarak... 285 B Sigortacı... 285 1. Genel Olarak... 285 2. Özel Koşullar... 285 3. Faaliyet İzni İle İlgili Koşullar... 287
XXII Themıs Ticaret Hukuku C Sigorta Ettiren-Sigortalı-Lehtar... 288 1. Genel Olarak... 288 2. Zarar Sigortalarında Sigorta Ettiren-Sigortalı... 288 3. Meblağ Sigortalarında Sigorta Ettiren-Sigortalı ve Lehtar Kavramları... 292 D Sigorta Bedeli-Sigorta Değeri ve Sigorta Tazminatı Kavramları... 295 1. Sigorta Bedeli... 295 2. Sigorta Değeri (Menfaat Değeri)... 295 3. Sigorta Tazminatı... 297 4. Değerlendirme... 297 E Prim... 297 F Riziko (Tehlike)... 297 G Menfaat... 299 İKİNCİ BÖLÜM SİGORTA ARACILARI 3 Sigorta Aracıları... 301 I. GENEL OLARAK... 301 II. SİGORTA ACENTELERİ... 302 A Genel Olarak... 302 B Kavram, Tanım ve Unsurlar... 302 1. Kavram ve Tanım... 302 2. Unsurlar... 302 C Sigorta Acentesi Olabilmenin Koşulları... 304 D Sigorta Acentelerinin Yükümlülük ve Sorumlulukları... 305 1. Sigorta Acentelerinin Uygunluk Belgesi Alma ve Levhaya Kayıt Yükümlülüğü... 305 2. Acentelik Dışında Bir Ticarî Faaliyette Bulunma Yasağı... 305 3. Ticarî Faaliyetlerini İyiniyetli Olarak Yürütme, Sigortalıları... Yanıltmama... 305 4. Belli Kişileri Ortak Olarak Kabul Edememe ve Çalıştıramama... 306 5. Sır Saklama... 306 6. Meslekî Sorumluluk Sigortası Yaptırma... 307 7. Asgarî Sermaye... 307 8. Tüketiciye Karşı Sorumluluk... 307 E Sigorta Acentelerinin Hakları, Yetkilerini Kullanması ve Faaliyetlerinin İcrası ile İlgili Hususlar... 307 1. Hakları... 307 2. Acentelik Yetkilerinin Tecil-İlânı, Kaldırılması ile Faaliyetlerin İcrası ile İlgili Hususlar... 308 III. SİGORTA BROKERLERİ... 309 A Genel Olarak... 309 B Kavram, Tanım ve Unsurlar... 309 1. Kavram ve Tanım... 309 2. Unsurlar... 309 3. Hukukî Nitelik... 310 C Sigorta Brokeri Olabilmenin Koşulları... 310 D Sigorta Brokerlerinin Yükümlülük ve Sorumlulukları... 310 1. İzin... 310
İçindekiler XXIII 2. Dürüst Hareket Etme... 311 3. Başka Ticarî İşle Uğraşamama... 311 4. Aracılık Görevini En İyi Şekilde Yerine Getirme... 311 5. Talimatlara Uyma... 311 6. Ödeme Yapamama... 311 7. Menfaat Temin Edememe... 312 8. Defter Tutma... 312 9. Meslekî Sorumluluk Sigortası Yaptırma... 312 10... Ticaret Unvanı ile İlgili Yükümlülük... 312 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SİGORTA SÖZLEŞMESİ, BU SÖZLEŞMENİN KURULMASI, SÖZLEŞMENİN BAŞLANGICI, SİGORTA POLİÇESİ, SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ, ZAMANAŞIMI 4 Sigorta Sözleşmesi ve Bu Sözleşmenin Kurulması... 313 I. GENEL OLARAK... 313 II. ÖZELLİKLERİ... 313 III. SÖZLEŞMENİN ŞEKLİ ve KURULMASI... 315 IV. SİGORTA POLİÇESİ ve İLMÜHABER... 316 A Genel Olarak... 316 B İçeriği... 316 V. SİGORTA SÖZLEŞMESİNİN BAŞLANGICI... 318 A Şeklî Başlangıç... 318 B Teknik Başlangıç... 318 C Maddî Başlangıç... 319 1. Genel Olarak... 319 2. İstisnalar... 319 VI. SİGORTA HUKUKUNDA SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ ve ZORUNLU SİGORTALAR... 321 A Genel Olarak... 321 B Türk Hukukunda Zorunlu Sigortalar ve Örnekleri... 325 1. Genel Olarak... 325 2. Kanunla Getirilen Zorunlu Sigortalar... 326 3. Kanun Hükmünde Kararname ile... 328 4. Bakanlar Kurulu Kararları... 328 5. Yönetmelik ve Tebliğlerle (!) Getirilen Zorunlu Sigortalar... 328 VII. ZAMANAŞIMI... 329 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SİGORTA SÖZLEŞMESİNDEN TARAFLAR İÇİN DOĞAN BORÇ VE KÜLFETLER 5 Sigorta Sözleşmesinden Taraflar İçin Doğan Borç ve Külfetler... 331 I. GENEL OLARAK... 331 II. SİGORTA ETTİRENİN BORÇ ve KÜLFETLERİ... 331
XXIV Themıs Ticaret Hukuku A Genel Olarak Borç ve Külfet Ayırımı... 331 B Malın Muayenesine İzin Verme... 332 C Prim Ödeme Borcu... 332 1. Genel Olarak... 332 2. Prim Ödeme Borçlusu ve Alacaklısı... 333 3. Prim Ödeme Zamanı... 333 4. Prim Ödeme Şekli... 334 5. Prim Ödemede Temerrüt... 335 6. Prim Ödeme Yeri... 336 D İhbar Külfetleri... 337 1. Genel Olarak... 337 2. Sigorta Sözleşmesinin Kurulduğu Anda İhbar Külfeti... 337 3. Rizikonun Ağırlaştığını İhbar Külfeti... 340 4. Riziko Gerçekleştikten Sonra İhbar Külfeti... 342 5. Koruma Tedbirlerini Alma Külfeti... 343 III. SİGORTACININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ... 346 A Sigorta Tazminatı veya Sigorta Bedelini Ödeme Borcu... 346 B İspat Sorunları... 346 C Sigorta Tazminatı veya Meblağı Ödeme Borcunda İfa Yeri... 347 D Sigortacının Edim Yükümlülüğünün Sınırları... 347 E Sigortacının Bilgilendirme Yükümlülüğü... 347 BEŞİNCİ BÖLÜM TÜRK TİCARET KANUNU NUN SİGORTA KİTABININ SİSTEMATİĞİ ve MAL SİGORTALARININ HÜKÜMLERİ 6 Sistematik... 349 7 Mal Sigortalarının Hükümleri... 351 I. GENEL OLARAK... 351 II. SİGORTA DEĞERİ-SİGORTA BEDELİ İLİŞKİSİ: AŞKIN ve EKSİK SİGORTA... 352 A Aşkın Sigorta... 352 B Eksik Sigorta (Menfaat Değerinin Altında Sigorta)... 352 III. BİRDEN ÇOK SİGORTA... 355 A Genel Olarak ve Koşulları... 355 B Müşterek Sigorta... 357 C Kısım Kısım Sigorta (Kısmî Sigorta)... 358 D Çifte Sigorta... 359 IV. SİGORTACININ YASAL HALEFİYETİ... 363 V. SİGORTALI MALIN SAHİBİNİN DEĞİŞMESİ... 367 8 Mal Sigortası Türleri... 369 I. YANGIN SİGORTASI... 369 II. KARADA VE İÇ SULARDA TAŞIMA RİZİKOLARINA KARŞI SİGORTA... 370 III. ZİRAÎ SİGORTA... 370 IV. HIRSIZLIĞA KARŞI SİGORTA... 371
İçindekiler XXV ALTINCI BÖLÜM MALVARLIĞI SİGORTALARININ BİR TÜRÜ OLARAK SORUMLULUK SİGORTALARI 9 Sorumluluk Sigortaları... 373 YEDİNCİ BÖLÜM CAN SİGORTASI 10 Can Sigortaları... 377 I. GENEL OLARAK... 377 II. TÜRLERİ... 377 A Hayat Sigortaları... 377 1. Genel Olarak... 377 2. Taraflar ve İlgili Kişiler... 378 3. Türleri... 379 4. Tarafların Hak ve Borçları... 379 5. Hayat Sigortası Sözleşmesinde Sigorta Ettirene Tanınan Olanaklar... 380 B Kazaya Karşı Sigorta... 382 1. Kavram ve Tanım... 382 2. Menfaat... 383 3. Tazminatın Kapsamı ve Muacceliyeti... 383 4. Kusurlu Olan Kimseye Karşı Dava Hakkı... 383 SİGORTA HUKUKU GEÇMİŞ YILLARDA ÇIKAN SINAV SORULARI... 385 KAYNAKÇA... 391 ÜÇÜNCÜ KİTAP DENİZ TİCARETİ HUKUKU KARA TAŞIMA HUKUKU BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ, GEMİ, GEMİNİN AYIRICI UNSURLARI ve GEMİ SİCİLİ 1 GİRİŞ... 397 2 Türk Ticaret Kanunu nda Gemi Kavramı ve Ticaret Gemileri.. 397 I. GENEL OLARAK... 397 II. GEMİ İLE İLGİLİ OLARAK YAPILAN AYIRIMLAR ve TİCARET GEMİSİ KAVRAMI... 398 A Ticaret Gemisi... 398 1. Genel Olarak... 398 2. İstisna... 398 B Denize Elverişli Gemi - Yola Elverişli Gemi... 399 C Tamir Kabul Etmez Gemi - Tamire Değmez Gemi... 399
XXVI Themıs Ticaret Hukuku 3 Geminin Ayırıcı Unsurları... 400 I. GENEL OLARAK... 400 II. GEMİNİN ADI... 400 III. BAĞLAMA LİMANI... 400 A Genel Olarak... 400 B Bağlama Limanının Önem Arz Ettiği Noktalar... 400 1. Tescil Bakımından... 400 2. Yetkili Mahkeme Bakımından... 401 3. Kaptanın Temsil Yetkisinin Kapsamı Bakımından... 401 4. Diğer... 401 IV. MİLLİYETİ... 403 A Genel Olarak... 403 B Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kazanılması... 403 1. Türk Vatandaşlarına Ait Olan Gemilerde... 403 2. Birlikte Mülkiyet Esasına Göre Malik Olunan Gemilerde... 403 3. Donatma İştirakine Ait Gemilerde... 403 4. Tüzel Kişilere Ait Gemilerde... 403 C Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu (TUGSK) Hükümleri ve Bu Kanun a Göre Bayrak Çekme Hakkı... 404 1. Genel Olarak... 404 2. TUGSK Hükümleri... 405 D Türk Bayrağı Çekme Hakkı ile İlgili İstisnalar... 406 1. Türk Gemisine Yabancı Bayrak Çekilmesi... 406 2. Yabancı Gemiye Türk Bayrağı Çekilmesi... 407 E Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kullanılması... 407 F Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kaybedilmesi... 408 4 Gemi Sicili... 411 I. GENEL OLARAK... 411 II. SİCİLİ TUTMA YETKİSİ, ALENİYET ve SORUMLULUK... 411 A Yetki... 411 B Aleniyet... 412 C Sorumluluk... 412 III. TESCİL... 413 A Genel Olarak... 413 1. Tescili Caiz Gemi-Tescili Caiz Olmayan Gemi... 413 2. Tescili Zorunlu Gemi- Tescili İhtiyarî Gemi... 413 B Talep Üzerine... 413 C Tescile davet... 414 IV. TERKİN... 414 A Talep Üzerine... 414 B Re sen... 415 V. GEMİ TASDİKNAMESİ... 415 VI. İNŞA HÂLİNDEKİ GEMİLERE ÖZGÜ SİCİL... 415 VII. GEMİ SİCİLİ KAYITLARININ HUKUKÎ ETKİSİ... 416
İçindekiler XXVII İKİNCİ BÖLÜM GEMİ MÜLKİYETİ, GEMİ MÜLKİYETİNİN KAZANILMASI, GEMİ ÜZERİNDEKİ DİĞER AYNÎ HAKLAR (İPOTEK, İNTİFA) 5 Gemi Mülkiyeti ve Gemi Mülkiyetinin Kazanılması... 417 I. GENEL OLARAK... 417 II. MÜLKİYETİN GEÇİŞİNDE ASIL DURUM: ÖZEL HUKUKA GÖRE... 417 A Genel Olarak... 417 B Hukukî İşlemle Kazanım (Özellikle Satım Sözleşmesi)... 417 1. Sicile Kayıtlı Olan Gemiler (TTK m. 868)... 417 2. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemiler (TTK m. 867)... 418 C Hukukî İşlem Dışında Kazanım... 419 1. Genel Olarak... 419 2. Zamanaşımı... 419 3. İhraz... 420 6 Gemi Üzerindeki Diğer Aynî Haklar (İpotek-İntifa)... 422 I. GENEL OLARAK... 422 II. İPOTEK... 422 A Genel Olarak... 422 B İpoteğin Tesis ve Şekil... 422 C Kapsam... 423 D Gemi İpoteğinde Sıra ve Derece... 424 E İpotek Hakkını Tehdit Eden Davranışlara Karşı Önlemler... 424 F İpotek Sahibinin Hakları... 425 G İpoteğin Devri, Değiştirilmesi ve Sona Ermesi... 425 H Türleri... 428 1. Akdî-Kanunî İpotek... 428 2. Üst Sınır İpoteği... 428 3. Birlikte Gemi İpoteği... 428 4. Kıymetli Evraka Ait İpotek... 428 5. Yabancı Para Üzerinden İpotek... 428 6. Sabit Kıymetli İpotek... 428 7. İnşa Hâlindeki Gemiler Üzerinde İpotek... 428 III. İNTİFA HAKKI... 429 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DONATAN ve DONATMA İŞTİRAKİ 7 Donatan... 431 I. GENEL OLARAK ve DONATAN SIFATI... 431 II. DONATANIN SORUMLULUĞU... 432 A Genel Olarak... 432 B Gemi Adamlarının Kusurlarından Dolayı... 432 C Sınırlı Sorumluluk - Sınırsız Sorumluluk Hâlleri... 432 1. Sınırlı Sorumluluk Hâlleri... 432 2. Sınırsız Sorumluluk Hâlleri... 434 D Sınırlı Sorumluluk Durumunda Sorumluluğun Kapsamı... 434
XXVIII Themıs Ticaret Hukuku 8 Donatma İştiraki... 437 I. GENEL OLARAK... 437 II. DONATMA İŞTİRAKİNİN YÖNETİMİ... 438 A Genel Olarak... 438 B Masraflar ile Kâr-Zarara Katılım... 439 C İştirak Payının Temlik Rehni ve Sonuçları... 439 III. GEMİ MÜDÜRÜ... 440 A Genel Olarak, Atanması ve Azli... 440 B Görev-Yetkileri ve Bu Yetkilerin Sınırlandırılması... 440 IV. MÜŞTEREK DONATANLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI SORUMLULUĞU ve YETKİLİ MAHKEME... 441 V. DONATMA İŞTİRAKİNİN SONA ERMESİ... 442 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM GEMİ ADAMLARI (ÖZELLİKLE KAPTAN) 9 Gemi Adamları ve Kaptan... 443 I. GENEL OLARAK... 443 II. KAPTAN... 443 A Genel Olarak ve Yetkileri... 443 B Yetkinin Özel Şekli: Temsil Yetkisi... 444 1. Gemi Bağlama Limanında İken... 444 2. Gemi Bağlama Limanı Dışında İken... 444 3. Temsil Yetkisi ile İlgili Diğer Hususlar... 444 BEŞİNCİ BÖLÜM NAVLUN SÖZLEŞMELERİ ve BU SÖZLEŞMELERİN İFASI 10 Genel Olarak Navlun Sözleşmesi, Hukukî Niteliği ve Tarafları... 447 I. NAVLUN SÖZLEŞMESİ KAVRAMI, SÖZLEŞMENİN UNSURLARI ve TÜRLERİ ile SÖZLEŞMEDEKİ İLGİLİ KİŞİLER... 447 A Kavram ve Tanım... 447 B Unsurları... 448 1. Eşya (yük) Taşıma Taahhüdü... 448 2. Taşımanın Deniz Yoluyla Yapılması... 448 3. Eşyanın Gemi ile Taşınması... 448 4. Eşyanın (yükün) Taşıyanın Zilyetliğine Girmesi... 449 5. Taşımanın Ücret (Navlun) Karşılığında Yapılması... 449 C Taraflar (İlgili Kişiler)... 450 1. Genel Olarak... 450 2. Taşıyan... 450 3. Taşıtan... 450 4. Yükleten... 451 5. Gönderilen... 452 6. Gemi İşletme Müteahhidi... 453 D Navlun Sözleşmesinin Türleri... 453
İçindekiler XXIX 1. Çarter Sözleşmeleri... 453 2. Kırkambar Sözleşmeleri (Contract of Carriage of Goods)... 455 II. NAVLUN (TAŞIMA) SÖZLEŞMESİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ... 457 III. NAVLUN SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI... 457 11 Navlun Sözleşmesinin İfası... 457 I. GENEL OLARAK... 457 II. GEMİNİN DENİZE-YOLA-YÜKE ELVERİŞLİ OLARAK YOLA ÇIKMASI... 458 III. SÖZLEŞMEDE KARARLAŞTIRILAN GEMİNİN KULLANILMASI... 458 IV. YÜKLEME İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLER... 459 A Yükleme Yeri... 459 B Yükleme Masrafları... 459 C Yüklenecek Eşya... 459 1. Kararlaştırılan Eşya... 459 2. Eşya ile İlgili Taşıtan veya Yükletenin Bildirim Yükümlülükleri... 460 3. Yükleme Süreleri... 461 4. Boşaltma Süreleri... 462 12 Navlun Sözleşmesinin Sona Ermesi... 463 I. GENEL OLARAK... 463 II. SONA ERME NEDENLERİ... 463 A Sözleşmenin Hükümden Düşmesi... 463 B Fesih... 463 C Cayma... 464 ALTINCI BÖLÜM KONİŞMENTO 13 Konişmento... 467 I. GENEL OLARAK... 467 II. TÜRLERİ... 468 III. İÇERİĞİ... 468 IV. KONİŞMENTONUN İŞLEVLERİ... 469 A Malların Yetkili Konişmento Hâmiline Teslimi ile Malları Temsil İşlevi... 469 1. Teslim... 469 2. Temsil... 470 B Taşıyanla-Taşıtan; Taşıyanla-Gönderilen Arasındaki İlişki... 471 C Kıymetli Evrak Niteliği... 472 YEDİNCİ BÖLÜM TAŞIYANIN SORUMLULUĞU ve HAKLARI 14 Taşıyanın Sorumluluğu... 475 I. GENEL OLARAK... 475 II. ZAMANSAL AYIRIM: BAŞLANGIÇTAKİ SORUMLULUK - SONRAKİ SORUMLULUK... 475
XXX Themıs Ticaret Hukuku A Taşıyanın Başlangıçtaki Denize-Yola-Yüke Elverişsizlikten Doğan Sorumluluğu... 475 B Taşıyanın Sefer Başladıktan Sonraki Sorumluluğu... 476 1. Genel Olarak ve Özen Derecesi... 476 2. Mutlak Sorumsuzluk Hâlleri... 476 3. Muhtemel Sorumsuzluk Hâlleri... 478 III. HASARLA İLGİLİ MUAYENE - İHBAR ve DAVA HAKKI... 479 A Muayene ve İhbar... 479 B Dava Hakkı... 480 IV. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMASI... 482 A Genel Olarak... 482 B İstisnalar... 482 15 Taşıyanın Hakları... 483 I. NAVLUN HAKKI ve NAVLUNA BAĞLI TEFERRUAT... 483 II. REHİN HAKKI... 483 SEKİZİNCİ BÖLÜM DENİZ YOLU İLE YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ 16 Genel Olarak Yolcu Taşıma Sözleşmesi, Taraflar, Hak ve Borçlar, Sona Erme ve Hukukî Sonuçlar... 485 DOKUZUNCU BÖLÜM DENİZ KAZALARI (MÜŞTEREK VE ÖZEL AVARYA; ÇATMA; KURTARMA ve YARDIM) 17 Müşterek ve Özel Avaryalar... 487 I. GENEL İLKELER... 487 II. MÜŞTEREK AVARYA HÂLLERİ... 487 A Genel... 487 B Özel... 489 III. MÜŞTEREK AVARYA OLARAK KABUL OLUNAMAYACAK HASARLAR... 489 18 Çatma... 490 I. GENEL OLARAK... 490 II. KUSURSUZ ÇATMA... 490 III. KUSURLU ÇATMA... 490 A Bir Taraflı Kusur... 490 B Ortak Kusur... 490 C Zorunlu Kılavuzun Kusuru... 490 IV. ÇATMA OLMADAN ORTAYA ÇIKAN ZARAR... 490 19 Kurtarma ve Yardım... 491 I. GENEL OLARAK... 491 II. ÜCRET BELİRLENMESİ... 491 A Sözleşme Yoksa... 491 B Sözleşme Varsa... 492 III. REHİN ve HAPİS HAKKI... 492
İçindekiler XXXI ONUNCU BÖLÜM GEMİ ve YÜK ALACAKLISI HAKKI 20 Gemi Alacaklısı Hakkı... 493 I. GENEL OLARAK... 493 II. GEMİ ALACALISI HAKKI VEREN ALACAKLAR... 494 III. REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ... 496 A Genel Olarak... 496 B Sona Erme... 496 IV. DERECE ve SIRA... 497 A Genel Olarak... 497 B Bekçilik ve Muhafaza Masrafları... 497 C Muhtelif Yolculuklardan Doğan Alacaklar... 497 D Aynı Yolculuğa Ait Muhtelif Alacaklar... 497 21 Yük Alacaklısı Hakkı... 498 I. GENEL OLARAK... 498 II. YÜK ALACAKLISI HAKKI VEREN DURUMLAR... 498 22 Zamanaşımı... 499 ONBİRİNCİ BÖLÜM KARA TAŞIMA HUKUKU 23 Genel Olarak... 501 24 Eşya (Yük) Taşımaları... 501 I. EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİ ve TAŞIMA SENEDİ... 501 A Genel Olarak ve Taraflar... 501 B Kuruluşu ve Özellikleri... 502 C Taşıma Senedi, İçeriği ve Teslimi... 503 D İlmühaber... 505 II. TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ ve HAKLARI... 505 A Taşıyıcının Hak ve Yükümlülükleri... 505 1. Yükümlülükler... 505 2. Ücret Hakkı... 507 B Gönderilenin (ve Gönderen) Hak ve Yükümlülükleri... 508 1. Tesellüm... 508 2. Ödeme ve Tevdi... 508 3. Hapis Hakkı... 508 4. Muayene... 509 5. Diğer Haklar... 509 III. TAŞIYICININ ZİYA ve HASARDAN DOĞAN SORUMLULUĞU... 509 A Genel Olarak... 509 B Sorumluluk Nedenleri... 510 1. Gecikme... 510 2. Ziya-Hasar... 510 C Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması... 511 D Ara Taşıyıcılardan Dolayı Ortaya Çıkan Sorumluluk... 511 E Sorumluluğun (Miktar İtibariyle) Sınırlandırılması... 512 F Tazminat Borcu ve Tayin Şekli... 512
XXXII Themıs Ticaret Hukuku G Usul Sorunları... 513 1. Taraflar... 513 2. Dava Hakkının Düşmesi... 514 IV. BİRDEN ÇOK TAŞIYICININ DURUMU... 514 25 Yolcu Taşımaları... 515 I. GENEL OLARAK... 515 II. TARAFLARIN HAK ve YÜKÜMLÜLÜKLERİ... 516 A Yolcunun... 516 1. Talimatlara Uyma Borcu... 516 2. Seferin Durdurulması Durumunda... 516 3. Seferin Duraklaması Durumunda... 516 4. Seferin Gecikmesi Durumunda... 517 B Taşıyıcının... 518 1. Yolcuyu Varma Yerine Ulaştırma... 518 2. Ücret İsteme Hakkı... 518 3. Bagajdan Dolayı Sorumluluk ve Hapis Hakkı... 518 4. Yolcunun Ölümü Durumundaki Yükümlülükler... 518 III. TAŞIYICININ SORUMLULUĞU... 518 26 Yük ve Yolcu Taşımalarında Ortak Hükümler... 519 I. I. KAPSAM... 519 II. SORUMLULUĞUN DARALTILMASI ve KALDIRILMASI... 519 III. ZAMANAŞIMI... 519 DENİZ TİCARETİ HUKUKU / KARA TAŞIMA HUKUKU GEÇMİŞ YILLARDA ÇIKAN SINAV SORULARI... 521 KAYNAKÇA... 527 ADLÎ YARGI DENEME SINAVLARI... 531 YANITLAR... 561 5941 SAYILI KANUN İLE GETİRİLEN DİĞER ÖNEMLİ YENİLİKLER... 573