Keçi Sütü Kalite Fiyatlandırma Sistemlerinde Somatik Hücre Sayısı Başak ÇETİNEL, Halit KANCA Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Doğum ve Jinekoloji AD. 12. Gıda Kongresi Edirne, 05-07 Ekim 2016 1
2
1961-2014 Yıllarında Türkiye deki Toplam Keçi Sayıları TİGEM, 2013; TÜİK, 2014 3
Peynirler Koyulaştırılmış ve Kurutulmuş Ürünler Tereyağı ve Benzeri İçme Sütü Fermente Ürünler Peyniraltı Suyu Dondurma Kozmetik 4
Somatik Hücre Nedir? Meme bezi kanallarından dökülen epitel hücreler ve kandan köken alan lökositlerden oluşmaktadır Bakterilere karşı meme bezinin savunma mekanizmasıdır Enfeksiyon/hasar durumunda bölgeye fazla miktarda göç etmektedir 5
Keçi Sütünü Diğer Türlerin Sütlerinden Ayıran Farklar SHS diğer türlere kıyasla daha yüksektir Keçi sütünde baskın hücre tipi PMN nötrofillerdir Keçi sütünde SP sayısı daha fazladır 6
Keçilerde Fizyolojik SHS Değeri 10 000-200 000 hücre/ml 270 000-2 000 000 hücre/ml 7
İneklerde süt SHS si meme sağlığının belirlenmesinde etkili bir gösterge olarak kullanılmaktadır Ancak keçilerde SHS ve mastitis arasındaki ilişki tartışmalı bulunmaktadır Sağlıklı keçi sütlerinde sıklıkla >1 000 000 hücre/ml değeriyle karşılaşılmaktadır SHS Mastitis 8
Keçilerde Somatik Hücre Sayısını Etkileyen Faktörler Enfeksiyöz Faktörler Bakteri CAEV Enfeksiyöz Olmayan Faktörler Fiziksel Ajanlar Kimyasal Ajanlar İntrinsik Faktörler Süt Fraksiyonu Sağımlar Arasında Geçen Süre Irk Kızgınlık Laktasyon Aşaması ve Sayısı Ekstrinsik Faktörler Beslenme Stres Mevsimsellik İşletme Sistemi Diğer Faktörler Sayım Yöntemleri Örneklerin Saklanması ve Depolanması 9
10
Süt Kalitesinin İzlenmesi ve Önemi SHS Sağlık Riskleri Kalite Sorunları 11
Raf ömründe azalma Duyusal kalitede kötüleşme Peyniraltı suyu ile kazein ve yağ kaybı Pıhtı sertliğinde azalma Antibiyotik kalıntı riski Sütün işlenebilirliğinde azalma 12
Murciano-Granadina Keçilerinde 6 Laktasyon Kategorisinde Somatik Hücre Sayısına (x10 3 hücre/ml) Göre Yağ İçeriğindeki Değişimler Pleguezuelos ve ark., 2015 13
14
Murciano-Granadina Keçilerinde 6 Laktasyon Kategorisinde Somatik Hücre Sayısına (x10 3 hücre/ml) Göre Süt Verimindeki Değişimler 15
16
Süt Kalitesinin İzlenmesi Enfeksiyon Seviyesine Bağlı Olarak Sürülerdeki Süt Kaybı (Leitner ve ark., 2008) SHS arttıkça süt veriminin azaldığı ve ekonomik kayıpların arttığı ortaya koyulmuştur (Pleguezuelos ve ark., 2015) 17
Yasal Limitler Kanada da keçi sütü için yasal limit 1 500 000 hücre/ml olarak belirlenmiştir Türler arasındaki farklılıklar nedeniyle hem keçi hem inek sütleri için aynı limitlerin kullanılması yetiştiriciler açısından adaletsiz olmaktadır Ülkemizde SHS limitleri çiğ inek ve manda sütü için belirlenmiş olup keçi sütüne dair bir limit henüz bulunmamaktadır 18
Kalite Fiyatlandırması Protein İçeriği Yağ İçeriği Bazı Mikrobiyolojik Kalite Parametreleri Keçi sütü kalite fiyatlandırma sistemleri özellikle keçi sütü sektörünün iyi geliştiği Fransa, İspanya, İtalya, Yunanistan, Portekiz, Norveç ve Hollanda da uygulanmaktadır Kalite fiyatlandırma sistemleri keçi sütü sektörünün gelişmesine katkıda bulunmaktadır 19
Kalite Fiyatlandırma Sistemleri ABD deki Keçi Sütü İşletmeleri Tarafından Model Olarak Kullanılan ABD Land O Lakes Süt İneği İşletmesi Süt Kalitesi Teşvik Programı 10$ Kesinti 5$ Kesinti Kalite Standardı 101.000 51-100.000 Plate loop count (PLC) 201.000 101-200.000 Ön inkübasyon (PI) 751.000 601-750.000 Somatik hücre sayısı (SHS) 10$ Prim 20$ Prim 40$ Prim 50$ Prim 20.000 10.000 5.000 3.000 40.000 30.000 20.000 10.000 300.000 225.000 150.000 125.000 530 530 Kriyoskop 530-550 530-550 530-550 530-550 90 90 Çiftlik Skor Puanı 90 90 90 90 Haenlein, 2001 20
Kalite Fiyatlandırma Sistemleri İspanya da keçi sütü için uygulanan kalite fiyatlandırma sistemi (FORLACTARIUA/AGASUR süt işletmeleri verileri) 21
Kalite Fiyatlandırma Sistemleri Norveç te uygulanan keçi sütü kalite fiyatlandırma sistemi (TINE, 2013) Norveç TINE ye 2009-2013 yılları arasında getirilen keçi sütlerinin ortalama bileşimi ve somatik hücre sayıları (TINE, 2011,2012, 2013) 22 Skeie, 2014
Ödeme Sistemlerinin Süt Bileşimi Üzerine Etkisi Pirisi ve ark., 2007 23
Ödeme Sistemlerinin Süt Bileşimi Üzerine Etkisi 24
Ödeme Sistemlerinin Süt Bileşimi Üzerine Etkisi 25
Teşekkürler 26
Kaynaklar TİGEM. (2013). Hayvancılık sektör raporu TÜİK. (2014). 2014 yılı hayvansal üretim istatistikleri. [file:///c:/users/notebook/downloads/hayvansal_%c3%9cretim_%c4%b 0statistikler_13.02.2015.pdf]. Erişim Tarihi: 29/07/2015 PLEGUEZUELOS FJ, FERNANDO De La FUENTE L, GONZALO C. (2015). Variation in milk yield, contents and incomes according to somatic cell count in a large dairy goat population. Advances in Dairy Research, 3: 145 LEITNER G, SILANIKOVE N, MERIN U. (2008). Estimate of milk and curd yield loss of sheep and goats with intrammamary infection and its relation to somatic cell count. Small Ruminant Research, 74: 221-225 HAENLEIN GFW. (2001). Past, present, and future perspectives of small ruminant dairy research. Journal of Dairy Science, 84: 2097-2115 SKEIE, SB. (2014). Quality aspects of goat milk for cheese production in Norway: A review. Small Ruminant Research, 122: 10-17 27
Kaynaklar TINE, 2011. Arsrapport 2011: Konsernstyrets beretning årsregnskap ogstatistikk (Annual Report 2011: Report of the Executive Board, Annual Accounts and Statistics). TINE SA, Oslo TINE, 2012. Arsrapport 2012: Konsernstyrets beretning årsregnskap ogstatistikk (Annual Report 2012: Report of the Executive Board, Annual Accounts and Statistics). TINE SA, Oslo (in Norwegian) TINE, 2013. Arsrapport 2013: Konsernstyrets beretning årsregnskap ogstatistikk (Annual Report 2013: Report of the Executive Board, Annual Accounts and Statistics [Norwegian]). TINE SA, Oslo PIRISI A, LAURET A, DUBEUF JP. (2007). Basic and incentive payments for goat and sheep milk in relation to quality. Small Ruminant Research, 68: 167-178 28