Endüstriyel Tasarım Tescilinde Yenilik ve Ayırt Edici Nitelik Değerlendirmesi Öğr. Gör. Dr. Gülçin Cankız ELİBOL Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, İç Mimarlık Ve Çevre Tasarımı Bölümü, Beytepe Kampusu 06800 Ankara, E-posta: gcelibol@yahoo.com 19.06.2013-TÜSİAD
- Tasarımların hukuki yollarla korunması
- Tasarımların hukuki yollarla korunması - Endüstriyel Tasarım tescil davalarında gerçekleştirilen yenilik ve ayırt edici nitelik değerlendirmeleri Hükümsüzlük davalarındaki süreç Tecavüz davalarındaki süreç
Fikri Mülkiyet Hakları Fikir Ve Sanat Eserleri, Patentler, Faydalı Modeller, Endüstriyel Tasarımlar, Markalar, Coğrafi İşaretler, Yeni Bitki Çeşitleri, Entegre Devre Topoğrafyaları ve benzeri haklar
Fikri Mülkiyet Hakları - TPE Fikir Ve Sanat Eserleri, Patentler, Faydalı Modeller, Endüstriyel Tasarımlar, Markalar, Coğrafi İşaretler, Yeni Bitki Çeşitleri, Entegre Devre Topoğrafyaları ve benzeri haklar
Fikri Mülkiyet Hakları - TPE Fikir Ve Sanat Eserleri, Patentler, Faydalı Modeller, Endüstriyel Tasarımlar, Markalar, Coğrafi İşaretler, Yeni Bitki Çeşitleri, Entegre Devre Topoğrafyaları ve benzeri haklar
Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında 554 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname 1995
Bu kanun hükmünde kararnamenin amacı, bu kanun hükmünde kararname hükümlerine uygun tasarımların korunmasını, rekabet ortamının oluşturulmasını ve sanayinin gelişmesini sağlamaktır (KHK, Md 1)
Tasarım "Tasarım, bir ürünün tümü veya bir parçası veya üzerindeki süslemenin, çizgi, şekil, biçim, renk, doku, malzeme veya esneklik gibi insan duyuları ile algılanan çeşitli unsur veya özelliklerinin oluşturduğu bütün Ürün Tasarımın uygulandığı nesne bilgisayar programları ve yarı iletkenlerin topografyaları hariç olmak üzere, endüstriyel yolla veya elle üretilen herhangi bir nesnenin yanı sıra, bileşik bir sistem veya bunu oluşturan parçalar, setler, takımlar, ambalajlar gibi nesneler, birden çok nesnenin veya sunuşun bir arada algılanabilen bileşimleri, grafik semboller ve tipografik karakterler (KHK md 3)
554 sayılı KHK uyarınca bir tasarımın tescil belgesi verilerek korunabilmesi için, başvuruda bulunulan tasarımın, yenilik ve ayırt edici nitelik koşullarını sağlaması gerekmektedir. (KHK, md 5)
Yenilik bir tasarımın aynısı, başvuru veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise o tasarım yeni kabul edilir. Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorlarsa aynı kabul edilir (KHK md 6)
Ayırt edici nitelik Bir tasarımın ayırt edici niteliğe sahip olması, bu tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde yarattığı genel izlenim ile ikinci fıkrada belirtilen herhangi bir tasarımın böyle bir kullanıcıda yarattığı genel izlenim arasında belirgin bir farklılık olması anlamındadır ayırt edici niteliğin değerlendirilmesinde, birbirleri ile kıyaslanan tasarımların ilke olarak farklılıklarından çok ortak özelliklerinin değerlendirilmesine ağırlık verilir ve tasarımcının tasarımı geliştirme açısından ne kadar seçenek özgürlüğüne sahip olduğu göz önüne alınır (KHK md 7)
Yenilik ve Ayırt Edici Nitelik değerlendirmeleri hangi durumlarda, hangi paydaşlar tarafından yapılmaktadır? * başvurulara ilişkin yapılan itirazların değerlendirilmesinde TPE Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu tarafından -marka/patent vekilleri * dava süreçlerinde (hükümsüzlük ve tecavüz) hakimler ve bilirkişiler tarafından -avukatlar ve marka/patent vekilleri
Aşağıdaki hallerde tasarımın hükümsüz sayılmasına yetkili mahkeme tarafından karar verilir: a) Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 5 inci ila 10 uncu, maddelerinde belirtilen koruma şartlarına sahip olmadığı ispat edilmişse; b) Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 13 üncü, 14 üncü, 15 inci ve 16 ncı maddesinde belirtilen hak sahipliğinin başka kişiye veya kişilere ait olduğu ispat edilmişse; c) Tescilli bir tasarım, sonradan kamuya açıklanan aynı veya benzer nitelikteki diğer tasarımın başvuru tarihi kendisinden önce ise (KHK md 43)
Aşağıda yazılı fiiller tasarım hakkına tecavüz sayılır: a) Tasarım hakkı sahibinin izni olmaksızın tasarımın aynını veya belirgin bir şekilde benzerini yapmak, üretmek, piyasaya sunmak, satmak, sözleşme akdi için icabda bulunmak, kullanmak, ithal etmek ve bu amaçlarla depolama, elde bulundurmak ; b) Tasarım belgesi sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devir etmek; c) Bu maddenin önceki a ila b bendlerinde yazılı fiillere iştirak veya yardım veya bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve şartlarda olursa olsun bu fiillerin yapılmasını kolaylaştırmak; d) Kendisinde bulunan ve haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan eşyanın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak, e) Gasp (KHK md 48)
Yenilik değerlendirmesi * aynılık * küçük ayrıntılarda farklılık
Ayırt Edici Nitelik değerlendirmesi * bilgilenmiş kullanıcı * genel izlenim * belirgin farklılık * seçenek özgürlüğü
Örnekler
Örnek olay 1 Konu: Tasarım tescilinin iptaline dair verilen TPE YİDK kararının iptali
Tescili iptal edilen tasarım (davacıya ait): Tasarım tescilinin iptali için dayanak gösterilen tescilli tasarım (davalıya ait):
Bilirkişi raporunda verilen karar: Davacıya ait tasarımın yenilik ve ayırt edici nitelik taşımadığı; dava konusu YİDK kararının isabetli olduğu Mahkeme kararı: Dava konusu YİDK kararında bir isabetsizlik bulunmadığı Davanın reddi Gerekçe: Davacı tasarımları ile davalı tasarımları arasındaki benzerliklerin ürünü tanımlayan ve baskın olan özelliklerde toplanması; ürünlerde belirgin bir fark gözlenmemesi; tescil başvuru tarihinden çok daha önce davalı adına tescil edilen ve katalogda yayınlanan ürünler karşısında davacı tasarımının yenilik niteliğinin bulunmaması; bilgilenmiş kullanıcı gözüyle bakıldığında da tasarımlar arasında genel izlenim itibariyle belirgin bir farklılığın bulunmaması
Örnek olay 2 Konu: Tasarım tescilinin iptaline dair verilen TPE YİDK kararının iptali ve endüstriyel tasarım tescilinin devamı
Tescili iptal edilen tasarım (davacıya ait): Tasarım tescilinin iptali için dayanak gösterilen önceki tarihli ürün (davalıya ait):
Bilirkişi raporunda verilen karar: Davacıya ait tasarımın yenilik ve ayırt edici nitelik taşıdığı; dava konusu YİDK kararının iptali koşullarının oluştuğu Mahkeme kararı: Dava konusu YİDK kararının iptali Tescil işlemlerinin devamı Gerekçe: Dava konusu ürünlerin kap ağızları ve açılır-kapanır kapaklarının tasarımları ile bunların bütünüyle ilişkilerinin, kapların genel izlenimini etkileyen en baskın ögeler olması ve bu sebeple davacı ve davalı tasarımlarının bilgilenmiş kullanıcı nezdinde farklı olması
Örnek olay 3 Konu: Tasarım hakkından doğan tazminat ve tasarımların hükümsüzlüğü (birleşen karşı dava)
Asıl dava: Tescilli tasarımlar (davacıya ait): Tasarıma tecavüz oluşturduğu iddia edilen ürünler (davalıya ait):
Karşı dava: Hükümsüzlüğü talep edilen tasarımlar: Hükümsüzlüğe dayanak gösterilen önceki tarihli ürünler:
Asıl dava yönünden: Bilirkişi raporunda verilen karar: tespit edilen ürünlerin davacı/karşı davalıya ait tasarıma tecavüz ettiği Mahkeme kararı: Tasarım ihlalinin tespitine ve tazminat istemlerine dair asıl davanın reddi Gerekçe: Tasarımlardan doğan hakkın davalı tarafından ihlal edildiğinin tespit edilmesine rağmen davacı adına tescilli tasarımın yeni olmadığının anlaşılması
Karşı dava yönünden: Bilirkişi raporunda verilen karar: Karşı davalıya ait tasarımların yenilik ve ayırt edici nitelik koşullarını sağlamadığı ve hükümsüzlük koşullarının oluştuğu Mahkeme kararı: Davanın kabulü Karşı davalıya ait tasarımların hükümsüzlüğü Gerekçe: Karşı davalı adına tescilli tasarımın yeni olmaması
Örnek olay 4 Konu: Davacı tarafından tasarımın yayınına yapılan itirazın reddi yönünden verilen TPE YİDK kararının iptali ve endüstriyel tasarım tescilinin hükümsüz sayılması.
Hükümsüzlüğü talep edilen tasarımlar (davalıya ait): İlgili TPE YİDK kararı: yapılan itirazın söz konusu ürünün mutlaka aynı şekil, boyut ve görsellikte üretilmesi zorunlu olmadığı için yerinde bulunmadığı; ayrıca görünmeyen ürünlere yönelik tasarımlara ilişkin olarak yürürlükte herhangi bir yasal düzenleme olmaması sebebiyle itirazın reddinin gerektiği
Bilirkişi raporunda verilen karar: Dava konusu tasarımın uygulandığı parçanın, koltuk ürününün sökülüp takılmasını mümkün kılan ve bir den çok parçadan oluşmuş birleşik yapıdaki taşıyıcı iç yapısının bir parçası olduğu Dava konusu tasarımın uygulandığı parçanın, ait olduğu ürünün üretimi tamamlandıktan sonra ve olağan kullanım esnasında görünür durumda olmadığı Hükümsüzlüğü koşullarının oluştuğu Mahkeme kararı: Davanın kabulü İlgili TPE YİDK kararının iptali Tasarım tescilinin hükümsüzlüğü Gerekçe: Tasarımın uygulandığı ürünün montajdan sonra görünmeyen bir bağlantı elemanı olması; yeni ve ayırt edici nitelikte olmasının tasarımın koruması için yeterli olmaması
Saygı ve teşekkürlerimle