ANTALYA VALİLİĞİ İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ ANTALYA İL 2004
İÇİNDEKİLER A.COĞRAFİK KAPSAM... 1 A.1. GİRİŞ...1 A.2. İL VE İLÇE SINIRLARI...4 A.3. İLİN COĞRAFİ DURUMU...10 A.4. İLİN TOPOĞRAFYASI VE JEOMORFOLOJİK DURUMU...10 A.5. JEOLOJİK YAPI VE STRATİGRAFİ...16 A.5.1. Metamorfizma Ve MaĞmatizma...28 A.5.2. Tektonik Ve Paleocoğrafya...28 B - DOĞAL KAYNAKLAR... 29 B.1. ENERJİ KAYNAKLARI...29 B.1.1. Güneş...29 B.1.2. Su Gücü...29 B.1.3. Kömür...29 B.1.4. Doğalgaz...29 B.1.5. Rüzgar...29 B.1.6. Biyokütle...29 B.1.7. Petrol...30 B.1.8. Jeotermal Sahalar...30 B.2. BİYOLOJİK ÇEŞİLİLİK...30 B.2.1. Ormanlar...30 B.2.1.1 Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları...30 B.2.2. Çayır ve Mera...30 B.2.3. Sulak Alanlar...30 B.2.4. Flora...30 B.2.5. Fauna...30 B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler...30 B.3. TOPRAK...30 B.4. SU KAYNAKLARI...30 B.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar...30 B.4.2. Yer altı Su Kaynakları...30 B.4.3. Akarsular...30 B.4.4. Göller ve Göletler...30 B.5. MİNERAL KAYNAKLAR...31 B.5.1. Sanayi Madenleri...31 B.5.2. Metalik Madenler...31 B.5.3. Enerji Madenleri...32 B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler...32 C - HAVA (ATMOSFER VE İKLİM)... 33 C.1. İKLİM VE HAVA...33 C.1.1. Doğal Değişkenler...33 C.1.1.1. Rüzgar...33 C.1.1.2. Basınç...36 C.1.1.3. Nem...36 C.1.1.4. Sıcaklık...37 C.1.1.5. Buharlaşma...38 C.1.1.6. Yağışlar...39 C.1.1.6.1 Yağmur...39 C.1.1.6.2. Kar, Dolu, Sis ve Kırağı...39 C.1.1.7. Seller...42 C.1.1.8. Kuraklık...46 I
C.1.1.9. Mikroklima...46 C.1.2. Yapay Etmenler...46 C.1.2.1. Plansız Kentleşme...46 C.1.2.2. Yeşil Alanlar...46 C.1.2.3. Isınmada Kullanılan Yakıtlar...46 C.1.2.4. Endüstriyel emisyonlar...64 C.1.2.5. Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar...64 C.2. HAVAYI KİRLETİCİ GAZLAR VE KAYNAKLAR...64 C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman...64 C.2.2. Partikül Madde(PM) Emisyonları...66 C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları...70 C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları...70 C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları...70 C.3. ATMOSFERİK KİRLİLİK...70 C.3.1. Ozon Tabakasının İncelemesinin Etkileri...70 C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri...71 C.4. HAVA KİRLETİCİLERİNİN ÇEVREYE OLAN ETKİLERİ...71 C.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkileri...71 C.4.1.1. Su Üzerindeki Etkileri...71 C.4.1.2. Toprak Üzerindeki Etkileri...71 C.4.1.3. Flora ve Fauna Üzerindeki Etkileri...71 C.4.1.4. İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri...72 C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) Olan Etkileri...74 D - SU... 76 D.1. SU KAYNAKLARININ KULLANIMI...76 D.1.1. Yer altı Suları...76 D.1.2. Akarsular...86 D.1..3. Göller, Göletler ve Rezervuarlar...89 D.1.4. Denizler...90 D.2. DOĞAL DRENAJ SİSTEMLERİ...91 D.3. SU KAYNAKLARININ KİRLİLİĞİ VE ÇEVREYE ETKİLERİ...94 D.3.1. Yer altı Suları ve Kirlilik...94 D.3.2. Akarsularda Kirlilik...95 D.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik...96 D.3.4. Denizlerde Kirlilik...97 D.4. SU VE KIYI YÖNETİMİ, STRATEJİ VE POLİTİKALAR...97 D.5. SU KAYNAKLARINDA KİRLİLİK ETKENLERİ...101 D.5.1. Tuzluluk...101 D.5.2. Zehirli Gazlar...101 D.5.3. Azot Ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik...101 D.5.4. Ağır Metaller ve İz Elementler...103 D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler...104 D.5.5.1. Siyanürler...104 D.5.5.2. Petrol ve Türevleri...105 D.5.5.3. Polikloro Naftalinler ve Bifeniller...106 D.5.5.4. Pestisitler ve Su Kirliliği...106 D.5.5.5. Gübreler Ve Su Kirliliği...107 D.5.5.6 Deterjanlar ve Su Kirliliği...107 D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler...109 D.5.7. Patojenler...109 D.5.8. Askıda Katı Maddeler...110 D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği...110 E - TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMI... 112 E.1. GENEL TOPRAK YAPISI...112 E.2. TOPRAK KİRLİLİĞİ...124 E.2.1. Kimyasal Kirlenme...124 II
E.2.1.1 Atmosferik Kirlenme...124 E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme...125 E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme...125 E.3. ARAZİ...125 E.3.1. Arazi Varlığı...125 E.3.1.1. Arazi Sınıfları...125 E.3.1.2. Kullanma Durumu...125 E.3.2. Arazi Problemleri...128 F - FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELER... 132 F.1. Ekosistem Tipleri...132 F.1.1. Ormanlar...134 F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı...134 F.1.1.2. İlin Orman Envanteri...135 F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları...135 F.1.1.4. Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları...135 F.1.2. ÇAYIR VE MERALAR...136 F.1.3. Sulak Alanlar...137 F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.)...137 F.2. FLORA...137 F.2.1. Habitat ve Toplulukları...137 F.2.2. Türler ve Populasyonları...143 F.3. FAUNA...154 F.3.1. Habitat ve Topluluklar...154 F.3.2.Türler ve Populasyonları...157 F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları...166 F.3.3.1. Evcil Hayvanlar...166 F..3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar...166 F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar...167 F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan Ve Olması Muhtemel Olan Evcil Hayvanlar...171 F.3.3.3. Hayvan Hakları İhlali...171 F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla İşbirliği...171 F.4. HASSAS YÖRELER KAPSAMINDA YER ALAN ALANLAR...171 F.4.1. Milli Parklar...171 F.4.2. Tabiat Parkları...173 F.4.3. Tabiat Anıtı...174 F.4.4. Tabiat Koruma Alanları...174 F.4.5. Orman İçi Dinlenme Yerleri...175 F.4.6. Biyogenetik Rezerv Alanları...178 F.4.7. Biyosfer Rezerv Alanları...179 F.4.8. Özel Çevre Koruma Bölgeleri...179 F.4.9 Av hayvanları Koruma ve Üretme Sahaları...184 F.4.10. Su Ürünleri Üretim Sahalarının Çevresindeki Kıyılar...185 F.4.11. Endemik Bitki ve Hayvanların Yaşama Ortamı Olan Alanlar...187 Endemik Bitkiler:...187 F.4.12. Koruma Altına Alınan Yabani Flora- Faunanın Yaşama Ortamı Olan Alanlar...187 F.4.13. Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin Yaşama ve Besleneme Ortamı Olan Alanlar...187 F.4.14. Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları...189 F.4.15. Sit Alanları...194 F.4.15.1. Kentsel Sit...194 F.4.15.2. Tarihi Sit...195 F.4.15.3. Arkeolojik Sit...195 F.4.15.4. Doğal Sit...200 F.4.16. Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinde Yeralan Kültürel Miras ve Doğal Miras Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar...201 F.4.16.1.Kültürel Miras Kapsamına Giren Alanlar...201 F.4.16.1.1. Anıtlar...201 F.4.16.1.2 Yapı Toplulukları...201 F.4.16.1.3. Sitler...201 III
F.4.16.2. Doğal Miras Kapsamına Giren Alanlar...201 F.4.17. Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit Alanları...201 F.4.18. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine Göre Belirlenen Kıta İçi Yüzeysel Suları Kapsayan İçme ve Kullanma Suyu Rezervuarları...202 F.4.18.1. Mutlak Koruma Alanları...202 F.4.18.2. Kısa Mesafeli Koruma Alanları...202 F.4.18.3. Orta Mesafeli Koruma Alanları...202 F.4.18.4. Uzun Mesafeli Koruma Alanları...202 F.4.19. Hava Kalitesi Kontrol Yönetmeliği nde Belirlenen Hassas Kirlenme Bölgeleri...202 F.4.20. Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar...203 F.4.21. Tarım Alanları...204 F.4.21.1. Tarımsal Gelişim Alanları...205 F.4.21.2. 1. 2. 3. Sınıf Tarım Alanları...206 F.4.21.3. Özel Mahsul Plantasyon Alanları...206 G - TURİZM... 207 G.1. YÖRENİN TURİSTİK DEĞERLERİ...207 G.1.1 Yörenin Doğal Değerleri...207 G.1.1.1. Konum...207 G.1.1.2. Fiziki Özellikler...218 G.1.2. Kültürel Değerler...219 G.2. Turizm Çeşitleri...219 G.3. TURİSTİK ALTYAPI...220 G.4. TURİST SAYISI...228 G.5. TURİZM EKONOMİSİ...232 G.6. TURİZM - ÇEVRE İLİŞKİSİ...232 H - TARIM VE HAYVANCILIK... 235 H.1. GENEL TARIMSAL YAPI...235 H.2. TARIMSAL ÜRETİM...235 H.2.1. Bitkisel Üretim...236 H.2.1.1. Tarla Bitkileri...236 H.2.1.1.1. Buğdaygiller...236 H.2.1.1.2. Baklagiller...236 H.2.1.1.3. Yem Bitkileri...236 H.2.1.1.4. Endüstriyel Bitkiler...236 H.2.1.2. Bahçe Bitkileri...236 H.2.1.2.1. Meyve Üretimi...236 H.2.1.2.2. Sebze Üretimi...236 H.2.1.2.3. Süs Bitkileri:...236 H.2.2. Hayvansal Üretim...236 H.2.2.1. Büyükbaş Hayvancılık...236 H.2.2.2. Küçükbaş Hayvancılık...237 H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim)...237 H.2.2.4. Su Ürünleri...237 H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı...237 H.2.2.6. Arıcılık Ve İpekböceği Yetiştiriciliği...237 H.3. ORGANİK TARIM...237 H.4. TARIMSAL İŞLETMELER...237 H.4.1. Kamu İşletmeleri...237 H.4.2. Özel İşletmeler...238 H.5. TARIMSAL FAALİYETLER...238 H.5.1. Pestisit Kullanımı...238 H.5.2. Gübre Kullanımı...238 H.5.3. Toprak Kullanımı...238 KAYNAKLAR:...241 IV
I - MADENCİLİK... 242 I.1. MADEN KANUNUNA TABİ OLAN MADENLER VE TAŞ OCAKLARI NİZAMNAMESİNE TABİ OLAN DOĞAL MALZEMELER...242 I.1.1. Sanayi Madenleri...244 I.1.2. Metalik Madenler...245 I.1.3. Enerji Madenleri...246 I.1.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler...247 I.2. MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN YAPILDIĞI YERLERİN ÖZELLİKLERİ...249 I.3. CEVHER ZENGİNLEŞTİRME...249 I.4. MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ...249 I.5. MADENCİLİK FAALİYETLERİ SONUCUNDA ARAZİ KAZANIM AMACIYLA YAPILAN REHABİLİTASYON ÇALIŞMALARI...249 KAYNAKLAR...249 J - ENERJİ... 250 J.1.1. Birincil Enerji Kaynakları...250 J.1.1. Taşkömürü...250 J.1.2. Linyit...250 J.1.3. Asfaltit...250 J.1.4. Bitümlü Şist...250 J.1.5. Ham Petrol...250 J.1.6. Doğalgaz...250 J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum)...250 J.1.8. Orman...251 J.1.9. Hidrolik...252 J.1.10. Jeotermal...252 J.1.11. Güneş...252 J.1.12. Rüzgar...252 J.1.13. Biyokütle...252 J.1.1. İkincil Enerji Kaynakları...252 J.2.1. Termik Enerji...252 J.2.2. Hidrolik Enerji...253 J.2.3. Nükleer Eneji...254 J.2.4.Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi...254 J.3. ENERJİ TÜKETİMİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI...254 J.4.ENERJİ TASARRUFU İLE İLGİLİ YAPILAN ÇALIŞMALAR...256 K - SANAYİ VE TEKNOLOJİ... 257 K.1. İL SANAYİNİN GELİŞİMİ, YER SEÇİMİ SÜREÇLERİ VE BUNU ETKİLEYEN ETMENLER...257 K.2. GENEL ANLAMDA SANAYİNİN GRUPLANDIRILMASI...258 K.3. SANAYİNİN İLÇELERE GÖRE DAĞILIMI...262 K.4. SANAYİ GRUPLARINA GÖRE İŞ YERİ SAYILARI VE İSTİHDAM DURUMU...263 K.5. SANAYİ GRUPLARINA GÖRE ÜRETİM TEKNOLOJİSİ ve ENERJİ KULLANIMI...264 K.6. SANAYİDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI ALINAN ÖNLEMLER...265 K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği...265 K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği...265 K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği...265 K.6.4.Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği...265 K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar...265 K.7. SANAYİ TESİSLERİNİN ACİL DURUM PLANI...265 L - ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME... 267 L.1. ALTYAPI...267 L.1.1. Temiz Su Sistemi...267 L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi...268 L.1.3. Yeşil Alanlar...270 V
L.1.4. Elektrik İletim Hatları...270 L.1.5. Doğal Gaz Boru Hatları...270 L.2. ULAŞIM...271 L.2.1. Karayolları...271 L.2.1.1. Karayolları Genel...272 L.2.1.2. Ulaşım Planlaması...272 L.2.1.3. Toplu Taşım Sistemleri...273 L.2.1.4. Kentiçi Yollar...275 L.2.1.5. Araç Sayıları...275 L.2.2. Demiryolları...276 L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler...276 L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryolları...276 L.2.3. Deniz, Göl, Nehir Taşımacılığı...277 L.2.3.1. Limanlar...277 L.2.3.1. Taşımacılık...278 L.2.4. Havayolları...279 L.3. HABERLEŞME...279 L.4. İLİN İMAR DURUMU...280 L.5. İLDEKİ BAZ İSTASYONLARI SAYISI-...281 M - YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUS... 283 M.1. KENTSEL VE KIRSAL PLANLAMA...283 M.1.1. Kentsel Alanlar...283 M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri...283 M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni...284 M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları...284 M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk...284 M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları...284 M.1.1.6. Endüstri Alanlarda Yer Seçimi...284 M.1.1.7. Tarihi,Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar...285 M.1.2. Kırsal Alanlar...285 M.1.2.1. Kırsal Yerleşme Deseni...285 M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti...285 M.2. ALTYAPI...285 M.3. BİNALAR VE YAPI ÇEŞİTLERİ...285 M.3.1. Kamu Binaları...285 M.3.2. Okullar...254 M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri...258 M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler...258 M.3.5. Endüstriyel Yapılar...258 M.3.6. Göçler ve Hareketli Barınaklar...258 M.3.7. Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar...258 M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar...258 M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma...259 M.3.10. Yerel Mimari Özellikler...260 M.3.11. Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller...260 M.4. SOSYO-EKONOMİK YAPI...260 M.4.1. İş Alanları veişsizlik...260 Antalya ili genelinde turizm ve tarıma(seracılık) dayalı iş alanları yoğunluktadır...260 M.4.2. Göçler...261 M.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik)...262 M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet dağılımı...262 M.4.5. Konut Yapım Süreçleri...262 M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri...264 M.5. YERLEŞİM YERLERİNİN ÇEVRESEL ETKİLERİ...264 M.5.1. Görüntü Kirliliği...264 M.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu...264 M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları...264 M.5.4.Ticari ve Endüstriyel Gürültü...264 M.5.5. Kentsel Atıklar...264 VI
M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı...264 M.6. NÜFUS...265 M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi...265 M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve EğitimGruplarına Göre Dağılımı...265 M.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları...266 M. 6.4. Nüfus Değişim Oranı...267 KAYNAKLAR...268 N - ATIKLAR... 269 N.1. EVSEL KATI ATIKLAR...269 N.2. TEHLİKELİ ATIKLAR...269 N.3. ÖZEL ATIKLAR...270 N.3.1. Tıbbi Atıklar...270 N.3.2. Atık Yağlar...270 N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar...270 N.3.4. Pil Ve Aküler...270 N.3.5. Cips Ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller...270 N.3.6. Tarama Çamurları...270 N.3.7. Elektrik Ve Elektronik Atıklar...270 N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar...271 N.4. DİĞER ATIKLAR...271 N.4.1. Ambalaj Atıkları...271 N.4.2. Hayvan Kadavraları...271 N.4.3. Mezbaha Atıkları...271 N.5. ATIK YÖNETİMİ...271 N.6. KATI ATIKLARIN MİKTAR VE KOMPOZİSYONU...273 N.7. KATI ATIKLARIN BİRİKTİRİLMESİ, TAŞINMASI VE TRANSFER İSTASYONLARI...274 N.8. ATIKLARIN BERTARAF YÖNTEMLERİ...274 N.8.1. Katı Atıkların Depolanması...274 N.8.2. Atıkların Yakılması...278 N.8.3. Kompost...278 N.9. ATIKLARIN GERİ KAZANIMI VE DEĞERLENDİRİLMESİ...278 N.10. ATIKLARIN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ...278 KAYNAKLAR...279 O - GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM... 280 O.1. GÜRÜLTÜ...280 O.1.1. Gürültü Kaynakları...280 O.1.1.1. Trafik Gürültüsü...280 O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü...281 O.1.1.3. İnşaat Gürültüsü...282 O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültü...282 O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültüler...285 O.1.2. Gürültü İle Mücadele...286 O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri...286 O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri...286 O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri...286 O.1.4. GÜRÜLTÜNÜN İNSANLAR ÜZERİNE OLAN ETKİLERİ...286 O.1.4.1.Fiziksel Etkileri...286 O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri...286 O.1.4.3. Psikolojik Etkileri...286 O.1.4.4. Performans Etkileri...287 O.2. TİTREŞİM...287 P - AFETLER... 289 P.1. DOĞAL AFETler...289 P.1.1. Depremler...289 VII
P.1.2. Heyelan ve Çığlar...289 P.1.3. Seller...289 P.1.4. Orman Otlak ve Sazlık Yangınları...291 P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik ve Abiyotik Faktörlerin Etkileri...293 P.1.6. Fırtınalar...293 P.2. DİĞER AFETLER...293 P.2.1. Radyoaktif Maddeler...293 P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar...293 P.2.3. Tehlikeli Maddeler...293 P.3. AFETLERİN ETKİLERİ VE YARDIM TEDBİRLERİ...293 P.3.1. Sivil Savunma Birimleri...293 P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri...293 P.3.3. İlkyardım Servisleri...293 P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı...293 P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Sınırlar Arası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler...294 P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar...294 R - SAĞLIK VE ÇEVRE... 295 R.1. TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ...295 R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı...295 R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar...324 R.1.2.1. İçme Ve Kullanma Suları...326 R.1.2.2. Denizler...330 R.1.2.3. Zoonoz Hastalıkları...330 R.1.3. Gıda Hijyeni...331 R.1.4. Aşılama Çalışmaları...331 R.1.5. Bebek Ölümleri...332 R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş Ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı...335 R.1.7. Aile Planlaması Ve Çalışmaları...336 R.2. Çevre Kirliliği Ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri...338 R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...338 R.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...339 R.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...339 R.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...339 R.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...339 R.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma...340 R.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri...340 S - ÇEVRE EĞİTİM... 342 S.1. KAMU KURULUŞLARININ ÇEVRE EĞİTİMİ İLE İLGİLİ FAALİYETLERİ...342 S.2. ÇEVRE İLE İLGİLİ GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR VE FAALİYETLERİ...342 S.2.1. Çevre Vakıfları...342 S.2.2. Çevre Dernekleri...343 S.2.3. Çevreyle İlgili Federasyonlar...347 KAYNAKLAR...347 T. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMA... 348 T.1. ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN VE ÇEVRESEL TAHRİBATIN ÖNLENMESİ...348 T.2. DOĞAL KAYNAKLARIN EKOLOJİK DEENGELER ESAS ALINARAK VERİMLİ KULLANIMI, KORUNMASI VE GELİŞTİRİLMESİ...349 T.3. EKONOMİK VE SOSYAL FAALİYETLERİN, SONUÇLARININ ÇEVRENİN TAŞIMA KAPASİTESİNİ AŞMAYACAK BİÇİMDE PLANLANMASI...349 T.4. ÇEVRENİN İNSAN-PSİKOSOSYAL İHTİYAÇLARIYLA UYUMUNUN SAĞLANMASI..350 T.5. ÇEVRE DUYARLI ARAZİ KULLANIM PLANLAMASI...350 T.6. ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ...350 KAYNAKLAR...351 VIII
TABLOLAR Tablo 1: Antalya nın Temel Coğrafik Özellikleri 1 Tablo 2: Antalya İli nin Tarihsel Kronolojisi 3 Tablo 3: Antalya daki Dağlar. 11 Tablo 4: Antalya daki Önemli Ovalar. 14 Tablo 5: Güneşlenme Süreleri 29 Tablo 6: Antalya İli Rüzgar Hızları 33 Tablo 7: İlçelere Ait Rüzgar Hızları 34 Tablo 8: Antalya İli Basınç Değerleri 36 Tablo 9: Antalya İli Nem Değerleri 36 Tablo 10: İlçelere Ait Ortalama Nispi Nem Değerleri (%) 36 Tablo 11: Antalya İli Sıcaklık Değerleri 37 Tablo 12: İlçelere Ait Sıcaklık Değerleri 38 Tablo 13: Antalya İli Buharlaşma Değerleri 38 Tablo 14: Antalya İli Yağış Miktarları 39 Tablo 15: İlçelere Ait Yağış Miktarları 39 Tablo 16: Antalya İline Ait Kar, Dolu, Sis ve Kırağı Değerleri 39 Tablo 17: İlçelere Ait Kar, Dolu, Sis ve Kırağı Değerleri 40 Tablo 18: 2001 ve 2002 yıllarına ait meteorolojik veriler 41 Tablo 19: Manavgat Çayı ve kollarının taşkını sonucu meydana gelen zararlar 45 Tablo 20: Kükürtdioksit ve Partikül Madde Değerleri(1995-2004) 65 Tablo 21: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. (2002 Yılı) 66 Tablo 22: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. (2003 Yılı) 67 Tablo 23: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. (2004 Yılı) 68 Tablo 24: CO nun Miktarları Tesirleri 73 Tablo 25: Hava Kirleticilerin Sağlığa Etkileri. 74 Tablo 26: Yeraltı suyu Sulamaları 86 Tablo 27: İlde Bulunan Başlıca Akarsular 88 Tablo 28: Su Yüzeyleri 96 Tablo 29: Antalya İli Arazi Sınıfları 125 Tablo 30: Açık Alanlar 132 Tablo 31: Orman Durumu ve Ağaç Cinsi 135 Tablo 32: Antalya İlindeki İlçelere Göre Ormanlık Alan Dağılımı 136 Tablo 33: Çayır ve Mera Varlığı 136 Tablo 34: Flora Habitat ve Toplulukları 137 Tablo 35: Flora Habitat ve Toplulukları 138 Tablo 36: Flora Habitat ve Toplulukları 139 Tablo 37: Flora Habitat ve Toplulukları 140 Tablo 38: Flora Habitat ve Toplulukları 141 Tablo 39: Flora Habitat ve Toplulukları 142 Tablo 40: Fauna Habitat ve Topluluklar 154 Tablo 41: Fauna Habitat ve Topluluklar 155 Tablo 42: Fauna Habitat ve Topluluklar 156 Tablo 43: Fauna Habitat ve Topluluklar 157 Tablo 44: Evcil Hayvanlar 166 Tablo 45: Sahipli Hayvanlar 166 Tablo 46: Antalya il sınırları içerisindeki Milli Parklar 171 Tablo 47: Tabiat anıtları 174 Tablo 48: Tarım İl Müdürlüğünce Onaylanmış Su ürünü İşletmeleri 185 Tablo 49: Kültür ve Tabiat Varlıklarının Bulunduğu Koruma Alanları 189 Tablo 50: Kentsel Sit Alanları 194 Tablo 51: Arkeolojik Sit Alanları 195 Tablo 52: Doğal Sit Alanları 200 Tablo 53: Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları. (2003 Yılı) 202 Tablo 54: Antalya İlinde İşletme Ve Yatırım Halinde Bulunan Tesis Ve Yatak Kapasiteleri 220 Tablo 55: Antalya İlinde Bulunan Turizm İşletmesi Belgeli Tesis Ve Yatak Sayıları 221 Tablo 56: İlçelerde Bulunan Turizm İşletmesi Belgeli Tesis Ve Yatak Sayıları 222 SayılarıTablo 57: Antalya Sayılarıİlinde Bulunan Geçici Belgeli Tesisler Ve Yatak 223 Tablo 58: İlçelerde Bulunan Geçici Belgeli Tesisler Ve Yatak Sayıları 223 IX
Tablo 59: Antalya İlinde Bulunan Yatırım Belgeli İşletmeler Ve Yatak Sayıları 225 Tablo 60: İlçelerde Bulunan Yatırım Belgeli İşletmeler Ve Yatak Sayıları 226 Tablo 61: Antalya İlinde Bulunan Yatırım Halindeki Tesisler Ve Yatak Sayıları 227 Tablo 62: İlçelerde Bulunan Yatırım Halindeki Tesisler Ve Yatak Sayıları 227 Tablo 63: 2002 yılında İlimize Gelen Turistlerin Milliyetlerine Göre Dağılımı 228 Tablo 64: 2003 yılında İlimize Gelen Turistlerin Milliyetlerine Göre Dağılımı 229 Tablo 65: 2002 Yılı Antalya İli Hudut Kapılarından Giriş Yapanlar 230 Tablo 66: 2003 yılı Antalya İli Hudut Kapılarından Giriş Yapanlar 231 Tablo 67:2004 yılı Antalya İli Hudut Kapılarından Giriş Yapanlar 231 Tablo 68: 2003-2004 Yılı Glen Turist Sayısı Karşılaştırması 231 Tablo 69: Ocak Sahaları İle İlgili İl Mahalli Çevre Kurulu Kararları 242 Tablo 70: Barit rezervleri 244 Tablo 71: Enerji Maden Yatakları 246 Tablo 72: Antalya İl Ve İlçelerinde Bulunan Kurumlara Ait Kum-Çakıl Ocakları 247 Tablo 73: Antalya İl Ve İlçelerinde Bulunan Şahıslara Ait Ocaklar 248 Tablo 74: Antalya Orman Bölge Müdürlüğünün 2003 Yılı Üretim Programı Gerçekleşmesi 251 Tablo 75: Toprak Ve Su Kaynakları Hidroelektrik Enerji Potansiyeli 253 Tablo 76: Hidroelektrik Enerji Potansiyeli 253 Tablo 77: Enerji Projeleri 253 Tablo 78: Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı 254 Tablo 79: Fiziki Gerçekleşme Oranları 258 Tablo 80: Antalya OSB de Üretime Geçen Tesislerin Ünvanları ve Faaliyet Alanları 259 Tablo 81: Sanayinin Tesislerinin İlçelere Göre Dağılımı 262 Tablo 82: Sanayi Gruplarına Göre İş yeri Sayıları ve istihdam Durumu Tablo 263 Tablo 83: Kullanılan Elektiriğin Abone Gruplarına Tablosu 264 Tablo 84: İçme Suyu Projeleri 267 Tablo 85: Yerüstü Su Kaynakları 268 Tablo 86: Su Yüzeyleri 268 Tablo 87: Antalya Merkez ve ilçelerdeki arıtma tesisleri 269 Tablo 88: Yolların Nitelikleri 272 Tablo 89: Antalya da Yıllara Göre Tescil İşlemi Gören Araçların 275 Tablo 90: Motorlu Araçların İl Merkezi Ve İlçelere Göre Dağılımı 276 Tablo 91: İlimiz ve ilçelerindeki Motorlu taşıt sayısı 276 Tablo 92: Antalya Havalimanı Yıllara Göre İç Hat Uçak Trafiği 279 Tablo 93: Antalya Havalimanı Yıllara Göre Dış Hat Uçak Trafiği 279 Tablo 94: Santral Hat Kapasiteleri Ve Prensibal/Lokal Hat Kaapsiteleri 280 Tablo 95: Baz İstasyonları Sayısı 281 Tablo 96: İl Genelinde Bulunan Öğrenci, Öğretmen, Okul Sayıları 254 Tablo 97: İlimizde, Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Resmi İlköğretim Ve Ortaöğretim 255 Tablo 98: Akdeniz Üniversitesi Öğrenci Sayısı (2003-2004) 256 Tablo 99: Akdeniz Üniversitesi Lisansüstü Öğrenci Sayısı 257 Tablo 100: -İl genelinde Bulunan Sağlık Kuruluşları 258 Tablo 101: İşsizlik Oranları 261 Tablo 102: İl geneline Ait Taşınmaz Mal Durumu 262 Tablo 103: Kullanım Amaçlarına Göre Tamamen veya Kısmen Biten Yeni ve İlave Yapılar 263 Tablo 104: 2000 Nüfus Tespiti geçici sonuçları ile 1997 Genel Nüfus Sayımı Kıyaslaması ve Yıllık Artış Oranları 265 Tablo 105: Yıllara Göre Cinsiyet Oranları 265 Tablo 106: İl Geneline Ait Nüfus Yoğunlukları 266 Tablo 107: Yıllara Göre Nüfus Değişim Oranları 267 Tablo 108: 2001 Yılı Katı Atık Dağılımı 269 Tablo 109: Tıbbi Atık Dağılımı 270 Tablo 110: Katı Atıkların Miktarları 273 Tablo 111: Antalya İlindeki Katı Atık Bertaraf Tesisleri 277 Tablo 112: Ses Seviyesi Tablosu 280 Tablo 113: Müsaade Edilen Maksimum Fabrika Gürültüsü Seviyeleri 281 Tablo 114: Antalya İlindeki Cadde ve Kavşaklardaki Gürültü Düzeyi 282 Tablo 115: Antalya Atatürk Hava Limanındaki Gürültü Düzeyi 285 Tablo 116: Taşkın Koruma Ve Rusubat Kontrol Tesisleri-1 289 Tablo 117: Son 11 Yıllık Yangın Durumu 291 Tablo 118: Orman Yangınları İle Mücadele Haberleşme Organizasyonu 292 X
Tablo 119: İl Genelinde Bulunan Sağlık Kuruluşları 295 Tablo 120: Bulaşıcı Hastalıklara Yakalanma Sayıları 324 Tablo 121: Bakteriyolojik Analiz Sonuçları 326 Tablo 122: Su Üretim Kaynaklarına Ait Kimyasal Analiz Sonuçları-1 327 Tablo 123: Su Üretim Kaynaklarına Ait Kimyasal Analiz Sonuçları-1 329 Tablo 124: Deniz Suyu Analiz Sonuçları 330 Tablo 125: Zoonoz Hastalıklara Yakalananların Sayısı 330 Tablo 126: Gıda Numunesi Sonuçları ve Yapılan İşlemler 331 Tablo 127: 2004 Yılı Aşılama Sonuçları (0-7 AYLIK) 331 Tablo 128: Antalya İli 0 Yaş Bebek Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2004) 332 Tablo 129: - Antalya İli 1-4 Yaş Çocuk Ölümlerinin Nedenlerine Göre Dağılımı (2004) 333 Tablo 130: 2002 Yılı Aylara Göre Ölümlerin Yaş ve Cins Gruplarına Dağılımı 335 Tablo 131: Ölümlerin İlk 10 Nedene Göre Dağılımı. ( Antalya İli Sağlık Müdürlüğü) 336 Tablo 132: Aile Planlaması Yöntem Kullanım Oranlarının Yıllara Dağılımı 336 Tablo 133: Tüm Sağlık Kuruluşlarında Aile Planlaması Hizmeti Verilen Kişi Sayısının Yıllara Dağılımı 336 Tablo 134: Tüm Sağlık Kuruluşlarında Uygulanan Aile Planlaması Çalışmalarının Yıllara Göre Dağılımı 337 Tablo 135: 2004 Yılı Aile Planlaması Uygulama Kursu Alan Personel Durumu 337 Tablo 136: Fenilketonüri Tarama Programı Çalışmalarının Yıllara Göre Dağılımı 337 Tablo 137: Asye / İshal Vakaları ve Penisilin / Ors Sarfının Yıllara Göre Dağılımı 337 Tablo 138: 2004 Yılında sonuçlandırılan Proje Tanıtım Dosyaları Dağılımı 350 XI
GRAFİKLER Grafik 1: 2004 yılı aylık SO 2 ve PM değerleri 69 Grafik 2: 2003 yılı aylık SO 2 ve PM değerleri 70 Grafik 3:İlimizdeki Akarsuların uzunluk ve debileri 89 Grafik 4: Çayır Ve Mera Varlığı 137 Grafik 5: Baz İstasyonu Sayıları 281 Grafik 6: Yıllara Göre Cinsiyet Oranları 266 Grafik 7: İl Geneline Ait Nüfus Yoğunlukları 267 Grafik 8: İşsizlik Oranları 261 Grafik 9: Antalya İlindeki Cadde ve Kavşaklardaki Gürültü Düzeyi 284 HARİTALAR Harita 1:Antalya Çevresi Rüzgar frekans Haritası...35 Harita 2: İlimizdeki Barajlar Ve Sulama Projeleri...85 Harita 3: Antalya Orman Bölge Müdürlüğü haritası...133 Harita 4 :TCK 13. Bölge Yol satıh haritası...271 Harita 5: 13. Bölge Yol Haritası...274 XII
A.COĞRAFİK KAPSAM A.1. GİRİŞ Yeryüzünde geçmişin gizemini zaman içinde bizlere sunan Antalya Bölgesi, sahip olduğu arkeolojik ve doğal güzellikleri sayesinde Türk Rivierası adını almış bulunmaktadır. Deniz, tarih, güneş, doğanın sihirli bir uyum içinde bütünleştiği Antalya Akdeniz in en güzel ve en temiz kıyılarına sahiptir. 640 km uzunluğundaki Akdeniz kıyıları, antik kentler, anıt mezarlar, şirin limanlar, altın kumsallar, Akdeniz mavisi kumsallar, denizle kucaklaşan ormanlar, tropikal bitkiler, akarsular ve şelalelerle bezenmiştir. Mitolojide efsaneleşen bu sahillerin gerisinde karlı Toros Dağları yükselmektedir. Türkiye nin güneyinde tarih boyunca önemli bir yerleşim yerinin merkezi olma niteliğini bugünde sürdüren doğal güzellikleri bakımından çok zengin bir ilimizdir. Bugünkü önemi, ekonomik ve turistik niteliklerden kaynaklanmaktadır. Ayrıca, Antalya dünya çapında bir turizm merkezi olmak için gerekli niteliklere fazlasıyla sahiptir. Tablo 1: Antalya nın Temel Coğrafik Özellikleri ANTALYA ENLEM (KUZEY) 36 06' 37 27' BOYLAM (DOĞU) 32 27' 29 14' YÜZÖLÇÜMÜ (KM 2 ) 20.591 YÜKSEKLİK (M) 42 EN YÜKSEK DAĞ (M) 3070 EN BÜYÜK OVA (KM 2 ) 440 EN UZUN AKARSU (KM) 93 BARAJ SAYISI 4 GÖLET SAYISI 9 DOĞAL GÖL SAYISI 4 KIYI UZUNLUĞU (KM) 640 ADA SAYISI 11 1
ANTALYANIN TARİHİ GELİŞİMİ Antalya tarihi, taş devrine kadar dayanır. Bunun kanıtı Yağca Köyü civarında Karain Mağarasında bulunan paleolitik çağ buluntularıdır. Karataş Semahöyük kazılarında çok miktarda eski Tuna Çağı buluntuları çıkarılmıştır. Antalya nın tarihi devirlerinin başlangıcı karanlıktır. Hititlerin çivi yazılı tabletlerinde geçen Ahhiyava ya da Arzova ülkesinin Pamfilya (Antalya) olabileceği bazı tarihçiler tarafından ileri sürülmektedir. Fakat Side de bulunan birkaç buluntu dışında, bu bölgede Hititlere ilişkin hiçbir esere rastlanmamıştır. Yunan efsanelerinde Truva savaşından sonra kafilelerinin Kalkhas yönetiminde Pamfilya ya ulaşmış oldukları bildirilmektedir. Antalya sınırları içinde yerleşen Lidyalıların kökleri kesin olarak bilinmemektedir. Hitit ve Mısır kaynakları da (M. Ö. 2000) Lükki ya da Lükka adlı bir kavimden söz etmektedir. Bu kavmin Likya lılar olması olasıdır. Bu kavimden kesin olarak ilk kez Lidya kralı Kroissos döneminden söz edilmiştir. Yunanistan da doğu yönüne doğru gelişen ilk göçten sonra M.Ö. 7-8 yy da ikinci bir göç hareketi olmuştur. Bu göç sırasında Yunanlılar Pamfilya ya gelerek Perge, Aspendos, Side gibi kentlere yerleşmişlerdir. Bu kentlerin adlarının Yunanca olmayıp Anadolu dillerinde olması Yunanlıların yeni kentler kurmadığını var olan kentlere egemen olduklarını göstermektedir. Antalya Bölgesi ilk zamanlar Lidya krallığına bağlıydı. Kral Kroisos un Pers kralı Kyros a yenilmesiyle (M.Ö. 546) bu bölgeye İskendere kadar Persler hakim olmuştur. M.Ö.334 de) Makedonya kralı İskender, Likya üzerinden Pamfilya ya yürümüş (Silyon dışında) buradaki kentleri ele geçirmiştir. Psidya daki Termessos kenti İskender e teslim olamayarak karşı koymuştur. Termossos yörede İskenderin alamadığı kentlerden biridir. Apemeia barışından (M.Ö. 188) sonra Romalılar bu bölgeyi Bergama Kralığına bırakmıştır. Bergama Kralı II. Attalos (M.Ö. 159-138) bir liman kentti olarak Antalya yı (Attalea) kurmuştur. M.Ö. 138 yılında Bergama krallığı Roma İmparatorluğu topraklarına katıldığında Pamfilya nın durumu kesin olarak belirlenmiştir. M.Ö. 102 de Anadolu da Klikya adlı bir eyalet kurulunca bu eyalete bağlanmıştır. M.Ö. 36 yılında Antonius Pamfilya ve Likyayı birleştirerek bir eyalet meydana getirmiştir. Antalya Bölgesi M.S. II. yy dan, M.S. III. Yy ın ortalarına kadar tarihin en görkemli dönemini yaşamıştır. Bizans egemenliği sırasında M.S. 5 ve 6. Yy larda Antalya Bölgesi nde ikinci bir gelişme devri görülmektedir. Bu yy da kentlerin sur dışına çıkmasıyla bölgenin bir barış dönemi yaşadığı anlaşılmaktadır. Antalya Bölgesi, Anadolu Selçuklularınca Süleyman Şah döneminde alınmış ancak 1117 yılında yapılan anlaşma ile Antalya yine Bizanslılara bırakılmıştır. Antalya ya ikinci yerleşme I. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında olmuş (1206) ve Ertokuş Antalya subaşılığına getirilmiştir. Bu hükümdar zamanında (1204-1211) İznik ve Trabzon Rum İmparatorluklarıyla, Antalya nın yerleşik halkı, Selçuklulara kıyılarını kapatmıştır. I. Gıyaseddin öldürülünce Hıristiyanlar Kıbrıs la birleşerek Antalya yı geri almışlardır. Ancak üç gün sonra, I. İzzetin Keyhüsrev tarafından kent tekrar ele geçirilerek Selçuklulara bağlanmıştır. 1336 yılından sonra Moğolların çekilmesiyle Anadolu da beylikler dönemi başlamıştır. Antalya ise Hamitoğulları Beyliği nin bir kolu olan Tekelioğullarının yönetimine geçmiştir. Yıldırım Beyazıt döneminde de Antalya Osmanlı egemenliğine 2
girmiş ve yönetim 1391 de Firuz Bey e verilmiştir. Teke sancağı adıyla anılmaya başlanmıştır. Antalya I. Dünya Savaşı na kadar bir Osmanlı Sancağı olarak kalmış, Kurtuluş Savaşı başlangıcında kısa bir süre İtalyanlar tarafından işgal edilmiş, 9 Temmuz 1921 tarihinde İtalyanların Antalya yı işgali sona ermiş ve bu tarihten sonra Türkiye Cumhuriyeti nin bir ili olmuştur. Tablo 2: Antalya İli nin Tarihsel Kronolojisi M. Ö. 700-54 Lıdyalılar dönemi M. Ö. 546-336 Persler dönemi M. Ö. 336-301 Helenistik dönem M. Ö. 301-188 Selökid krallığına bağlı peleistarkos devleti egemenliği M. Ö. 180-65 Pamfilya korsanları dönemi M. Ö. 65 Roma devri M.S. 395 M.S. 655 M.S.1085 M.S. 1103 M.S. 1206 M.S. 1207 M.S. 1221 M.S. 1308 M.S. 1361 M.S. 1373 M.S. 1426 M.S 1808 Bizans egemenliğinin başlaması Antalya önlerinde Bizans ve İslam donanmaları arasında zat-el şenarı savaşı yapıldı. Süleyman Şah Antalya yı aldı. Bizans ordusu, Antalya yı Anadolu Selçuklularından geri aldı. Anadolu Selçukluları kenti geri aldı. Antalya kenti bütünü ile Selçukluların eline geçti. Keykubat, Antalya Körfezi nin doğusundaki Kalonorasa yı ele geçirdi. Antalya da Teke Beyliği kuruldu. Antalya Kıbrıs Krallığı na bağlandı. Mehmet Bey Antalya yı geri aldı. Antalya Bölgesi tümüyle Osmanlı Devletine bağlandı. Antalya da Kadı Paşa isyanı çıktı ve bastırıldı. 24.04.1919 Mondoros antlaşması gereğince Antalya yı İtalyanlar işgal etti. 31.05.1921 İtalyan birlikleri Antalya dan çekilme kararı aldı. 01.06.1921 İtalyanlar Antalya yı boşaltmaya başladı. 3
Eski çağ ülkelerinden Pamphylia nın tümü, Psidia nın güneyi, Isaura nın batı yakası ve Likya nın doğusunu kaplayan bugünkü Antalya ili ılımanlığı, doğal güzellikleri ve tarihi zenginlikleri ile Türkiye nin önde gelen turizm merkezlerinden biridir. Bugünkü önemi, ekonomik ve turistik niteliklerinden kaynaklanmaktadır. Turunçgiller ve pamuk ürünleri ile dış pazara açılan Antalya, doğal güzellikleri ve tarihsel kalıntılarıyla da turistlerin ilgisini çeken bir dinlenme yeridir. Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar kentin, Anadolu nun iç bölgeleriyle ilişkileri, ulaşım yetersizliği yüzünden pek kısıtlı kalmıştır. Ulaşımı bu denli güç oluşunun nedeni, Antalya yı çevreleyen sarp ve yüksek dağların geçit vermemesidir. Bu ün de diğer illerle demiryolu bağlantısı yoktur. A.2. İL VE İLÇE SINIRLARI AKSEKİ Antalya nın Kuzeydoğusunda yer alan Akseki ilçesi, asfalt olan Antalya-Mersin yolunun 88 km sinden ayrılan Antalya - Konya yolu üzerindedir. Doğusunda Gündoğmuş, Bozkır, batısında Manavgat, İbradı, kuzeyinde Beyşehir, Seydişehir, güneyinde yine Manavgat ve Gündoğmuş ilçeleri yer alır. İlçe 1288 yılında kurulmuştur. Roma İmparatorluğu dönemlerinden bu yana toplumların yaşadığı bilinmektedir. 1872 yılından Alanya dan ayrılmıştır. 1901 yılında Antalya Konya Eyaleti dahilinde bağımsız bir sancak olmuş bu arada Akseki İlçesinin sınırları daraltılmış, bazı köyler Manavgat, bazı köyler Seydişehir İlçesine verilerek buralarda ilçe teşkilatı kurulmuştur. 1936 yılında bazı köyler alınarak Gündoğmuş İlçesi oluşturulmuştur. 1991 yılında içerisinde İbradı İlçesi oluşturulmuş ve Akseki İlçesine bağlı 13 köy İbradı İlçesine bağlanmış böylece Akseki İlçesinin bugünkü idari teşkilatı oluşmuştur. Akseki iş adamı ve tüccarlarıyla ün salmıştır. Ekilebilir toprakların azlığı nedeniyle tarım önemsizdir. Bu yüzden el sanatları ve ticaret daha çok gelişmiştir. İlçede önemli bir sanayi kuruluşu yoktur. Tarım daha çok kadınların uğraştığı bir yan gelir kaynağıdır. İncir ve Üzüm yetiştirilir. İlaç sanayinde kullanılmak üzere ihraç edilen nergis soğanı, İncir ambalajında kullanılan defne yaprakları, kereste, canlı hayvan, av derisi, tereyağı, peynir ve bal, ilçe ticaretinde önemli bir yer tutar. İlçe yerleşme düzeyinde toplu köyler egemendir. Köylerle ulaşım, vadi boylarını izleyen patikalardan sağlanır. Yerleşimler, dağ ve tepelerin yamaçlarında yoğunlaşır. Yüzölçümü 2390 km2 dir. İlçe merkezi 31-50 boylam, 37-05 enlem daireleri ile sınırlıdır. Alanya dan sonra Antalya nın en eski ilçesidir. ALANYA Antalya-Mersin karayolunun 135.km sinde bir yarımada üzerinde kurulmuş olan Alanya İlçesi, Manavgat-Gündoğmuş-Hadim(Konya)-Gazipaşa ilçeleriyle çevrili olup yüzölçümü 2085 km 2 dir. Kalonoros 1220 yılında Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat tarafından fethedilerek ismi Sultan ın ismine izafeten Alaiye olarak değiştirilir. Fetih tarihinden hemen sonra (1221-1231) imar hareketine başlanmış, bugünkü görülen tüm eserler Selçuklulardan kalmadır. Alaiye Alanya 8 km uzunluğundaki 3 kademe surları, burçları, 4
sarnıçları, hamamları, bedesteni, tersanesi, kızıl kule ile 1231 den itibaren Selçukluların kışlık başkenti ve üç şehri Emir-üs Sevahil olmuştur. 1292 yılında Karamanoğulları Beyliğine geçen Alaiye 1472 yılında Fatih devrinde Gedik Ahmet Paşa tarafından fethedilmiştir. Alaiye ismi 1935 de Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Büyük Önder Atatürk ün emirleriyle Alanya olarak değiştirilmiştir. Alanya, üçüncü zaman mahsulü olan Torosların bir parçasını teşkil eden 250 km yükseklikte yarımada ile Toroslardan bir pay sistemiyle ayrılarak bugünkü kıyı düzlüğünden oluşmuştur. Kıyı düzlüğü zamanla Sak, Oba ve Dim Çaylarının getirdiği alüvyonlarla dolarak bugünkü durumunu almıştır. Birinci zaman teşekkülü olan sist bir arazi üzerine oturan Toroslar mavi-siyah kalkerlerden oluşmaktadır. Alanya bu durumdan dolayı deprem bölgesi dışında kalmaktadır. Akdeniz ikliminin en belirgin örneği Alanya da yaşanmaktadır. Kışları ılık ve yağışlı, yazları kuraktır. Yer altı suyu zengindir. Turunçgiller yetiştirilen ve seracılık yapılan ilçede son yıllarda pamuk üretimi de yaygınlaşmaya başlamıştır. Başlıca ekonomik etkinliklerden biri de turizmdir. Alanya da yerleşim alanları iki ana bölgede incelenebilir. Kale bölgesi ve nüfusun önemli bir bölgesini barındıran kıyıdaki alanları, eski dokunun egemen olduğu Kale bölgesindeki yoğunlaşmalar tepede ve rüzgara kapalılık nedeniyle doğu yamaçtadır. Nüfus artışı sonucu kuzey yamaçta da yerleşmeler başlamıştır. Kale içindeki eski dokudaki yapı türü bağ tipidir. Bu konutlarda giriş katı taş, ikinci kat ise çatma yada ahşaptır. Önceleri giriş katları ahır olarak kullanılmıştır. İkinci kat çatma türde, yapıldığında dolgu malzemesi olarak tuğla kullanılmıştır. Konutların hepsi toprak damlıdır. Kıyıdaki yeni yerleşmelerde bahçeli konutlar çoğunluğu oluşturmaktadır. Bahçelikte hayli yaygındır. Betonarme binalar gittikçe çoğalmaktadır. Yerleşim doğu yönünde yayılmaktadır. Alanya yeraltı suyu bakımından zengindir. Dim Çayı, Oba Çayı, Kargı Çayı, Sedre Çayı ve Sak Suyu gibi akarsuları vardır. Bu sular tarımda kullanılmaktadır. Bitki örtüsü 750-1000 m ye kadar makilik bodur ağaçlar 1000 m den sonra karaçam ve sedir ormanları görülür. ELMALI Antalya nın batısında yer alan ilçe, Elmalı Dağı nın Güney eteklerinde kurulmuştur. Yüzölçümü 1549 km 2 dir. İlçemiz kuzey-doğudan Korkuteli, kuzeyden Gölhisar, batıdan Fethiye, güneyden Kaş, güneydoğudan Finike ve Kumluca ilçelerinin sınırları ile çevrilidir. Denizden yüksekliği 1,100m dir. Kışların sert geçmesi sebebiyle soğuğa dayanıklı elma, armut ve ayva gibi mutedil iklim meyve türleri yetişmektedir. Finike ve çevresinin yaylası durumunda olan Elmalı nın nüfusu yaz aylarında artar. Antalya ya uzaklığı 127 km, Korkuteli' ne uzaklığı 53 km dir. İlçede meyvecilik ve tahıl ekimi yapılır. Ham deri üretilir. FİNİKE Türkiye nin güneyinde Akdeniz Bölgesinde Antalya iline bağlı 30-31 boylam, 36-37 enlem daireleri arasında yer almıştır. Yüzölçümü 655 km2 dir. Antalya iline 116 km uzaklıktadır. Finike gerek coğrafi durumu gerekse tabii özellikleri bakımından ayrı bir güzellik arz eder. Bir çok bölgelerinde aynı zamanda tarihi zenginliklerle bir özellik arz eden şirin bir kasabadır. İlçeye verilen Finike ismi tarihte bilhassa deniz ticaretinin merkezi olarak bilinen Finikelilerin ticaret merkezlerinden biri olmasıyla bu kavime ilaveten verilmiş olduğu sanılmaktadır. 5
Kasabanın 5 km kuzeyinde Zengeder (Zengederus) Mevkiindeki Likya medeniyetinden kalan kaya mezarları yine aynı mevkii de kurulan Romalılara ait Likya şehrinden zamanımıza kadar intikal eden anfitcetr gözetleme kuleleri ve kale yıkıntıları ile kasabanın 60 km kuzeybatısında Eniz Güncalı (Ernez) (Erinos) (Erina) şehir kalıntıları yine 35 km kuzeyinde Arif Köyü hudutları içinde (Aykırıçay) Arican-Dos şehri hsrebeleri yine merkez ilçenin 5 km batısında Bondağ (Boldağ) Köyü sınırları içinde mevcut kale, Sarnıç, Kale Kalıntıları Finike nin tarihi değerleri hakkında az çok bilgi verebilecek durumdadır. Finike 1330 yılına kadar Elmalı ilçesine bağlı bir nahiye iken bu tarihte ilçe olmuş ve teşkilatlandırılmıştır. İlk kaymakam Ali Vefa Bey dir.1958 yılına kadar şimdiki Kumluca Bucağı olan Altınkaya (Güdene) Finikeye bağlı idi. Böylece ilçe oldukça geniş denebilecek kadar bir mülki sınıra sahiptir. Finike nüfusunun faaliyet durumuna bakılınca, Finike ekonomisinin büyük oranda tarıma bağlı olduğu görülür. Tarımda ana ürün narenciye, turfanda sebzecilik olup, dağ köylerinde hayvancılık, hububat ağırlıktadır. İlçemizde son 5-10 yıldır turizm sektörüde ekonomik olarak kendini göstermeye başlamıştır. Ancak ilçenin toprakları daha fazla tarıma müsait olduğundan, bu sektörün bir Kaş ve Kemer de olduğu gibi gelişme göstermesi mümkün görülmemektedir. GAZİPAŞA Halen içinde yaşayanların bildiği ad Seliti-Selindi dir. Bu isim sel indi kelimesinin konuşmada değişmesinden geldiği ve bu adında Gazipaşa ya kışın ani su inmeleri ile herhangi bir tehlike teşkil eden 5 çayın kışın coşup, inişinin yani tehlikenin bir deyimi olarak kaldığı tevatüren söylenmektedir. Bu sular yazın kuruyarak faydasız kalmaktadır. 1948 de ilçe olan Gazipaşa nın yüzölçümü 931 km 2 dir. Antalya- Mersin yolu üzerinde yer alan ilçe Antalya kentine 190 km uzaktadır. Roma idaresinde iken Mezopotamya'daki Yahudilerdeki harbe giden Roma Kralı Triyanos harp dönüşünde hasta olmuş ve burada ölmüştür. Mezarı da sahildeki kalıntılar içindedir. Bu krala izafeten Triyonopolos adını taşımıştır. 1335 yılına kadar Selinde adını taşırken 1336 yılında Konya yı işgal eden asi Delibaşa komşu halk güçleri kurtuluş aleyhine Delibaş a katıldığı halde silahlı halk güçleri tehdide rağmen katılmamış bilakis Delibaş a karşı sarılmış ve Delibaş taraftarı kişileri tutup hükümete teslim etmiş ve kurtuluş savaşının kulsi değerinin fiili olarak anlayıp koruduğu için büyük kurtaranının adı (Gazipaşa) ilçemize büyük insanın şeref payı olarak ve yine Gazipaşa mızın şerefi için verilmiştir. GÜNDOĞMUŞ Gündoğmuş ilçesi rivayete göre Konya nın İksile köyünden çeşitli sebeplerle ayrılan bir ailenin buraya gelip ve sonradan köye Eksere denildiği söylenmektedir. Eksere köyü 1936 yılında önce idari bölüm bakımından Akseki ilçesine bağlı bir köy idi 1936 yılında kaza olarak Gündoğmuş adı verilmiştir. Yüzölçümü 1323 km 2 dir. Akseki yolundan doğuya ayrılan asfalt yüzeyli il yolu üzerindedir. Antalya kentine uzaklığı 153 km dir. Tarıma elverişli alanı sınırlı olan Gündoğmuş ilçesinde hayvancılık ve kerestecilik yapılmaktadır. İBRADI Isparta, Antalya ve Konya İlleri arasında kalan Batı Toroslar kesiminde Antalya nın 180 km kuzeydoğusunda yer almaktadır. Roma imparatorlu zamanından kalma Erimna şehri hudutları içersindedir. Ortaçağdan kalma çeşitli harabelere rastlanmaktadır. Tarihte Aleyiye ye bağlı Kaza-i İbradi olarak geçmektedir. 6
Evliya Çelebi Seyahatnamesinde İbradı nın 17.asırda oldukça ünlü ve çok mühim bir belde olduğuna rastlanır. Osmanlı Devleti nin ilim merkezi olarak bilinen İbradı, o zamandan bugüne kadar büyük hukukçularla meşhurdur. Daha önce çok kadı yetiştirmiş olan İbradı da bugünkü büyük hukukçular mevcuttur. Bunlardan bir tanesi İbradı nın öz evladı olan Merhum Muammer Aksoy dur. İbradı adına bir zamanlar para basıldığı gerçektir. Sikkenin bir yüzü (Duri Bef-i İbradı) öbür yüzünde (Es Sultan İbni Sultan Es Süleyman Bin Selim) yazılıdır. İbradı nın Osmanlı tarihinde bir ilim merkezi olduğu 17.asırda 1674 senesine kadar 12 sene Şeyhüslamlık yapan İbradı lı Yahya Efendiden sonra nasıl Osmanlı İmparatorluğunda padişahlık babadan oğula geçerse Şeyhülislamlık makamı da bir İbradılıdan bir İbradılıya asırlarca geçmiştir. İbradı da 1924 de Abdullah Efendi isminde bir şahsın idaresinde zabıta teşkilatı vardı. İbdidadiye okulunun hangi tarihte açıldığı bilinmemekle beraber ilk olarak Sultan Mahmut un 15Şubat 1839 tarihinde Mektebi Maarif adı altında kurulmuş olduğu modern okullardan birisi İbradı da açılmıştır. 1875 de Rüştüye Mektebi Açılmış olup bugün kayıtları aynen muhafaza edilmektedir. İlme kıymet veren İbradı lı o zamandan bugüne kadar yalnız hukuk sahasında değil idari, askeri, ticari, iktisadi ve fenni sahada bir çok adam yetiştirmiştir. KALE Kaş Antalya yolu üzerinde ve Kaş a 49 km dir. İlçe ekonomisinin bel kemiğini tarım oluşturur. Tarımda can damarı turfanda sebze yetiştiriciliğidir. Turfanda sebzecilikten sonra diğer önemli bir gelir kaynağı da narenciyeciliktir. Turfanda sebze üretimi ile ilçe nüfusunun yaklaşık olarak % 90 ı geçimini sağlamaktadır. İlçe merkezi Beymelek, Köşkerler ve kısmen de çevre köylerinde hayvancılık ve özellikle küçükbaş hayvancılık köylülerin başlıca geçim kaynağıdır. İlçenin turizm hareketinin ana öğesi merkezde bulunan Noel Baba kilisesi ile antik Myra açık hava tiyatrosudur. Turizme bağlı olarak yatçılıkta bir çok ailenin geçim kaynağını oluşturmaktadır. Yat işletmecileri genellikle Kekova adası ve çevresindeki antik tarihi yerleri günübirlik turlarla ziyaretçileri gezdirmektedirler. Kale ilçesinin toplam yüzölçümü 44 222 hektardır. Bunun %11 i olan 4850 hektarı tarım alanı % 0.1 i olan 50 hektarı çayır mera, % 67.7 si olan 29 942 hektarı orman % 21.2 si olan 9380 hektarı da su yüzeyi ve tarım dışı alanlardır. KAŞ İlçenin yüzölçümü 2231 km 2 dir. Antalya kentine 280 km mesafede ve Akdeniz Bölgesinin batısında bulunan bir ilçedir. Coğrafi durumda ilçe merkezinin yerleşim durumu itibariyle dik Toros Dağları ile çevrili olması nedeniyle tarıma elverişli olmayıp tamamen turizm amaçlı pansiyon, otel ve motel işletmeciliği yapılmaktadır. Kıyı bölgesinde yaşayan nüfus, yaz aylarında yayla köylerine göç eder. Kent halkının çoğunun yayla köylerinde toprağı vardır. Mevsim boyunca bu topraklardaki bağ ve bahçeler işletilir. Kaş doğal bir liman çevresinde, genelde toplu bir yerleşmedir. Ticari birimler meydanda ve ana caddeler boyunca binaların zemin katlarında yerleşmiştir. Konutlar kent alanının % 40 ını kaplar. Bina yoğunluğu sahilden iç kısımlara gidildikçe azalır. Konutlar çoğunlukla tek katlı ve bahçelidir. KEMER Hicri 1326, Miladi 1910 yılında kurulan Kemer, Antalya iline 43 km uzaklıkta batı Toros Dağları nın eteklerinde kıyı boyunca uzanan şirin bir yerleşim merkezidir. 1990 yılı sayımlarına göre 9740 nüfuslu 52 km lik uzun bir kıyı şeridine sahiptir. Deniz, orman ve dağların bir renk uyumu içinde birleştiği Kemer, eşsiz bir doğal güzelliğe sahiptir. Kıyı 7
boyunca bir çok irili ufaklı koylar bulunmaktadır. Denizin maviliği ve ormanların yeşilliği de birbirine uyum sağlamaktadır. Kemer son yıllarda önemli gelişmeler göstermiştir. Turizm amaçlı yatırımlar sayesinde Antalya ilinin yatak kapasitesi bakımından önemli bir bölümünü teşkil eder. Kemer aynı zamanda modern bir kentleşmenin de bir örneğidir. Alt yapı tesislerini muntazam bir şekilde tamamlamış olması, her türlü ulaşımın kolay olması, PTT hizmetlerinin her çeşidinden yararlanılması ve belediye hizmetlerinin devreye girmesi Kemer i rahat ve huzurlu bir tatil beldesi haline getirmiştir. Kemer uluslararası bir üne sahip olduğu gibi, Antalya nın da incisi haline gelmiştir. Kemer 1991 Eylül ayında kaymakamlık teşkilatının kurulması ve tüm kamu kuruluşlarının hizmete girmesi ile daha fazla güncelleşmiştir. Kemer, Antalya ilinin batısında, batı Toroslar ın eteklerinde bulunmaktadır. İlçe sırtını dağlara dayamıştır. Kıyıları ise oldukça girintili çıkıntılıdır. Yerleşim merkezi genellikle düzlük bölgelerdedir. Kemer, Tekirova, Çamyuva, Göynük, Aslanbucak, Beldibi gibi yerleşim merkezleri ile bir bütün oluşturmaktadır. Kemer ile ilgili araştırmalar buranın bir Likya şehri olmasının ötesinde bilgi vermemektedir. Ancak yerli halktan edilen bilgiye göre 1910 lu yıllarda Eski Köy adıyla anılan Kemer, dağlarından gelen seller (Kızılcık Dağı) sayesinde bir göl ve bataklık görünümüne bürünmüştür. Daha sonraları 1916-1917 yıllarında buralarda yaşayan insanlar sel baskınından köyü korumak için dağların hemen eteklerine taştan aşağı yukarı 23 km uzunluğunda duvar örmüşlerdir. Daha sonra buraya gelip yerleşen halk dağlarla köyü birbirinden ayıran bu örülü duvarı Kemer e benzettikleri için yörenin adı o zamanlardan beri Kemer diye anılır. Yine o döneme ait bir rivayete göre İspanyol diye anılan bir hastalığın salgın halinde burada oturan halkın çoğunun ölümüne sebep olduğu için nüfus oldukça azalmış, ancak dışardan gelen yabancılar ve özellikle dağlarda yaşayan Yörüklerin buraya inip yerleşmeleri ile köy tekrar bugünkü kalabalık nüfusuna ulaşmıştır. 1975 yılından beri yeni karayolu ile ulaşım mümkündür. Karayolunun deniz kıyısına paralel olması yol boyunca güzel manzaralar görme imkanı verir. Karayolu tamamen asfalt olup,trafiğin sağlıklı bir şekilde seyredebileceği biçimde düzenlenmiştir. Her 10 dakika karşılıklı olarak Antalya otobüs garajından dolmuş ile ulaşım imkanı vardır. Antalya uluslararası hava limanına bir saat uzaklıktadır. Ayrıca deniz yolu ile de ulaşmak mümkündür. Antalya-Finike karayolundan geçen yolcu otobüsleri ile Ege sahillerine, Antalya nın kuzeyinden Burdur istikametine doğru devam eden E-5 karayolu ile İzmir, İstanbul, Ankara ve diğer illerimize gitmek mümkündür. Kemer çevresinde antik bölgelerin de bulunması bir başka çekiciliktir. Kemer den Faselis ve Olimpos a denizden ve karadan ulaşmak mümkündür. Son yıllarda Söğüt Cuması, Altınkaya, Dere köyü gibi yüksek yerlere safari turları da çevre çekiciliklerden birisi de mağaralardan Beldibi Mağarası Antalya nın 27 km güney batısında deniz kenarındadır. Burada tarih öncesi çağlara ait kalıntılar bulunmuştur. Bir diğer görülmeye değer mağara ise Molla Deliği Mağarası olup, Kemer in batısında yükselen Tahtalı Dağı nın doğu yamacında yer alır. Bu mağaraya Kemer-Kumluca karayolu üzerinde bulunan Aşağıkuzdere veya Tekirova köylerinden yaya olarak gidilebilir. Her iki köyden de 3,5 veya 4 saat yürümek gerekmektedir. KORKUTELİ Korkuteli Antalya nın Kuzey batısında ve Antalya ya 68 km uzaklıkta bulunmaktadır. Korkuteli ilçesi 2471 km 2 lik bir alan kaplamaktadır. Doğuda Antalya merkez ilçe, batıda Muğla ile Fethiye ilçesi, kuzeyinde Burdur ili Tefenni ve Bucak ilçeleri, güneyde Elmalı ve Kumluca ilçeleri ile çevrilidir. Denizden yüksekliği değişik kesimlere göre 900-1600 metredir. 8
KUMLUCA İlk yerleşimi ilçe merkezinin 5 km kadar doğusunda tepelerin eteklerinde Sarıkavak adıyla 1830 yıllarında yapılmıştır. Daha öncede Teke Sancağı adıyla Konya iline bağlı ilimiz Antalya nın 1914 yılında bağımsız bir il olması ile, Sancağa bağlı idari teşkilatta yeni bir takım düzenlemelere gidilmiştir. Elmalı dan ayrılan Finike ile Antalya ya bağlı Iğdırmagardıç Bucağı Kumluca ve Kemer diye ikiye ayrılarak, Kemer Antalya ya, Kumluca da Finike ye bağlanmıştır. Bu sırada Sarıkavak Iğdırmagardıç Bucağının bir köyüdür. Bugünkü Kuzca Köyü ise o zaman ayrı bir bucak idi. 1924 yılında Kuza Bucağının merkezi Güdene ye (Altınkaya) alınmış ve zamanla göçebe halkın yerleşerek kalabalık bir merkez haline getirdiği bugünkü ilçe merkezinin bulunduğu yerde Kumluca Bucağı kurulmuştur. Kumluca Bucağı sonraki daha da büyümüş, 7033 sayılı kanunla 1.4.1958 de Finikeden ayrılarak ilçe olmuştur. Kumluca ilçesi Antalya nın batısında, Antalya dan 90 km uzaklıktadır. Eskiden karpuzlarıyla ün salan Kumluca da bugün çağın gereklerine uyularak, cam ve plastik seralarda turfanda sebzecilik yapılmakta ve Türkiye nin sebze ihtiyacının önemli bir kısmı buradan karşılanmaktadır. MANAVGAT Manavgat ülkemizin batı Akdeniz bölgesinde bulunmaktadır. 2283 km 2 lik bir alana sahiptir. Doğuda Antalya ve Gündoğmuş ilçeleri, kuzeyde Konya ili Beyşehir ilçesi ve Isparta ili Sütçüler ilçesi, Akseki ilçesi, batıda Serik ilçesi, güneyde Akdeniz ile çevrilidir. Manavgat ilçesinin denizden yüksekliği güneyde 4 m den itibaren başlayarak kuzeyde 1200 m ye kadar yükselmektedir. İlçenin coğrafik yapısını sahil ve yayla olarak iki bölümde inceleyebiliriz. Ancak kesin bir ayrım söz konusu değildir. İlçe ekonomisinde uzun süre önemini koruyan narenciye bahçelerinin yerini giderek pamuk tarlaları almaktadır. Pamuk en çok Ulualan, Kızılot, ve Ilıca ovalarında yetiştirilmektedir. İlçede yer alan çırçır fabrikası en önemli yatırımdır. Buğday üretimi daha çok dağ köylerinde yaygındır. Öte yandan susam ve yerfıstığı gitgide azalmaktadır. SERİK İlçenin yüzölçümü 1353 km2 dir. Antalya nın doğusunda ve Mersin yolu üzerindedir. Antalya kentine uzaklığı 39 km dir. Antalya ilinin genel yapısını, güneyde dik yamaçlarla kesilen Akdeniz ve kuzeyde ona koşut uzanan Toroslar belirler, Antalya kentinin batısı genel adıyla Tekeli Platosu, doğusu ise Taşeli Platosu olarak anılır. Dağlar bu iki plato arasında sık sık yükselip 2500 m nin üzerine çıkarlar. Genç olan bu dağların ayırıcı özelliği kireç taşlarından oluşmasıdır. Platolar dağların bu özelliği nedeniyle dağınık ve bozuk bir yapı gösterirler. Antalya ovası ise iki paltonun kesiştiği körfezin kuzeyinde bir alüvyon ovasıdır. Dağlık alanlar Antalya topraklarının % 75.9 udur. eğimin % 20 yi aştığı alanlar yaklaşık 12 000 km2 dir. Yalnızca Antalya Körfezini oluşturan girintili kesimin kıyılarında, eğimin % 10 ile % 5 arasında değiştiği dar bir ova şeridi bulunmaktadır. Bu şerit, tüm il alanının % 12.9 udur. Antalya il topraklarının yer yüzü şekillerine göre dağılımı Dağlar 1.579.858,5 ha (%75.9) Platolar 222.720,5 ha (% 10.7) Yaylalar 10.407,5 ha (%0.5) Ovalar 268.513,5 ha /%12.9) 9