ÜNİTE 1 VÜCUDUMUZUN BİLMECESİNİ ÇÖZELİM DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ - 1 Ad :... Soyad :... Vücudumuzu ayakta tutan, hareket etmemizi sağlayan ve bazı önemli organları koruyan sert yapıya iskelet denir. İskelet dört temel kısımdan oluşur. Kafatası : Çok sağlam kemiklerden oluşmuştur. Beynimizi korur. Omurga : Vücudumuzun dik durmasında en büyük pay sahibidir. Belimizin hareketini sağlar. Boyundan kuyruk sokumuna kadar iner. Göğüs Kafesi : Kaburga kemiklerinden oluşmuştur. Kalbimizi ve akciğerlerimizi korur. Kollar ve Bacaklar : Bacaklar, kalça kemeri ile gövdeye bağlanır. Bacaklarımızın ve ayaklarımızın hareketini sağlar. Kollar, omuz kemeri ile gövdeye bağlanır. Kollarımızın ve ellerimizin hareketini sağlar. Aşağıdaki şekilde okla gösterilen bölümlere iskeletin temel kısımlarını yazınız. 7
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ - 2 Kemikleri birleştirip onların kolayca hareket etmesini sağlayan kısma eklem denir. Kaslar, iskeletle birlikte vücudumuza şekil verir ve hareket etmemizi sağlar. Kaslar, lifli yapıları sayesinde kemiklere tutunarak onları hareket ettirir. Bunu yapmak için kasılma ve gevşeme hareketi yapar. Kasılan bir kasta; kısalma, sertleşme, kalınlaşma ve şişme meydana gelir. İskeletimizi görüntülemek için röntgen cihazını kullanırız. ÖĞRENDİKLERİMİZİ GÖZDEN GEÇİRELİM Aşağıdaki cümleleri uygun kelimelerle tamamlayınız. omurga iskelet röntgen kafatası kaslar eklem 1. Vücudumuzu ayakta tutan, hareket etmemizi sağlayan ve bazı organları koruyan sert yapıya denir. 2... beynimizi korur. 3. Boyundan kuyruk sokumuna kadar inen ve 33 kemiğin üst üste gelmesiyle oluşan kısma denir. 4. Vücudumuzdaki kırıkları ile anlarız. 5. Kemiklerimizi birleştirip kolayca hareket etmesini sağlayan kısma.. denir. 6... vücudumuza şekil verir ve vücudumuzun hareket etmesini sağlar. Aşağıdaki cümlelerin doğru olanlarının başına D, yanlış olanlarının başına Y yazınız. ( ) Canlı ve cansız tüm varlıkların iskeletleri hareket etmeyi sağlar. ( ) İskeletimiz vücudumuzdaki tüm organları korur. ( ) İskeletimiz dik durmamızı ve hareket etmemizi sağlar. ( ) Omurga, iskeletin temel kısımlarındandır ve beynimizi korur. ( ) İskeletimizin temel kısımları: kafatası, omurga, göğüs kafesi, kol ve bacak kemikleridir. ( ) Kırıkları anlayabilmek için röntgen çektiririz. ( ) Göğüs kafesi, kalp ve akciğerleri korur. 8
Ad :... Soyad :... SOLUK ALIP VERME Yaşamak için soluk alıp veririz. İçimize oksijen çekeriz. Bu oksijeni vücudumuzda kullanmamız sonucu açığa çıkan karbondioksit gazını da dışarıya veririz. Soluk alıp verme olayına solunum denir. Soluk alıp verirken organların oluşturduğu sisteme de solunum sistemi denir. Solunum sisteminde görevli organlar: burun, ağız, yutak, gırtlak, soluk borusu ve akciğerlerdir. Burun Ağız Yutak Gırtlak oksijenin izlediği yol karbondioksidin izlediği yol Soluk borusu Akciğerler Yutak Burun boşluğu Soluk borusu Burun deliği Ağız Gırtlak Sağ akciğer Sol akciğer ÖĞRENDİKLERİMİZİ GÖZDEN GEÇİRELİM Aşağıdaki cümlelerin doğru olanlarının başına D, yanlış olanlarının başına Y yazınız. ( ) Yaşamak için soluk alıp veririz. ( ) Sadece burnumuzdan nefes alabiliriz. ( ) Hava, vücudumuzdan içeri girerken yutaktan sonra soluk borusuna geçer. ( ) Soluk alıp verme olayına solunum denir. ( ) Koştuğumuzda veya heyecanlandığımızda daha hızlı soluk alıp veririz. ( ) Nefes aldığımızda karbondioksit gazını içimize çekeriz. ( ) Vücudumuz için oksijen gereklidir. ( ) Doğru nefes için burundan nefes almak gerekir. 9
KANIN VÜCUTTA DOLAŞIMI - NABIZ Vücudumuz, evimizdeki su boruları gibi damarlarla örülmüştür. Kan, bu damarla rın içinde kalp aracılığı ile vücudumuz için gerekli olan besin ve oksijeni taşır. Kalbimizin bir dakikada yaptığı vuruş sayısına nabız denir. Nabız, uyku hâlindey ken çok yavaş; koştuğumuzda, spor yaptığımızda veya heyecanlanıp korktuğu muzda hızlı atar. İnsan sağlıklı bir vücuda sahip olmak için düzenli olarak spor ve egzersiz yapma lıdır. Spor ve egzersiz yaparken nabız sayımız, kalp atış ve soluk alıp verme hızı mız artar. KENDİMİ DEĞERLENDİRİYORUM Aşağıda verilen kelimeleri uygun boşluklara yerleştiriniz. akciğerler hareket iskelet kalp damarlar solunum soluk borusu burun kan nabız eklem yutak gırtlak ağız 1... tek başına hareketi sağlamaz. 2. Vücudumuzu ayakta tutan, etmemizi sağlayan ve bazı organları koruyan sert yapıya iskelet denir. 3. Kemikleri birleştirip onların kolayca hareket etmesini sağlayan kısma.. denir. 4..., iskeletle birlikte vücudumuza şekil verir ve hareket etmemizi sağlar. 5. Soluk alıp verme olayına. denir. 6.,..,,.,.... ve solunum sistemimizi oluşturur. 7., vücudumuz için gerekli besin ve oksijeni ve aracılığı ile taşır. 8.., kalbimizin bir dakikada yaptığı vuruş sayısıdır. 10
Ad :... Soyad :... BULMACA ÇÖZÜYORUM-ÖĞRENDİĞİM KELİMELERİ TEKRARLIYORUM Verilen kelimeleri, soldan sağa ve yukarıdan aşağıya doğru bulunuz. E G Z E R S İ Z E R N N A B I Z S Y S İ E D B A C A K L A R R A K C İ Ğ E R C İ G M T E K O L L A R Y A S S I K E M İ K C R O M S Ü T L A A Y I L K A L P İ N F U Z U N K E M İ K A T A N E E K L E M T A L U O M U R G A A K A M L İ F K A N S Y A M A K A S I V I İSKELET EKLEM KAFATASI EGZERSİZ YUTAK KOLLAR AKCİĞER KALP BACAKLAR NABIZ KAN OMURGA DAMAR SOLUNUM 11
ÜNİTE 1 Ad :... Soyad :... KENDİMİ TANIYORUM BİREYSEL FARKLILIKLARIMIZ Her bireyi diğerlerinden ayıran farklı özellikleri vardır. Dünyada yaşayan milyarlarca insandan her birinin parmak izi birbirinden tamamen farklıdır. Bunun yanında benzer özellikler de mevcuttur. Sarışın, esmer, uzun boylu, esprili olma gibi. İnsanların benzerlik ve farklılıklarını üç bölümde ele alabiliriz. 2. Duygusal Özellikler: Sevilenler, sevilmeyenler, korkular, üzüntüler, şaşkınlıklar, utançlar, öfkeler, endişeler gibi. 1. Fiziksel özellikler: Boy uzunlukları, ağırlıkları, göz renkleri, saç renkleri, yüz şekilleri, vücut şekilleri ve parmak izleri gibi. 3. İlgi ve Yetenekler: Bazı insanlar satranç oynamayı, bazıları spor yapmayı sever. Bazı insanlar çok güzel resim yaparken bazıları ise müziğe ilgi duyar, müzik aletleri çalar. Bazı insanlar matematik hesaplarını çok hızlı yaparken bazıları kitap okumayı çok sever. Özelliklerden bazıları birden fazla insanda ortak olduğu gibi birbirine hiç benzemeyen, her bireyde farklı olan özellikler de vardır. FARKLILIKLAR ZENGİNLİĞİMİZDİR İnsanların farklı olması toplumların bir zenginliğidir. Herkesin farklı ilgi alanlarının olması, toplumda farklı alanlarda başarı gösteren insanların çıkmasını sağlar. Farklılıkların bizleri değerli kıldığını bilmeli farklılıklara karşı hoşgörülü olmalıyız. Milletimizin yetiştirmiş olduğu büyük alimlerden biri olan Mevlana, tüm dünyada hoşgörü denince akla gelen ilk isimlerdendir. Hazreti Mevlana nın Gel, ne olursan ol gene gel. sözü hoşgörüye ne kadar önem verdiğinin ve hoşgörü sahibi olduğunun bir göstergesidir. 61
HAYATIMIZ VE KİMLİĞİMİZ Kendimize ait bazı bilgileri gösteren belgelere kimlik belgeleri denir. Kimlik belgelerinde bizi tanıtan bilgiler yer alır. Kimlik belgelerinden en önemlileri şunlardır: Nüfus cüzdanı Ehliyet Pasaport Öğrenci kimlik belgesi Personel kimlik belgesi Paso Her insan doğar, gelişir, büyür ve ölür. İnsanların doğumları ile ölümleri arasında birçok olay vardır. Hayatımızdaki önemli olayların, durumların oluş tarihine göre yani oluş sırasına göre sıralanmasına kronoloji denir. Kronolojik sıralama ile daha kolay öğreniriz, öğrendiklerimiz daha uzun zaman aklımızda kalır. 62
Ad :... Soyad :... Aşağıdaki çocukların fiziksel özelliklerini yanlarındaki kutuya yazınız. ÖZELLİKLERİ ÖZELLİKLERİ Aşağıdaki yüz ifadelerinin altına ifade ettiği duyguyu yazınız. Aşağıdaki boşluklara belirtilen bu duyguları yaşamanıza neden olabilecek durumlar yazınız. Mutluluk:... Üzüntü:... Heyecan:... Korku:... Öfke:... Şaşkınlık:... Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazınız ( ) Her şeyin doğrusunu biz biliriz. ( ) Bizim gibi düşünmeyenlerle arkadaş olmamalıyız. ( ) Farklılıklar zenginliğimizdir. ( ) Herkesin olaylar karşısında verdiği tepki aynıdır. ( ) Bizim gibi düşünmeyenlere hoşgörü göstermemeliyiz. ( ) Herkes futbolu sever. 63
Aşağıdaki kavram haritalarını doldurunuz. İnsanlar arasındaki benzerlikler İnsanlar arasındaki farklılıklar 64
Ad :... Soyad :... Aşağıdaki tablolara arkadaşınızın ve sizin özelliklerinizi yazınız. BEN ARKADAŞIM Boy Kilo Saç Rengi Göz Rengi Vücut Şekli Saç Şekli İlgi Alanları En Sevdiği Ders Duygusal Özellikleri Yetenekler En Belirgin Karakter Özelliği Boy Kilo Saç Rengi Göz Rengi Vücut Şekli Saç Şekli İlgi Alanları En Sevdiği Ders Duygusal Özellikleri Yetenekler En Belirgin Karakter Özelliği Aşağıdaki soruları cevaplayınız. Sizi en çok ne mutlu eder? Ne olursa çok üzülürsünüz? 65