TOPRAK İŞLERİ- 2A 1.KAZI YÖNTEMLERİ 2.DOLGULARIN OLUŞTURULMASI

KAZI YÖNTEMLERİ Yarma kazıları, doğal zemin üzerindeki bitkiler, ağaç kökleri, tüm organik maddelerle, bitkisel zemin kısmının kaldırılmasıyla başlar. Neden? Bu tür zeminler, çürümeye müsait olduğundan, ileride çökmeye neden olabilirler.

KAZI YÖNTEMLERİ İki Şekilde Kazı Çalışması Boyuna Yönde İlerler Eksen doğrultusuna paralel kazı çalışması Eksen doğrultusuna dik kazı çalışması

KAZI YÖNTEMLERİ Eksen doğrultusuna dik yönde kazı çalışması: Özellikle karışık tip en kesitlerin bulunduğu kesimlerde kullanılması oldukça kolaylık sağlayacaktır. Zira, aynı en kesitte yarmadan çıkan toprak dolguda kullanılır. Çalışmanın eksene dik olmasından dolayı, aynı anda çok sayıda iş makinasının veya işçinin çalışmasına olanak sağlar. İlerleme hızı oldukça yüksektir. Eksene paralel ilerleyen kazı çalışması: Derin yarma en kesitlerin olduğu durumlarda zorunluluktan dolayı kullanılması gereken yöntemdir. İlerleme hızı düşüktür.

Yarmaların Kazılma Yöntemleri Yarma derinliği az ise, kazı işlemi tüm derinlik boyunca yürütülür. Ancak, kazı derinliği fazla ise, zemin cinsi ve suyun akış yönüne göre farklı yöntemler kullanılır. 1. Tabakalar halinde kazı 2. Ortada künet açılarak kazı 3. Alt galeri ile huni biçiminde kazı Yöntemlerden hangisi seçilirse seçilsin; sular, kazı başlangıcına doğru akıtılmalıdır. Eğimli yol kesiminde, çıkış yönünde kazı ilerletilir. Bu şekilde, sular kazı yapılmış bölgeye doğru ilerler, kazı çalışmasına engel olmaz ve taşıtlar çıkarken boş, inerken yüklü inerler.

Suların kazı yapılan bölgeye doğru akıtılma olanağı bulunmadığı durumlarda, yani iniş yönünde kazı çalışması yapılması gerektiğinde; iki aşamalı kazı yapılır. Kazı çalışması (a) dan (b) ye doğru ilerlerken, su (a) ay doğru akar. İkinci aşamada (c) den (a) ya doğru ilerlerken, su (c) ye doğru akar. b a c Kırmızı çizgi

KAZI YÖNTEMLERİ Tabakalar Biçiminde Kazı Bu yöntemde, yarma kesimi yatay tabakalar biçiminde kazılır. Bir tabakanın kazısına başlamak için, önce genellikle künet adı verilen kanal açılır. Tabaka kalınlığı zemin cinsine, kazı makinası ve yükleme araçlarına göre belirlenir. El aletleriyle çalışmada, kazı yüksekliği 2 metreyi geçmemelidir. Açılan künetlerin amacı, kazılan toprağın taşıma araçlarına yüklenmesini sağlamak içindir.

KAZI YÖNTEMLERİ Tabakalar Biçiminde Kazı 2 metre Yüksek yarma kesimlerinde

Tabakalar Biçiminde Kazı Kazı 1 2 3

KAZI YÖNTEMLERİ Ortada Künet Açılarak Kazı Bu yöntemde, yarmanın bir ucundan veya iki ucundan tabakalar halinde kazı yapılarak, yarmanın ortasından künet açılır. Açılan künetin taban kotu, yolun kırmızı kotudur. Bu nedenle, kazı sonuna kadar değişmeden kalır.

KAZI YÖNTEMLERİ

DOLGULARIN OLUŞTURULMASI 1. Tabaka yöntemi 2. Baştan Dökme yöntemi 3. Karışık yöntemler

1.Tabaka Yöntemi Her tabaka dolgunun tüm genişliğinde olmak üzere, birbirini izleyen tabakalar şeklinde oluşturulur. Genelde yan tarafta bulunan yarma toprağı, dolguya taşınır. Kamyon, damper, vagon vb. araçlarla dolgunun yapılacağı yere zemin boşaltılır. Daha sonra tabakalar düzeltilerek sıkıştırılır. Genel olarak, araçların dolu hareketleri iniş yönüne göre ayarlanır. 3 2 1

Eğim araçların tırmanacağı değerden büyükse, öncelikle zemin boşaltılarak, araçların tırmanabileceği eğim düzeyine getirilir. 5 1 4 3 2

2.Baştan dökme yöntemi Bu yöntemde dolgu tam yüksekliğince oluşturularak ilerlenir. Bu nedenle, zemin dolgu ucundan boşaltılır. Kamyon, damper vb.gibi taşıma araçları kullanılıyorsa, zemin dolgunun tüm genişliğince boşaltılarak devam edilir. Yüksek dolgularda zeminin iyi sıkışmaması nedeniyle, bu yöntem uygun değildir.

3. Karışık Yöntemler Oluşturulan dolgu kesiminde bir şantiye demiryolu döşenir; zemin yandan boşaltılarak dolgu genişletilir. Dolgu ilerledikçe, yol dolgu eksenine paralel olarak kaydırılır. 3 2 1

Dolguların Sıkıştırılması Bir dolgunun doğal olarak sıkışması 2-3 yıl gibi uzun süre alabilir. Bu nedenle, çoğu zaman bu uzun süre beklenmeden mekanik araçlarla sıkıştırma işlemi gerçekleştirilir. Sıkıştırmanın amacı, basınçla zemin daneleri arasındaki hava ve suyun dışarı atılmak suretiyle (boşlukların azaltılması) danelerin birbirine yaklaşmasını sağlamaktır. Diğer bir deyişle, birim hacim ağırlığı artırmaktır.

Deneyimler, su muhtevası düşük olan zeminlerin az sıkıştığını; su muhtevasının fazla olduğu durumlarda ise, danelerin birbiri üzerinden kolayca kayması sonucu ve hava kabarcıklarının oluşması sonucu iyi bir sıkıştırma yapılamamaktadır. Bu nedenle, optimum su muhtevasında sıkıştırma yapılmalıdır. Kuru Birim ağırlık g k Proctor Deneyi w k Su muhtevası

N 3 Doyma eğrisi Kuru Birim ağırlık g k N 1 N 2 Geçiş sayıları w 1 w 2 w 3 w 4 Su muhtevası

Sıkıştırmada Kullanılan Araçlar Düzgün yüzeyli silindirler (Her türlü zemin için uygundur) Lastik tekerlekli silindirler (her türlü kohezyonsuz ve az kehezyonlu zeminler için ugyundur) Keçi ayaklı silindirler (plastitesi yüksek zeminler için uygun) Titreşimli araçlar (iri daneli kohezyonlu zeminlerde uygundur)