MÜZİK EĞİTİMİ GİRİŞ Müzik insan hayatının sürekli gereksinim ve kültürel gelişiminin bir parçası ve ihtiyacıdır. O, insanoğlu kimliği ve etkisiyle doğrudan ve yapıcı temas kurarak ses dünyasını, müzik eğitimini şekillendirmesinde önemlidir. Müzik, eğitimin öğrenciler üzerinde öncelikle sağlaması gereken sonuç şunlardır: Müzik temsillerinde ve medya çerçevesindeki müzik programlarını etkin ve seçici olarak dinlemeyi öğretmek Koro grupları, enstrümantal formasyonları ve diğer müzik etkinliklerine katılmaları Yapısında müzik bulunduğu yada müziğe dayalı mesleklere ilgi uyandırarak ilerdeki öğrenim, müziğin bileşim bölümü gösterilmesi, doğrusu müzikle ilgisi olan mesleklere hazırlanmaları UZK HEDEFLER Değişik müziksel etkinliklere karşı duygular sağlamak ve ilgi uyandırmak Milli ve dünya müziğine karşı olumlu durumun formülleşmesini etkilemek Sağlıklı ses ortamı oluşturulmasında ve müzik programları özenle seçilmesi için eğitim gerçekleştirme Değerlendirme ve eleştirel düşünme için ölçütler geliştirmek GENEL VE ÖZEL HEDEFLER Değişik tarz ve dönemlerin dünya ve ulusal bestecilerin seçilen eserlerini tanıma 149
o Dinlenilen müzik eserlerin, araçların ve yorumlama formasiyonların ayrıca ifade karakterini gözlemler ve fark etme o Müzik dinleme sayesiyle çeşit müzik türü değişikliklerini soy çeşitlerini ayırt etme o Dinleme ve yorumlama sayesinde belirli müzik formlarını ayırt etme Bireysel ve beraberce müziği yorumlama o Enstrumanlar eşliğinde ve onun dışında türk halk, sanat müziği ve diğer halkların şarkılarını yorumlama o Yorumlama ve dinleme yoluyla, ritmik, melodik ve armonik duygularını geliştirme ve de esas müzik yazın simgelerini tanıma Dinlemek ve şarkı söylemekle türk halk müziğinin temel özelliklerini yaşantıyla öğrenme ve fark etme Yaratma becerilerini geliştirme o Yorumlanan eserleri yaratıcı şekilde tekrar yorumlama o Ritmik ve melodik bütünlükleri yaratma o Diğer sanatların ifade araçlarıyla yaratıcı biçiminde ifade etme na dili, yabancı diller, sanatlar müzikle ortak noktalar bulunmakla etkileşim sağlama Eleştirel düşünmeyi geliştirme; o Ortamlarında müzik olaylarını değerlendirme 150
MÜZİKSEL ETKİNLİKLER DERS İÇERIĞİ KZNIMLR SNTSL MÜZİK ESERLERİ-ÖNERILEN ESERLER D İ N L E M E Müzik eserlerini dinleme Sahne, ses - enstrümantal ve enstrümantal müziğini tanıma ve fark etmek Programlı ve programlı olmayan müziği fark etmek Halk müziğin asıl (temel) niteliklerini fark etmek Hafif müzik niteliklerini tanımak Besteci ve eserleri tanıyor ve ayırt ediyorlar Kantat, oratoryo Opera, bale Müzikal, tiyatro ve filmde müzik Senfonik şiiri Otokton ve aynı tarzda bestelenen halk şarkısı Caz, rok, pop, rep Öğrenciler: Dinlenilen eserleri tekrar tanıyorlar Belirli müzik eserlerin biçimlerini tekrar tanıyor ve ayırt ediyorlar Dinlenilen programlı ve programlı olmayan eserleri ayırt ediyorlar ve tekrar tanıyorlar Halk şarkının niteliklerini tekrar tanıyor ve ayırt ediyorlar Hafif müziğin niteliklerini tekrar tanıyorlar - J.S.Bach Köy kantatı (kantat) - G.F.Handel Messiah (oratoriyo) - C.Rossini Sevil Berberi (opera) - G.Verdi Nabuco - ida (opera) - Sarper Özsan nkara film şenliği (film müziği) - J.Offenbah Hoffmanın anlatmları (operet) - P.I.Tchaikovski Kuğu gölü (bale) - Çetin İşıközlü Judit (bale) -M.Ravel Bolero (koreograf oyunu) - L.Bernstein Doğudan anlatım (müzikli) - Ferit Tüzün Esintiler türk folklorundan çalgı topluluğu için yapıt -J.Horner Titanic (film müziği) -Server cun Tiyatro müziği Makhbeth -R.Strauss Til Oylenspiegel (senfonik şiiri) -Ilhan Usmanbaş Müzikli (3 şiir) -ydın esen modern jazz -Durgut ldemir Halk müziği düzenlemeleri (bağlama için) 151
-C.Gershwin Mavi rhapsody (caz) -Nedim Otyam Fatih Destan (eğlence müziği) -G.Miller Deni çocuk (caz) Y O R U M L M Şarkıları yorumluyorlar Sanatsal müzik eserlerinin bölümlerini yorumluyorlar Kendi ve diğerlerin yorumlarını niteliyor ve değerlendiriyorla r Hafif ve halk sanatsal halk şarkıları (türk ve diğer halkların) Şarkı, konu, ezgi Çeşit ses, enstrümantal ve sesenstrümantal bölümleri Ses - enstrümantal bölümleri, ezgi konu ve şarkıları tekrar yorumluyorlar - Fatih ltıparmak Kilim (halk şarkı havası) - L.V.Beethoven Gece uykusu (Re - major) -W..Mozart Ezgi (çalgı oyunu) -J.S.Bach Sevinçle oynayalım (köy kantatından) - G.Verdi Nabuco operasından yahudi korosu (konu) - C.Rossini Sevil berberi (aria) - G.Verdi Hareketli kadın, Rigoleto operasından aria - Gültekin Çeki Eski dostlar - Okan Demiriş Yusuf ile züleyha operasından aria Y R T Diğer sanatların ifade araçlarıyla müzik yaşantılarını ifade ediyorlar Mecazi, edebi ve diğer ifadeler Ritmik melodik Önerilen bireysel yeteneklerine göre bazı yaratıcı çalışmaların biçimlerini gerçekleştiriyorlar -F.Mendehlson Kenam ve orkestra için konser (mi minor) - L.V.Beethoven Re-major de keman ve orkestra için konser (rondo) 152
I C I L I K Müziksel ifade araçlarıyla yaratıcı şekilde ifade ediyorlar bütünlüklerin yaratılması Çeşit ses ve enstrümantal refakatları - K.Sen.Sans Hayvan karnavalından Kuğu kuşu (violonsel, piano) - J.S.Bach Flüt ve orkestre için badineri (flüt) K.M.Von Weber Klarnet ve orkestre için konçertino Sol majo op.26 T.lbinoni Obua ve orkestre için konser Do-major op.9 - Haydn Tromb ve orkestre için konser - W..Mozart Korno ve orkestre için konser Esmajor 1.bölüm -.Dvorak Org için Füg ve Prelüd - J.M.Jarre elektrik orgu için Oxygen - B.Barok yaylı dörtlük No.1 op.7 -.kses nkara kalesi senfonik şiiri - F.Tüzün çeşme başı suit - E.Erkin Konçertant senfonisi - C.R.Rey Fatih senfoni şiiri - H.F.lnar Türk süiti Programda çok sayıda söylenecek şarkı ve dinlenecek eser verilmesinin nedeni, öğrencilerin somut gelişimi için gerekli seçim olanağını sunmaktır. 153
ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Sekizinci sınıflarda önceki sınıflarda bazı bilgilerin ve etkinliklerin geliştirilmesi açısından bir genişleme arz etmektedir. Konusal içeriklerin gerçeklemşesi için iyi bir planlama ve örğenci enerjisi ve zamanının rasyonel kullanılması gerekir. Müziksel öğrenme etkinlikleri (dinleme, yaratma ve yorumlama) ara ilişkileri ayrılmadan sunulur öyle ki ders bölümlerin biçimleştirilmesinde en azından iki değişik, farklı etkinlikler düzenlenir. Bu öğrencilerin bireysel yeteneklerine bağlı olarak aktif etkinliklerine imkan sağlar. Program içerikleri şu esaslara dayanır: 1. Yorumlama ve dinlemek için seçilen müzik kaynağı 2. Müzik eğitim seviyesini yükseltecek kavram ve bilgiler 3. Öğrencinin ortam müziği kültürü bilgileri ve de ulusal ve dünya müzik yaratıcılığına karşı estetik ve pozitif tutumun geliştirilmesi Dinleme Seçilen müzik eserleri dinleme yöntemi aktif dinlemeyi sağlamalıdır. Dinleme öğrencinin dikkatini uyandıracak şekilde kısa ve tekrarlı olmalıdır. Öncelikle tekrarlı dinleme eserlerin, bestecilerin, dönemlerin, tarzların, türlerin ve yorumlama aynıca müzik biçimlerin ve yorumlama formasyonların çok yönlü tanımalarını sağlar. Dinleme öncesi motivasyon ve dinleme sonrası yorumlarla ders süreci zenginleşerek öğrenciler için daha çekici ve aktif dinleme olur. Yorumlama Yorumlama etkinliği sazı (enstrüman) çalma ve şarkı söyleme ile gerçekleşir. Şarkı söyleme öğrencilerin bireysel olanaklarını dikkate alarak taklit etme (kulak yoluyla), notalı ve kombine (taklit etme ve notalı) şeklinde öğrencilerin bireysel yeteneklerini göz önünde bulundurarak gerçekleşir. Saz (enstruman) çalma, şarkı eşliğinde belli müziksel parçanın çalınması şeklinde olur. 154 Yaratıcılık Yaygın eğitimdeki öğrenci yaratıcılığı serbest ve kendiliğinden ortaya çıkan yorumlardır, ritmik, melodik bütünlüklerin yaratılması, devinimler mecazi ve yorumlama onların olgunluk yaşını göz önünde bulundurarak ifadelerini gerçekleştirirler
DEĞERLENDİRME Öğretmen, değerlendirme müzik eğitiminin gerektirdiği öğretim ve psikolojik gereksinimlerin karşılanması esasınca yapar. Değerlendirme öğrencilerin bireysel müzik gelişmesinde etkin dinleme ve vokal (ses) enstrümantal yorumlama ile yaratıcılık çalışmaları çerçevesinde yapar. Öğretmen, müzik yeteneğini yorumlama becerilerini, öğretici bilgilerini ve öğrencilerin bilgisini takip ederek kayd eder ve değerlendirmesini yapar. Dinlenen eserlerde müzik anlamının deneyimi, sunumu ve taklidi değerlendirir. Vokal ve enstrümantal yorumlama belirlenen şarkı sayısının eşitleştirilmesi ve enstrümantal içerik (yaşanan yorumlama) esasınca değerlendirilmektedir. Kulak yoluyla ve notalı şarkı söylemede ve ikisinin bir araya getirilmesi arasında, öğrecilerin bireysel imkanlarını ve yaşlarını daima göz önünde bulundururken değerlendirme eşit ağırlıkta olmalıdır. Öğretmen, yaratıcılığa ilgisi olan öğrenciği takip ederek teşvik etmeli ve sürekli ilerlemesini izleyerek deeğrlendirme yapmalıdır. En uygun değerlendirme biçimleri şunlardır: Dinlenilen eserleri tekrar tanıma Enstrümantal yorumlama ve şarkı söyleme Yazılı ve sözlü cevaplar Tanıtım Diğer değerlendirme araçları: Test Kendini değerlendirme Öğretmen, değerlendirme sırasında yaygın eğitimde önerilen özel hedefleri ve kazanımları dikkate almalıdır. DERSLER RSI İLİŞKİ Öteki ders alanları ile koordinasyon kurulmalı türk dili, çevre dilleri, yabancı diller, tarih, coğrafya, sanatlar ve diğer ders alanlarıyla ortak noktalar bulunup karşılıklı etkileşim sağlanmalıdır. Vokal enstrümantal içerikleri halk ve sanat yaratıcılığı ve milli dünya kültürü değerleri ile tanımaları ilişki kurulmaktadır. 155