3. OKULLARDA REHBERLİK SERVİSLERİ HİZMETLER. Abdullah ATLİ

Transkript

1 3. OKULLARDA REHBERLİK SERVİSLERİ HİZMETLER Abdullah ATLİ

2 Okullardaki rehberlik hizmetleri, öğrenciyi merkez alan bir anlayışla ve öğrencinin bütün yönlerinin gelişimini ve kendini gerçekleştirmesini amaçlayan bir yaklaşımla yürütüldüğü için, bu hizmetlerin bir bütünlük içinde verilmesi gerekmektedir. Rehberlik hizmetlerinin çeşitli ölçütlere göre sınıflandırılması, bu hizmetlerin birbirinden bağımsız ve kopuk olduğu anlamına gelmemelidir. Yapılan sınıflamaların temel amacı, oldukça kapsamlı olan rehberlik hizmetlerinin daha iyi anlaşılmasını ve bu hizmetler kapsamında ne tür çalışmalar yapıldığının daha ayrıntılı açıklanmasını sağlamaktır.

3 OKUL PDR HİZMETLERİ Doğrudan Hizmetler 1. Psikolojik danışma 2. Oryantasyon 3. Öğrenciyi tanıma 4. Bilgi toplama ve bilgilendirme 5. Yöneltme ve yerleştirme 6. İzleme hizmetleri Dolaylı Hizmetler 1. Okul PDR programını hazırlama 2. Konsültasyon 3. Anne-babaya rehberlik 4. Çevre ile ilişkiler 5. Araştırma ve değerlendirme hizmetleri

4 Abdullah ATLİ

5 1. Doğrudan Hizmetler Abdullah ATLİ

6 1. Psikolojik danışma hizmetleri tüm rehberlik hizmetlerinin temelini, özünü ve merkezini oluşturur 2. Bu hizmetler diğer rehberlik hizmetlerine göre daha profesyonel düzeyde yürütülen hizmetlerdir. 3. Kendine özgü ilkeleri, teknikleri, etik kuralları ve yaklaşımları vardır. 4. Okullarda bu hizmet, bu konuda kuramsal ve uygulamalı bir eğitimden geçmiş, gerekli bilgi ve becerileri kazanmış psikolojik danışmanlarca yürütülür. 5. Psikolojik danışma, bu yardıma ihtiyacı olan bireyler içindir ve genellikle bireylerin sorunlarının görüşülmesini içeren bir yardım şeklidir

7 6. Bu yardıma ihtiyacı olan ve yardım alana "Danışan", yardım edene ise "Psikolojik danışman" ya da kısaca "Danışman" denir. Psikolojik danışma görüşme ve terapiden bazı yönleri ile farklılaşmaktadır. 7. Psikolojik danışma, bir anda olup biten bir iş değil, zaman isteyen bir süreçtir. Bireyin sorunları uzun bir zaman içinde oluştuğundan, giderilmesi de zaman ve gayret ister. 8. Bireysel danışmalar genellikle haftada bir kez olmak üzere yaklaşık dakikalık oturumlar şeklinde, grupla danışmalar da yine haftada bir kez olmak üzere 1,5-2 saatlik oturumlar şeklinde yürütülür. 9. Grupla psikolojik danışmada ise sürecin tamamlanması için genellikle oturum yapılır. 10. Kendini gerçekleştirme ise psikolojik danışma yardımının uzun vadeli amacıdır.

8 1. Genellikle oryantasyon hizmetiyle daha çok okula yeni başlayan öğrencilerin okul ve çevresi hakkında bilgi edinmeleri ve okula uyum sağlamaları amacıyla yapılan çalışmalar kastedilmektedir. 2. Oryantasyon hizmetlerinin amacına ulaşması için henüz öğrenciler okula gelmeden, öğretim yılının başında, yeterli bir hazırlık ve organizasyon yapılması gerekir. 3. Bu hizmet sadece psikolojik danışmanın sorumluluğunda olan bir hizmet değil, özellikle okul yönetiminin ve öğretmenlerin de görev ve sorumluluk almasını gerektiren bir hizmettir.

9 1. Okulun kısa bir tarihçesi ile tanıtılması. 2. Okulun fiziksel durumu ve olanakları hakkında bilgi verme. 3. Okulun bulunduğu yakın çevre hakkında bilgi verilmesi. 4. Okulun eğitim programı hakkında bilgi verme. 5. Ders dışı etkinlikler hakkında bilgi verme. 6. Okul kuralları hakkında bilgi verme. 7. Okuldaki öğrenci kişilik hizmetleri ve PDR hizmetleri hakkında bilgi verme.

10 1. Öğrenciyi tanıma hizmetleri, doğrudan öğrenciye dönük hizmetlerden bilgilendirme, yöneltme ve yerleştirme, izleme ve psikolojik danışma hizmetlerinin önkoşulu niteliğindedir. 2. Öğrenciyi tanıma hizmetleri öğrencinin fiziksel ve kişisel özellikleri, yetenek ve ilgileri, güçlü ve zayıf yönleri, başarı durumu, amaç ve beklentileri, ailesel özellikleri v.b. yönleri hakkında bilgi edinmeyi kapsar. 3. Öğrencileri tanımak amacıyla çeşitli tekniklerden yararlanılmaktadır. Literatürde genellikle testler (yetenek, başarı, kişilik, ilgi ve tutum testleri) ve test-dışı teknikler (anket, görüşme, gözlem, sosyometri, kimdir bu, otobiyografi v.b.) şeklinde yaygın bir gruplandırma görülmektedir.

11 1. Bu hizmet alanı, öğrencilerin ihtiyaç duyabilecekleri her türlü bilgiyi toplayarak bunları öğrencilerle paylaşma şeklinde yürütülen çalışmaları kapsar. 2. Gerek okul içinden, gerekse okul dışından toplanabilecek bilgileri eğitsel, mesleki ve kişisel bilgiler olarak üç grupta toplamak mümkündür. 3. Öğrencileri bilgilendirme çalışmaları rehberlik hizmetlerinin çeşitli uygulama alanları içende (bireysel rehberlik, bireysel psikolojik danışma, grup rehberliği, grupla psikolojik danışma, psikolojik eğitim v.b.) yürütülebileceği gibi derslerde öğretmenler kanalıyla da yapılabilir. 4. Ayrıca öğrencilerin görebilecekleri yerlerde duyuru panoları, okul gazetesi, haber bültenleri yoluyla da bilgilendirme çalışmaları yapılabilir. Bilgilendirme amacıyla okulda konferans veya panel düzenlenebilir, tanıtım amaçlı gezi ve incelemeler yapılabilir.

12 1. Yöneltme ve yerleştirme hizmet alanı, öğrenciyi tanıma, bilgi toplama ve bilgilendirme hizmetleriyle bağlantılı ve bir anlamda bu hizmetlerin devamı olarak, öğrencilerin kendi ilgi, yetenek ve ihtiyaçları doğrultusunda çeşitli okullara, programlara, seçmeli derslere, sosyal, kültürel ve eğitsel etkinliklere, iş ve meslek alanlarına yönelmeleri ve yerleştirilmeleri amacıyla yapılan çalışmaları kapsar. 2. Eğer öğrenci kendi özelliklerini, yeterli ve sınırlı yönlerini iyi tanır ve seçeneklerinin farkına varıp onlar hakkında ayrıntılı bilgi edinirse kendisi için doğru karar verme olasılığı artırılmış olacaktır. 3. Bu konuda okulda psikolojik danışmanların yanı sıra öğrenciyi yakından tanıyan öğretmenlerin de önemli yardım ve katkıları olacaktır.

13 1. Özellikle yöneltme ve yerleştirme hizmetleri sonucunda öğrencilerin yerleştirildikleri programlar, etkinlikler, üst okullar ya da iş ve meslek alanlarındaki başarı durumlarının ve yaşadıkları uyum güçlüklerinin incelenmesi bir izleme çalışmasıdır. 2. İzleme hizmetleri, okulda sunulmakta olan diğer hizmet alanlarının da ne derece etkili ve yararlı olduğunu ortaya koyacaktır. Örneğin yapılan bir oryantasyon çalışmasının, belli bir konuda verilen psikolojik eğitimin, grup rehberliği, grupla psikolojik danışma uygulamalarının ne derece etkili olduğu izleme çalışmalarıyla anlaşılabilir. 3. İzleme hizmetleri kapsamında yapılması gereken bir diğer çalışma da mezunların izlenmesidir. Mezunların ne kadarının ne tür üst eğitim kurumlarına girdikleri, ne tür iş ve meslek alanlarına yöneldikleri, yaşamda karşılaştıkları zorluklar ve uyum güçlüklerinin belirlenmesi şeklinde çalışmalar da yapılabilir.

14 2. Dolaylı Hizmetler Abdullah ATLİ

15 1. PDR hizmetleri rasgele verilen hizmetler değil, belli bir programa dayalı sistemli hizmetler bütünüdür. Hangi kurumda olursa olsun verilecek rehberlik hizmetlerinin önceden hazırlanacak bir programa ve plana bağlı olarak yürütülmesi gerekir. Böylece çalışmalar daha ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülecektir. 2. PDR programları hazırlanıp geliştirilirken kurumun özellikleri, amaçları, ihtiyaç ve beklentileri dikkate alınmak zorundadır. Bu nedenle tek tip PDR programı yok, bir anlamda kurumlara göre PDR programı vardır. 3. Okullarda öğretim yılı başlamadan önce hazırlanan ve bir öğretim yılı boyunca yapılacak PDR çalışmalarını gösteren programa "Okul PDR Programı" denilebilir. Bu programı hazırlamada ve geliştirmede en önemli sorumluluk okulda görevli psikolojik danışmana düşerken, işbirliği ilkesine dayalı olarak okul müdürü ve sınıf rehber öğretmenlerine de bazı görev ve sorumluluklar düşmektedir.

16 HAFTA Sınıf Grup Rehberliği Okul Bireysel Planlama Müdahale Hizmetleri Program Geliştirme, Araştırma, Müşavirlik ve Profesyonel Gelişim Diğer AY 1.HAFTA Sınıf Düzeyleri Kazanım ve Numarası 12 Okulda, yönetmeliklerin kendisini ilgilendiren bölümleri hakkında bilgi edinir. YÖNETMELİKLER 52 Geleceğe ilişkin amaçlarını açıklar. GELECEĞİM 153 Kişisel özgürlükler ile toplumsal yaşamı düzenleyen kurallar arasında bağlantı kurar. ÖZGÜRLÜK VE SORUMLULUK *235 Staj yapabileceği yerleri belirler. STAJIMI YAPIYORUM *235 Nolu Kazanım Meslek liseleri içindir, Diğer liseler yetenek sınavları ve yeni sınav sistemi hakkında bilgilendirme Verimli ders çalışma konusunda öğrenci semineri Ulusal Mesleki Bilgi Siteminin Okul Öğrencilerine Tanıtımın Yapılması *Okula uyum problemi yaşayan öğrencilerle bireysel çalışmaların yapılması Herhangi bir konuda yoğun ihtiyaç gösteren ya da sorun yaşayan veya sorun yaşaması muhtemel risk gruplarında ki öğrencilere yönelik her türlü Bireysel psikolojik danışma ya da grup rehberliği Özel eğitime gereksinim duyan, kronik ve geçici rahatsızlığı olan öğrencilerin belirlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması *Sınıf rehber öğretmenlerine sosyal etkinliklere yönelik her hafta müşavirlik yapılması Rehberlik Panosunun Düzenlenmesi (verimli ders çalışma, ) EKİM 9 13 Okula ilişkin olumlu tutum sergiler. OKULUMU SEVİYORUM 2.HAFTA Yaşıtlarının ya da kendinin karşılaşabileceği kişisel-sosyal ve eğitsel sorunların farkında olur. GENÇLERİN SORUNLARI 155 Toplumsal hayatı düzenleyen kurallara uygun davranır. KURALLAR 162 İyi bir vatandaşın özelliklerini sergiler. NASIL BİR VATANDAŞIM? 206 ilgi duyduğu mesleklerin gerektirdiği kişisel özellikler ile ilgili bilgi toplar 142 Sevginin insan hayatındaki önemini belirtir. SEVGİ *Verimli ders çalışma teknikleri ile ilgili bilgilendirme çalışmalarının yapılması Özel durumu olan öğrencileri gerekli kurum ve kuruluşlara yönlendirme. Herhangi bir konuda yoğun ihtiyaç gösteren ya da sorun yaşayan veya sorun yaşaması muhtemel risk gruplarında ki öğrencilere yönelik her türlü Bireysel psikolojik danışma ya da grup rehberliği Özel eğitime gereksinim duyan, kronik ve geçici rahatsızlığı olan öğrencilerin belirlenmesi ve gerekli tedbirlerin alınması *Sınıf Rehber Öğretmenlerine, etkinliklere ilişkin müşavirlik *Velilere yönelik müşavirlik çalışmaları (PDR hizmetleri servisinin ve okulun tanıtımının yapılması) Sınıf Rehber Öğretmenlerinin Sınıf Rehberlik Çerçeve Programlarını Rehberlik Servislerine teslim etmesi İnsanları olduğu gibi kabul eder. KOŞULSUZ KABUL Abdullah ATLİ

17 Okul müdürü; okulun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili yıllık program ve yürütme planının hazırlanmasını sağlar ve uygulanmasını izler. Abdullah ATLİ

18 Psikolojik danışman; 1. İl çerçeve programını temel alarak okulun rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri programını sınıf düzeylerine, okulun türüne ve öğrencilerin ihtiyaçlarına göre hazırlar. 2. Rehberlik programının ilgili kısmının uygulanmasında sınıf öğretmenlerine rehberlik eder. 3. Okulun tür ve özelliklerine göre gerekli eğitsel ve mesleki rehberlik etkinliklerini planlar, programlaştırarak uygular veya uygulanmasına rehberlik eder. Abdullah ATLİ

19 Sınıf rehber öğretmeni; Okulun rehberlik ve psikolojik danışma programı çerçevesinde sınıfın yıllık çalışmalarını planlar ve bu planlamanın bir örneğini rehberlik ve psikolojik danışma servisine sunar. Abdullah ATLİ

20 Konsültasyon hizmetlerinin amacı, okuldaki yönetici ve öğretmenlerin daha yeterli ve ortak bir anlayışa sahip olmasını ve böylece okuldaki çalışmalarda bu anlayışın esas alınmasını ve tüm olanakların bu anlayışa uygun bir biçimde kullanılmasını sağlamaktır.

21 1. Okulda PDR programını hazırlama ve uygulamada okul yöneticisi ve sınıf rehber öğretmenleriyle yardımlaşma. 2. Okul yöneticisi ve öğretmenlere okuldaki PDR hizmetleri hakkında tanıtıcı bilgiler verme. 3. PDR hizmetlerinin yürütülmesinde benimsenmesi gereken ilke ve anlayışlar hakkında bilgi verme. 4. Okuldaki olanakların PDR hizmetleri için daha uygun olarak kullanılmasında okul yönetimiyle işbirliği sağlama.

22 5. Okulda PDR hizmetleri kapsamında yapılan çalışmaları ve sonuçlarını sözel olarak ya da raporlaştırarak okul yöneticisi ve öğretmenlerle paylaşma. 6. Okul eğitim programının öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve gelişmelerine daha uygun hale getirilmesi için okul yönetimiyle işbirliği yapma. 7. Özel ihtiyaçları ve problemleri olan öğrencileri tanımak ve bunlara yardım etmek isteyen öğretmenlere yardımcı olma. 8. Öğretmenlerden beklenen sınıf-içi rehberlik uygulamalarında öğretmenlerle yardımlaşma.

23 1. Anne-babaları eğitim sürecine katmanın veya onların desteğini almanın yolu, onları okuldaki çalışmalar ve uygulamalar hakkında bilgilendirmek, ihtiyaç duydukları konularda rehberlik yapmaktan geçer. 2. Velilere, eğitim sürecinde kendilerine ihtiyaç duyulduğunu hissettirmek gerekir. Veliler, kendilerinden para istenmesi veya çocukları hakkında olumsuzluklar duymalarının dışında başka konular için de okulda toplantılar düzenlenebileceğini görmelidirler. 3. Bu amaçla belli bir programa dayalı olarak anne-baba rehberliği çalışmaları yapılabilir. Bu tür programlar önceden hazırlanarak velilere mektup, broşür, ya da başka yöntemlerle duyurulabilir. Velilerin düzenlenen her etkinliğe değil, ilgi ve ihtiyaç duydukları etkinliklere katılımı sağlanmalıdır.

24 1. Okul, içinde bulunduğu çevreyi etkileyen ve çevreden de etkilenen bir kurumdur. Bu nedenle okul yöneticisi, psikolojik danışman ve okulda görevli diğer öğretmenlerce okulun çevresel özelliklerinin bilinmesi ve çevreyle ilişkilerin sürdürülmesi gerekir. 2.Okulda görevli psikolojik danışman, çevrede öğrencilerin yararlanabileceği olanak ve fırsatları araştırarak, öğrencilerin bunlardan ne şekilde yararlanabilecekleri konusunda onları bilgilendirebilir. Psikolojik danışman bu konuda okul yönetimi ile birlikte hareket ederek, okul yönetiminin çevredeki resmi veya özel kuruluşlarla iletişime geçmesini sağlayabilir.

25 Araştırma ve değerlendirme çalışmaları bilimsel araştırmanın ilke, süreç, yöntem ve tekniklerine uygun bir şekilde yürütülmelidir. Bu çalışmaları yapacak personelin bu konuda yeterli bilgi ve beceriye sahip olması, objektif ve yansız davranması gerekir.

26 1. Öğrencilerin çeşitli alanlara ilişkin sorunlarının ve ihtiyaçlarının belirlenmesi. 2. Öğrencilerin başarılarını olumsuz olarak etkileyen okul-içi ve okul-dışı faktörlerin belirlenmesi. 3. Öğrenci, öğretmen ve velilerin okuldaki rehberlik hizmetlerine ilişkin algı ve beklentilerinin belirlenmesi. 4. Öğrencilerin okula uyum sorunlarının ve öğrenme güçlüklerinin belirlenmesi.

27 5. Öğrencilerin ilgi, yetenek ve bazı kişilik özelliklerinin belirlenmesi 6. Öğrencilerle yürütülen psikolojik danışma, grup rehberliği, psikolojik eğitim gibi çalışmaların sonuçlarının değerlendirilmesi. 7. Öğrencilerin PDR hizmetlerinden yararlanma düzeyleri ile daha çok hangi hizmetlerden yararlandıklarının belirlenmesi. 8. Çeşitli konularda psikolojik ölçme aracı geliştirmeye yönelik çalışmalar yapılması.