PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJENİN BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ) MEGA SÜT VE TARIM ÜRÜNLERİ NAK. İNŞ. PETROL SAN VE TİC. A.Ş. Aydın Organize Sanayi Bölgesi 2. Cad. No:26 Umurlu/AYDIN TELEFON: 0 256 259 12 13 FAKS : 0 256 259 11 30 KAPASİTE ARTIŞI 950.000 TL AYDIN İLİ, UMURLU BELDESİ, ÇÖRÜŞLÜ MEVKİİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI Koordinat Sırası: Sağa-Yukarı Datum : ED-50 Türü : UTM D.O.M : 27 ZONE : 35 Ölçek Faktörü : 6 derecelik 586372:4191891 586365:4191835 586266:4191833 586257:4191888 Koordinat Sırası: Enlem-Boylam Datum : WGS-84 Türü : Coğrafik D.O.M : - ZONE : - Ölçek Faktörü : - 37.8688039:27.9814563 37.8682999:27.9813700 37.8682912:27.9802443 37.8687877:27.9801486 PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) NI HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI NI HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ ÇALIŞMA GRUBUNUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI SUNUM TARİHİ (GÜN, AY, YIL) Sektör: EK-1 Madde-23: Entegre Süt Ürünleri Üretim Tesisleri (50 ton/gün ve üzeri sütten peynir, yağ, yoğurt gibi süt ürünlerinden en az ikisinin üretildiği tesisler) ELİNSAN Çevre Teknolojileri A.Ş Alaaddin Bey Mah. 635. Sk. Nilüfer Ticaret Merkezi 2. Bölge Otomasyon Plaza No:41 Nilüfer/BURSA TELEFON : 0 224 441 72 27 FAKS : 0 224 441 72 07 06 MAYIS 2013 1
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI... 5 1.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği... 5 1.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması... 24 1.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Vb.):... 24 1.3.a. Sıvı Atıklar:... 25 1.3.b. Katı Atıklar:... 27 1.3.c. Gaz Atıklar:... 28 1.3.d. Tıbbi Atıklar:... 29 1.3.e. Tehlikeli Atıklar:... 29 1.3.f. Gürültü:... 30 1.3.g. Atık Yağlar:... 31 1.3.h. Ambalaj Atıkları:... 32 1.3.ı. Atık Pil ve Akümülatörler:... 32 1.3.j. Atık Lastikler:... 33 1.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi:... 33 BÖLÜM 2. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU... 34 2.1. Proje Yeri Ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler:... 34 BÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ... 36 3.1.Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik Ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari Ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) Ve Yukarıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması:... 36 3.1.a)Nüfus... 36 3.1.b)Flora-Fauna... 36 3.1.c) Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler... 38 3.1.d) Doğal Afet Durumu... 42 3.1.e)Toprak, Su, Hava, İklimsel Faktörler... 43 3.1.f) Mülkiyet ve Arazi Kullanım Durumu... 45 3.1.g) Mimari ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri... 45 3.1.h) Hassasiyet Derecesi (Ek-V Duyarlı Yöreler Listesine Göre)... 46 BÖLÜM 4:PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER... 50 4.1. Önerilen Projenin Aşağıda Belirtilen Hususlardan Kaynaklanması Olası Etkilerinin Tanıtımı. (Bu Tanım Kısa, Orta, Uzun Vadeli, Sürekli, Geçici ve Olumlu Olumsuz Etkileri İçermelidir... 50 2
4.1.A) Proje İçin Kullanılacak Alan:... 50 4.1.B) Doğal Kaynakların Kullanımı:... 50 4.1.C) Kirleticilerin Miktarı, (Atmosferik Koşullar İle Kirleticilerin Etkileşimi) Çevreye Rahatsızlık Verebilecek Olası Sorunların Açıklanması ve Atıkların Minimizasyonu:... 52 4.2.Yatırımın Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilmesinde Kullanılacak Tahmin Yöntemlerinin Genel Tanıtımı:... 55 4.3. Çevreye Olabilecek Olumsuz Etkilerin Azaltılması İçin Alınması Düşünülen Önlemlerin Tanıtımı:... 55 BÖLÜM 5: HALKIN KATILIMI... 59 5.1. Projeden Etkilenmesi Olası Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin ÇED Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen Yöntemler... 59 5.2. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar... 59 5.3. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler... 59 BÖLÜM 6: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ:... 60 NOTLAR ve KAYNAKLAR... 71 3
TABLOLAR TABLO 1: FAALİYET ALANINA AİT KOORDİNATLAR... 9 TABLO 2: PROJE KAPSAMINDAKİ TÜM ÜNİTELER... 9 TABLO 3: TESİSİN MEVCUT, KAPASİTE ARTIŞ MİKTARI VE PLANLANAN KAPASİTESİ... 10 TABLO 4: TESİSİN MEVCUT VE PLANLANAN YILLIK TÜKETİM KAPASİTESİ... 10 TABLO 5: TESİSTE MEVCUT VE PLANLANAN MAKİNE VE EKİPMAN LİSTESİ VE ENERJİ MİKTARLARI... 11 TABLO 6: MEVCUT TESİSTE SU TEMİNİ, MİKTARLARI VE BERTARAF YÖNTEMLERİ... 25 TABLO 7: PLANLANAN TESİSTE SU TEMİNİ, MİKTARLARI VE BERTARAF YÖNTEMLERİ... 25 TABLO 8: MEVCUT VE PLANLANAN TESİSTE ATIKSU MİKTARLARI VE BERTARAF YÖNTEMLERİ... 26 TABLO 9: FAALİYET ALANINA AİT KOORDİNATLAR... 34 TABLO 10: UMURLU BELEDİYESİ NÜFUS BİLGİLERİ(*)... 36 ŞEKİLLER ŞEKİL 1: KAŞAR, DİL, ÖRGÜ VE TEL PEYNİR ÜRETİM PROSESİ İŞ AKIM ŞEMASI... 13 ŞEKİL 2: BEYAZ PEYNİR ÜRETİM PROSESİ İŞ AKIM ŞEMASI... 15 ŞEKİL 3: KÖY PEYNİRİ ÜRETİM PROSESİ İŞ AKIM ŞEMASI... 17 ŞEKİL 4: TEREYAĞ ÜRETİM PROSESİ İŞ AKIM ŞEMASI... 18 ŞEKİL 5: LOR PEYNİRİ ÜRETİM PROSESİ İŞ AKIM ŞEMASI... 19 ŞEKİL 6: SÜZME YOĞURT ÜRETİM PROSESİ İŞ AKIM ŞEMASI... 20 ŞEKİL 7: ERİTME PEYNİR ÜRETİM PROSESİ İŞ AKIM ŞEMASI... 21 ŞEKİL 8: TULUM PEYNİR ÜRETİM PROSESİ İŞ AKIM ŞEMASI... 24 4
BÖLÜM 1: PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Proje Konusu Yatırımın Tanımı, Ömrü, Hizmet Amaçları, Önem ve Gerekliliği Söz konusu faaliyet, Aydın İli, Umurlu Beldesi, Aydın Organize Sanayi Bölgesi 2. Cad. No:26 adresinde, M19.B.15.C.1.B pafta, 281 ada, 2 parsel numarasında, 8.783,64 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde 4.583,14 m 2 lik kapalı alanda MEGA SÜT VE TARIM ÜRÜNLERİ NAK. İNŞ. PETROL SAN VE TİC. A.Ş. tarafından faaliyet gösteren Süt ve Süt Ürünleri Tesisi nde gerçekleştirilmesi planlanan kapasite artışıdır. Kapasite artışı projesi 8.783,64 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde ve 4.583,14 m 2 lik kapalı alanda gerçekleştirilecektir. İlave kapalı bir alan yapılması söz konusu değildir. Tapu EK- 1 de, Yapı Kullanma İzin Belgesi EK-2 de verilmiştir. Mevcut faaliyet ile yılda 15.720 ton süt işlenerek; 837.768 kg sade homojenize yoğurt, 335.107 kg süzme yoğurt, 1.663.200 kg beyaz peynir, 189.000 kg tulum peyniri, 136.800 kg kaşar, dil, çerkez, örgü peyniri, 59.256 kg lor ve 58.798 kg tereyağı üretimi gerçekleştirilmektedir. Mevcut faaliyet kapsamında tesiste 32 kişi tek vardiya şeklinde çalışmaktadır. Mevcut tesis için alınmış 07.09.2007 tarih ve 2007/63 Belge No lu ÇED Gerekli Değildir Belgesi EK-3 de verilmiştir. Proje kapsamında, MEGA SÜT VE TARIM ÜRÜNLERİ NAK. İNŞ. PETROL SAN VE TİC. A.Ş. mevcut süt işleme kapasitesini 300 ton/gün e çıkarmayı hedeflemektedir. Proje, 17.07.2008 tarih ve 26939 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği ve 30.06.2011 Tarih ve 27980 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, EK-I Madde 23; Entegre süt ürünleri üretim tesisleri (50 ton/gün ve üzeri sütten peynir, yağ, yoğurt gibi süt ürünlerinden en az ikisinin üretildiği tesisler) sınıfında değerlendirilmiştir. Projenin Ömrü: Projenin ömrü üretimde kullanılacak ekipmanların ömrü ile sınırlıdır. Ancak üretimde kullanılacak ekipmanların ömürleri tamamlandığında yenisi ile değiştirilecektir. 5
Hizmet amaçları; Projenin hizmet amaçlarının başında, bölgede sanayi potansiyelini arttırmak, taze ve sağlıklı süt ve süt ürünleri üretimine katkı sağlamak, bölgede iş istihdamı oluşturmak, ülke ekonomisinde dışa bağımlılığı azaltmak gibi ana nedenler gelmektedir. Tesisin ana hammaddesi olan süt, Aydın İli çevresinde 50 km 2 lik bir alandan sağlanacaktır. Tesisin hedeflenen kapasiteye ulaşması durumunda çiğ süt işleme kapasitesi 300 ton/gün olacaktır. Ayrıca çalışacak kişi sayısının maksimum 50 kişiye ulaşması hedeflenmiştir. Bu bağlamda tesisin bölge halkına istihdam olanağı sağlayacağı ve sosyoekonomik yapı üzerinde olumlu bir etki yapması planlanmaktadır. Önem ve Gerekliliği; Süt, insan beslenmesinde çok önemli yeri olan temel bir gıdadır. Süt, başta protein olmak üzere, içerdiği protein, fosfor, B grubu vitaminleri, sfingolipidler ve diğer bileşikleri sayesinde kanser oluşumunu engellemektedir. Sütün %87,5'i su, %3,5'i ise mineraldir. Hemen hemen bütün besin elementlerini, ayrıca hayati fonksiyonlar için gerekli olan vitaminleri, enzimleri, antikorları ve daha birçok maddeyi yeterli ve dengeli bir biçimde bünyesinde bulunduran tek üründür. Gıda sanayi içinde % 16 üretim değerine sahip süt ve süt ürünleri sanayi; gerek sütün çok sayıda besin öğelerini bileşiminde bulundurması ve insan yaşamının her evresinde tüketilmesi gereken temel bir besin maddesi olması gerekse ülke ekonomisine sağladığı katma değer açısından son derece önemli bir alt sektördür. Süt ürünleri Türkiye de beslenmede önemli bir role sahiptir. Ancak, sıvı süt tüketimi azdır. Süt daha çok, işlenmiş olarak yoğurt, beyaz peynir, kaşar peyniri ve ayran olarak tüketilmektedir. Süt ve süt ürünlerinin kişi başına ortalama yıllık tüketimi 138,14 litredir. Bu rakam diğer Avrupa ülkeleriyle karşılaştırıldığında oldukça düşüktür. Süt işletmelerinin coğrafi dağılımları; Ege bölgesi (%38,8) ve Marmara bölgesi (%26,5) nin tesis sayısı açısından ilk sıraları aldığı görülmektedir. Türkiye süt üretiminin büyük çoğunluğunu büyük baş hayvancılık karşılamaktadır. Bunu koyun ve keçi takip etmektedir. Büyük baş hayvancılığın gelişmesinde işletmelerin küçük ölçekli olması problem 6
oluşturmaktadır. Küçük işletmeler üretim maliyetini düşürmede ve hayvanlarını pazarlamada büyük işletmeler kadar başarılı olamamaktadır. Yem ve diğer üretim girdi fiyatlarının yüksek olması elde edilen ürünün (et, süt) değer fiyat edememesi diğer önemli bir sorundur. Küçük işletmelerde bakım ve besleme konularında teknik bilgi eksikliği vardır. Aydın ilinin süt verimindeki artışına bağlı olarak Türkiye nin süt verimi içerisindeki payı giderek artmaktadır. Aydın ilinde 60 adet süt ve süt ürünleri imalathanesi mevcuttur. Bunlardan 19 adeti yoğurt, 14 adeti beyaz peynir, 19 adeti kaşar peyniri, 11 adeti tereyağı ve 6 adeti ayran işletmesidir. Süt ve süt mamulleri imalathanelerinin kurulu kapasiteleri 70.381 ton/yıl olup, bu kapasitenin ancak % 14 ü kullanılmaktadır. Tüm bu bilgiler ışığında gerçekleştirilecek süt işleme faaliyeti ile il ve ülke ekonomisine katkı, çalıştırdığı personel ve yan kuruluşlar vasıtasıyla (hammadde, yardımcı madde tedarikçi firmalar, nakliye firmaları vb.) birçok insana iş imkanı sağlayacaktır. Bu sebeple projenin gerçekleştirilmesi ile istihdam sağlanacak olup, üretim, nakliye vs. faaliyetleri nedeniyle bölge ve ülke ekonomisine önemli katkıda bulunulacak, sosyoekonomik ve kültürel değişimler olumlu yönde etkilenecektir. Sütün Tanımı ve Yararları Süt; tatlımsı, saydam olmayan, hafif kokulu beyaz bir sıvıdır. İnsanların çok yararlandığı süt evcil hayvanlardan (inek, keçi, koyun vb.) elde edilir. Süt işlenerek veya doğrudan tüketilir. İşlenerek elde edilen ürünler; yoğurt, ayran, peynir, tereyağı, kaymak vb.dir. Bir 'yaşam mucizesi' diye nitelenebilecek kadar büyük besin değerine sahip olan sütün, insan yaşamındaki yeri insanlık tarihi kadar eskidir. Dünyanın en yararlı içeceği süt, insanların doğumlarından itibaren aldıkları ilk besindir. İlk günlerinde annelerinin sütüyle beslenen bebeklere, daha sonraları hem anne sütü hem de hayvan sütleri verilir. Süt, bebeklerin narin vücutlarını sağlamlaştırır, güçlendirir. Süt, organizmanın kurulması ve hayatını devam ettirmesi için gereken unsurların hemen hepsini içerir. Yapısında bulunan besin unsurları açısından süt, ideal bir besin olarak kabul edilir. 7
Sütün proteinleri, yaşam için büyük önem taşıyan eksojen aminoasitlerinin tümünü içermesi açısından yüksek biyolojik değerdedir. Süt, biyolojik değerleri bakımından önemli protein özelliği taşımaktadır. Vücudun, ihtiyaç duyduğu esansiyel amino asitlerin hemen hemen tamamını içermektedir. Beslenme açısından çok önemli olan süt ve süt ürünlerindeki özellikle vücut için gerekli olan kalsiyum ihtiyacının karşılanmasında mükemmel bir hayvansal gıdadır. Süt ve Süt Ürünleri endüstrisi ülkemizde ve dünyada önemli bir yer teşkil etmektedir. Süt ve Süt Ürünleri, Beslenme ve insan sağlığı ile ekonomik açılardan çok önemli ve üretiminden asla vazgeçilemeyecek bir ürün ve üretim dalıdır. İnsan Beslenmesinde Süt; - Hayvansal Protein, - Hayvansal Enerji, - Hayvansal Yağ, - Vitamin, - Mineral kaynağıdır. Ekonomide Süt; Türkiye'de; 2001 geçici tarım sayımına göre 3 milyonun üzerinde tarım işletmesi bulunmaktadır. Bunların; - %69,78'i hayvansal üretim yapmaktadır. - 2005 TÜİK verilerine göre 3,9 milyon başını sağmal ineklerin oluşturduğu toplam 10 milyon başa yakın sığır bulunmaktadır. - 10,679 milyon ton süt üretilmektedir. - Süt üretiminde sığırın payı %90'dır. - Toplam tarımsal gelirde sütün payı %13'tür. - Dünya süt üretiminde 15. sırada yer almaktadır. Süt Kullanımı; - Sütün %27'si süt teşvik priminden yararlanan, kayıtlı büyük süt işleme tesisleri tarafından alınmakta ve işlenmekte, 8
- %33'ü küçük ve orta ölçekli kayıtlı veya kayıt dışı mandıralarda işlenmekte, - %20'si çiftlik içi tüketim ve buzağı beslemede kullanılmakta, - %20'si gerek sokak sütü olarak satılan, gerekse üreticinin tüketiciye doğrudan aracısız sattığı, açık süt ve ürünleri olarak kabul edilmektedir. Süt, sonuç olarak karşımıza tarımsal kaynaklı bir ürün olarak ortaya çıkmaktadır. Çünkü hayvancılığın yapılması için gerekli olan mısır, arpa, buğday gibi yem bitkileri gereklidir. Bölgede tarımın yaygın yapılması, beraberinde hayvancılığı getirmiştir. Bu sebeple de süt ve süt ürünleri işleyen tesisler kurulmuştur. Kapladığı Alan Kapasite artışı projesi 8.783,64 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde ve 4.583,14 m 2 lik kapalı alanda gerçekleştirilecektir. İlave kapalı bir alan yapılması söz konusu değildir. Proje alanına ait vaziyet planı ve tesis (ünite) yerleşim planı EK-4 te, 1/25.000 ölçekli Topoğrafik Harita EK-5 te, Yer Bulduru Haritası ise EK-6 da verilmiştir. Faaliyet alanına ait koordinatlar Tablo-1 de, kullanım alanları ile proje kapsamındaki tüm üniteler ve faaliyet üniteleri dışında diğer üniteler Tablo-2 de verilmiştir. Tablo 1: Faaliyet Alanına Ait Koordinatlar Koordinat Sırası: Sağa-Yukarı Datum : ED-50 Faaliyet Alanı Yüzölçümü Türü : UTM D.O.M : 27 ZONE : 35 Ölçek Faktörü : 6 derecelik Proje Alanı 8.783,64 m 2 586365:4191835 586266:4191833 586372:4191891 586257:4191888 Koordinat Sırası: Enlem-Boylam Datum : WGS-84 Türü : Coğrafik D.O.M : - ZONE : - Ölçek Faktörü : - 37.8688039:27.9814563 37.8682999:27.9813700 37.8682912:27.9802443 37.8687877:27.9801486 Tablo 2: Proje Kapsamındaki Tüm Üniteler Faaliyet Alanı Yüzölçümü Toplam Alan 8.783,64 m 2 Kapalı Alan 4.583,14 m 2 Yeşil alan 150 m 2 Sosyal ve İdari Tesisler Alanı 100 m 2 9
Çalışacak Personel Sayısı ve Üretim Kapasitesi Mevcut durumda 32 kişilik personel ile tek vardiya çalışılmaktadır. Kapasite artışı ile çalışacak kişi sayısının 50 olması planlanmaktadır. Kapasite artışı ile, yine günde tek vardiya ve 8 saat çalışılacaktır. Tesisin mevcut üretim kapasitesi, yapılması planlanan kapasite artış miktarı ve kapasite artışı ile ulaşılacak nihai üretim kapasitesi Tablo 3 te 24.09.2015 tarihine kadar geçerli kapasite raporu EK-7 de verilmiştir. Tablo 3: Tesisin Mevcut, Kapasite Artış Miktarı ve Planlanan Kapasitesi Üretim Konusu Birim Mevcut Durum Sade homojenize yoğurt Kg/yıl 837.768 Kapasite Artış Miktarı 2.513.304 Kapasite Artışı İle Ulaşılacak Durum 3.351.072 Süzme yoğurt Kg/yıl 335.107 Beyaz peynir Kg/yıl 1.663.200 Tulum Peyniri Kg/yıl 189.000 Kaşar Peyniri Kg/yıl 136.800 Lor Kg/yıl 59.256 Tereyağı Kg/yıl 58.798 1.005.321 4.989.600 567.000 410.400 177.768 176.394 1.340.428 6.652.800 756.000 547.200 237.024 235.192 Tesiste üretim sırasında kullanılan ana ve yardımcı hammaddeler ile kapasite artışı ile kullanılması planlanan ana ve yardımcı hammaddeler Tablo-4 te, mevcut makine ve ekipman listesi ile kapasite artışı ile kullanılması planlanan makine ve ekipman listesi Tablo-5 te verilmiştir. Tablo 4: Tesisin Mevcut ve Planlanan Yıllık Tüketim Kapasitesi Hammadde Cinsi Birim Miktar Kapasite Artışı İle Ulaşılacak Durum Süt Ton 15.720 94.320 Maya kg/yıl 5.142 30.852 Tuz kg/yıl 8.549 51.294 PVC yoğurt kabı adet 279.256 1.675.536 PE poşet adet 441.154 2.646.924 Teneke kutu adet 108.953 653.718 Linyit Kömürü ton 1.344 8.064 10
Cendere bezi takım 144 864 Branda takım 72 432 Süt ve lor bezi takım 60 360 NAOH (Payet) kg/yıl 9.000 54.000 HNO 3 kg/yıl 1.500 9.000 NaOCl kg/yıl 1.500 9.000 Tablo 5: Tesiste mevcut ve planlanan makine ve ekipman listesi ve enerji miktarları MEVCUT MAKİNE VE EKİPMAN LİSTESİ ADET Mayalama teknesi (1,5 tonluk) 33 Mayalama teknesi (0,7 tonluk) 5 Süt aktarma pompası (Eşanjör) 20 Olgunlaştırma teknesi (0,5 tonluk) 4 İLAVE MAKİNE VE EKİPMAN LİSTESİ Pişirme kazanı (2 tonluk) 6 Pişirme kazanı (2 tonluk) 2 Süt depolama tankı (10 tonluk) 4 Plakalı süt soğutma makinesi 1 Teneke kapatma makinesi 2 Soğuk hava deposu (170 m 3 ) 1 Soğuk hava deposu (340 m 3 ) 1 Su deposu 2 Buhar kazanı (80 m 2 ) 1 Jeneratör 1 Sıcak-soğuk yıkama makinesi 1 Yayık 1 Aspiratör 5 Kaşar ünitesi 1 Krema ünitesi 1 Süt temizleme seperatörü 1 ADET Kompresör 1 Otomatik Paketleme Makinası 1 TOPLAM 49 TOPLAM 53 Üretim Teknolojisi ve İş Akım Şeması KAŞAR, DİL, ÖRGÜ VE TEL PEYNİR ÜRETİM PROSESİ Çiğ süt müstahsillerden, çiftliklerden ve toplama merkezlerinden uygun araçlarla işletmeye alınır, bir kısmı da toplayıcılar tarafından işletmeye getirilir. Çiğ süt fabrikada girdi kalite planına göre kontrol edilir, KABUL veya RED dine karar verilir. İşletmeye gelen sütler Ph kalitesine bakılarak uygun olan ürüne yönlendirilir. 11
Sütler ön süzülme işlemi için boru filtreden (2 mm) geçirilir. Daha sonra klarifikatörden geçirilerek temizlenir ve tanka alınır. Sütün içindeki yağ oranı istenilen seviyeye çekilir. 62 0 C de 30 dk da pastörize edilir. Süt eşanjörden geçirilerek mayalama sıcaklığına kadar 36 0 C de soğutulur. Proses tankına alınan süt iyice karıştırıldıktan sonra 60 dakikada pıhtı kırıma gelecek şekilde %0,06 oranında peynir mayası ilave edilir. Oluşan pıhtı küçük parçalar olacak şekilde kırılır. Bu esnada 35-40 0 C arasında ısı verilir. Teknede peynir altı suyu telemeden ayrılır. Peynir altı suyu kapalı boru sistemiyle lor yapımı için pastörizasyon kazanına verilir. Haşlama öncesi 1 parti 50 kg olacak şekilde teleme, kıyma makinesinden geçirilir. İstenen ürün siparişi kuru haşlamaya yönelik olarak teleme, eritme tuzları (Kasomel 3112, Kasomel 2185) kullanılarak 80 0 C de kuru haşlama işlemine tabi tutulur. Peynirler gramajlama makinesinden geçirilerek istenilen miktara getirilir. Gramajı ayarlanan peynirler ürün çeşidine bağlı olarak şekillendirilir. 12 bomeye ayarlanmış salamura 85 0 C 30 saniyede pastörize edilir. 12 bomeye ayarlanmış pastörize edilmiş salamurada peynirler soğuyuncaya kadar bekletilir. Gramaj makinesinden geçirilen peynirler boyutlarına uygun olarak kalıplara aktarılır. Kalıplanan kaşar peynirler yaklaşık 1 saat dinlendikten sonra ters çevrilerek kalıplara tekrar yerleştirilir ve 12 saat daha dinlendirilir. Ardından kalıpları çıkartılmak suretiyle ürün kuruyuncaya kadar bekletilir. Dil, örgü ve tel peynir ise salamura içinden alınarak arabalara yerleştirilmek suretiyle yaklaşık 12 saat dinlendirilir. Kalıptan çıkan peynirler görsel olarak kontrol edilir, uygun olmayan kısımlar bıçaklarla düzeltilir. Peynirler PE ambalajlar içine alınıp vakumlama makinelerinden geçirildikten sonra ink-jet ten geçirilerek etiketlenir. +4 ile 10 0 C arasında depolanır. Sevk onayı alınan peynirler frigofirik araçlarda sevk edilir. 12
SÜT TOPLAMA GİRDİ KONTROL Maya Eritme Tuzu Tuz PE FİLTRASYON KLARİFİKASYON DEPOLAMA YAĞ STANDARDİZASYONU PASTÖRİZASYON SOĞUTMA MAYALAMA TELEME KIRMA VE TELEME ISITMA TEKNEYE ALMA VE PEYNİRALTISUYU AYIRMA Pastörizasyon Kazanı TELEME KIYMA TELEME HAŞLAMA Dil, Örgü, Tel Peynir Üretilecek ürüne bağlı olarak şekil verme şekli belirlenir. GRAMAJLAMA Kaşar Peynir GERME VE ŞEKİLLENDİRME SALAMURA HAZIRLAMA SALAMURADA BEKLETME KALIPLAMA DİNLENDİRME ŞEKİL DÜZELTME AMBALAJLAMA VE ETİKETLEME DEPOLAMA SEVKİYAT Şekil 1: Kaşar, Dil, Örgü ve Tel Peynir Üretim Prosesi İş Akım Şeması 13
BEYAZ PEYNİR ÜRETİM PROSESİ Çiğ süt müstahsillerden, çiftliklerden ve toplama merkezlerinden uygun araçlarla işletmeye alınır, bir kısmı da toplayıcılar tarafından işletmeye getirilir. Çiğ süt fabrikada girdi kalite planına göre kontrol edilir, KABUL veya RED dine karar verilir. İşletmeye gelen sütler Ph kalitesine bakılarak uygun olan ürüne yönlendirilir. Sütler ön süzülme işlemi için boru filtreden (2 mm) geçirilir daha sonra klarifikatörden geçirilerek temizlenir. Sütler tanka alınır. Sütün içindeki yağ oranı istenilen seviyeye çekilir. 85 0 C de 60 sn pastörize edilir. Süt eşanjörden geçirilerek mayalama sıcaklığına kadar 53-54 0 C de soğutulur. %0,0013 oranında kalsiyum klorür ilave edilir. Proses tankına alınan süt iyice karıştırıldıktan sonra 25 dk da pıhtı kırıma gelecek şekilde % 0,006 oranında peynir mayası ilave edilir. Oluşan pıhtı küçük parçalar olacak şekilde kırılır. Teknede peyniraltı suyu telemeden ayrılır. Peyniraltı suyu kapalı boru sistemiyle peyniraltı suyu depolama tankına alınır. 16 bölmede hazırlanan salamura 85 0 C de 30 sn pastörize edilir ve soğutulur. Krom aparata kullanılarak peynirler kesilir. 3-4 saat bekletilir. Tuzlama işlemi gerçekleşen peynirler kalıplara alınır ve kasalanarak peynir arabalarıyla soğuk hava deposunda 8-10 saat olgunlaştırılır. Kaselerin içinde suyu iyce süzülüp kalıp normunu kazanan peynirler tenekelere doldurularak 15 saat soğuk havada bekletilerek kalıpların tenekeye yerleşmesi sağlanır. Teneke kapaklarına üretim tarihi ile ilgili bilgiler yazıldıktan sonra tenekeler süzülür ve kapatılır. +4 ile +10 0 C arasında depolanır. Sevk onayı alınan peynirler figofirik araçlarda +4 0 C de sevk edilir. 14
SÜT TOPLAMA GİRDİ KONTROL FİLTRASYON Kalsiyum Klorür Maya Teneke Tuz KLARİFİKASYON Su DEPOLAMA YAĞ STANDARDİZASYONU PASTÖRİZASYON SOĞUTMA TEKNELERE ALMA KALSİYUM KLORÜR İLAVESİ Salamura Pastörizasyonu MAYALAMA TELEME KIRMA BASKIYA ALMA VE PEYNİRALTI SUYU AYIRMA PORSİYONLAMA SALAMURA, TUZ İLAVESİ VE DİNLENDİRME KALIPLARA ALMA VE SOĞUTMA TENEKEYE DOLUM VE BEKLETME Teneke TENEKE SÜZME / KAPATMA / TARİHLEME Kk k Kapak Peyniraltı suyu depolama tankı DEPOLAMA SEVKİYAT Şekil 2: Beyaz Peynir Üretim Prosesi İş Akım Şeması 15
KÖY PEYNİRİ ÜRETİM PROSESİ Çiğ süt müstahsillerden, çiftliklerden ve toplama merkezlerinden uygun araçlarla işletmeye alınır, bir kısmı da toplayıcılar tarafından işletmeye getirilir. Çiğ süt fabrikada girdi kalite planına göre kontrol edilir, KABUL veya RED dine karar verilir. İşletmeye gelen sütler Ph kalitesine bakılarak uygun olan ürüne yönlendirilir. Sütler ön süzülme işlemi için boru filtreden (2 mm) geçirilir. Daha sonra klarifikatörden geçirilerek temizlenir. Sütler tanka alınır. Sütün içindeki yağ oranı istenilen seviyeye çekilir. 85 0 C de 60 sn pastörize edilir. Süt eşanjörden geçirilerek mayalama sıcaklığına kadar 53-54 0 C de soğutulur. % 0,0013 oranında kalsiyum klorür ilave edilir. Proses tankına alınan süt iyice karıştırıldıktan sonra 45-60 dk da pıhtı kırıma gelecek şekilde % 0,006 oranında peynir mayası ilave edilir. Oluşan pıhtı küçük parçalar olacak şekilde kırılır. 16 bomede hazırlanan salamura 85 0 C de 30 sn pastörize edilir ve soğutulur. Bezlere alınan teleme baskılanır ve 45 dk beklenir. Bezlere alınan teleme baskılanır ve 45 dk beklenir. Bezlerden çıkarılan peynirler poşetli olarak kovalara yerleştirilir ve isteğe bağlı olarak; tuzsuz, salamuralı ya da tuz ilave edilerek kapakları kapatılır. +4 ile +10 0 C arasında depolanır. Sevk onayı alınan peynirler frigofirik araçlarda +4 0 C de sevk edilir. 16
SÜT TOPLAMA Kalsiyum Klorür Maya GİRDİ KONTROL FİLTRASYON KLARİFİKASYON pe poşet pp kova Su Tuz DEPOLAMA YAĞ STANDARDİZASYONU PASTÖRİZASYON SOĞUTMA TEKNELERE ALMA KALSİYUM KLORÜR İLAVESİ Salamura Pastörizasyonu MAYALAMA TELEME KIRMA BEZLERE ALMA VE BASKILAMA AMBALAJLAMA DEPOLAMA SEVKİYAT Peyniraltı suyu depolama tankı Şekil 3: Köy Peyniri Üretim Prosesi İş Akım Şeması 17
TEREYAĞ ÜRETİM PROSESİ Pastörize edilmiş krema istenilen miktarda alınır. Yayıklama işlemi yapılır. Tuz ilavesi yapılacaksa belli oranlarda tuz ilave edilir. Boşaltma işlemi yapılır. +4 0 C de en az 1 gün bekletilir. PE ambalajlara dolumu yapılarak etiketleme işlemi gerçekleştirilir. +4 ile 10 0 C arasında depolanır. Sevk onayı alınan tereyağlar frigofirik araçlarda sevk edilir. KREMA Su KAZANDA YOĞURMA, YIKAMA VE YOĞURMA SUYU ALMA Tuz TUZ İLAVESİ PE BOŞALTMA SOĞUK HAVADA BEKLETME GRAMAJLAMA, AMBALAJLAMA DEPOLAMA SEVKİYAT Şekil 4: Tereyağ Üretim Prosesi İş Akım Şeması LOR PEYNİRİ ÜRETİM PROSESİ Tulum peynir ve kaşar peynir peyniraltı suyu istenilen miktarda alınır. 85 0C de 30 dk pastörize edilir. Lorlar bezlere toplanır. Kazanda kalan peynir altı sütü peyniraltı suyu depolama tankına verilir. 1 gün askıda dinlendirilir. Tekneye boşaltılan lorlar karıştırılır. Tuz ilavesi yapılacaksa bu aşamada tuz %2 oranında ilave edilir. Ambalajlama ve etiketleme işlemi yapılır. +4 ile +10 0 C arasında depolanır. Sevk onayı alınan lorlar frigofirik araçlarda sevk edilir. 18
PEYNİRALTI SUYU Tuz PASTÖRİZASYON PE BEZLERE TOPLAMA DİNLENDİRME KARIŞTIRMA TUZ İLAVESİ AMBALAJLAMA VE ETİKETLEME DEPOLAMA Peyniraltı suyu depolama tankı SEVKİYAT Şekil 5: Lor Peyniri Üretim Prosesi İş Akım Şeması SÜZME YOĞURT ÜRETİM PROSESİ Çiğ süt müstahsillerden, çiftliklerden ve toplama merkezlerinden uygun araçlarla işletmeye alınır, bir kısmı da toplayıcılar tarafından işletmeye getirilir. Çiğ süt fabrikada girdi kalite planına göre kontrol edilir, KABUL veya RED dine karar verilir. Sütler ön süzülme işlemi için boru filtreden (2 mm) geçirilir. Sütler klarifikatörden geçirilerek temizlenir. Sütler tanka alınır. Sütün içindeki yağ oranı istenilen seviyeye çekilir. 90 0 C de 30 sn pastörizasyon edilir. Süt 43 0 C de mayalama sıcaklığına kadar soğutulur. Mayalama kazanında mayalama işlemi yapılır. Ara mamul Ph 5 in altına ininceye kadar 40 0 C de inkübasyona bırakılır. Soğuk hava deposunda 12 saat soğuması için dinlendirmeye bırakılır. Bezlere alınan yoğurt 24 saat kasaların içerisinde süzülür. Yoğurt kovalarının kapakları ink-jet ten geçirilerek etiketlenir. +4 ile +10 0C de depolanır. Sevk onayı alınan yoğurtlar frigofirik araçlarda sevk edilir. 19
SÜT TOPLAMA Kültür GİRDİ KONTROL Poşet-Kova-Kapak FİLTRASYON KLARİFİKASYON DEPOLAMA YAĞ STANDARDİZASYONU PASTÖRİZASYON SOĞUTMA MAYALAMA İNKÜBASYON SOĞUTMA BEZLERE ALMA VE SÜZME AMBALAJLAMA DEPOLAMA SEVKİYAT Şekil 6: Süzme Yoğurt Üretim Prosesi İş Akım Şeması ERİTME PEYNİR ÜRETİM PROSESİ Peynir için gerekli olan krema, tereyağ ve peynir belli oranlarda hazırlanır. Ürünler karıştırılarak 85 0C ye kadar pişirilir. Bu esnada % 29 su, % 0,9 eritme tuzu katılır. Pişen parti plastik kasalara alınır. Kasalara konulan peynir 50-55 0 C ye soğutulur. Soğuyan 20
karışımın uygun ambalaja dolumu yapılarak ink-jet ten geçirilerek etiketlenir. +4 ile +10 0 C arasında depolanır. Sevk onayı alınan frigofirik araçlarda sevk edilir. TEREYAĞ KAŞAR BEYAZ PEYNİR PİŞİRME-KARIŞTIRMA PLASTİK KASALARA ALMA Su Eritme Tuzu PE Poşet-Kova SOĞUTMA AMBALAJLAMA DEPOLAMA SEVKİYAT Şekil 7: Eritme Peynir Üretim Prosesi İş Akım Şeması TULUM PEYNİRİ ÜRETİM PROSESİ Çiğ süt müstahsillerden, çiftliklerden ve toplama merkezlerinden uygun araçlarla işletmeye alınır, bir kısmı da toplayıcılar tarafından işletmeye getirilir. Çiğ süt fabrikada girdi kalite planına göre kontrol edilir, KABUL veya RED dine karar verilir. İşletmeye gelen sütler Ph kalitesine bakılarak uygun olan ürüne yönlendirilir. Sütler ön süzülme işlemi için boru filtreden (2 mm) geçirilir. Sütler klarifikatörden geçirilerek temizlenir daha sonra tanka alınır. Sütün içindeki yağ oranı istenilen seviyeye çekilir. 65 0 C de 30 dk pastörize edilir. Süt eşanjörden geçirilerek mayalama sıcaklığına kadar 33-38 0 C de soğutulur. Teknelere alınan süte iyice karıştırıldıktan sonra 45-60 dakikada pıhtı kırıma gelecek şekilde % 0,02 oranında peynir mayası ilave edilir. Oluşan pıhtı küçük parçalar olacak şekilde kırılır. Tekneden peyniraltı suyu telemeden ayrılır. Peyniraltı suyu kapalı boru sistemiyle lor yapımı için pastörizasyon kazanına gönderilir. Peynirler baskıya alınır ve paketleme 21
ebatlarında kesilir. Kasalara alınan peynirler tuzlandıktan sonra soğuk depoda 1 gün bekletilir. Ardından peynirler tekrar kasalarda aktarılarak tuzlanır en az 1 gün olacak şekilde soğuk depoda bekletilir. Peynirler sıcak suyla haşlanır. 14 bomeye ayarlanmış salamura suyu pastörize edilip soğutulur. Peynirler tenekelere doldurulur ve içine 1,5 kg salamura ilave edilerek 2 gün soğuk havada bekletildikten sonra kapatılır. Kapatılan tenekeler 1 yıl depoda bekletildikten sonra satışa sunulur. +4 ile +10 0 C arasında depolanır. Sevk onayı alınan peynirler frigofirik araçlarda sevk edilir. 22
SÜT TOPLAMA Maya GİRDİ KONTROL FİLTRASYON KLARİFİKASYON Kapak DEPOLAMA YAĞ STANDARDİZASYONU Teneke Ambalaj PASTÖRİZASYON SOĞUTMA Su Tuz MAYALAMA TELEME KIRMA PEYNİRALTI SUYU AYIRMA Pastörizasyon Kazanı BASKIYA ALMA PORSİYONLAMA KASALAMA, TUZLAMA VE SOĞUK HAVADA DEPOLAMA HAŞLAMA Salamura Pastörizasyonu TENEKELERE DOLUM- DEPOLAMA-KAPAMA OLGUNLAŞTIRMA DEPOLAMA SEVKİYAT 23
Şekil 8: Tulum Peynir Üretim Prosesi İş Akım Şeması 1.2. Projenin Fiziksel Özelliklerinin, İnşaat ve İşletme Safhalarında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması Söz konusu faaliyet, Aydın İli, Umurlu Beldesi, Aydın Organize Sanayi Bölgesi 2. Cad. No:26 adresinde, M19.B.15.C.1.B pafta, 281 ada, 2 parsel numarasında, 8.783,64 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde 4.583,14 m 2 lik kapalı alanda MEGA SÜT VE TARIM ÜRÜNLERİ NAK. İNŞ. PETROL SAN VE TİC. A.Ş. tarafından faaliyet gösteren Süt ve Süt Ürünleri Tesisi nde gerçekleştirilmesi planlanan kapasite artışıdır. Kapasite artışı projesi, halen üretim yapılan 4.583,14 m 2 lik kapalı alanda gerçekleştirilecektir. Bu nedenle proje kapsamında inşai faaliyetler sözkonusu değildir. Faaliyet alanı Aydın Organize Sanayi Bölgesi nde kalmakta olup, konu ile ilgili Aydın OSB Müdürlüğü nden alınan 31.01.2013 tarih ve 44 sayılı yazı EK-8 de verilmiştir. Proje alanının kuzeyinde Sümerler Ticaret, doğusunda Toprak Tekstil Fabrikaları, batısında Umuray Sanayi ve güneyinde ise Güvenler ve Batı Anadolu Çim. Sanayi bulunmaktadır. Tesise en yakın yerleşim yeri 2.579 metre güneybatısındaki 2011 yılı adrese dayalı nüfus kayıt verilerine göre 11.399 kişi nüfuslu Umurlu Beldesi olup tesisin 2.534 metre kuzeyindeki 308 kişi nüfuslu Çayyüzü köyü, 3.382 metre doğusundaki 554 kişi nüfuslu Kuyucular Köyü ve 3.392 batısındaki 421 kişi nüfuslu Emirdoğan Köyü bulunmaktadır. Proje alanında ve yakın çevresinde yerleşim merkezi, okul, hastane, yurt, kreş, otel vb. hassas yerleşimler bulunmamaktadır. Proje alanına ait fotoğraflar EK-9 da verilmiştir. 1.3. Önerilen Projeden Kaynaklanabilecek Önemli Çevresel Etkilerin Genel Olarak Açıklanması (Su, Hava, Toprak Kirliliği, Gürültü, Titreşim, Işık, Isı, Radyasyon Vb.): Tesiste işletme aşamasında oluşabilecek çevresel etkiler aşağıda konu başlıkları ile birlikte verilmiştir. 24
1.3.a. Sıvı Atıklar: Su Kullanımı: Proje kapsamında, üretimde planlanan artış nedeniyle su kullanım miktarlarında da artış olacaktır. Söz konusu tesiste su ihtiyacı personelin ihtiyacını karşılama (içme, kullanma suyu) amaçlı ve üretim aşamasında proses amaçlı (temizlik, soğutma suyu ve üretim amaçlı) olacaktır. Mevcut tesiste su temini, miktarları ve bertaraf yöntemleri Tablo-6 da verilmiştir. Kapasite artışı projesi kapsamında su temini, miktarları ve bertaraf yöntemleri Tablo-7 de verilmiştir. Tesiste Suyun Kullanım Amacı Tablo 6: Mevcut Tesiste Su Temini, Miktarları ve Bertaraf Yöntemleri Suyun Temin Yeri Kullanım Miktarı Bertaraf Yöntemi Kullanma Suyu Aydın Organize Sanayi Bölgesi Şebekesi 4,8 m 3 /gün Aydın Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi Proses Amaçlı Kullanma Suyu Aydın Organize Sanayi Bölgesi Şebekesi 18,93 m 3 /gün Aydın Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi TOPLAM Aydın Organize Sanayi Bölgesi Şebekesi 23,73 m 3 /gün Aydın Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi Tesiste Suyun Kullanım Amacı Tablo 7: Planlanan Tesiste Su Temini, Miktarları ve Bertaraf Yöntemleri Suyun Temin Yeri Kullanım Miktarı Bertaraf Yöntemi Kullanma Suyu Aydın Organize Sanayi Bölgesi Şebekesi 7,5 m 3 /gün Aydın Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi Proses Amaçlı Kullanma Suyu Aydın Organize Sanayi Bölgesi Şebekesi 20 m 3 /gün Aydın Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi TOPLAM Aydın Organize Sanayi Bölgesi Şebekesi 27,5 m 3 /gün Aydın Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi Sıvı Atıklar: Kapasite artışı planlanan süt işleme tesisinde; evsel ve endüstriyel atıksu oluşumu söz konusudur. Evsel atıksu; personel ihtiyaçlarının karşılanmasından, endüstriyel atıksu ise 25
peyniraltı sularından, proses aşamasında hatların ve kanalların yıkanmasından kaynaklanacaktır. Süt işleme tesislerinde karşılaşılan en büyük sorun; arıtma güçlüğü sebebiyle peynir altı suyudur. Ancak; mevcut tesiste oluşan peyniraltı suyu MİLKON Süt Gıda Mam. San. ve Tic. A.Ş. firmasına verilmektedir. Proje kapsamında, üretimde planlanan artış nedeniyle peyniraltı suyunda da artış söz konusu olacak, ancak, oluşacak peyniraltı suyu yine MİLKON Süt Gıda Mam. San. ve Tic. A.Ş. firmasına verilecektir. MİLKON Süt Gıda Mam. San. ve Tic. A.Ş. ile yapılan Peyniraltı suyu Tedarik Sözleşmesi EK-10 da verilmiştir. Tesisin işletmeye geçmesinin ardından çalışacak kişi sayısının 50 kişi ve kapasitesinin ise 300 ton/gün olması belirlenmiştir. Bu bağlamda; çalışması planlanan 50 kişiden oluşacak evsel atıksu miktarı 7,5 m 3 /gün olarak hesaplanmıştır. Prosesten kaynaklanacak endüstriyel atıksu miktarı ise 20 m 3 /gün olarak tahmin edilmektedir. Atık su miktarı benzer üretim yapan firmalardan edinilen bilgiler doğrultusunda hazırlanmıştır. verilmiştir. Mevcut ve planlanan tesiste atıksu miktarları ve bertaraf yöntemleri Tablo-8 de Tablo 8: Mevcut ve Planlanan Tesiste Atıksu Miktarları ve Bertaraf Yöntemleri Kişi Sayısı Niteliği Kaynağı Miktarı Toplam Bertaraf Şekli Deşarj Noktası Evsel Atıksu Personel kullanımı 4,8 m 3 /gün 32 Endüstriyel Atıksu -*peyniraltısuyu -proses aşamasında hatların ve kanalların yıkama suyu 18,93 m 3 /gün 23,73 m 3 /gün Atıksu Arıtma Tesisi 50 Evsel Atıksu Endüstriyel Atıksu Personel kullanımı -*peyniraltısuyu -proses aşamasında hatların ve kanalların yıkama suyu 7,5 m 3 /gün 20 m 3 /gün 27,5 m 3 /gün Atıksu Arıtma Tesisi Musluca Çayı 26
Proje kapsamında endüstriyel ve evsel su ihtiyacı AOSB şebekesinden karşılanacak olup, personelin içme suyu ilgili kurum tarafından izinli damacana sular ile temin edilecektir. Oluşacak atıksular Aydın Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi ne verilecektir. 01/02/2013 tarih ve 46 sayı ile AOSB Müdürlüğü nden alınan yazı EK-11 de verilmiştir. Söz konusu yazıda; İlimiz Umurlu Beldesi, Çörüşlü Mevkii, Aydın Organize Sanayi Bölgesi 281 Ada, 2 Parselde yer alan MEGA Süt ve Tarım Ürünleri Nak. İnş. Pet. San. ve Tic. A.Ş. nin endüstriyel atıksuyu (26.08.2005 tarihli 177 sayılı yönetim kurulunca satışın yapıldığı dosyada yer alan taahhütname ye bağlı kalmak şartı ile) ve evsel atıksuyu, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 19 a tabii tutularak, Fiziksel, Biyolojik ve Kimyasal olarak arıtımı gerçekleştiren Aydın Organize Sanayi Bölgesi Atıksu Arıtma Tesisi nde, arıtma tesisi giriş standartlarımızı sağlamak koşulu ile arıtılacaktır denilmektedir. Proje kapsamında oluşacak sıvı atıklarla ilgili her türlü işlem sırasında 31.12.2004 tarih ve 25687 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği ne, ve 17/02/2005 tarih ve 25730 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik (24/07/2005 tarih ve 25885 sayılı, 15/09/2006 tarih ve 26290 sayılı, 31/07/2009 tarih ve 27305 sayılı değişiklik) hükümlerine uygun olarak çalışılacaktır. 1.3.b. Katı Atıklar: Tesiste çalışan personelden kaynaklı evsel nitelikli katı atık oluşmaktadır. Üretimden kaynaklanan endüstriyel nitelikli katı atık ise söz konusu değildir. Evsel nitelikli katı atıklar personelin günlük ihtiyaçlarından, büro ve yemekhaneden kaynaklanmaktadır. Mevcut tesiste 32 kişi çalışmaktadır. Gerçekleştirilmesi planlanan kapasite artışı ile çalışan kişi sayısının 50 kişi olması planlanmaktadır. Buna göre; Mevcut durumda oluşan evsel nitelikli katı atık miktarı ve gerçekleştirilmesi planlanan kapasite artışı ile oluşması beklenen evsel nitelikli katı atık miktarı aşağıda hesaplanmıştır. Kişi başına oluşan katı atık miktarı: 1,21 kg/kişi.gün (www.tuik.gov.tr) Mevcut evsel katı atık miktarı; 27
Evsel katı atık miktarı = 32 kişi 1,21 kg/kişi.gün = 38,72 kg /gün dür. Gerçekleştirilmesi planlanan kapasite artışı ile; Evsel katı atık miktarı = 50 kişi 1,21 kg/kişi.gün = 60,5 kg/gün olması beklenmektedir. Tesiste oluşacak evsel nitelikli katı atıklar, ağzı kapalı, standartlara uygun konteynırlarda biriktirilecek ve belirli periyotlarla AOSB katı atık toplama aracı tarafından toplanarak bertaraf edilecektir. Tesiste kömür kullanımından kaynaklanan kömür cürufları ise, 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik ve 17.06.2011 tarih ve 27967 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Bazı Tehlikesiz Atıkların Geri Kazanımı Tebliği kapsamında değerlendirilerek bertaraf edilecektir. Faaliyet süresince 14.03.1991 Tarih ve 20814 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve 05.04.2005 tarih ve 25777 sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılması Hakkında Yönetmelik esaslarına uyulacaktır. 1.3.c. Gaz Atıklar: Mevcut tesiste yakıt olarak linyit kömürü kullanılmaktadır. Bu yüzden üretim sonucunda CO, NO x, SO 2 ve toz emisyonları açığa çıkmaktadır. Mevcut tesis için 04.05.2010 tarihinde yapılan emisyon ölçüm raporu EK-12 de verilmiştir. Kapasite artışı projesi kapsamında, söz konusu tesis 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik in EK-2 Listesi 7.2 10.000 litre/gün ve üzeri kapasiteli süt veya süt ürünleri işleme tesisleri. * kapsamında kalmakta olup tesis emisyon ölçümlerini akredite olmuş ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan yeterlik almış bir laboratuvara yaptıracak ve Çevre İzni alınacaktır. Tesiste ortaya çıkacak gaz atıklar için, 03.07.2009 tarih ve 27277 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca tesiste 13.01.2005 tarih ve 25699 sayılı Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine ve 28
12.11.2008 tarih ve 27052 sayılı Ozon Tabakasını İncelten Maddelerin Azaltılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 1.3.d. Tıbbi Atıklar: 11.01.1974 tarih ve 14765 sayılı İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Madde 91 uyarınca; 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde revir ve doktor bulundurulması gerekmektedir. Mevcut tesiste 32 kişi çalıştığından dolayı revir ve işyeri hekimi bulunmamaktadır. Ancak, kapasite artışı ile çalışacak personel sayısının 50 den fazla olması nedeni ile, 4857 sayılı İş Kanunun da belirtilen Madde 81. - Devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran işverenler, Sosyal Sigortalar Kurumunca sağlanan tedavi hizmetleri dışında kalan, işçilerin sağlık durumunun ve alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin sağlanması, ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık hizmetlerini yürütmek üzere işyerindeki işçi sayısına ve işin tehlike derecesine göre bir veya daha fazla işyeri hekimi çalıştırmak ve bir işyeri sağlık birimi oluşturmakla yükümlüdür. kapsamında kalacaktır. Bu kapsamda, personelin sağlık hizmetleri için acil bulundurulması gereken ilk yardım malzemeleri ve bu durumda ortaya çıkan tıbbi atıklar 22.07.2005 tarih ve 25883 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği Madde 13; Tıbbi atıkların toplanmasında; yırtılmaya, delinmeye, patlamaya ve taşımaya dayanıklı; orijinal orta yoğunluklu polietilen hammaddeden sızdırmaz, çift taban dikişli ve körüksüz olarak üretilen, çift kat kalınlığı 100 mikron olan, en az 10 kg kaldırma kapasiteli, üzerinde görülebilecek büyüklükte ve her iki yüzünde Uluslararası Biyotehlike amblemi ile DİKKAT TIBBİ ATIK ibaresini taşıyan kırmızı renkli plastik torbalarda toplanacak veya toplanması sağlanacaktır. Akabinde söz konusu atıkların sterilizasyon tesislerine iletilerek bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Bu işlemler sırasında 22.07.2005 Tarih 25883 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde belirtilen hususlar doğrultusuna bertaraf edilecek ve işleme sürecinde Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 1.3.e. Tehlikeli Atıklar: Tesiste kontamine kapların oluşum miktarı oldukça düşük olacaktır. İşletme gıda üzerine çalışacak olup, yağ ve kimyasal kullanımı yok denecek kadar azdır. Bununla beraber, 29
üretim esnasında NaOH, HNO 3 ve NaOCl kimyasalları kullanılacak olup, tehlikeli atık olarak nitelendirilecek bu kimyasalların 15 01 10 atık kodlu boş bidonları oluşması muhtemeldir. Ayrıca, makine ve ekipmanların temizliği süresince 15 02 02 atık kodlu üstübülerin çıkması da beklenmektedir. Söz konusu kontamine bidonlar mümkün olduğunca alıcı firmaya iade edilecek, buna rağmen oluşacak kontamine kaplar, uygun ara depolama bölgesinde depolanacak ve 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak lisanslı bertaraf tesislerine gönderilerek bertaraf edilecektir. Tesiste oluşacak üstübüler, diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilecek, 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik ve 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ilgili hükümleri doğrultusunda lisanslı bertaraf tesislerine veya lisanslı geri dönüşüm tesislerine gönderilerek bertarafı sağlanacaktır. Söz konusu atıklar tesiste 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak oluşturulacak geçici depolama sahasında diğer atıklardan ayrı olarak biriktirilecektir. Tesiste oluşacak olan tehlikeli atıklar için yıllık olarak elektronik ortamda tehlikeli atık beyanı yapılacaktır. Oluşan tehlikeli atıklar lisanslı firmalara verilecektir. Tesiste gerçekleştirilecek faaliyet süresince 05.07.2008 tarih ve 26927 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik, 14.03.2005 tarih ve 25755 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, 08.06.2010 tarih ve 27605 sayılı Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmelik ve 26.11.2005 tarih ve 26005 sayılı Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine de uyulacaktır. 1.3.f. Gürültü: Proje kapsamında üretim süresince kullanılacak makine ve ekipmandan kaynaklı iç mekan gürültü oluşumu söz konusudur. Ancak, üretim kapalı alanda gerçekleştirilmekte ve tesis Aydın Organize Sanayi Bölgesinde yer almaktadır. 30
Bahse konu faaliyet, 29.04.2009 tarih ve 27214 sayılı Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik ile 24.02.2010 tarih ve 27503 sayılı Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılması Dair Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yapılan değerlendirme sonucunda Yönetmeliğin EK-2 Listesi Madde-7.2 10.000 litre/gün ve üzeri kapasiteli süt veya süt ürünleri işleme tesisleri. * kapsamında kalmakta olup, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ne göre Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2 sinde * işareti ile muafiyet getirilmiş işletme ve tesisler için çevre izni veya çevre izin ve lisans belgesine esas değerlendirme yapılması gerekmemektedir. Ancak, yetkili idarenin talep etmesi halinde işletme ve tesisler için akustik rapor hazırlatılacak ve çevre izin ve lisans belgesinden muaf olan işletme ve tesisler için Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nden görüş alınacaktır. Proje kapsamında, 04.06.2010 tarih ve 27601 sayılı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda çalışılacak olup her türlü tedbir ve önlem alınacaktır. 1.3.g. Atık Yağlar: Proje kapsamında, çeşitli kullanımlar sonucu ve kullanılacak makine-ekipmanların bakımı esnasında oluşabilecek atık yağlar için analiz yapılacak, kategorisi belirlenecek ve uygun şekilde bertaraf edilmesi sağlanacaktır. Tesiste, makine ve ekipmanlara yağ ilavesi yapılarak çalışılacak olup atık yağın minimum düzeyde oluşması beklenmektedir. Tesiste oluşacak atık yağların 21.01.2004 tarih ve 25353 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak analizleri yapılacak, atıkyağ kategorisi belirlenecek ve analiz sonuçlarına göre çevre izin ve lisanslı bertaraf veya lisanslı geri dönüşüm tesislerine gönderilerek bertaraf edilecektir. Atık yağların biriktirilmesi, toplanması ve bertarafı gibi işlemler için 30.07.2008 Tarih ve 26952 Sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. 31
Tesiste çalışacak personelin yemek ihtiyacı tesiste yapılmak sureti ile karşılanacak olup, bitkisel atık yağ oluşması durumunda 19.04.2005 tarih 25791 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen hususlar doğrultusuna bertaraf edilecek ve işleme sürecinde Bitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 1.3.h. Ambalaj Atıkları: Planlanan tesiste üretim aşamasında PVC yoğurt kabı, PE poşet ve teneke kutu kullanımı söz konusu olacaktır. Kullanılacak söz konusu ambalaj malzemelerinden makinelerde oluşabilecek kaplama hataları haricinde, ambalaj malzemelerin atık olarak çıkması söz konusu değildir. Oluşacak atıklar, 24.06.2007 tarih ve 265622 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ne uygun olarak değerlendirilecektir. Ayrıca üretim süresince, 30.03.2010 tarih ve sayılı Resmi Gazete de Yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik maddelerine uygun çalışılacaktır. Toplanan ambalaj atıkları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan lisans almış firmalara verilerek bertaraf edilecektir. Proje kapsamında, ambalaj malzemesi üretimi yapılmayacaktır. İşletmeden piyasaya sürülecek ürünlerle ilgili olarak her yılın şubat ayında 24.06.2007 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Ek-5 kapsamında verilen Piyasaya Süren Müracaat formu doldurulacak ve bakanlığın geri kazanım hedeflerine ulaşmak amacıyla, geçici çalışma veya Bakanlık tarafından lisans almış geri kazanım tesislerine iletilecektir. 1.3.ı. Atık Pil ve Akümülatörler: İşletmede kullanılacak forklift ve araçlardan oluşacak akümülatörlerin mümkün olduğunca istasyonlarda değişimi sağlanacak, araçlardan çıkan atık aküler, depozitolu olarak yenisi ile değiştirilecektir. Ancak yine de oluşacak akümülatörler, diğer atıklardan ayrı olarak toplanarak lisanslı firmalara gönderilerek nihai bertarafı sağlanacaktır. Tesiste oluşacak atık piller ayrı toplanacak ve Taşınabilir Atık Pil Üreticileri Derneği (TAP) ne gönderilerek bertarafı sağlanacaktır. Atık pil ve akümülatörlerle ilgili 31.08.2004 Tarih ve 25569 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır. 32
1.3.j. Atık Lastikler: Tesiste atık lastik oluşumu beklenmemekte olup, oluşması durumunda 25.11.2006 tarih ve 26357 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği nin ilgili hükümlerine uyularak bertaraf edilecektir. 1.4. Yatırımcı Tarafından Araştırılan Ana Alternatiflerin Bir Özeti Ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi: Mevcut faaliyet, Aydın Organize Sanayi Bölgesi nde kalmakta olup, Aydın Organize Sanayi Bölgesi nde kaldığına dair AOSB Müdürlüğü nden alınan üyelik yazısı EK-8 de verilmiştir. Süt ve süt ürünleri tesisi kapasite artışı projesi, mevcut tesis içinde planlandığı için yer alternatifi düşünülmemiştir. 33
BÖLÜM 2. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 2.1. Proje Yeri Ve Alternatif Alanların Mevkii, Koordinatları, Yeri Tanıtıcı Bilgiler: Söz konusu faaliyet, Aydın İli, Umurlu Beldesi, Aydın Organize Sanayi Bölgesi 2. Cad. No:26 adresinde, M19.B.15.C.1.B pafta, 281 ada, 2 parsel numarasında, 8.783,64 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde 4.583,14 m 2 lik kapalı alanda MEGA SÜT VE TARIM ÜRÜNLERİ NAK. İNŞ. PETROL SAN VE TİC. A.Ş. tarafından faaliyet gösteren Süt ve Süt Ürünleri Tesisi nde gerçekleştirilmesi planlanan kapasite artışıdır. Kapasite artışı projesi 8.783,64 m 2 yüzölçümlü alan üzerinde ve 4.583,14 m 2 lik kapalı alanda gerçekleştirilecektir. İlave kapalı bir alan yapılması sözkonusu değildir. Tapu EK- 1 de, Yapı Kullanma İzin Belgesi EK-2 de verilmiştir. Kapasite artışı 4.583,14 m 2 lik kapalı alanda gerçekleştirilecektir. İlave kapalı bir alan yapılması söz konusu değildir. Faaliyet alanına ait koordinatlar Tablo-9 da verilmiştir. Tablo 9: Faaliyet Alanına Ait Koordinatlar Koordinat Sırası: Sağa-Yukarı Datum : ED-50 Faaliyet Alanı Yüzölçümü Türü : UTM D.O.M : 27 ZONE : 35 Ölçek Faktörü : 6 derecelik Proje Alanı 8.783,64 m 2 586365:4191835 586266:4191833 586372:4191891 586257:4191888 Koordinat Sırası: Enlem-Boylam Datum : WGS-84 Türü : Coğrafik D.O.M : - ZONE : - Ölçek Faktörü : - 37.8688039:27.9814563 37.8682999:27.9813700 37.8682912:27.9802443 37.8687877:27.9801486 Faaliyet alanı Aydın Organize Sanayi Bölgesi nde kalmakta olup, konu ile ilgili Aydın OSB Müdürlüğü nden alınan 31.01.2013 tarih ve 44 sayılı yazı EK-8 de verilmiştir. Proje alanının kuzeyinde Sümerler Ticaret, doğusunda Toprak Tekstil Fabrikaları, batısında Umuray Sanayi ve güneyinde ise Güvenler ve Batı Anadolu Çim. Sanayi bulunmaktadır. Tesise en yakın yerleşim yeri 2.579 metre güneybatısındaki 2011 yılı adrese dayalı nüfus kayıt verilerine göre 11.399 kişi nüfuslu Umurlu Beldesi olup tesisin 2.534 metre kuzeyindeki 308 kişi nüfuslu Çayyüzü köyü, 3.382 metre doğusundaki 554 kişi nüfuslu Kuyucular Köyü ve 3.392 batısındaki 421 kişi nüfuslu Emirdoğan Köyü bulunmaktadır. 34
Proje alanında ve yakın çevresinde yerleşim merkezi, okul, hastane, yurt, kreş, otel vb. hassas yerleşimler bulunmamaktadır. Proje alanına ait fotoğraflar EK-9 da verilmiştir. 35
BÖLÜM 3: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 3.1.Önerilen Proje Nedeniyle Kirlenmesi Muhtemel Olan Çevrenin; Nüfus, Fauna, Flora, Jeolojik Ve Hidrojeolojik Özellikler, Doğal Afet Durumu, Toprak, Su, Hava, (Atmosferik Koşullar) İklimsel Faktörler, Mülkiyet Durumu, Mimari Ve Arkeolojik Miras, Peyzaj Özellikleri, Arazi Kullanım Durumu, Hassasiyet Derecesi (EK-V Deki Duyarlı Yöreler Listesi de Dikkate Alınarak) Ve Yukarıdaki Faktörlerin Birbiri Arasındaki İlişkileri de İçerecek Şekilde Açıklanması: 3.1.a)Nüfus Proje, Aydın İli, Umurlu Beldesi, Aydın Organize Sanayi Bölgesi nde gerçekleştirilmesi planlanan Süt ve Süt Ürünleri Tesisi kapasite artışı faaliyetidir. Umurlu Belediyesi nin nüfus bilgileri Tablo 10 da verilmiştir. 3.1.b)Flora-Fauna Tablo 10: Umurlu Belediyesi Nüfus Bilgileri(*) YIL TOPLAM KADIN ERKEK 2011 11.399 5.767 5.632 2010 11.374 5.744 5.630 2009 11.375 5.737 5.638 2008 11.439 2007 11.595 2000 10.436 1990 9.157 1985 8.201 1980 7.168 (*)Kaynak:www.yerelnet.org.tr/belediyeler/belediye.php?belediyeid=129285 Ekolojik analiz çalışmalarında, proje alanı ve etki alanı içerisinin flora ve fauna analizi yapılırken, flora türlerinin üreme, çiçeklenme, fauna türlerinin üreme, kışlama vb. dönemleri gibi farklı periyotlarında arazi çalışması yapılması gerekmektedir. Bunun için gerekli süre ise minimum bir vejetasyon dönemi olmalıdır. Ekolojik analiz çalışması Biyolog Melek Kartal tarafından Mart-Nisan 2013 tarihlerinde yapılmıştır. Proje alanına ait fotoğraflar EK-9 da verilmiştir. Flora ve fauna analizi için sadece arazi gözlemi yetersiz kalabilmektedir. Gözlemlerin en verimli seviyede temsil edildiği bir dönemde, yani vejetasyon döneminde bile alandaki türlerin tamamına ulaşabilmek çeşitli nedenlerle mümkün olmayabilir. Bundan dolayı arazi 36
gözleminin yanı sıra, aynı bölgede daha önce yapılmış arazi gözlem ve örneklemeler, detaylı literatür taraması, fiziksel, kimyasal ve jeolojik, iklimsel, topoğrafik bulgular da değerlendirilmiştir. Bu faktörler ekosistem üzerindeki sınırlayıcı faktörlerden sadece birkaçıdır. Flora ve fauna çalışmasında tüm bu faktörler değerlendirilerek rapor hazırlanmıştır. Yapılan flora ve fauna analiz çalışmasında, proje alanı içerisinde bulunması muhtemel flora ve fauna türleri çalışması yanı sıra proje etki alanı içerisinde bulunması muhtemel flora ve fauna türleri de dikkate alınmıştır. Karasal flora analizi için araziye gitmeden önce TÜBİTAK Türkiye Bitkileri Veri Sistemi (TUBİVES) ve FLORA OF TURKEY and the East Aegean Islands, P.H Davis A2 karesi incelenerek ön veriler toplanmıştır. Karasal fauna analiz için DEMİRSOY, A. ait Türkiye Omurgalı Faunasının Sistematik ve Biyolojik Özelliklerinin Araştırılması ve Koruma Önlemlerinin Saptanması (Amifibiler, Sürüngenler, Memeliler) kitapları incelenerek bölgede bulunan fauna elemanları hakkında ön çalışma yapılmıştır. Söz konusu proje alanında bulunması muhtemel kuş türleri (Aves) kısmı hazırlanırken KİZİROĞLU,İ (2008): Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi kitabından yararlanılmıştır. Bölge floristik açıdan birçok kozmopolit türe sahip olmakla birlikte proje alanı ve çevresi antropojenik etki ile tahrip olmuş, bazı türler bölgeden uzaklaşmış ve yerlerini sanayi, yerleşim ve tarım alanları almıştır. Proje kapsamında mevcut flora çalışmaları öncelikle yörenin genel özelliklerinin ortaya konulması açısından bölgesel olarak incelenmiş, daha sonra proje etki alanında mevcut flora ve fauna irdelenerek elde edilen sonuçlar birlikte değerlendirilip yorumlanmıştır. Genel olarak proje alanı ilgili flora bakımından biyogenetik bir rezerv olarak değerlendirilemeyeceği gibi, fauna açısından da saha bölgenin genel karakterini yansıtmaktadır. Proje alanında, tesis mevcut olduğundan geçmiş dönemde etkilenmiş flora-fauna ile ilgili bilgi verilmemiştir. Proje kapsamında alınacak çevresel tedbirlere bağlı olarak flora ve fauna nın geçmişte olduğu gibi gelecekte de bölgeyi tekrar habitat alanı olarak kullanmaları mümkün olabilecektir. 37
Faaliyet sahası içerisinde ulusal ve uluslararası sözleşmelerle koruma altına alınmış olan tür veya türler bulunmamaktadır. Ayrıca, söz konusu alanda endemik türe de rastlanılmamıştır. Bu çerçevede aynı zamanda nesli tehlikede olan tür de bulunmamaktadır. Bu sonuçlara göre bölgedeki türlerin uluslararası sözleşmelere göre durumları nesillerinin tehlikede olup olmadıkları, endemik olup olmadıkları merkez av komisyonuna göre durumları incelenmiş ve belirlenmiştir. İkiyaşamlılar ve sürüngenler için bölgede birçok habitat mevcuttur. Habitatlar sürekli ve birbirini tamamlar nitelikte olduğundan karasal hayvanlar için yer değiştirme imkanı sağlamaktadır. Proje alanında gerek literatür gerekse yapılan arazi çalışmalarında tespit edilen türler ve bu türlere ait tablolar ÇED Raporunda ayrıntılı olarak verilecektir. 3.1.c) Jeolojik ve Hidrojeolojik Özellikler 3.1.c-1 Jeolojik Özellikler: Genel Jeoloji Dilek Yarımadası-Söke-Selçuk çevresinde, değişik yaşta ve litolojik özellikte birbirine benzer ve oldukça değişik stratigrafik birimler vardır.inceleme alanında eski çalışmalardan faydalanılarak hazırlanan jeoloji haritasında Paleozoyik ve Mezozoyik yaşlı kaya birimleri Temel kayaları olarak haritalanmıştır. Senozoyikte ise; Miyosen yaşlı Göl Çökelleri, Pliyosen-Pleyistosen yaşlı Büyük Menderes Grubu ve Kuvaterner yaşlı alüvyonlar oluşmuştur. Söz konusu jeoloji haritası EK-12 de verilmiştir. Paleozoyik-Mesozoyik Temel Kayaları (Tm): Dilek Yarımadasında, çörtlü mermerler ile fliş fasiyesindeki metavolkanit, türbititik mermer ve fillitlerden oluşan muhtemelen Jura-Üst Kretase yaşlı Dipburun napı üzerinde tektonik olarak Üst Paleozoyik-Alt Triyas yaşlı çeşitli şist ve mermerler, Triyas-Üst Kretase yaşlı metakarbonatlardan oluşan Efes napı bulunur. Söke-Selçuk çevresinde mika-kuvars şistlerin egemen olduğu, yeşil şist fasiyesinde metamorfize olmuş bir matriks içerisinde; 38
olistolit/tektonik dilimler biçiminde değişik boyutlarda ve stratigrafik düzeylerde metabazit, metaultrabazit, mermer, amfibolit ile çörtlü mermerlerinde bulunduğu Şirince Metaflişi Efes napını tektonik olarak üzerler ve muhtemelen Dipburun napındaki metaflişin devamıdır.daha üstte ise Alt Triyas-Senoniyen yaşlı metakırıntılı ve karbonatlardan oluşan Akçakonak birimi ile bloklu ve metamorfik olmayan, Üst Kretase-Alt Tersiyer yaşlı İzmir Flişi görülür. Bütün bu birimler, Alt Miyosenden başlayan Neojen ve Kuvaterner yaşlı kaya birimlerince uyumsuz olarak örtülür. Miyosen Göl Çökelleri (Ng): İnceleme alanında Söke batı ve güneybatısında görülen göl çökelleri; altta, konglomera-kumtaşı ile başlamaktadır. Paleotopoğrafyanın konumuna bağlı olarak 50-450 m. kalınlığında olabilen konglomera kumtaşları üzerinde derceli geçişli, kalınlığı 100-400 m. arasında değişen killi kireçtaşları görülmektedir. İki litolojik birim arasında yer yer ekonomik boyutlarda kömür oluşumları görülmektedir. Killi kireçtaşları sarımsı renkli, ince-orta belirgin tabakalıdır. Unio sp. ve küçük tatlı su gastropodları kapsar. Karbonatlı kiltaşı ve silttaşı, killi kireçtaşı egemen istifi içinde ara düzeyler olarak bulunur. Killi kireçtaşları üzerinde uyumsuz olarak, kalınlığı 400-600 m. arasında değişen çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı ve kiltaşı ardalanmasından oluşan birim ile daha üstte kalınlığı yer yer 200 m.kadar olabilen killi kireçtaşı, karbonatlı kiltaşı-silttaşı-kumtaşları görülmektedir. Göl çökellerinin yaşı Miyosen olarak belirlenmiştir. Balatçık Volkanitleri (v): İnceleme alanında Söke kuzeyinde dar bir alanda görülmekte olan dasit, riyodasit ve andezit türde volkanitler, Balatçık volkanitleri olarak adlandırılmıştır. Balatçık volkanitleri, gri-boz renkte, sert olup, yer yer de kestikleri daha yaşlı kaya birimlerinin anklavlarını içerirler. Petrografik incelemelerle andezitik lavların felsitik ve porfirik dokuda bir hamur içinde yer alan, genellikle idiyomorf ve hipidiyomorf plajiyoklas (andezin ve labrador bileşiminde polisentetik ikizlenmeli ve zonlu yapıda), amfibol (hornblend) ve daha çok biyotitten oluştukları, hamurda volkanik cam izlenmediği ve plajiyoklas ve ender olarak da kuvars bulunduğu saptanmıştır. Dasitik ve riyodasitik lavlar ise aynı mineralleri içermelerinin yanı sıra daha çok ksenomorf kuvars kristalleri de içerirler. Yaklaşık 100 m görünür kalınlıkta 39
olan Balatçık volkanitleri çevrelerindeki Mesozoyik yaşlı kayalarını kestiklerinden Üst Kretaseden daha gençtirler. K/Ar yöntemi ile, Williamson (1982) radyometrik bir yaş belirlemesi yapmış ve 13.1 ± 0.6 milyon yıl (Orta Miyosen) yaşta olduğunu saptamıştır. Hisartepe Volkanitleri (β): İnceleme alanında Söke ilçe merkezinin yaklaşık 2 km. kuzeydoğusu ile 5 km. batısında görülen, trakiandezit, andezit, latit ve dasit türde lavlardan oluşan volkanitler, Hisartepe volkanitleri olarak adlandırılmışlardır. Hisartepe volkanitleri, arazide koyu gri, siyah renkleri, altıgen soğuma sütunları ile bazalt görünümündedirler. Ancak petrografik ve jeokimyasal incelemelerle gerçekte bazalt olmadıkları, koyu renk mafik minerallerin hâkim olmalarından dolayı bazalt gibi göründükleri saptanmaktadır. Lavlardan yaptırılan ince kesitlerde gerçekleştirilen çalışmalarla, bunların andezit, trakiandezit, latit ve dasitik türde oldukları, mikrolitik, porfirik ve hiyapilitik dokular sunup, hamurda plajiyoklas mikrolitleri, volkanik cam, ojit, kuvars, opak mineral ve karbonat bulunduğu, fenokristal olarak ojit, biyotit, kuvars, hornblend, plajiyoklas (andezin) ve yer yer ortoklas ve sanidinlerin yer aldıkları saptanmıştır. Hâkim mafik mineral ojittir. Hornblendler yer yer opaklaşmış, ojitler idiyomorf kristaller şeklinde ve kümeler halindedir. Plajiyoklaslar yer yer klimineralleşmişlerdir. Biyotitler de yer yer ayrışarak kısmen opaklaşmışlardır. Yaklaşık 100-150 rn görünür kalınlıkta olan Hisartepe volkanitleri Mesozoyik yaşlı kaya birimlerinin yanı sıra Miyosen yaşlı Söke formasyonunu da kesmiştir. Tam yaşını belirleyebilmek için Söke batısındaki Hisartepe'den alman trakiandezit türde bir K/Ar yöntemi ile radyometrik yaş belirlemesi yapılmış ve 6.99 + 0.22 milyon yıllık bir yaş (Üst Miyosen) elde edilmiştir. Hisartepe volkanitlerinde daha önce çalışma yapan Ercan ve Günay (1981), volkanitlerin iki evreli olduğunu ve aralarında küçük bir yaş farkı bulunabileceğini belirtmişlerdir. Üst Pliyosen-Pleyistosen Büyük Menderes Grubu (Plb): İnceleme alanının kuzey bölümlerinde oldukça geniş alanlarda görülen bu birim altta konglomeraların hâkim olduğu bir seviye ile başlamaktadır. Yaklaşık 300-350 m. Kalınlığında olan bu seviyenin üzerinde birbirleriyle yanal ve dikey geçişli olan çamurtaşı, silttaşı ve kumtaşı seviyeleri bulunmaktadır. Bu seviyelerin kalınlıkları ise 0-250 m. Arasında değişmektedir. Daha üstte ise açısal uyumsuzlukla Yamaç molozları görülmektedir. Yamaç 40
molozlarının kalınlığı 100 m. kadar olabilmektedir. Büyük Menderes Grubunun yaşı Üst Pliyosen-Playistosen olarak belirlenmiştir. Kuvaterner Alüvyon (Qal): İnceleme alanının batısında Büyük Menderes Nehrinin oluşturduğu Söke Ovasında ve Söke Çayı buyunca görülen alüvyonlar tutturulmamış kil, silt, kum ve çakıldan oluşmaktadır. Alüvyon kalınlığı yer yer 100 m. ye ulaşmaktadır. Yapısal Jeoloji Ve Depremsellik İnceleme alanında farklı litofasiyes, ortam ve metamorfizma özellikleri sergileyen çeşitli tektono-stratigrafik üniteler, bindirmeli dokanaklarla birbirlerini üzerlemektedir. Bu tektonik üniteler, büyük bir olasılıkla Kretase Sonu-Alt Eosen zaman diliminde ilk yapısal biçimlenmesini kazanmışlardır. Alt Miyosen-Kuvaterner sürecinde gelişen gerilmeli tektonik rejim sonucu yerselde olsa naplar, bindirme düzlemleri boyunca yeniden hareket etmişler ve özellikle bu süreçte oluşan genelde düşey, yersel verev atımlı faylarla bugünkü geometrilerini kazanmış olmalıdırlar. Türkiye Diri Fay Haritası da incelendiğinde ise faaliyet alanının Büyük Menderes Grabenini oluşturan aktif fayların etkisi altında olduğu görülmektedir. Bu nedenle faaliyet alanı ve çevresi Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası nda 1. derece deprem bölgeleri içerisinde kalmaktadır. 3.1.c-2 Hidrojeolojik ve Hidrolojik Özellikler: Proje alanındaki Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı Temel Kayalarından, kireçtaşı ve mermerler haricindeki ki kaya birimleri aküklit karakterindedirler. Kireçtaşı ve mermerler ise bol kırıklı ve yer yer erime boşluklu olmaları nedeniyle akifer kaya niteliğinde olmasına karşın, yüksek kotlarda bulunmaları ve geçirimsiz kayalarla çevrili olduklarından önemli bir yeraltı suyu potansiyeline sahip değillerdir. Miyosen yaşlı göl çökellerinin detritik seviyeleri ise pekişmiş olduklarından akifer özelliğini göstermezler. 41
Üst Pliyosen-Pleyistosen yaşlı Büyük Menderes Grubunun detritik birimleri akifer karakterindedir. Bölgedeki en önemli akifer Söke Ovasındaki alüvyonlardır. Yer yer 100 m. kalınlığa ulaşmaları ve çok geniş yayılım alanına sahip alüvyonlar önemli yeraltı suyu potansiyeline sahiptir. Söke Ovasının içinde bulunduğu Büyük Menderes Havzasında toplam işletme rezervi 279,5 hm 3 /yıl dır. Bu rezervin yaklaşık 200 hm 3 /yıl miktarı içme, kullanma, sanayi ve sulama suyu olarak tahsis edilmiş durumdadır. 3.1.d) Doğal Afet Durumu Proje alanının 1. derece deprem bölgesi içinde yer alması nedeniyle, faaliyet alanı deprem yönünden riskli bölgelerimizdendir ve doğal afetlerden deprem tehdidi altındadır. Ancak, proje kapsamında inşaai faaliyetler söz konusu değildir. Faaliyet alanının, Aydın Organize Sanayi Bölgesi nde yer alması, Büyük Menderes Nehrine uzak olması ve Söke Çayının da önemli bir taşkın potansiyeli olmaması nedeniyle sel ve su baskınına, orman alanlarına uzak olması nedeniyle orman yangını, topoğrafik ve litolojik özelliklerinden dolayı da taş düşmesi, heyelan gibi doğal afetlerden etkilenmesi beklenmemektedir. Proje alanı ve yakın çevresi 18.04.1996 tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile belirlenen "Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasında 1. Derece Deprem Bölgesi içerisinde kalmaktadır. Aydın İli ve proje alanını gösterir Depremsellik Haritası Şekil 8 de ve EK-13 de verilmiştir. Proje Alanı 42