(FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI) INTELLECTUAL PROPERTIES (IP) Patent, Faydalı Model, Tasarım Tescil, Telif Hakları, Ticari Sır

Transkript

1 İ S T A N B U L M E D İ P O L Ü N İ V E R S İ T E S İ (FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET HAKLARI) INTELLECTUAL PROPERTIES (IP) Patent, Faydalı Model, Tasarım Tescil, Telif Hakları, Ticari Sır

2 INTELLECTUAL PROPERTIES (IP) (FIKRI VE SINAI MÜLKIYET HAKLARI) NEDIR? Bir fikri belirli bir süre boyunca ve belirli bir bölgede (ülkede) sadece buluş sahibinin/sahiplerinin kullanmasına, üretmesine ve satmasına izin veren bir tür tekel hakkıdır. Satın alınabilir, satılabilir, kiralanabilir, haciz konulabilir, lisansla kullandırılabilir, teminat olarak gösterilebilir, miras bırakılabilir! Patent bir işletmenin demirbaşı gibidir, şirketin varislerine bırakılabilir. Fakat koruma süresi bitiminde hak sahipliği ortadan kalkar. KORUMA BAŞVURUSU HANGI BÖLGELERI KAPSAR? Dünya patenti yoktur! Tekel hakkı, sadece koruma başvurusu yapılan bölge (ülke) sınırları içerisinde söz konusudur. Örneğin Türkiye ye başvurusu yapılan bir fikrin (TR 2016/00256) sadece Türkiye sınırları içerisinde üçüncü kişiler tarafından kullanılması, üretilmesi engellenebilir. Bu süreçte USA başvurusu yapılması durumunda (US ) Amerika da aynı şekilde fikrin koruması mümkün olabilir. Bu durumda Amerika ve Türkiye de söz konusu fikir hiçbir şekilde kopyalanamaz. Ancak diğer ülkelerde koruma başvurusu yapılmaması durumunda ilgili fikir o ülkelere hibe edilmiş olur. Bu doğrultuda fikrin İtalya da koruma başvurusunun yapılmaması durumunda İtalya da üretimi, kullanımı, satışı serbest olup ancak Amerika ve Türkiye ye satışı yapılamaz.

3 BAŞVURU YAPILAN BÖLGEDE BULUŞ SAHIBININ HAKLARI NELERDIR? Buluş sahibi, başvuru yapmış olduğu bölgede üçüncü kişiler tarafından izinsiz olarak yapılan aşağıdaki durumlara engel olma hakkına sahiptir. Patent konusu ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle olursa olsun elde bulundurulması, Patent konusu olan bir usulün (metodun) kullanılması, Kullanılmasının yasak olduğu bilinen veya bilinmesi gereken usul patentinin kullanılmasının üçüncü kişiler tarafından başkalarına teklif edilmesi. FIKRIMI NEDEN KORUMALIYIM? Fikirlerin korunması lisanslanabilmesini, ticarileştirildiğinde gelir elde edilebilmesini sağlayan temel noktadır. Fikrinizi iki türlü koruyabilirsiniz;

4 Koruma altına alınmamış fikirler sebebiyle; Buluş sahibinin harcadığı tüm emek, zaman ve para kaybedilebilir. Buluş sahibine herhangi bir bedel ödemeksizin herkes tarafından fikri kopyalanabilir, üretilebilir. Buluşçunun fikir üzerinde sarf ettiği tüm emek, para harcamasından doğan maliyetler buluşçu tarafından sarf edilmiş olacağından dolayı diğer üreticiler fikir üzerinden daha az maliyetle ilerleyebilir. Bir başkası tarafından aynı fikre ilişkin patent hakkı elde edilebilir ve buluşçu buluşun kendisine ait olduğunu ispat edemediği durumda, bu hak ile gerçek buluş sahibinin fikri üzerinde çalışmasına, ilerlemesine engel olunabilir. Buluşçunun kendi bilgi ve tecrübesinin ürünü olan buluşun ticari gelirinden de faydalanamaz hale gelmesi sağlanabilir.

5 Telif Hakkı Teknik özelliği olmayan bir fikir veya sanat eserini oluşturan kişinin bu eserden doğan haklarınıntümüdür. Örnek; sinema, müzik eserleri, karikatür karakterleri, resim, yazılım. Patent Patent, buluş sahibine, buluş konusu ürünü belirli bir süre üretme, kullanma, satma veya ithal etme hakkı tanıyan belgedir. Buluşu yapılan bir ürün ya da sistemin bütün hakları patent sahibine ait olur ve onun izni olmadan kullanılamaz. Örnek: Makineler, cihazlar, mekanik aletler, iş akış sürecine sahip yazılımlar, usuller (metotlar), süreçler, ilaçlar, moleküller, yeni bir gen elde etme metotları Faydalı Model Buluş basamağına sahip olmayıp mevcut teknolojide yapılan geliştirmelerin kullanma, satma veya ithal etme hakkı olan belgedir. Usuller, bu usuller sonucu elde edilen ürünler ve kimyasal maddelere faydalı model ile korunamaz. Tasarım Tescil Bir ürünün bütününün ya da bir kısmının çizgi, şekil, renk, biçim, doku, malzemenin esnekliği veya süslemesi gibi insan duyuları ile algılanabilen çeşitli unsur veya özelliklerin oluşturduğu görünümdür. Örnek: Estetik ve ergonomik dizaynlar, afişler, görsel tasarımlar.

6 Soru 1: Sanayiye uygulanabilir mi? Buluş, sanayinin herhangi bir dalında üretilebilir veya kullanılabilir nitelikte olmalıdır. Soru 2: Yeni mi? Koruma başvurusunun yapıldığı tarihten önce, buluş konusunda dünyanın herhangi bir yerinde toplumca erişilebilir yazılı veya sözlü tanıtım, kullanım veya bir başka yolla açıklanan bilgiler olmamalıdır. Aynı fikri sizden önce birinin bulmamış olması gerekmektedir! Soru 3: Buluş basamağı var mı? Buluş, ilgili olduğu teknik alandaki bir uzman tarafından, tekniğin bilinen durumundan aşikâr bir şekilde çıkartılamayacak (kolayca akla gelemeyecek) nitelikte olmalıdır. Bilinen yöntemlerin uygulanması, Aşikâr özelliklerin kombinasyonu, Bilinen bir ürünün bilinen özelliklerinden istifade eden ama yeni bir kullanımı, Bilinen bir yöntemin yakın ve benzer başka bir alanda kullanımı, Buluşta söz konusu ise buluş basamağının olmadığını gösterir. Soru 4: Ayırt edici mi? Ayırt edici nitelik incelemesinde bir tasarım diğerlerinden görsel olarak farklı olmalıdır.

7 FIKRIMIN YENI OLDUĞUNU ANLAYABILIR MIYIM? Amerika yı yeniden keşfetmeyin! İyi bir Yenilik Araştırması ile fikrinizin yeni olup olmadığı konusunda sadece kuvvetli bir öngörüye sahip olarak süreçte ilerleyebilirsiniz. Diğer durumda süreç içerisinde sizden daha önce birilerinin aynı fikir üzerinde bir koruma başvurusu veya üretim, kullanım, yayın vb. tespit edildiği durumda başvurunuz olumsuz olarak sonuçlandırılır. YENILIK ARAŞTIRMASI ÖNEMLI MI? Fikrinizin alanınızda kimse tarafından üretilmiyor, kullanılmıyor olması, fikrinizin yeni olduğu anlamını taşımaz! Araştırma neticesinde fikrinizin gerçekten yeni olup olmadığı konusunda öngörü sahibi olabilirsiniz. Böylelikle, bir başka patenti ihlal ederek suç işlemekten kaçınabilirsiniz. Fikrinize ilişkin yatırım yapmadan önce riskleri önceden görebilir, sonra olabilecek yatırım kayıplarını önleyebilirsiniz. Hem Türkiye hem de uluslararası alanda, sektördeki yenilikleri görebilir, teknolojiyi takip edebilir, güncel kalabilirsiniz. Fuar ziyaretleri, etkinlikler, yayınlardan elde edilen bilgilerden daha fazla detay teknik bilgiye ulaşabilirsiniz. Patent metinlerinden hiç düşünmediğiniz geliştirmeler, yeni fikirler edinebilir, farklı bakış açıları kazanabilirsiniz. Koruma altına aldığınız fikirleriniz, bir başkasının fikrinizi ihlal edecek bir başvuruda bulunmasına engel olabilir hatta ilgili başvuruyu hukuken itiraz ile iptal ettirebilirsiniz. Projeleriniz öncesinde söz konusu proje ile ilgili dünya çapında yenilik araştırması ile projenizde geliştirmeler yapabilirsiniz!

8 PATENT ARAŞTIRMASI NASIL YAPILIR? Söz konusu patent veri tabanlarında İngilizce, Almanca ve Fransızca dilleri başta olmak üzere 81 ülkeye ait 100 milyonun üzerinde patent dokümanı yer almaktadır. Literatürü oluşturan bilgilerin %80 i ve daha önce ifşa edilmemiş tüm yeni teknolojiler patent dokümanları içerisinde PATENT ARAŞTIRMA LINKLERI: (TPE resmi patent araştırma sitesi) (Avrupa Patent Ofisi nin patent araştırma sitesi - ESPACENET) (ABD resmi patent araştırma sitesi - USPTO) (Amerika Patent başvurularının yer aldığı Google Patent veri tabanı) YAZILIMLARA/BILGISAYAR PROGRAMLARINA PATENT ALINABILIR MI? Bu konuda her ülkenin kendi farklı uygulamaları söz konusudur. Türkiye ve Avrupa Patent kanunlarına göre alınamadığı, Amerika da ise alınabildiği kanunlarda belirtilmektedir. Ancak kanunlarla bilgisayar programlarına patent alınamayacağı belirtilen Avrupa ve Türkiye de bile bilgisayar programlarına patent alınabilen durumlar bulunmaktadır. Bunun için bilgisayar programının özelik ve teknik unsurlarının profesyonel bir patent vekili ile irdelenmesi yararlıdır.

9 ÜNIVERSITE DE IP SÜRECI NASIL?

10

11 DİKKAT BULUŞLARINIZI KORUMAYA BAŞLAMADAN ÖNCE; ÇALIŞTIĞINIZ KURUMU/ ÜNİVERSİTENİZİ BİLGİLENDİRİN 10 Ocak 2017 tarihli Resmi gazetede yayınlanan 6769 Sayılı Kanun Sınai Mülkiyet Kanunu na göre; Kanunun yürürlüğe giriş tarihinden itibaren Üniversite ye bir bildirim yapılmaksızın yapılan başvurular için Üniversitenin sahipliği devir yolu ile alması söz konusudur. MUTLAKA PROFESYONEL DANIŞMANLIK HİZMETİ ALIN! TTO YA BAŞVURUN BAŞKALARI BAŞVURU YAPMADAN ÖNCE BAŞVURU YAPIN İYİ BİR ARAŞTIRMA YAPIN KİMSEYLE PAYLAŞMAYIN BULUŞA DAİR UMUMA YÖNELİK BİR AÇIKLAMA YAPMAYIN BULUŞLA İLGİLİ BİLİMSEL VE AKADEMİK YAYINLAR YAPMAYIN

12 Hazırlayan: Zeynep Elif CANSAP Medipol TTO Patent Ofisi Medipol Üniversitesi Kavacık Yerleşkesi Güney Kampüs A Blok -2.Kat Ofis Tel: (1639) zcansap@medipol.edu.tr