8. OKUL REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA ÖRGÜTLENMESİ
Rehberlik hizmetleri planlı, programlı ve sistemli yürütülmesi gereken hizmetlerdir. Bu nedenle programların hazırlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi çok önemlidir. Okul rehberlik ve psikolojik danışma programları hazırlanırken, a) işlevsel, b) esnek, c) geçerli, d) etkili, e) ekonomik ve kullanışlı olmasına dikkat etmek gereklidir.
Gelişimsel psikolojik danışma ve rehberlik anlayışını temel alan bir programın hazırlanmasında ilk aşama okulda bir anlayış birliğinin oluşturulması ve öğrenci ihtiyaçlarının belirlenmesidir. Öğrenci ihtiyaçları, ihtiyaç belirleme anketleri, bir önceki yıl uygulanan programın incelenmesi, öğretmen ve ebeveyn görüşleri ve öğrencilerin hedeflenen yeterliliklere ulaşma dereceleri ile belirlenebilir. Okul rehberlik ve psikolojik danışma programları, öğrenci ihtiyaçları, okulun türü, çevresel koşullar, yürütecek personelin niteliğine dayalı olarak ilgililerin katılımı ile planlanır.
Gelişimsel Rehberlik ve Psikolojik Danışma Programlarının Temel Özellikleri Programlar, okulun misyonu ve eğitim sürecinin bütünleşmiş bir parçası olmalıdır Tüm öğrenciler içindir Öğretmenler program hizmet sisteminin bir parçası olmak zorundadır Programlar, öğrencilerin bilişsel ve duygusal gelişimlerine yardım edecek şekilde planlanmalıdır. Programlar, doğrudan danışma, değerlendirme ve grup rehberliği servislerini ve dolaylı olarak konsültasyon servisini içerir Programlar, öğrencilerin becerilerine odaklanır ve teşvik eder.
Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü
İl Milli Eğitim Müdürü Milli Eğitim Müdür Yardımcısı/Şube Müdürü Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İl Danışma Komisyonu RAM Okul Müdürlükleri
İl Danışma Komisyonu Rehberlik hizmetlerinden sorumlu milli eğitim müdür yardımcısı/şube müdürü, İlçelerdeki şube müdürleri, RAM müdürleri, Rehberlik araştırma merkezlerinin rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri bölüm başkanları, İlköğretim ve ortaöğretim kurumlarından seçilen okul müdürleri En az üç psikolojik danışmandan oluşur. Komisyon, eylül ve haziran aylarında olmak üzere yılda en az iki kez toplanır. Bu komisyon ildeki rehberlik hizmetlerinin planlanması, yürütülmesi, geliştirilmesi ve kurumlar arası koordinasyonun sağlanması, ihtiyaçların karşılanması amacıyla önerilerde bulunur. Komisyonun aldığı kararların ayrıntılı bir raporu bakanlığa sunulur.
Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) İl veye İlçe düzeyindeki örgütlenmede, İl Milli eğitim Müdürlüğüne karşı, psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinden, ildeki özel eğitim gerektiren öğrencilerin tespitinden İl/ilçe Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) sorumludur. Rehberlik Araştırma Merkezi'nin örgüt yapısı şu şekildedir: Rehberlik Araştırma Merkezi Müdürlüğü Merkez müdürü Merkez müdür yardımcısı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Bölüm Başkanı Özel Eğitim Hizmetleri Bölüm Başkanlığı Psikolojik Danışman Psikolog Psikometrist Eğitim programcısı Sosyal çalışmacı Özel eğitimci Çocuk gelişimi ve eğitimcisi Merkezde Görevli Uzmanlar
Rehberlik Araştırma Merkezi'nin Görevleri 1. Psikolojik testleri uygular, sonuçlarını değerlendirir ve gerekli hizmetleri verir. 2. Okullardaki rehberlik servislerinin ihtiyaçlarını ve sorunlarını belirleyip çözümü için çalışır. 3. Rehberlik hizmetleri ile ilgili çeşitli araştırma, inceleme ve geliştirme çalışmaları yürütür. 4. Okullardaki psikolojik danışmanlara ihtiyaç duydukları konularda rehberlik eder. 5. Okul yöneticilerine, ailelere, öğretmenlere ve öğrencilere eğitici seminer ve konferanslar düzenler.
Rehberlik Araştırma Merkezi'nin Görevleri 6. Okullarda özel eğitime muhtaç öğrencileri teşhis eder ve gerekli hizmetleri sunar. 7. Rehberlikle ilgili bilimsel gelişmeleri takip edip gelişmelerle ilgili okul rehberlik servislerini bilgilendirir. 8. İldeki rehberlik hizmetlerinin koordinasyonunu sağlar. 9. RAM'ne bağlı okullardaki rehberlik hizmetlerinin gerekli plan uygulama ve değerlendirme içinde yapılmasını sağlar. (Okul Rehberlik Servisleri hazırladığı okul rehberlik programının bir örneğini RAM'ne gönderir.)
Okul Müdürü PDR Hizmetlerinden Sorumlu Müdür Yardmcısı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri OkulYürütme Komisyonu Koordinatör Psikolojik Danışman Psikolojik Danışmanlar Sınıf Rehber Öğretmenleri Diğer Öğretmenler
Okullar, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri için en önemli kurumlardır. Bu nedenle okullardaki hizmetlerin işlevsel olabilmesi için tüm ilgililerin katılımı zorunludur. Okullardaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin sorumluluğunun psikolojik danışmanlarda olduğu düşünülse de aslında okulda görev alan herkes bu hizmetlerden sorumludur. Kurul Üyeleri: a. Müdür başkanlığında, b. Müdür yardımcıları, c. Psikolojik danışmanlar, d. Okul müdürünün her sınıf seviyesinde seçeceği sınıf rehber öğretmeni e. Okul müdürünün seçeceği disiplin kurulu üyelerinden bir temsilci, f. Okul aile birliği ve okul koruma derneğinde görevli bir öğretmen g. Okul öğrenci temsilcisinden oluşmaktadır.
Okul Rehberlik Hizmetleri Bürosunca hazırlanan yıllık rehberlik planını inceler ve uygulanması için gerekli tedbirleri alır. Rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde okulun her türlü imkanlarının kullanılmasında yardımcı olur. Öğretim yılı içersinde, öğrenci-yönetim, öğrenci-öğretmen, öğrenci-psikolojik danışman arasındaki ilişkilerde göz önünde bulundurulması gereken esasları tespit eder.
Rehberlik Hizmetleri okul yürütme kurulunu kurar, o kurula başkanlık eder. Okul Rehberlik Hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili yıllık planın hazırlanmasını sağlar ve uygulanmasını takip eder. Okulda birden fazla psikolojik danışman bulunduğu takdirde, aralarından birini Koordinatör Psikolojik Danışman (Rehber Öğretmen) seçer
Rehberlik servisi ile okul idaresi arasındaki koordinasyonu sağlar. Okuldaki diğer psikolojik danışman ile birlikte okul rehberlik programını ve programın yıllık uygulama planını hazırlayarak okul müdürünün onayına sunar. Uygulanmakta olan rehberlik programının ne ölçüde gerçekleştiği hususunda öğretmenler kuruluna bilgi verir. Okulda yapılacak her türlü test, araç-gereç,ve benzeri çalışmaları planlar. Psikolojik tedavi görmesi gereken öğrencileri ilgili sağlık kurumlarına gönderir. Okullardaki rehberlik çalışmalarına fiilen katılır. Rehberlik saatlerinde üzerinde durulacak konuların özetini okul müdürüne ve sınıf öğretmenlerine verir.
1. Rehberlik programının uygulanmasında sınıf rehber öğretmenine yardım eder. 2. Okula yeni gelen öğrencilere sınıf rehber öğretmeni ile işbirliği yaparak, okulu ve yakın çevreyi tanıtan çalışmalar yapar. 3. Sınıf rehber öğretmenleri ile görüşerek problemli ve rehberliğe muhtaç öğrencileri tespit eder. Kişisel ve ailevi problemlerinin çözümü için gerekli çalışmaları yapar. 4. Okul müdürleri tarafından gönderilen okul rehberlik hizmetleri program ve planlarını; yıl sonu çalışma raporlarını inceler ve değerlendirir. 5. Bakanlığa bağlı her derece ve türdeki resmi ve özel okullar bünyesinde özel sınıf, yardımcı derslik ve okul rehberlik hizmetleri bürolarının açılması konusunda, Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin yaptığı planlama hazırlıklarını inceler, değerlendirir. Personel, derslik, araç-gereç ve bunun gibi birtakım ihtiyaçların temin edilmesini sağlar. 6. Okulda iş meslekleri tanıtıcı programlar hazırlar, ilgili okullara ve iş yerlerine öğrencilerle birlikte geziler düzenler.
7. Çocuklarm genel olarak yetenek, ilgi, başarı ve gelişim durumları ve diğer konular hakkında velilere açıklamalarda bulunur. 8. Öğretim programları, okul meslek seçimi, başarısızlık, öğrenme güçlükleri, kişisel ve sosyal uyum problemleri ve benzeri konularda öğrencilere psikolojik danışmanlık yapar. Uyum ve gelişim durumlarım takip eder ve sonuçlarını değerlendirir. 9. İl düzeyinde rehberlik hizmetlerinin planlanması, yürütülmesi, geliştirilmesi ve kurumlar arası koordinasyonun sağlanması, ihtiyaçlarının karşılanması ile ilgili olarak Rehberlik ve Araştırma Merkezlerince tespit edilen teklifleri "Rehberlik Hizmetleri İl Danışma Kurulunca" bu kurulda alınan kararların da ayrıntılı bir rapor halinde bakanlığa gönderilmesini sağlar. 10. Üstün zekalı ve üstün özel yetenekli öğrencilerle, özel ihtiyaçları olan öğrencileri tespit eder ve bunları koordinatör psikolojik danışmana bildirir. 11. Okul-Aile Birliği toplantılarına katılır ve bu toplantılarda Psikolojik Damşma ve Rehberlik hizmetleri hakkında bilgi verir. 12. Yüksek öğretim kurumları ile işbirliği yaparak yeni gelişmeleri takip eder ve araştırma sonuçlarını değerlendirir.
Psikolojik Danışmanlara Verilmeyecek Görevler Okuldaki psikolojik danışmana, yönetmelik uyarınca, ders, yönetim, büro, nöbet ve sınav görevi gibi alan dışı görevler verilemez. Yönetim işlerinde ve disiplin kurulunda görev verilmez. Psikolojik Danışmanların Çalışma Saatleri Okulda görevli rehberlik uzmanlarının haftalık çalışma süresi 30 saattir. Günlük çalışma saatleri okul müdürlüğünce düzenlenir İzinleri PDR uzmanları yıllık izinlerini ve tatillerini diğer öğretmenler gibi kullanırlar.
1. Rehberlik hizmetlerini yürüten uzmanlarca verilen yıllık çalışma planı çerçevesinde kendi sınıfı için yıllık bir çalışma planı hazırlar. 2. Sorumlu olduğu sınıfla ilgili çalışmalarda, işbirliği yaptığı psikolojik damşma uzmanına her türlü yardımda bulunur. 3. Problemi tespit edilen öğrencilere mülakat yapar, şahsi ve ailevi problemlerinin çözülmesi için gerektiğinde okul yönetimi, öğretmenler ve aileleriyle işbirliği içinde çalışarak ortaya çıkan sonuçlan rehberlik uzmanıyla birlikte dosyaya işler.
4. Rehberlik uzmanıyla işbirliği yaparak; bölüm, seçmeli ders, okul, iş ve meslek seçimlerinde öğrenciye yardım ederler. 5. Rehber uzmanlarla işbirliğini sürekli tutarak; öğrenciyi tanımak amacıyla uygulanan form, fiş, gözlem kartları, anket, test ve benzerlerini öğrenciye uygular. Bunun yanında kendi gözlem ve değerlendirmelerini de göz önünde tutarak sonuçları Rehber uzmanla beraber öğrenci toplu dosyasına işler. 6. Sosyal ilişkileri zayıf olan öğrencilerin bu ilişkilerini geliştirmek için eğitici çalışmalarda bulunur. 7. Okul müdürünün verdiği Rehberlikle ilgili diğer görevleri de yerine getirir.