Türkiye de Uzaktan Eğitim* Yrd. Doç. Dr. M. Emin Mutlu Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi Sorumlusu *Bu sunum Prof. Dr. Ali Ekrem ÖZKUL un katkılarıyla hazırlanmıştır.
Türkiye de Uzaktan Eğitimin Kilometre Taşları 1951 MEB Öğretici Filmler Merkezinin Kuruluşu 1974 Mektupla Öğretim Merkezi (MÖM) 1975 YAYKUR 1982 Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Oluşturuldu 1992 Açıköğretim Lisesi Öğretime Başladı 1997 TÜBİTAK-BİLTEN UE Fizibilite Çalışması ve Raporu Hazırlandı 1998 ODTÜ IDE_A Sertifika Projesi Başlatıldı 1998 Açıköğretim İlköğretim Okulu Öğretime Başladı 1998 Anadolu Üniversitesinden Kazakistan Ahmet Yesevi 1998 Üniversitesine Videokonferans İle Uzaktan Ders Sunumu Gerçekleşti 1999 YÖK Uzaktan Öğretim Yönetmeliği Yayınlandı Enformatik Milli 1999 Komitesi Oluşturuldu 2001 UE Yönetmeliği Kapsamında Dersler/Programlar Açılmaya Başlandı
Ortadoğu Teknik Üniversitesi Deneyimleri 1998 IDE_A METU-Online IS100 2000 Eğiten Dil 2001 Informatics Online Net Class Sertifika Programı 400 Öğrenci Çeşitli dersler 6000 Öğrenci Bilgi Teknolojileri Dersi 9000 Öğrenci Sertifika Programı 200 Öğrenci Temel İngilizce Sertifika 200 Öğrenci Yüksek Lisans Programı 35 Öğrenci Web Tabanlı Asenkron Eğitim Yazılımı
YÖK Enformatik Milli Komitesi 1999 Üniversitelerarası Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Dayalı Uzaktan Yükseköğretim Yönetmeliği İstemci/Sunucu Üniversite talepleri alınmış Üniversitelerin bağımız program açmalarına izin verilmiş Ders ve programların akreditasyon süreci düzenlemiş Enformatik Milli Komitesi (EMK) nin kurulması sağlanmıştır. İstemci / Sunucu Üniversiteler 2000-01 6 Ders (5 ders ODTÜ, 1 Ders Fırat Üniv.) 2001-02 3 Ders (Sakarya Üniv., ODTÜ, KTÜ)
Uzaktan Eğitim Programları (2003-2004 Öğretim Yılında) Yüksek Lisans Bilgi Üniversitesi E-MBA (2000-2001) ODTÜ Informatics Online (2000-2001) Önlisans Anadolu Üniversitesi Bilgi Yönetimi (2001-2002) Mersin Üniversitesi Endüstriyel Elektronik (2001-2002) Bilgisayar Teknolojisi ve Prog. (2003-2004) Elektronik Haberleşme (2003-2004) Endüstriyel Otomasyon (2003-2004) Sakarya Üniversitesi Bilgi Yönetimi (2001-2002) Bilgisayar Teknolojisi ve Prog. (2002-2003) Endüstriyel Elektronik (2002-2003) İşletme (2002-2003) Mekatronik (2003-2004) Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgi Yönetimi (2002-2003)
Diğer Uygulamalar (Pilot Çalışmalar) Uzaktan eğitime ilgi duyan üniversitelerde uzaktan eğitim merkezleri açılmış ve pilot çalışmalar gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Fırat Üniversitesi Ahmet Yesevi Üniversitesi İstanbul Üniversitesi Harran Üniversitesi İTÜ Akdeniz Üniversitesi Atatürk Üniversitesi Selçuk Üniversitesi Kocaeli Üniversitesi Çukurova Üniversitesi Diğer
Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Sistemi 1982 yılında iki lisans programında 27.000 öğrenciyle başladı. Günümüzde Açıköğretim Sisteminde 8 farklı lisans ve 19 önlisans programı bulunmaktadır. Bu programlara Türkiye, KKTC ve Avrupa ülkelerinde yaşayan Türk vatandaşlarından oluşan 850.000 den fazla öğrenci kayıtlıdır. Açıköğretim Sisteminin Bileşenleri (Geleneksel) Basılı malzemeler (4.500.000 adet) Radyo-TV Programları (1.000 adet) Yüzyüze akademik danışmanlık (60 merkezde 600 öğrertim üyesi) Sınavlar (50.000 salonda yılda üç kez) 83 öğrenci bürosu
Açıköğretim e Yönelik Talep 1.822.864 1.418.914 1.479.562 1.398.367 1.398.768 693.277 420.850 1981 1988 1989 1997 1999 2001 2002 2003 Açıköğretim Sistemi 0 81.356 185.136 178.766 166.175 173.771 285.395 211.346 Toplam Yerleştirilen 54.818 188.183 412.207 421.372 414.372 455.913 614.125 522.844 Sınava Giren 420.850 693.277 1.398.76 1.398.36 1.479.56 1.418.91 1.822.86 1.502.64 1.502.644 Sınava Giren Toplam Yerleştirilen Açıköğretim Sistemi
Açıköğretim Sisteminin Sağladığı Katkılar Çok düşük maliyetlerle yükseköğretim sağlayarak üniversite kapısındaki yığılmayı hafifletmiş, Başka türlü yükseköğretim imkanı bulamayacak geniş kesimlerin özlemlerini gerçekleştirmiş, Türkiye nin yükseköğretimde okullaşma oranlarının kayda değer bir biçimde yükselmesini sağlamış, Başarıyla kurumsallaşmış, Uzaktan öğretim konusunda kayda değer bir deneyim biriktirmiştir.
Açıköğretimde e-dönüşüm Yapı Taşları Açıköğretimde geleneksel yöntemlerin yanısıra yeni eğitim teknolojileri uygulanmaya başlanmıştır. İnternete dayalı programlar (e-öğrenme) İnternete dayalı deneme sınavları Çokluortam CD-ROM ları İnternete dayalı alıştırma ve tekrarlama yazılımları e-kitaplar ve e-televizyon
İnternete Dayalı Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Bileşenler İnternet Ortamındaki Dersler CD-ROM Ortamında Videolar Yardımcı Kitaplar Lisanslı Yazılımlar Online Akademik Danışmanlık Hizmeti İletişim Hizmetleri Erişim Hizmetleri Ödevler Sınavlar Destek Hizmetleri Sanal Şirket ULAKNET üzerinden http://bilgi.anadolu.edu.tr TTNET üzerinden http://www.bilgi.aof.edu.tr
Açıköğretimde İnternete Dayalı Deneme Sınavları 85 ayrı ders için uygulanabilen deneme sınavlarında yaklaşık olarak 10 bin soru bulunuyor. Deneme sınavlarından, şimdiye kadar 300 bin öğrenci yararlandı. Gerçekleşen sınav adedi ise 15 milyon civarında. ULAKNET üzerinden http://ds.anadolu.edu.tr TTNET üzerinden http://ds.aof.edu.tr
Açıköğretimde Çokluortam CD-ROM ları Genel Matematik Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Bileşenler Uzaktan öğretim yönergesi Alıştırma yazılımı Dersin kitabının PDF dosyası Dersin TV programları Deneme sınavlarına bağlantı Bu cd-rom lardan toplam 250.000 adet dağıtıldı.
Açıköğretimde İnternete Dayalı Alıştırma Yazılımları Alıştırma yazılımlarında konu anlatımını, soru çözüm yöntemlerini, alıştırma ve test sorularını ve yardımcı (sözlük, hesap makinası, vb. gibi) araçları barındıran ders yazılımı, ünitelere ait televizyon programlarından görüntüler, kitabın tam metnini içeren dosyalar, deneme sınavları ve diğer yardımcı kaynaklara bağlantılar yer almaktadır Bu yöntemle hazırlanan 10 derse ait alıştırma yazılımının yayınıyla 1.482.000 öğrenci-ders e erişmek hedeflenmektedir. Bu öğretim yılı başından itibaren 35.000 öğrenci bu sistemden yararlandı. ULAKNET üzerinden http://dersler.anadolu.edu.tr TTNET üzerinden http://dersler.aof.edu.tr
Açıköğretimde İnternete Dayalı Alıştırma Yazılımları
İnternet Ortamında Açıköğretim Ders Kitapları ve TV Programları Bu öğretim yılı başından itibaren 30.000 öğrenci bu sistemden yararlandı. ULAKNET üzerinden http://kitaplar.anadolu.edu.tr TTNET üzerinden http://kitaplar.aof.edu.tr
Sonuç Türkiye yükseköğretim sisteminde e-öğrenme ve açık e-öğrenme konusunda ilk adımlar atılmıştır. Yasal düzenlemelerin tamamlanmasının ardından e-öğrenme alanında hızlı bir gelişme olması beklenmektedir. Açık ilköğretim, açık lise ve açık öğretim fakültesinde uzaktan öğrenim gören yaklaşık 2.000.000 öğrenci geleceğin potansiyel e- öğrenme öğrencileri olacaktır.