Tüketim döngüsünde sürdürülebilirlik Kıvılcım Döğerlioğlu-Demir Sabanci Universitesi YBF
10 Önemli Nokta Konu çok geniş olmamalı Alt başlıkları net olmalı Teorik ve pratik olarak anlamlı olmalı Literatürdeki net boşlukları doldurmalı (kuramsal ve metodolojik olarak özgün olmalı) Literatür taraması kapsamlı ve güncel olmalı (Şekil ve tabloyla desteklenmeli) Ulusal ve Uluslararası etkisi olmalı İş paketleri ayrıntılı olmalı Süre gerçekçi olmalı Bütçe iş paketleriyle bağlantılı olarak hazırlanmalı ve gerçekçi olmalı Proje çıktıları net olmalı
Konu çok geniş olmamalı Alt başlıkları net olmalı
Sürdürülebilir tüketim -Kaynak verimliliğini artırmak -Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırmak -Atıklari minimize etmek Bu projede aşağıdaki konular işlenmektedir: -Erişim tabanlı tüketim -Gönüllü sadelik -Çevre savunuculuğu
Teorik ve pratik olarak anlamlı olmalı
Projenin pratik değeri Dünyada her geçen gün daha fazla şirket dikkatlerini çevresel sürdürülebilirliğe doğru çevirmekte ve bu alanda büyük yatırımlar yapmaktadır (Chang 2011). Diğer yandan tüketiciler de her fırsatta çevre konusunda endişelerini belirtmekte ve çevre dostu pazarlama stratejilerine açık olduklarını göstermektedir (Ginsberg ve Bloom 2004). Bununla birlikte, çevre dostu ürün kabulü arzu edildiği kadar hızla yayılmamaktadır (Lin ve Chang 2012). Çoğu firma için çevreci pazarlama çabaları karlı bir stratejiye dönüşememiştir.(lubin ve Esty 2010; Peattie 2001, Sharma, Iyer, Mehrotra ve Krishnan 2010).
Projenin teorik değeri Bu projeyle, pazarlama alanına hem teorik katkı yapılacak hem de uygulanabilir şirket stratejileri ve kamu politikaları tavsiye edilecektir. Özellikle sürdürülebilir tüketim ile ilgili bu tip bulgular ve öneriler, saygın uluslararası dergilerin (örneğin, Journal of Marketing Research ve Journal of Consumer Research) çağrılarında düzenli olarak yer almaktadır (örneğin, Kidwell, Farmer, ve Hardesty 2013). Bu projeyle, gittikçe önemi artan sürdürülebilirlik konusuna katkı yapılacak; bilim insanlarının tüketiciyi sürdürülebilir tüketime dahil etme çağrısına (Prothero et al. 2011) cevap verilecektir. Bu çağrılara, Kidwell, Farmer, ve Hardesty (2013) tutum oluşturma ve satın alma arasındaki ilişkileri inceleyerek; Trudel ve Argo (2013) ise kullanım sonrası davranışları araştırarak cevap vermeye çalışmıştır ancak bu alanlar tüketim döngüsünün yalnızca belirli aşamalarını kapsayıp, tüm döngüyü ele almamaktadır. Bu projede, tüketim sürecinde çok önemli bir yeri olan kullanım davranışları araştırılacaktır.
Literatürdeki net boşlukları doldurmalı (kuramsal ve metodolojik olarak özgün olmalı) Literatür taraması kapsamlı ve güncel olmalı (Şekil ve tabloyla desteklenmeli)
Şekil1: Tüketim döngüsü Kullanım davranışları: -Ürün/servis paylaşımı (erişim tabanlı tüketim) -Gönüllü sadelik -Çevre savunuculuğu
ÖZGÜN DEĞER Kuramsal katkı: Literatürde ampirik olarak ele alınmamış ve kuramsal boyutta da yeterince çalışılmamış üç ana konu olan erişim tabanlı tüketim, gönüllü sadelik ve çevre savunuculuğu çalışılacaktır. Metodolojik katkı: Bu projeyle, literatürde ampirik olarak ele alınmamış üç ana konu incelenecektir. Yapılacak tüm çalışmalarda çoklu-metot kullanılacaktır. Deneylerle sebep-sonuç ilişkisi kurulmaya çalışılacaktır. Daha önce bu üç konu bu metotlarla incelenmemiştir
Ulusal ve Uluslararası etkisi olmalı
Ulusal ve Uluslararası etkisi Türkiye den anket yoluyla toplanacak veriler, Türkiye özelinde yorumlar yapabilme olasılığını da getirecektir. Bu da bir taraftan Türkiye de çevre politikalarının geliştirilmesine katkıda bulunurken, diğer taraftan da Türk şirketleri için bir avantaj yaratacaktır. Alt başlıklar saygın uluslararası dergilerin (örneğin, Journal of Marketing Research ve Journal of Consumer Research) çağrılarında düzenli olarak yer almaktadır (örneğin, Kidwell, Farmer, ve Hardesty 2013). Dolayısıyla bu projenin çıktıları bu tip dergilere gönderilecektir.
İş paketleri ayrıntılı olmalı Süre gerçekçi olmalı Bütçe iş paketleriyle bağlantılı olarak hazırlanmalı ve gerçekçi olmalı
İş paketleri Bu projede 8 iş paketi öngörülmektedir. İP 1 Erişim tabanlı tüketim (deney dizaynı ve veri toplama) İP 2 Erişim tabanlı tüketim (veri analizi) İP 3 Gönüllü sadelik (mülakat ve odak grup çalışması-kalitatif veri analizi) İP 4 Gönüllü sadelik (anket çalışması) İP 5 Gönüllü sadelik (veri analizi) İP 6 Çevre savunuculuğu (ölçek geliştirme) İP 7 Çevre savunuculuğu (deney dizaynı ve veri toplama) İP 8 Çevre savunuculuğu (veri analizi)
Örnek İP Erişim tabanlı tüketim alanında paylaşım olgusunu tüketici psikolojisi yönünden inceleyen, deneysel bir çalışma öngörülmektedir. İP 1 ve 2 kapsamında, sekiz aylık bir sürede, deney dizaynı, veri toplama ve analizi yapılacaktır. Veriler yaklaşık 120 Sabancı Üniversitesi öğrencisinden gönüllülük esasına göre toplanılacak olup, katılımcılara onam formu imzalatılacaktır. Toplanılan veriler katılımcılardan bağımsız olarak ele alınacaktır. Deney dizaynı ve veri toplama aşamalarında doktora sonrası araştırmacı aktif olarak yer alacaklardır. Bu noktalarda, bursiyer, proje yürütücüsünün yapmakta tek başına zorlanacağı deney gözetmenliği ve veri girişi işlemlerini yerine getirecektir. Veri analizi deneyim gerektirdiğinden proje yürütücüsü tarafından gerçekleştirilecek, araştırmacı, teknikleri izleyerek öğrenme fırsatı elde edecektir. Bu çalışmada, bir dizi deney ile farklı durumsal ve bireysel etkilerin paylaşma eğilimine etkileri incelenecektir. 2x3 deneysel dizayn kullanılıp farklı paylaşım durumlarıyla çevresel ve kişisel faktörlerin etkileşimi araştırılacaktır. Yaklaşık 15 dakika sürecek deneyler sınıf ortamında yapılacak olup, yeri geldiğinde Qualtrics anket aracı, çoğu zaman da kalem-kağıt yöntemiyle yürütülecektir. Örneğin, bu çalışmada yapılacak ilk deneyin şu şekilde olması planlanmaktadır. Tüketici bağlılık çeşitlerinin farklı paylaşım ortamlarındaki etkileşiminin servise veya ürüne olan tutuma etkisi incelenirken 2 (tüketici bağlılık çeşitleri: kaçınma-kaygı) x 3 (paylaşım bağlamı: mülkiyet-iç paylaşım-dış paylaşım) deney dizaynı kullanılacaktır. Toplanan veri ANOVA yöntemi kullanılarak SPSS yazılımıyla analiz edilecektir.
B planı Eksik veya yanlış veri durumlarında deneyler tekrarlanacaktır. Öngörülen ilişkiler istatistiki olarak gösterilemeyebilir; bu durumda literatüre dönüp, alternatif açıklamalar aranabilir. Örneğin, paylaşım bağlamının farklı ürün kategorilerine göre farklılık gösterebileceği tartışılıp hipotezde sunulan ifadenin sınır koşulları belirlenebilir. Bu da çalışmayı daha da zenginleştirecektir.
Proje çıktıları net olmalı
Akademik çıktılar Proje süresinde 4 adet makale basılması planlanmaktadır: 1- Sürdürülebilir tüketimi tüm tüketim döngüsünü ele alacak şekilde inceleyecek ve literatürde eksik olan kuramsal çerçeveyi oluşturacak bir makale. 2- Erişim tabanlı tüketim üzerine ampirik bir çalışma: Ürün/servis paylaşımını hangi bireysel ve durumsal faktörler etkiler? Türkiye de erişim tabanlı tüketim uygulamalarının yaygınlaşabilmesi için gerekli koşullar ve tüketici teşvik programları nelerdir? 3- Gönüllü sadelik üzerine ampirik bir çalışma: Gönüllü sadelik, etik veya çevre dostu tüketiciden kavramsal olarak nasıl ayrılır? Türkiye de bulunan ekolojik yaşamı destek dernekleri gönüllü sadeliği nasıl uyguluyorlar? 4- Çevre savunuculuğu üzerine ampirik bir çalışma: Çevre savunuculuğu kulaktan kulağa pazarlama metotlarıyla uygulanabilir mi? Tüketicileri pazarlama stratejileri ve kamu politikaları ile birer savunucu haline getirebilmenin yolları nelerdir? Akademik Konferans: Proje kapsamında üretilen makalelerin, en az 2 uluslararası (tercihen Association of Consumer Research-ACR ve Society of Consumer Psychology-SCP ) ve 2 ulusal(tercihen Ulusal Pazarlama Kongresi)konferansta sunulması beklenmektedir.
Ekonomik/Ticari/Sosyal çıktılar Türk şirketleriyle yapılacak çalıştay : 8. İş paketinin tamamlanmasını takiben bir çalıştay aracılığı ile bulgular Türk şirketleri ile paylaşılacaktır. Erişim tabanlı tüketim dünyada hızla artmakta ancak ülkemizde sınırlı olarak uygulanmaktadır. Bu alanın geliştirilebilmesi için Türk firmalarıyla bulgular paylaşılacak, karşılıklı fikir alışverişinde bulunulacaktır. Çevre savunuculuğunun, çevre dostu ürün kullanmaya teşvik için önemli bir etken olduğu öngörülmektedir. Kavramın sebep ve sonuçları araştırıldıktan sonra, çevre dostu pazarlama stratejileri uygulayan firmalara ve çevre politikalarının oluşumuna katkıda bulunulmak hedeflenmektedir. Bu konuda geliştirilecek ölçek hem İngilizce hem de Türkçe olup, ilgili Türk şirketleriyle paylaşılacaktır. Yayın kuruluşları aracılığıyla bulguları yayma: Yapılan tüm çalışmalar sonrasında bulgular ulusal basın yayın kuruluşları (TV, gazete, popüler dergi) aracılığıyla topluma yayılacaktır. Eğitim: Literatür taramasının sonucu ve bulguların ışığında sürdürülebilir tüketim üzerine bir ders açılacaktır. Bu ders lisans ve yüksek lisans öğrencilerine hitap edebileceği gibi Sabancı Üniversitesi nde her yıl düzenlenen lise yaz okuluna da dahil edilebilir.
Araştırmacı Yetiştirilmesi ve Yeni Proje(ler) Oluşturma Bu proje kapsamında bir bursiyer, bir akademik araştırma projesinin başından sonuna kadar her alanda deneyim kazanacaktır. Bu bursiyer, proje için toplanacak verilerin uygun kısımlarını ve geliştirilecek ölçeği kendi projeleri için kullanabilir. Önerilen bu proje, 2 yeni projenin başlangıç noktası olabilir: Bir yeni proje ile tüketici değil firmaların bakış açısıyla erişim tabanlı tüketim modelleri tartışılabilir. Bir başka proje ile kullanım sonrası davranışlar (ikinci el pazarları, geri dönüşüm eğilimleri) çalışılabilir
10 Önemli Nokta Konu çok geniş olmamalı Alt başlıkları net olmalı Teorik ve pratik olarak anlamlı olmalı Literatürdeki net boşlukları doldurmalı (kuramsal ve metodolojik olarak özgün olmalı) Literatür taraması kapsamlı ve güncel olmalı (Şekil ve tabloyla desteklenmeli) Ulusal ve Uluslararası etkisi olmalı İş paketleri ayrıntılı olmalı Süre gerçekçi olmalı Bütçe iş paketleriyle bağlantılı olarak hazırlanmalı ve gerçekçi olmalı Proje çıktıları net olmalı
TEŞEKKÜRLER! SORULAR?