MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri

K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 6 Haddeleme ile şekillendirme Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı

6. Haddeleme ile şekillendirme 6.1. Giriş 6.2. Sıcak haddeleme 6.3. Soğuk haddeleme 2 Genel Bakış

Haddeleme Açık kalıpta dövme Kapalı kalıpta dövme Damgalama Ektruzyon Tel çekme Derin çekme Kenarlama Döndürme (Sıvama) Şişirme (Yüksek iç basınç ile) Kutu ütüleme Uzatma Genişletme Germe Doğrusal takım hareketi ile bükme Eğrisel takım hareketi ile bükme Kaydırma Burma Plastik Şekillendirme Yöntemleri Basma ile şekil verme Çekme-basma ile şekil verme Çekme ile şekil verme Eğme (bükme) ile şekil verme Kayma ile şekil verme Doege, Behrens, 2007 Plastik şekillendirme yöntemleri 3

Masif Yassı kütük, Slab (460mm*1400mm*3400mm) Sac (Bobin) Geniş, Uzunluk >> Kalınlık http://stahlseite.de/industriefotografie2.htm Masif ve sac şekillendirmedeki malzeme farkı 4

Basma ile şekillendirme: tek ya da çok eksende basma gerilmeleri oluşturarak bir katı cismi şekillendirme Haddeleme: Kendi ekseni etrafında dönen takımlar (merdane) arasından geçirerek sürekli ya da çok adımda basma ile şekillendirmedir. Merdanelere yardımcı olarak mandrel, durdurucu, çubuk ve kılavuz takımlar da kullanılabilir. Merdane Haddelenen ürün Haddeleme 5

Yass haddeleme: Haddelenen ürün, haddeleme doğrultusuna paralel ve dönmeden hareket eder. Kesit haddeleme: Haddelenen ürün, aynı yönde dönmekte olan iki ya da daha fazla merdane arasında ve kendi ekseni etrafında dönmektedir; En az bir merdane iş parçasını şekillendirmektedir. Eğrisel haddeleme: Haddelenen ürün, uzunluğu doğrultusunda beslenerek merdanelerin eksenine çapraz bir biçimde dönme hareketi ile ilerler. Haddelenen ürün daralan bir boşluğa sahip merdaneler arasından ilerlemesi için ayrıca kılavuz merdaneler kullanılır. Yassı haddeleme Kesit haddeleme Eğrisel haddeleme Düz Profil Düz Profil Düz Profil İş parçası Merdane Merdane Merdane Malafa çubuğu İş parçası İş parçası Malafa Haddeleme LUT, TU Dresden 6

Merdane Merdane İş parçası İş parçası Kesit haddeleme Yassı haddeleme Merdane Eğrisel haddeleme İş parçası Haddeleme ile üretim yöntemleri LUT, TU Dresden 7

1. Proses aşaması Yarımamul üretimi 2. Proses aşaması Bitmiş parça üretimi Sıcak haddelenmiş sac Asit temizleme ve yağlama Soğuk haddelenmiş sac İngot döküm Slab Boru sacı Dikişli boru Blok/Billet Profil Boru Sac Kalın sac Levha Profil Kapalı çeper Açık çeper Sıcak haddelenmiş kare kesit Soğuk çekilmiş ürün Tel Eş çeper kalınlığı Borular Farklı çeper kalınlığı Eş çeper kalınlığı Farklı çeper kalınlığı C-, Z-, U-, H- vb. profiller Billet Çubuk örnek Boru ön malzemesi Dikişsiz boru Sürekli döküm Bloom Profil Ray Haddeleme ile üretim yöntemleri LUT, TU Dresden 8

Destek merdanesi Taşıyıcı gövde ve rulman Ara merdaneler Eksenel doğruluğu kontrol ünitesi İkincil destek merdaneleri İş merdaneleri Rulman Makaralı rulman Konik Destek merdanesi Ara merdane İş merdanesi İş merdanesi Ara merdane Konik İş merdanelerini değiştirmek için kullanılan kapak Destek merdanesi İkili hadde tezgahı LUT, TU Dresden 9

1) İkili hadde tezgahı (örn: tersinir haddeleme için), 2) Üçlü hadde tezgahı (eski sistem), 3) Üçlü hadde tezgahı (sıcak haddelenmiş ince saclar için), 4) Çift-ikili hadde tezgahı (yüksek mukavemetli malzemelerden hafif profil üretimi için), 5) Dörtlü hadde tezgahı (sac ve band haddeleme için), 6) Altılı hadde tezgahı (yüksek mukavemetli bant üretimi), çoklu hadde tezgahı (soğuk haddeleme için), 7) 20 merdaneli hadde tezgahı (yüksek mukavemetli malzemelerin dar toleranslarda soğuk haddelenmesi). Haddeleme ile üretim yöntemleri LUT, TU Dresden 10

Yassı haddeleme LUT, TU Dresden 11

Diğer haddeleme yöntemleri gibi yassı haddeleme sıcak ve soğuk haddeleme olmak üzere iki adımda sürekli olarak yapılır. Özellikle sıcak haddeleme sırasında haddelenen ürün mikroyapısı tamamen değişir (Döküm yapısından haddelenmiş yapıya; tane boyutu küçülür ve mekanik özellikler iyileştirilir). Yassı haddeleme ile ilgili geometrik parametreler yanda verilmiştir. Heterojen mikroyapıdaki slab Deforme edilmemiş kaba taneli başlangıç yapısı (Üst merdane gösterilmemiştir) Sıcak haddeleme Deforme (uzamış) taneler Yeni tane oluşumu Yeni tane büyümesi Rekristalizasyon bitişi Küçük ve eşdeğer tane boyutundaki deforme edilmiş ürün Sürtünme kuvveti Merdane Merdane İş parçası İş parçası Hızlanma bölgesi Durağan bölge Nötr yüzey Yassı haddeleme LUT, TU Dresden 12

İtmeli fırın Ön hadde Nihai hadde Soğuma Sarma Östenit oluşumu Östenit tane büyümesi Çökeltilerin çözünmesi Çökeltilerin çökelmesi Sertleşme (Pekleşme) Mukavemet düşmesi (rekristalizasyon,toparlanma) g -> a dönüşümü Sıcak haddelemede meydana gelen Fiziksel Metalurjik olaylar 14

Tane boyutu Akma gerilmesi Sıcaklık Sıcaklık İtmeli fırın Ön hadde Nihai hadde Soğuma Sarma Tane büyümesi Pekleşme/Yumuşama Çökelme Dönüşüm Çözünme Rekristalizasyon Sıcaklık Deformasyon miktarı log Süre log Süre Mikroyapı gelişimini hesaplamak için kullanılan malzeme ve proses ile ilgili parametreler 15

Döküm yapısı Dönüşüm Tane büyümesi Çökelme Dinamik ve statik rekristalizasyon Çökelme Soğuma hızı Tekrar ısıtma Statik rekristalizasyon Tane büyümesi Çökelme Dönüşüm Sıcaklık-zaman çevrimi Sıcak haddeleme Sarma Sıcak hadde yapısı Sıcaklık-zaman çevrimi Deformasyon miktarı ve hızı Paso planı Soğuma hızı Sarma sıcaklığı Proses parametreleri Fiziksel Metalurjik olaylar Statik rekristalizasyon Tane büyümesi Çökelme Soğuk haddeleme ve Tavlama Soğuk haddelenmiş yapı Soğuk def. miktarı Tavlama çevrimi 16 Mikroyapı gelişimine etkiyen faktörler

Gerinmeye bağlı olarak uzama ve yoğunluk değişimi 17

Sıcaklık, ºC Fırın Ön hadde Nihai hadde Soğuma Östenit Östenit Östenit Sarma sıcaklığı Yumuşak Derin çekme çeliği ZStE (Mikroalaşımlı) Sarma sıcaklığı Östenit Östenit Östenit Ferrit ve çökeltiler 18 Sıcak haddelemede sıcaklık ve mikroyapı gelişimi

Fırın Ön hadde Nihai hadde Soğuma Roller table cover Kesme Sıcaklık profilinin kontrolü Tersinir haddeleme Yüksek basınçlı tufal giderme Hava ve su ile soğutma Yüksek basınçlı tufal giderme Pasolar arası havada soğuma Tezgahlar arası su jetler ile soğuma Hadde temizleme (Giriş ve/veya çıkışta) 19 Sıcak yassı ürün haddeleme akışı

Çelik türü Malz. No. Armco demir Derin çekme çeliği IF çeliği Ray çeliği Islah çeliği HSLA çelik Yapı çeliği Paslanmaz çelik, östenitik Paslanmaz çelik, ferritik Invar çeliği Sıcak haddeleme ile üretilen önemli çelikler 20

Normal slab, 245 mm Mikroyapı Tane boyutu (ASTM) belirlenemez İnce slab, 66 mm Döküm yapısından haddelenmiş ince slab, 28 mm Döküm + Normalizasyon yapısından haddelenmiş ince slab, 25 mm 21 Farklı slab tiplerinin tane boyutu ve mikroyapısı

Sıcaklık Şerit İnce slab [Direkt şarj] Haddeleme sıcaklığı İnce slab [Sıcak şarj] Slab Slab [Soğuk şarj] Süre Döküm ve sıcak haddelemede zaman-sıcaklık 22

Sıcaklık, ºC Sıcaklık, ºC Direkt şarj Fırın Sıcak şarj Soğuk şarj Süre Slab şarj edilme tipine göre oluşan sıcaklık gradyenti 23

Sıcaklık, ºC Geleneksel haddeleme N haddeleme TM haddeleme Ferrit haddeleme Rekristalizasyon sıcaklığı Süre Sıcak haddelemede tipik sıcaklık-süre-deformasyon akışı 24

Sıcak haddeleme sırasında yumuşama ile ilgili prosesler 25

Sıcak haddeleme Kaynak: www.erdemir.com.tr 26

Uzun ürünler, tel Kaynak: www.erdemir.com.tr 27

Uzun ürünler, çubuk Kaynak: www.erdemir.com.tr 28

Otomotivin temel girdisi olan hem yüksek mukavemet hem de üstün şekillenebilirlik gerektiren jant ve şasi parçalarının üretiminde kullanılmak üzere. Mekanik özellikleri garanti edilerek, süneklik ve tokluk optimizasyonu sağlanan, konvansiyonel yöntemlerle kaynaklanabilen genel yapı çelikleri, çoğunlukla inşaat makineleri ve iş makineleri imalatında, genel konstrüksiyon levhalarında, kara ve demiryolu araçları imalatında, depolama tankları ve konteyner imalatında kullanılmaktadır. Sıcak haddelenmiş boru çelikleri; yüksek mukavemet, mükemmel tokluk ve iyi kaynaklanabilirlik özellikleri ile, içerisinden su/yağ veya gaz/petrol nakli yapımına uygun boruların üretiminde kullanılmaktadır. Basınçlı kaplar ve kazan imalatında, basınca ve buhara maruz kalan boruların üretiminde, endüstriyel termal kaplarda ve ısı eşanjörleri imalatında mükemmel şekillendirme ve kaynaklanabilirlik özellikleri nedeniyle yüksek sıcaklık ve basınç altında kullanıma uygun kazan çelikleri kullanılmaktadır. Tüp çelikleri; yüksek şekillendirilebilme, mükemmel kaynaklanabilirlik ve tokluk özellikleri ile, güvenliğin çok önemli olduğu LPG tüpleri imalatında kullanılmaktadır. Üstün kaynaklanılabilirlik ve istenilen tokluk değerlerini sağlayan orta ve yüksek mukavemetli gemi yapım çelikleri, gemi içi ve omurgasında kullanılmaktadır. Sıcak haddelenmiş ürünlerin kullanım alanları Kaynak: www.erdemir.com.tr 29

Çelik grubu Mikroyapı Standart Mikroyapısal büyüklükler Soğuk haddelemeye uygun çelikler Termomekanik haddelenmiş yapı çelikleri Ferrit Eşeksenli kaba taneler Ferrit Uzamış ince taneler DIN EN 10111 Tane boyutu sınıfı 8-9 DIN EN 10149 Tane boyutu sınıfı 10-11 Yüksek mukavemetli çelikler Ferrit+beynit Ferrit+perlit DIN EN 10113 --- --- Dual fazlı çelikler Ferrit+martenzit SEW 097 % 5-15 martenzit Trip çelikleri Ferrit+beynit+kalıntı östenit --- % 40 beynit, % 10 kalıntı östenit Karbon çelikleri perlit DIN EN 10083 Karbür oluşumu (SEP 1520) 30 Sıcak haddeleme ile üretilen bazı çeliklerin mikroyapıları

Slab Sıcak haddeleme Asitle temizleme Soğuk haddehane Çan tipi fırın Temper hadde Sürekli tavlama ve yüzey haddeleme Elektrolitik kaplama Daldırma ile kaplama Polimerik kaplama Teslimat 32 Soğuk haddelemede proses akışı

Üretim Basamağı Üretim yöntemleri Önemli Karakteristikler Etkilenen Malzeme Parametreleri Yüksek fırın ve ikincil metalurji Ergitme İkincil Metalurji Sürekli Döküm Kimyasal bileşim Dezoksidasyon Temizlik Döküm yöntemi Mukavemet Şekillendirebilirlik Yaşlanma davranışı Sıcak haddehane Sıcak haddeleme Sıcaklık ve bekleme süresi Nihai haddeleme sıcaklığı Soğuma hızı Sarma sıcaklığı Mikroyapı oluşumu İkincil fazın çökelmesi Tekstür Anizotropi Soğuk haddehane Asit hattı Soğuk haddeleme Tavlama Temper hadde Soğuk deformasyon miktarı Tavlama koşulları Tavlama yöntemi T/t değişimi Tavlama atmosferi Deformasyon miktarı Mikroyapı oluşumu İkincil fazın çökelmesi Tekstür Anizotropi Yaşlandırma potansiyeli Akma mukavemetinin belirlenmesi Yüzey özellikleri 33 Üretim proseslerinin soğuk haddelenmiş ürünlere etkileri

Otomobil karoserinde kullanılan soğuk haddelenmiş standart çelikler 34

Otomobil karoserinde kullanılan soğuk haddelenmiş özel çelikler 35

Yeni asit temizleme hattı Eski asit temizleme hattı Toplam uzunluk Sıcak hadde kalınlığı Sıcak hadde genişliği 190 m 1,5-5,0 mm 610-1630 mm Toplam uzunluk Sıcak hadde kalınlığı Sıcak hadde genişliği 207m 1,5-3,0 mm 600-1250 mm Giriş hızı Asit hattı hızı Haddeleme hızı (maks.) 270m/dk 160m/dk Asit çözeltisi HCl Konsantrasyon 20-120 g HCl/lt Sıcaklık 65-75 ºC Güç kapasitesi 3000 kva Rejenerasyon HCl-akışkan yatak rejenerasyonu Giriş hızı Asit hattı hızı Haddeleme hızı (maks.) 610m/dk 245m/dk Asit çözeltisi Sülfürik asit Konsantrasyon % 15-25 Sıcaklık 100-105 ºC Güç kapasitesi 4800 kva Rejenerasyon Vakum asit hazırlama 36 Asitleme hattı

Molar miktar Östenitleme fırınlarında oluşan tufal Ön haddelemede oluşan tufal Kalınlık: Kalınlık: Nihai haddelemede tufal tabakası yine aynı üç katmandan oluşur (kalınlık: 0,1-0,35 mm). Sıcaklık, C Hematit Manyetit Wüstit Yüksek sıcaklıklarda çeliklerin yüzeyinde meydana gelen olaylar 37

Bobin açma Hadde tezgahları Bobin sarma Sac genişliği (maks.) Sıcak sac giriş kalınlığı Soğuk sac çıkış kalınlığı Haddeleme hızı (maks.) Çıkıştaki bobin ağırlığı (maks.) 1070 mm 1,8-2,5 mm 0,14-0,49 mm 1830m/dk (110 km/s) 18 ton İş merdanesi Destek merdanesi Merdane çapı 545-600 mm 1240-1400 mm Merdane uzunluğu 1245 mm 1220 mm Toplam güç Güç kaynağı Kontrol 34000 kva Tezgah I-IV dişli mil Tezgah V çift sürücü kalınlık ölçer üzerinden hız kontrolü 38 5 mardeneli tandem soğuk haddeleme

Çekme mukavemeti, MPa Ferritik Ferritik-beynitik Östenitik Perlitik Soğuk haddelemede deformasyon miktarı, % Soğuk haddelemede deformasyon miktarına bağlı olarak pekleşme 39

Çan tipi fırında tavlama temizleme Depo Çan tipi fırın Soğuma Depo Temper hadde İnceleme ve sarma hattı Soğuk haddeleme Sürekli tavlama Nakliye Giriş Temizleme Isıl işlem Temper hadde İnceleme Çıkış Çan tipi fırında tavlama ile sürekli tavlamanın karşılaştırılması 40

Çan tipi fırın Kaynak: http://www.expeditionvoestalpine.com 41

Sıcaklık Temperatur Sıcaklık Temperatur Çan tipi fırında tavlama Haubenglühverfahren 650-700 C Sürekli tavlama Durchlaufglühverfahren 700-850 C ca.0,001 K/s > 10 K/s 10-1000 K/s 0,01 K/s < 150 C 1000 K/s < 40 C < 40 C Aufheizen Isıtma Tutma Halten 1. 1. Abkühlung Soğuma 2. 2. Abkühlung Soğuma Isıtma AufheizenTutma Halten 1. 1. Abkühlung Soğuma 2. Abkühlung 2. Soğuma Aşırı Überalterung yaşlandırma Süre, Zeit, bis 4 güne zu 4 Tagen kadar Süre, Zeit, < 10 min dk Tavlama ve soğuma parametreleri Çan tipi fırında tavlama Sürekli tavlama Isıtma hızı 0,01 K/s 10 K/s Rekristalizasyon aralığı 560 620 C 610 670 C Tavlama sıcaklığı 650 700 C 700 850 C Bekleme süresi 10 5 s < 10 2 s Soğuma hızı 0,001 K/s 10 1000 K/s Çan tipi fırında ve sürekli tavlama yöntemleri Kaynak: 42

Al ile durgunlaştırılmış, derin çekmeye uygun çelik Isıtma Soğuma Fe 3 C kabalaşması Tane büyümesi Rekristalizasyon AlN çökelmesi Karbürlerin çökelmesi Çan tipi fırında tavlama Isıtma Tekstür artışı Fe 3 C çözünmesi/kabalaşması Tane büyümesi Rekristalizasyon Soğuma Fe 3 C çekirdekleri oluşumu Karbürlerin çökelmesi Sürekli tavlama Sıcaklık, ºC Çan tipi fırında ve sürekli tavlamada gerçekleşen fiziksel metalurjik olaylar Kaynak: 43

Haddeleme Walzrichtung yönü Soğuk haddeleme sonrası % 70 deformasyon mikroyapısı Rekristalizasyon tavlaması sonrası, Pankek mikroyapısı 50 m 50 m Soğuk deforme edilmiş ferritik çeliğin sürekli tavlama sonrası mikroyapısı Kaynak: 44

250 mm Slab 25 mm İnce slab 5 mm (Sarma sıc. <600ºC) sıcak haddelenmiş 1 mm (çan tipi fırın) Soğuk haddelenmiş Aluminyum durgunlaştırılmış yumuşak çelik Sıcak ve soğuk haddelemede farklı proses basamaklarında mikroyapılar, Işık Mikroskobu 45

Olay Kısa açıklama Amaç Belirlenmesi Temizleme Rekristalizasyon Dönüşüm Nitrürleme Karbonsuzlaştırma Tekstür oluşturma Aşırı yaşlanma Kaplama Laklama Yüzeylerin temizlenmesi; - Hadde yağ kalıntıları - Oksitler Demir döküntülerinin sinterlenmesi Pekleşmenin giderilmesi için yeni taneler oluşturulması Kristal yapıda amaç doğrultusunda değişim Yüzeye yakın yörelerde azotun zenginleştirilmesi Yüzeye yakın yörelerde karbonun uzaklaştırılması İstenen bir tane yönlenmesinin oluşturulması Çökelti oluşturma tip, boyut, dağılım, uyumluluk Altlık ve katma arasında bağlantı oluşturma Laklanmış yüzeylerin ısıl işlemi Yüzey temizleme - Kalıntı karbon filmi < 7 mg/mm - Tesa testi - Tam rekristalizasyon - Boyutsal olarak homojen bir mikroyapı - Sertleştirilmiş mikroyapı - Çok fazlı mikroyapı - Normalizasyon mikroyapısı - Yüzey sertleştirme - Emayelenbilirlik - Yaşlanmanın engellenmesi - Derin çekilebilirlik - Manyetik özellikler - Oda sıcaklığında yaşlanmama - Bake-hardening - Eşdeğer bir galvanizasyon katmanı - Tane boyutu Derin çekilmiş çelik DIN G=8 Yük. muk. çelik DIN G<8 Mikroalaşımlı çelik DIN G=10 - Tane uzaması Derin çekilmiş çelik: pankek 4:1 küresel <2:1 Yönlenme dağılım fonksiyonu (OVF), Polfigürü r-değeri : derin çekme çeliği: r=1,6 IF çeliği: r=1,8 - Yaşlanma indeksi - BH 0 ve BH 2 değerleri - Faz miktarları, metalografi ya da radyografi ile Soğuk haddelenmiş ince sacların tavlanması sırasında meydana gelmesi beklenen olaylar 46

Çekme mukavemeti, N/mm 2 Çan tipi fırında tavlama (HO) Haddelendiği gibi Sıcak hadde Soğuk hadde deformasyon miktarı, % Soğuk deformasyon miktarı ve tavlama tipine bağlı olarak çekme mukavemeti 47

mikroalaşımlı Sürekli tavlama miktar Çan tipi fırın miktar alaşımsız Tavlama sıcaklığı Çan tipi fırın Sürekli tavlama Sarma sıcaklığı Atomsal oran Soğuk haddeleme proses parametrelerinin özelliklere etkisi Soğuk hadde def. mik. 48

Toz egzozu Kayışlı sarıcı Bobin sarma Hadde tezgahları Bobin açma Bobin ölçüm istasyonu 49 İki tezgahlı temper hadde

Örnek: Al-durgunlaştırılmış ince taneli çelik Çan tipi fırında tavlanmış Sürekli tavlanmış enine boyuna Temper haddeleme def. mik.,% Mekanik özelliklere temper haddeleme miktarının etkisi 50

Hazne Elektronlar Dielektrik ortam Hızlanıdırıcı çark Merdane Merdane Kumlama ile tekstür oluşturma Elektriksel yükleme ile tekstür oluşturma Lazer rezonatörü katot karıştırıcı anot Elektron odaklama vakum Koruyucu gaz Merdane Merdane Lazer ile tekstür oluşturma Elektron demeti ile tekstür oluşturma 51 Temper haddelemede yüzey pürüzlendirme çeşitleri

Tipik kalınlıklar, tek katman, µm Yöntem Kaplama Kısaltma Ergiyik daldırma Zn Galvaniz Galfan (Zn/% 5 Al) Elektrolitik kaplama Lak kaplama Polyester, akril reçine, epoksi reçine, poliüretan, polivinilden florür, plastisol Ergiyik daldırma katmanı Elektrolitik katman Folyo kaplama Poliakrilat, polivinilklorür, polivinilflorür, polietilen Otomotiv sektöründe kullanılanlar 52 Çelik sacların yüzey işlemleri

Ergiyik daldırma ile oluşturulmuş bir kaplama tabakası http://www.galvanizeit.org 53

Kesme hattı Bobin taşıyıcı İnceleme Çıkış sac bekleme hattı Elektrostatik yağlama Soğuk çinko katman kalınlığı ölçümü Dörtlü temper haddeleme tezgahı Havada soğuma hattı Sıcak çinko kalınlığı ölçümü Fosfatlama/ Kromatlama Ön ısıtma fırını Işınımlı boru fırın Soğuma hattı Çinko kaplama düzeneği Giriş sac bekleme hattı Giyotin makas Kalınlık ölçümü Bobin taşıyıcı Temizleme hattı 54 Yüzey özellikleri iyileştirilen bir çelik sacın üretimi

Akım merdaneleri Çelik sac Çinko anot Elektrolit Çinko anotlar Daldırma merdanesi Büyütülmüş kesit Bobin açma Bekleme kulesi No.1 Ön işlem Kaplama Ergitme Kimyasal işlem Bekleme kulesi No.2 Bobin sarma 55 Galvanizleme hattı

Lak tabakası Kızıl pas Beyaz pas Tipik kalınlıklar Dolgu Çinko Fosfat tabakası Çelik kaplamasız Galvanizlenmiş sac 56 Galvanizli bir çelikte korozyonun şematik gösterimi

Yöntem Bir galvanizleme/kaplama hattında in/off-line kaplama Bobin kaplama ünitesinde kaplama Tek katman 1.. 3 m Astar Yaklaşık 25 m Çok katmanlı ön laklama Yaklaşık 50 m Çinko katmanı Çinko katmanı Çinko katmanı Çelik Çelik Çelik Amaç Otomobil üreticisinde ikincil korozyondan korunma uygulamasına hazırlık Otomobil üreticisinde katoferez boyamaya hazırlık Otomobil üreticisinde dolgu/boyaya hazırlık 57 Ön laklanmış galvanizli otomobil karoseri sacları

Soğuk şekillendirmeye uygun derin çekilebilir kaliteler, otomotiv sektöründe, dayanıklı ev aletleri sektöründe, mutfak eşyaları, radyatör ve havalandırma ekipmanları imalatında, mukavemet, tokluk ve sünekliğin istendiği uygulamalarda kullanılmaktadır. Yaşlanmaya dayanıklılık, üstün şekillenebilirlik ve iyi kaynaklanabilirlik özellikleri ile ön plana çıkan ekstra derin çekme işlemine uygun kaliteler (IF), otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinde, özel beklentileri sağlamaya yönelik uygulamalarda kullanılmaktadır. İyi şekillendirilebilirliğin yanında geliştirilmiş kaynaklanabilirliği kombine eden, düşük karbonlu ve mikroalaşımlandırma yöntemi ile üretilmiş yüksek mukavemetli-düşük alaşımlı çelik kaliteleri, otomotiv sektörü ve yan sanayinde kullanılmaktadır. Derin çekilebilirlik özelliklerine sahip, tek/çift kat veya tek/çift pişirim yapılarak kullanılan emaye kaplamaya uygun çelikler, mutfak eşyaları imalatında (tencere, fırın ızgaraları vb.) kullanılmaktadır. Otomotiv sektörünün geliştirilmiş korozyon direnci ve boya adhezyonu gereksinimlerini en üst düzeyde karşılayan galvanizli/galvanile ürünler, günümüzde çoğu otomobil üreticileri tarafından hem iç yüzey hem de dış yüzey parça üretimlerinde kullanılmakta ve bu sayede korozyona karşı ömür boyu garanti verebilmektedir. Yapı sektöründe sıcak daldırma galvanizli/galvanile çelikler, uygulanacak alanın atmosferik şartlarına ve istenilen korozyon direncine bağlı olarak değişik kaplama kalınlıklarında çatı, kapı, fens, profil gibi çeşitli uygulamalarda kullanılır. Beyaz eşya sektöründe görünmeyen (iç) yüzeylerde kullanılan galvanizli saçların, görünür (dış) yüzeylerde de kullanılmaya başlanmasıyla birlikte, beyaz eşya ürünleri parçalarının büyük bir bölümü galvanizli saclardan üretilmeye başlanmıştır. Soğuk haddelenmiş ve soğuk haddelenmiş + galvanizlenmiş ürünlerin Kaynak: www.erdemir.com.tr 58

Soğuk haddelenmiş yassı ürünler Kaynak: www.erdemir.com.tr 59

Bobin ağırlığı: maks. 36 ton Kalınlıklar*: Soğuk haddelenmiş 0,35-3 mm Sıcak haddelenmiş 1,8-16 mm Çelik türü: Yumuşak çelikten yüksek mukavemetliye kadar Soğuk haddeleme + yüzeyi kaplamalı Sıcak haddelenmiş Soğuk haddelenmiş * Çelik sac ve genişliğine bağlı ** ürüne bağlı Sıcak ve soğuk haddelenmiş ürünlerde boyutlar Kaynak: 60