TUrk. entomol. derg., 2002, 26 (4): 267-276 ISSN 1010-6960 Termessos Milli Parki (Antalya) Orthoptera (Insecta) faunasi: Fauna elemanlannm zoocografyalanve vejetasyona gore dagdl~lan* Banu YALIM Battal <:;IPLAK Summary Orthoptera (Insecta) fauna of Termessos National Park (Antalya): Their zoogeography and distributions according to vegetation The Orthoptera species live in Termessos National Park (Turkey, Antalya) were presented. Fourty-one species belonging to the order were recorded. Of them, ten'are Mediterranean elements, eight are eremial elements and fourteen are Anatolian endemics. Remaining nine are palearctic or cosmopolite forms. Additionally, an ecological evaluation is given, mainly based on presence of the species according to vegetation in the area. Key words: Orthoptera, zoogeography, Turkey, Mediterraeann, Antalya, Termessos Anahtar sozctikler. Orthoptera, zoocografya, Tilrkiye, Akdeniz, Antalya, Termessos Giri~ Topografik ve k1imatik olarak Anadolu, cok kisa mesafelerde boyok degi!? kenlikler gosterdiginden biyotop <;e!?itliligi bakimmdan oldukca zengindir. Aynca, Anadolu jeolojik surecler boyunca pek cok tore bannak gorevi gormo!?tur. Zengin bir biyolojik <;e!?itlilige sahip olan Anadolu, dunyada nadir bulunan onernli biyolojik cesitliltk merkezlerinden biri olmustur (De Lattin, 1967). Cografik acidan ozel bir konuma sahip olan Anadolu milli parklar acismdan da oldukca zengin bir ulkedir (Ceylan, 1993). Milli park, insan tarafmdan bonyesinde hicblr degi!?iklik yapihnarms bir veya birkac ekosistemi, <;e!?itli bitki ve hayvan turlerini banndiran ve butun gozellikieri yasatan bir dogal alandir. Ulusal ve uluslararasi Bu cahsmaakdeniz Oniversitesi Arastrrma Fonu tarafmdan Arastirma Projesi olarak desteklenrnistir (Proje No: 96.01.0105.03). Akdeniz Oniversitesi Fen Bilimleri Enstitusu Biyoloji Anabilim Dab, Antalya Akdeniz Oniversitesi Fen-Edebiyat Fakultesi Biyoloji B6IUmU, Antalya e-mail: byalim@pascal.sclakdeniz.edu.tr Alnus(Received): 14.01.2002 267
duzeyde bilimsel ve estetik degerlere sahip olan, genellikle nadir dogal ve,~tilturel nesneleri iceren milli parklar, koruma 'gorevlerinin yam sira, turistik ve kirsal aktivite ozelliklerl de dikkate ahnarak hazirlanan uzun vadeli gelisim planlanna gore kullamhrlar (Demirsoy, 1999). BugOn Ulkemizde toplam 32 milli park belirlenmis olup bu parklardan besi Antalya ii sirnrlan icerisinde bulunmaktadir. Iste bu milli parklardan biri olan ve arastirrna alamrmzr olusturan Termessos Milli Parki, bunyesinde ender ve yaygm pek cok bitki ve hayvan turonu banndnrnaktadir. Ancak, Ulkemizde milli parklarm tammlan c;:ogunlukla floral ve arkeolojik ozelllklerine dayah olarak yapilrrus ve bu tammlar faunal nitelikleri acismdan sirurh verilere dayandmirmstir. Arastirma alam olarak secilen Termessos Milli Parkmm florasi ile ilgili bazi cahsmalar mevcuttur (Basaran, 1994; Alcitepe, 1998). Ancak, fauna acismdan omurgahlann bazi gruplanna iliskin veriler bulunrnasma ragmen (Sert, 2000), omurgasiz hayvanlara iliskin veriler yok denecek kadar azdir. Anadolu'nun Orthoptera faunasi ile ilgili bir cok cahsma mevcuttur (Bei Bienko & Mistshenko, 1951; Ramme, 1951; Bei-Bienko, 1954; Ramme, 1951; Harz, 1969, 1975; Demirsoy, 1973, 1975, 1977; Ciplak, 1999a, 1999b; Ciplak et ai., 2002). Ancak, Akdeniz Bolgesirun bati kisrruna ait bu tur cahsmalar cok azdir ve yorenin faunas; hakkmda (en azmdan bazi gruplar yontiyle) yetersizlikler bulunrnaktadir. Bu konumu nedeniyle Termessos Milli Parki'nm ornurgasiz hayvan gruplarmdan biri olan Orthoptera faunasmm saptanmasi, hem Bat! Akdeniz Bolgesindeki bo!?lugu tamamlamada hem de Anadolu'nun fauna yapisnu aciklamada onernli katkilar getirecektir. Bunlara ek olarak, yogun insan baskisi altmda olan bir milli park ile ilgili gelecege yonelik planlann yapilmasma imkan saglayacak veriler ortaya koyacaktjr. Cahsma alaru olan Termessos Milli Parki, Antalya ii sirurlari icinde 6702 hektarhk bir alana sahiptir. Antalya sehir merkezinden 34 km kadar kuzeyinde yer almaktadir. Termessos Milli Parki kuzeyde Carndagi sirti, GoynUkgedigi sirti ve Karakirse, doguda Duzlercarm ve Kayrak, guneyde Katran dagl ve Koz dagl ve batida Kumtepe sirti, Cevriktas Tepe, Maarif mevkii ve Mufettisgelen Tepesi ile cevrilmistir (Sekf 1). Arastirma alamnm yuksekligi 250 m'den baslayip GUlIuk Dagl'nda 1100 m, Toptepe'de 1285 m ve alamn en yuksek noktasi olan Erentepe'de 1665 m'ye kadar ulasmaktadir (Alcitepe, 1998). Arastirma alam dusuk zonlarda tipik Akdeniz iklimi gosterirken ytiksek zonlarda ise daha soguk karakterli bir iklime sahiptir. Termessos Milli Parkr'nda maki, orman, kaya ve step vejetasyonunu temsil eden oldukca zengin bitki topluluklanru gormek mumkundtir. Genel olarak milli parkin btiytik bir bolumunde maki vejetasyonu hakimdir. Maki vejetasyonuna ait bitki Uyeleri 250 m'den 1400 m'ye kadar surekli ve c;:ogunlukla baskin ttirler seklinde gorulmektedir. Orman vejetasyonu ise 250-1200 m arasmda yer almakta ve baskin olarak Pinus brutia Ten, 1811 birlikleri seklinde gorulmektedir. Ancak, 500 m'nin tistunde maki ve diger agac;: birlikleri ile kansik halde bulunmaktadir. Aynca, arastrrma alamnda ytikseltiye bagh kalmadan her wrlu rakimda kaya vejetasyonunu temsil eden turler de mevcuttur. 268
GoynUk Gedigi Sirf Mtifetti~ Gelen Tepesi Cevrtk Ta~ Tepesi K G Sekil 1. Cahsma alanmm haritast. Cahsma alanmm yuksek kesimlerine cikildikca (Erentepe'de 1400 m Uzeri, Gulluk Dagl'mn Toptepe'sive Atbas; Tepe'sinin 1000 ila 1200 m yuksekliklerinde) bozuk makilik icerisinde step vejetasyonuna ait Uyelere rastlamlrnaktadrr (Alcitepe, 1998). Materyal ve Metat Arastirrna alanmda iki yd sure ile (1995-1997) arazi cahsmasi yapilrrustir. Arazi cahsmalan Mayis-Ekim aylan arasmda ayhk iki gun olarak yuri.itulmu~tur. Arazide atrap veya el He toplanan ornekler KeN iceren bocek siseleri icerisinde oldurulmu~ ve siselerde bekletilmeden ozel kutulara konulmustur. Laboratuvara getirilen ornekler kurumarmslar ise hemen, kurumuslar ise yumusatrldiktan soma uygun sekilde gerilmi~tir. Teshiste turtm esey organlan gerekli olduqu takdirde cikartihp temizlenerek cam tlip icerisinde korumaya ahnrmstir. Toplanan ornekler oncelikle literaturdeki teshis anahtarlarmdan (Uvarov, 1934; Zeuner, 1941; Bei- 269
Bienko & Mistshenko, 1951; Ramme, 1951; Bei-Bienko, 1954; Karabag, 1958; Ramme, 1951; Harz, 1969, 1975; Demirsoy, 1973, 1975, 1977; Salman, 1981; Willemse, 1984, 1985; Naskrecki & Onal, 1995; Ciplak, 1999a, 1999b; Ciplak et ai., 2002) ve bolumumuz muzesinde bulunan karsilastirma materyallerinden yararlanarak teshis edilmistir, Koleksiyonumuzda yeterli sayida ornegi olan ve arazide teshisleri yapilabilen bazi turlerin omekleri ahnmarrus ve sadece varhklan kayrt edilmistir. Arastrrma Sonuclan ve Tartisma Cahsma alanmdan Orthoptera takirmna ait bes familya (Tettigonidae, Gryllidae, Gryllotalpidae, Pamphagidae, Acrididae) ve bu familyalara ait 30 cins ile 41 tur saptanrmstir. Saptanan turler dunya yayrhslanna ve zoocografik durumlanna gore Cetvel 1'de listelenmistir. Bunlann onu Akdeniz elemam, sekizi Eremial eleman ve 15'i de endemik tur/altturierdir. Geriye kalan turler ise Palearktik ve kozmopolit formlardan olusmaktadir (Cetvel1). Aynca, arastirma alanmdan saptanan turlerin cahsrna alanmda bulunduklan vejetasyona ve yuksekligine gore daglhmlan da Sekil 2'de verilmistir. Arastirrna alanmdan saptanan Orthoptera turierinin vejetasyona gore daglhmlarma bakildlgmda maki ve maki-orman kansmu vejetasyondaki tur c;:e~itliliginin, kayahk ve step vejetasyonundaki tor c;:e~it1iligine gore daha fazla oldugu gorulmu~tur. Takson Familya: Tettigoniidae Cetvel 1. Cahsrna alarn Orthoptera turleri ve yaylh~ alanlan. Altfamilya: Phaneropterinae 1. Tylopsis lilii/olia (Fabricius, 1793) 2. Acrometopa servillea (Brulle, 1832)" 3. Parapoecilimon antalyensis Karabag, 1975 4. Poecilimon ledereri Ramme, 1933 5. Poecilimon inflatus Brunnervon Wattenwyl, 1891 6. Poecilimon tauricola Ramme, 1951 7. Poecilimon bilgeri Karabag, 1953.8. Poecilimon birandi Karabag, 1953 A1tfamilya: Tettigoninae 9. Rhacocl~is tuberculata Karabag, 1957" 10. Bucephaloptera bucephala (Brunner von Wattenwyl, 1892) 11. Platycleis (platycleis) escalerai Bolivar, 1899 12. Platycleis (P.) intermedia (Serville, 1839) 13. Rammeola anatolica Uvarov, 1934 14. Eupholidoptera anatolica (Ramme, 1930) 15. Eupholidoptera karabagi Salman, 1983 16. Eupholidoptera tahtalica (Uvarov, 1949) Yaytll!plan " Cahsmaalanmdagozlemlenen ancak omekleri toplanmayan turler/altturler. Kuzey Afrika, BattAsya, GUney Avrupa GooeyAvrupa, Anadolu, Ege Adalan Balkanlar, EgeAdalan, Anadolu, Suriye, Filistin GUney Avrupa, Anadolu, Orta ve GooeyAsya Palearktik (Sibirya haril;) Anadolu (Akdeniz Bolqesi) Anadolu (Antalya ve Isparta) Anadolu (Antalya-Termessos) 270
Cetvel 1. (devarm) AJtfamilya: Saginae 17. Saga natoiiaeserville, 1839 18. Saga puella Werner, 1901 Familya: Gryllidae Altfamilya: Gryllinae 19. Gryllus bimaculatus De Geer, 1773" 20. Acheta domesticus (Linnaeus, 1758)" Altfamilya: Oecanthinae 21. Oecanthus pellucens (ScopoIi, 1763)" Familya: Gryllotalpidae AJtfamilya: Gryllotalpinae 22. Gryllotalpa gryllotalpa (Linnaeus, 1758)* Familya: Pamphagidae AJtfamilya: Pamphaginae 23. Acinipe davisi (Uvarov, 1949) 24. Paranocarodes beieri Ramme, 1951 25. Paranocarodes fieberi anatoliensis Demirsoy, 1977 Familya: Acrididae AJtfamilya: Cyracanthacaridinae 26. Anacridium aegyptium aegyptium (Linnaeus, 1764) AJtfamilya: Calliptaminae 27. Calliptamus italicus italicus (Linnaeus, 1758) Altfamilya: Catantopinae 28. Pezotetix anatolica Uvarov, 1934 AJtfamilya: Acridinae 29. Acrida anatolica (Dirsh, 1949)* Altfamilya: Oedipodinae 30. Aiolopus strepens (Latreille, 1804)* 31. Pyrgodera armata Fischerde Waldheim, 1846 32. Oedipoda coerulescens coerulescens (Linnaeus, 1758) 33. Oedipoda miniata miniata (Pallas, 1771) 34. Oedipoda aurea Uvarov, 1923 35. Locusta migratoria (Linnaeus, 1758)" 36. Acrotylus insubricus insubricus (Scopoli, 1786) AJtfamilya: Gomphocerinae 37. Ramburiella turcomona (Fischer de Waldheim, 1882) 38. Paracyptera labiata (Brulle, 1832) 39. Dociostaurus (Kazakia) anatolicus Krauss, 1896 40. Chorthippus bornhalmi Harz, 1971 41. Chorthippus vagans (Eversman, 1859) Anadolu, GUney Avrupa, Suriye, Filistin Bat!Anadolu, GUney Avrupa Orta ve Bat!Asya, GUney Avrupa, Kuzey Afrika Kozmopolit Orta Avrupa, Akdeniz Kozmopolit GUney Anadolu, Suriye Anadolu Anadolu Palearktik Akdeniz hevzasi GUney ve Bat!Anadolu Kuzey dogu Akdeniz havzasi Guney Palearktik Palearktik Avrupa, Kuzey Afrika, Bat!Asya GuneyAvrupa, Kuzey Afrika, Asya Palearktik Asya, Afrika Palearktik Akdeniz havzasi Akdeniz havzasi Anadolu, Suriye, iran Anadolu, Balkanlar, Yunanistan, Anadolu, Bat!Kazakistan, Ban Avrupa, Rusya'nm Avrupa kesiminin guneyi 271
Ytikseklik (m) TUrler 1600 Bozuk Makilik 24,25 lcinde Step Elemanlan 1300 1UUt! bul' lbl' 5, 6, 7, 8, 10, 11 Maki Elemanlan ve 12,14,15,17,18 Bozuk Makilik ic;:inde 21,24,25,26,27 Step Elemanlan 28,32,33,34,35 38,39 1,2,3,4,5,6,7,8,10,11 Maki Elemanlan ve 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 Agac;: Birlikleri 21,23,25,27,28,29,30 31,32,33,34,35,37,38 39,40,41 Klzl! GamOrman! Pinus brutia Ten, 1811 2.3,5,7,8,9,10,13 15,16,17,19,21,22 27,28,29,30,31,33 35,37,39 $ekil 2. Cahsma alanmda saptanan Orthoptera turlerinin alanm vejetasyonu ve yuksekligine gore dagdl~lan (Rakamlar Cetvell'de verilen turleri temsil etmektedir). Cahsma alarundan saptanan 0<; takson, nominant tammlanna gore onernli farkhhklar tasimakta ve TOrkiye yayrhslanna iliskin soru isaretleri bulundurmaktadir. Bunlardan Paranocarodes fieberi anaioliensis Demirsoy, 1977 ve Eupholidoptera tahtalica (Uvarov, 1949) turlerinin tip lokaliteleri Tahtah dagdlr (Antalya). Bu iki taksonun Termessos populasyonlan morfolojik ozellikleri bakrmmdan nominant tamrnlardan farkhdir ve ayn birer takson olmalan olasidir. Ancak, tip ornekleri ile karsilastirmalan yapildiktan sonra karar verilmesi gerektigi inanciyla slmdilik yeni bir takson tammlama yoluna gidilmemi~tir. Diger taraftan Chorthippus bornhalmi Harz, 1971 torolistede verilmesine karsm, TUrkiye faunasi ile ilgili onceki cahsmalarda bu populasyon Chorthippus brunneus (Thunberg, 1815) olarak verilmistir. TUrkiye'de bu turlerin her ikisinin veya bunlardan sadece birinin var oldugu hususu a<;lkllga kavusmarmstir (Mol, 2001). Bu hususun netlesmesi tom TOrkiye populasyonunun orneklenmesi ile mumkundur. Cahsma alanmdan Orthoptera takimma ait 41 tor saptanrmstir. Cahsma alanmm yuzol<;omo du~onuldogunde cahsilan grup acismdan tur sayismm oldukca yoksek oldugu gorolmektedir. Anadolu'da Orthoptera takmu yaklasik 600 tur ile temsil edilmektedir. Bu bolgeden 41 turun saptanmasr aym zamanda bu torlerden 272
14'nUn endemik olmasi Termessos Milli Parki'nm biyolojik cesitlilik acismdan ne kadar zengin oldugunu gostermektedir. Anadolu'nun guney kesiminde boydan boya uzanan Toroslar, farkh yukseklige sahip dag siralanndan olu~tugundan pek cok populasyonun burada cesitlenmesine neden olmustur. Termessos Milli Parki da, Toros dag siralan ile baglant!h oldugundan dolayi bunyesinde banndirdjjr fauna ve ayru zamanda flora acismdan Toroslarm biyolojik ozelliklertni yansitmaktadir, Cografik konumu itiban ile yaygm olarak rastlarulan tipik Akdeniz elemanlanna Acrometopa servillea (Brulle, 1832), Bucephaloptera bucephala (Brunner von Wattenwyl, 1892), Saga natoliae Serville, 1839, Saga puella Werner, 1901, Paracyptera labiata (Brulle, 1832) ve Calliptamus italicus italicus (Linnaeus, 1758) (Zeuner, 1941; Ciplak et al., 1993) tirrleri omek olarak verilebilir (Cetvel 1). Akdeniz bolgesinde yer alan ~ah~ma alanmdan Afrika kokenli eremial formlar olan Tylopsis lilifolia (Fabricius, 1793), Oecanthus pellucens (Scopoli, 1763), Ailopus strepens (Latreille, 1804), Oedipoda miniata miniata (Pallas, 1771), Oedipoda coerulescens coerulescens (Linnaeus, 1758), Locusta migratoria (Linnaeus, 1758) ve Dociostaurus (Kazakia.) anatolicus Uvarov, 1923 gibi turlerinin saptanrms olmasi (Cetvel 1), Afro ve syro-eremial elemanlann sahil yolunu kullanarak Bat! Anadolu'ya kadar ulasabildikleri varsayirrum desteklemektedir (Ciplak et al., 1993). Fauna elemanlarmm niteligi acisindan asil ilgin<; olaru, endemik formlann oldukca fazla olmasidir. Saptanan 41 turun 14'0 Anadolu icin endemiktir ve endemik olan bu formlarm orarn yaklasik %35 olup bu oran herhangi bir biyocografik alanmkinden (Eremial veya Mediterraean) cok daha yuksektir (Cetvel 1). Daha ilgin<; olam ise tek torle temsil edilen ve Anadolu icin endemik olan Parapoecilimon (P. antalyensis Karabag, 1975) ve Rammeola (B. anatolica Uvarov, 1934) cinslerinin varhqtdtr. Ozellikle P. antalyensis sirndilik sadece Antalya'dan bilinmektedir. Cahsma alanmdan saptanan Poecilimon tauricola Ramme, 1951, Rhacocleis tuberculata Karabag, 1957, Rammeola anatolica, Paranocarodes beieri Ramme, 1951, P. fieberi anatoliensis, Pezotettix anatolica Uvarov, 1934 ve Acrida anatolica (Dirsh, 1949) gibi endemik turleri ise Akdeniz Bolqesinin diger bazi kesimlerinde de yayili~ gostermektedirler (Ciplak & Demirsoy, 1995, 1996) (Cetvell). P. antalvensis, Poecilimon bilgeri Karabag, 1953, Eupholidoptera karabagi Salman, 1983 ve E. tahtalica yayihslan Antalya ile sirurh olan turlerdir. Hatta bunlardan P. bilgeri, E. karabagi ve Eupholidoptera anatolica (Ramme, 1930) turlerinin tip yeri Termessos'tur ve halen ilk ikisi sadece Termessos'dan bilinmektedir (Ciplak & Demirsoy, 1995). Arastirrna alanmdan saptanan turlerin vejetasyona bagh daglhmlanna bakildlgl zaman buyuk bir kismmm 500 ila 1000 m arasmda mevcut olan maki veya maki-orrnan vejetasyonunun hakim oldugu bolqelerde daglhm gosterdikleri 273
saptanrmsnr. Yukseltinin 1200 m'nin Ozerine <;Ikhgl kesimlerde (yakla!?lk olarak 1600 m'ye kadar) yer yer step vejetasyonunun temsilcisi olan bitki turlerinin bulundugu alanlarda az sayida orthopter turune rastlamlrrustrr. Ancak, saptanan 41 turun boyok bir kisrru (% 83'O) maki vejetasyonunun hakirnoldugu cahhklarda ve otsu bitkilerin bulundugu yerlerde yogun bir sekilde gorolmo!?tur ($ekil 2). Yukan kesimlere dogru cikildikca, ozellikle kayahk ve step vejetasyon karakterli bitkilerin bulundugu alanlarda, hem tor <;:e~itlil@ hem de belirli bir tore ait birey sayismm barlz bir sektlde azaldlgl gorolmo!?tor (Sekil 2). Cahsma alanmdan saptanan tum turler genellikle belli yukseklikierde ve vejetasyonda saptanmasma ragmen, yasama alanlan ozellikle yokseklik acismdan bu sirnrlann disma tasabilmektedir. Anacradium aegyptium aegyptium (Linnaeus, 1764) tilrtl Termessos'ta sadece 1200 m'den kayrt edilmesine ragmen bu turn hemen hemen her yukseklikte gormek momkondor. Aym sekilde s. puella, P. anatolica, o. miniata miniata, o. coerulescens coerulescens, Oedipoda aurea Uvarov, 1923, D. anatolicus, Ramburiella turcomona (Fischer de Waldheim, 1882) turleri, cahsma alanmm 250 mile 1200 m arasmda saptanrms olmasma ragmen genel olarak deniz seviyesinden 1600 m'ye kadar her turhl lokalite de gormek mumkundur (Sekil 2). Orthoptera turleri genel olarak kurakcil ortamlann boceklert olarak kabul edilseler de cok sayida tunln soguk nemli ve sorekli ye~il vejetasyonlara sahip her turlu ortamda yasadiklan bilinmektedir. Oedipodinae (0. miniata miniata, O. coerulescens coerulescens, O. aurea) turleri <;ogunlukla kurak ya da yan kurak ortamlarda orman ici ya da orman disr aciklarda yasarlar ve yaylh!? gosterirler. Pamphaginae'ye ait cinslerin (P. beieri, P.!. anatoliensis) genellikle soguk habitatlarda yani Anadolu'nun degi!?ik yokseltilerinin yoksek kesimlerinde SinIrian dar yayihslar gosterirler (Ciplak et al., 1999). Ozet Bu cahsrna Termessos Milli Parki'nda (Tilrkiye, Antalya) bulunan Orthoptera (Insecta) faunasmi Icermektedir. Alandan Orthoptera takirmna ait kirk bir tilr saptanrrustir. Saptanan tilrlerin onu Akdeniz elemam, sekizi Eremial elemam ve on dordununde endemik oldugu gori.ilmil!?ti1r. Geriye kalan dokuz tilr ise palearktik veya kozmopolit formlardan olusmaktadir, Aynca, arasnrma alam vejetasyonuna dayah olarak turlerin ekolojik durumlan hakkmda bir degerlendirme verilmistir, Literatiir Alcitepe, E., 1998. Termessos Milli Parki (Antalya) florasi ilzerine bir arastirma. Akdeniz Oniversitesi, Fen Bilimleri EnstitilsilYuksek Lisans Tezi, 193 s. Basaran, S.E., 1994. Termessos Milli Parkr'run floristik kompozisyonu. istanbul Oniversitesi, Fen BilimleriEnstitilsil Yuksek Lisans Tezi, 56 s. Bei-Bienko, G.J. & L.L. Mistshenko, 1951. The Grasshoppers of the Fauna the USSR and Adjacent Countries. Akad. Nauk, USSR, I-II: 667,pp. (ing. Tercilme). Bei-Bienko, G.J., 1954. Fauna USSR (Phaneropterinae). Zool. Inst. Akad, USSR, Nov. Ser., No 59, II (2): 384 pp. 274
Ceylan, N., 1993. National Parks and Wildlife in Ttirkiye. Ministry of Forestry, Republic of Turkiys, General Directorate of National Parks and Wildlife, 95 s. Ciplak, B., A. Demirsoy & A.N. Bozcuk, 1993. Distribution of Orthoptera in relation to the Anatolian Diagonal in Turkey. Articulata, 8(1): 1-20. Ciplak, B. & A Demirsoy, 1995. Ttirkiye'de Ensifera (Orthoptera, Insecta) alttakirrnmn endemizm acismdandegerlendirilmesi. Tr. J. of Zoology, 19: 213-220. Ciplak, B. & A Demirsoy, 1996. Caelifera (Orthoptera, Insecta) alttaknnmm Ttirkiye'de endemizm durumu. Tr. J. of Zoology, 20(3): 241-246. Ciplek, B., 1999a. Description of the male of R. anatolica Uvarov, 1934 with comments on the monotypic genus Rammeola (Orthoptera: Tettigoniidae). Ital, J. of Zoo., 66: 71-74, Ciplak, B., 1999b. Two new species of Eupholidoptera Maran (Orthoptera, Tettigoniiidae): E. tasheliensis n. sp. and E. femorata n. sp. Ital, J. of Zoo., 66: 75-78. Ciplak, B., Yahm, B. & A. Demirsoy, 1999. "Ttirkiye Orthoptera (Dtiz kanathlar = Cekirgeler) faunasi, s.748-770" Genel Zoocografya ve Ttirkiye Zoocografyasi, Meteksan Ltd. Sti., Ankara, 965 s. Ciplak, B., KG. Heller & A Demirsoy, 2002. Review and key to species of Platycleis from Turkey (Orthoptera: Tettigoniidae) with descriptions of Yalvaciana subgen. n., P. salmani sp. n. and P. melendisensls sp. n, J. Nat. Hist., 36: 197-236. De Lattin, G., 1967. Grundriss der Zoogeographie. Veb Gustav Fischer Verlag Jena. 602 pp. Demirsoy, A, 1973. Revision der Anatolischen Pamphaginae (Saltatoria, Caelifera, Pamphagidae). Ento, Mitt. Zool, Mus. Hamburg, 83(4): 404-427. Demirsoy, A, 1975. Erzurum Bolgesi Orthoptera (Insecta) Faunasmm Tespiti ve Taksonomik incelenmesi, Atattirk Oniv. Yay. No 347, 122 s. Demirsoy, A, 1977. Ttirkiye'nin Caelifera (Insecta) Faunasmm Tespiti ve Taksonomik incelenmesi. Atattirk Oniv. Yay. No 488, 352 s. Demirsoy, A, 1999. Genel Zoocografya ve Ttirkiye Zoccografyasr. Meteksan Ltd. Sti., 987 s. Harz, K, 1969. The Orthoptera of Europe, Vol. I, W. Junk N.V., The Hague, 749 pp. Harz, K, 1975. The Orthoptera of Europe, Vol. II, W. Junk N.V., The Hague, 940 pp. Karabag, T., 1958. Ttirkiye'nin Orthoptera faunasi, Ankara Oniv. Fen Faktiltesi Yaym, Umumi: 81, 4: 198 s. Mol, A, 2001. Ttirkiye'de yaydl;; gosteren Chorthippus Fieber, 1852 (Acrididae, Gomphocerinae) cinsine ait ttirler tizerinde sistematik bir cahsrna, Akdeniz Oniversitesi, Fen Bilimleri Enstittisti Ytiksek Lisans Tezi, 134 s. Naskrecki, P. & M. Onal, 1995. The Orthoptera of Hatay Province, S. Turkey. Beit. Ent., 45(2): 393-419. Ramme, W., 1951. Zur Systematik, Faunistik und Biologie der Orthopteren von Stidost Europa und Vorderasien. Mitt. Zool, Mus. Berlin, 27: 421 pp, Salman, S., 1981. Gooey ve Gooey Dogu Anadolu'da Pholidopterini (Orthoptera, Decticinae) Tribusu tizerine taksonomik arasnrmalar. Atattirk Oniversitesi Docentlik tezi, 90 s. Sert, H., 2000. Termessos Milli Park! (Antalya) avifaunasi ve ekosistemdeki illskileri. Akdeniz Oniversitesi, Fen Bilimleri Enstittisti Ytiksek Lisans Tezi, 188 s. Uvarov, B.P., 1934. Studies in the Orthoptera of Turkey, Iraq and Syria. Eos. 10: 21-119. Willemse, F., 1984. Fauna Graeciae I. Hellenic Zoological Society, 275 pp. 275
Willemse, F., 1985. Fauna Graeciae II. Hellenic ZoologicalSociety, 288 pp. Zeuner, F.E., 1941. The Clasification of the Decticinae Hitherto included in Platycleis Fieb. or Metrioptera Wesm. (Orthoptera, Saltatoria). Trans. R. Ent. Soc. London, 91: 1-50. 276