https://www.tse.org.tr/turkish/abone/kapak.asp?stdno=7774 Page 1 of 1 05.04.2004 TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS 3351 Nisan 1979 ICS 91.100.30 ŞANTİYEDE BETON DENEY NUMUNELERİNİN HAZIRLANMASI VE BAKIMI Making and Curing Concrete Test Specimens In the Field TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
İÇİNDEKİLER 0 - KONU, TANIM, KAPSAM... 1 0.1 - KONU... 1 0.2 - TANIM... 1 0.2.1 - Beton Deney Numunesi... 1 0.3 - KAPSAM... 1 1 - ALETLER... 1 1.1 - Genel... 1 1.1.1 - Silindir Şeklinde Kalõplar... 1 1.1.2 - Küp Şeklinde Kalõplar İle Kiriş Kalõplarõ... 1 1.2 - ŞİŞLEME ÇUBUĞU... 1 1.3 - VİBRATÖRLER... 1 1.4 - EL ALETLERİ... 2 1.5 - İŞLENEBİLİRLİK (KIVAM) ÖLÇME ALETLERİ... 2 1.5.1 - Çökme Hunisi... 2 1.5.2 - Sõkõştõrma Faktörü Aleti... 2 1.5.3 - Vebe Aleti... 2 1.6 - NUMUNE ALMA VE KARIŞTIRMA TEKNESİ... 2 1.7 - HAVA ÖLÇME CİHAZLARI... 2 2 - DENEY NUMUNELERİ... 2 2.1 - BASINÇ DAYANIMI NUMUNELERİ... 2 2.2 - EĞİLMEDE ÇEKME DAYANIMI NUMUNELERİ... 2 3 - BETONDAN NUMUNE ALINMASI... 2 4 - TAZE BETON ÖZELİKLERİNİN TAYİNİ... 2 4.1 - İŞLENEBİLİRLİK (KIVAM)... 3 4.2 - HAVA MİKTARI... 3 4.3 - BİRİM AĞIRLIK VERİM (RANDIMAN)... 3 5 - BETON DENEY NUMUNELERİNİN HA-ZIRLANMASI... 3 5.1 - NUMUNELERİN HAZIRLANACAĞI YER... 3 5.2 - BETONUN NUMUNE KALIPLARINA YERLEŞTİRİLMESİ... 3 5.3 - NUMUNE KALIPLARINDAKİ BETONUN SIKIŞTIRILMASI... 3 5.3.1 - Sõkõştõrma Yöntemleri... 3 5.3.2 - Şişleme... 3 5.3.3 - Vibrasyon... 4 5.4 - NUMUNE YÜZEYLERİNİN DÜZLENMESİ... 4 6 - BETON DENEY NUMUNELERİNİN BAKIMI... 4 6.1 - İLK YÖNTEMLER... 4 6.2 - DAYANIM AÇISINDAN LABORATUVAR KARIŞIM HESAPLARININ KONTROLÜ, İÇİN KABULÜ VEYA KALİTE KONTROLÜ AMAÇLARI İLE DENENECEK NUMUNELERİN BAKIMI... 5 6.2.1 - Basõnç Dayamam Numuneleri... 5 6.2.2 - Eğilmede Çekme Dayanõmõ Numuneleri... 5 6.3 - KALIP SÖKME VE YAPININ SERVİSE GİRİŞ ZAMANLARINI TAYİN ETMEK AMAÇLARI İLE DENENECEK NUMUNELERİN BAKIMI... 5 7 - NUMUNELERİN LABORATUVARA GÖNDERİLMESİ... 5 8 - DENEY NUMUNELERİ İLE İLGİLİ BİLGİLER... 5
ŞANTİYEDE BETON DENEY NUMUNELMİNİN HAZIRLANMASI VE BAKIMI 0 - KONU, TANIM, KAPSAM 0.1 - KONU Bu standart, şantiyede betan deney numunelerinin hazõrlanmasõ ve bakõmõna dairdir. 0.2 - TANIM 0.2.1 - Beton Deney Numunesi Beton deney numunesi, alõnmõş olduğu betonun bütün özelliklerine sahip olan ve kullanõlabileceği deney için uygun boyutlarda kalõplara dökülüp sõkõştõrõlarak ve bakõmõ yapõlarak hazõrlanmõş olan betondur. 0.3 - KAPSAM Bu standard, inşaatlarda kullanõlmakta olan betonlardan deney numunelerinin şantiyede nasõl hazõrlanacağõnõ ve nasõl bakõma tabi tutulacağõnõ belirten bir yöntemi kapsar. 1 - ALETLER 1.1 - Genel Deney numuneleri İçin kalõplar, çelik, dökme demir ve alüminyum gibi hidrolik bağlayõcõlarla reaksiyona girmeyen ve su emmeyen uygun bir malzemeden yapõlmalõdõr. Kalõplarõn boyutlarõ kullanõlacaklarõ deney yönteminde öngörülen ölçülere uygun olmalõdõr. Kalõplar şantiyedeki kullanõlma şartlarõ altõnda şekil ve boyutlarõnõn sabit kalmasõnõ sağlayacak yeterlikte rijit ve su sõzdõrmaz bir şekilde yapõlmalõdõr. Kalõp birden fazla parça halinde (taban levhasõ, kenarlar gibi) imal edilmişse bu parçalarõn sõkõca birleştirilmesini sağlayacak bir kelepçe sistemi bulunmalõdõr. Kalõplarõn iç yüzeyleri pürüzsüz ve kaygan olmalõdõr. kullanõlmadan önce bu yüzeyler madeni bir yağ, ile hafifçe yağlanmalõ ve varsa parçalarõn birleşme yerleri kalõn gress parafin gibi bir madde sürülerek su geçirmez hale getirilmelidir. 1.1.1 - Silindir Şeklinde Kalõplar Silindir şeklindeki kalõplar Madde 1.1.1 uygun olarak yapõlmalõdõr. Silindirin üst yüzü (ağzõ) ve alt yüzü (taban) ile silindir ekseni arasõndaki açõlar 90 ± 0,5 olmalõdõr. Silindirin değişik yerlerinden ölçülen iç çaplar birbirlerinden % 2 den daha farklõ olmamalõdõr. Deney metodunda öngörülen boyutlara silindirin iç çapõ % 1, iç derinliği ise % 2 toleransla uygun olmalõdõr. 1.1.2 - Küp Şeklinde Kalõplar İle Kiriş Kalõplarõ Küp seklinde kalõplar ile kiriş kalõplarõ Madde 1.1.1'e uygun olarak yapõlmalõdõr. Kalõplarõn alt yüzü (tabanõ) ve yan yüzleri tamamen düzgün olmalõdõr. Kalõbõn bitişik yan yüzleri veya yan yüzleri ila alt ve üst yüzleri arasõndaki açõlar 90 ± 0,5 olmalõdõr. Kalõplarda 150 mm dan daha büyük olan kesit boyutlarõ ile deney yönteminde öngörülen boyutlar arasõndaki fark 2,5 mm daha fazla olmamalõdõr. Daha küçük kesit boyutlarõ ile kalõp uzunluklarõ için bu fark en fazla 1,5 mm olmalõdõr. Kiriş kalõplarõnõn uzunluktan deney yönteminde Öngörülen uzunluktan daha fazla olabilir. 1.2 - ŞİŞLEME ÇUBUĞU Çelikten yapõlmõş, 16 mm çapõnda ve yaklaşõk 60 cm uzunluğunda, uçlarõ 16 mm çapõnda yarõm küre olarak yuvarlatõlmõş düzgün bir çubuk. 1.3 - VİBRATÖRLER Beton içerisine daldõrõlacak türden olan vibratörler, esnek veya rijit şaftlõ ve tercihan elektrik motoru ile çalõşan vibratörlerdir. Kullanõlma sõrasõnda frekanstan dakikada en az 7000 titreşim olmalõdõr. Titreşim 1
elemanõnõn dõş çapõ veya kenar boyutlarõ yaklaşõk 20 mm - 80 mm arasõnda olmalõdõr. Vibratör titreşim elemanõnõn uzunluğu sõkõştõrõlacak beton tabakasõnõn derinliğinden en az 75 mm daha fazla olmalõdõr. Betonu kalõbõn dõşõndan titreştirecek vibratör türlerinde ve vibrasyon masalarõnda frekans dakikada en az 3600 titreşim olmalõdõr. Kalõp, vibratör sistemine sõkõca tesbit edilmelidir. 1.4 - EL ALETLERİ Kova, kürek, mâla, kepçe, mastar, sõyõrma çubuğu ve cetvel gibi aletler. 1.5 - İŞLENEBİLİRLİK (KIVAM) ÖLÇME ALETLERİ 1.5.1 - Çökme Hunisi Taze betonun işlenebilirliğinin TS 287 1) e uygun olarak tayininde kullanõlan çökme hunisi. 1.5.2 - Sõkõştõrma Faktörü Aleti Taze betonun işlenebilirliğinin TS 2872 ye uygun olarak tayininde kullanõlan sõkõştõrma faktörü aleti. 1.5.3 - Vebe Aleti Taze betonun işlenebilirliğinin TS 3115'e uygun olarak tayininde kullanõlan vebe aleti. 1.6 - NUMUNE ALMA VE KARIŞTIRMA TEKNESİ içinde beton numunesinin tümünün kürek veya ile karõştõrõlmasõna uygun derinlik ve hacimde saçtan yapõlmõş kap, el arabasõ veya temiz ve su emmeyen bir karõştõrma teknesi. 1.7 - HAVA ÖLÇME CİHAZLARI Taze betonda hava miktarõnõn TS 2901'e göre basõnç metodu ile ve TS 3261'e göre hacim metodu ile tayininde kullanõlan hava ölçme cihazlarõ. 2 - DENEY NUMUNELERİ 2.1 - BASINÇ DAYANIMI NUMUNELERİ Beton basõnç dayanõmõnõn tayininde küp veya silindir seklinde numuneler kullanõlmalõdõr. Silindir şeklinde numunelerde derinlik, çapõn iki katõ olmalõ ve bu numunelerin hazõrlanmasõ ve bakõmõ eksenleri düşey konumda iken yapõlmalõdõr. En büyük agrega dane büyüklüğü 40 mm yi geçmeyen betonlar için boyutlarõ 20 cm olan küp şeklinde numuneler veya çapõ 15 cm, derinliği 30 cm olan silindir şeklinde numuneler kullanõlõr, özel olarak belirtilmedikçe daha küçük boyutlarda numune kullanõlmamalõdõr. En büyük agrega dane büyüklüğü 40 mm den fazla olan betonlardan hazõrlanacak küp numunelerin boyuttan ve silindir numunelerin çaplarõ en büyük agrega dane büyüklüğünün en az dört katõ olmalõdõr, 2.2 - EĞİLMEDE ÇEKME DAYANIMI NUMUNELERİ Beton eğilmede çekme dayanõmõnõn tayininde kiriş numuneler kullanõlmalõdõr. Numunelerde en kesit genişliği derinliğin 1,5 katandan fazla olmamalõ ve uzunluk en büyük en.kesit boyutunun eh az üç katõ olmalõdõr. Numunelerin hazõrlanmasõ ve bakõmõ uzun eksenleri yatay konumda iken yapõlmalõdõr. Enbüyük agrega dane büyüklüğü 40 mm yi geçmeyen betonlar için boyuttan 15 cm X 15 cm X 50 cm olan kiriş numuneler kullanõlõr, özel olarak belirtilmedikçe daha küçük boyutlarda numune kullanõlmamalõdõr. En büyük agrega dane büyüklüğü 40 mm den fazla olan betonlardan hazõrlanacak numunelerin en küçük boyuttan en büyük agrega dane büyüklüğünün en az dört katõ olmalõdõr. 3 - BETONDAN NUMUNE ALINMASI Taze beton deneylerinde ve deney numunelerinin hazõrlanmasõnda kullanõlacak beton numuneleri beton harmanlarõndan TS 2940'a uygun olarak alõnmalõdõr 4 - TAZE BETON ÖZELİKLERİNİN TAYİNİ 2
4.1 - İŞLENEBİLİRLİK (KIVAM) Deney numunelerinin hazõrlanacağõ her beton har-maninin işlenebilirliği, karõlmasõndan hemen sonra TS 2871'e uygun olarak çökme değerinin ölçülmesi ile tayin edilmelidir. Çökme değeri 5 mm den az olan betonlarõn işlenebilirliği ise TS 2872 veya TS 3115'e göre tayin edilmelidir. Bu deneyde kullanõlan taze beton deneyden sonra tekrar beton harmanõna katõlabilir. 4.2 - HAVA MİKTARI Taze betonda hava miktarõ, gerektiğinde, TS 2901 veya TS 328Te uygun olarak tayin edilmelidir. Fazla gözenekli ve hafif agregalarla yapõlmõş olan betonlar için TS 3261 metodu kullanõlmalõdõr. Bu deneyde kullanõlan taze beton deneyden sonra tekrar beton harmanõna katõlmaz ve kullanõlmaz. 4.3 - BİRİM AĞIRLIK VERİM (RANDIMAN) Beton harmanlarõnõn birim ağõrlõklarõ, verimleri (gerçek hacimleri), TS 2MTe uygun olarak tayin edilmelidir. Bu deneyde kullanõlan taze beton deneyden sonra tekrar beton harmanõna katõlabilir. 5 - BETON DENEY NUMUNELERİNİN HA-ZIRLANMASI 5.1 - NUMUNELERİN HAZIRLANACAĞI YER Beton deney numuneleri ilk M saatlik sürede muhafaza edilecekleri yerde veya bu yerin mümkün olduğu kadar yakõnõnda hazõrlanmalõdõr. Numuneler hazõrlanmalarõndan hemen sonra muhafaza edilebilecekleri yere taşõnmalõdõr. Bu sõrada numunelerin sarsõlmamasõ ve örselenmemesi için dikkat gösterilmelidir. 5.2 - BETONUN NUMUNE KALIPLARINA YERLEŞTİRİLMESİ Beton, numune kalõplan içerisine Çizelge - 1 de belirtilen sayõlarda tabakalar halinde yerleştirilir. Beton kalõba boşaltõlõrken kullanõlan kürek, kepçe ve ya mala kalõbõn üst yüzü boyunca hareket ettirilerek betonun homogen bir şekilde kalõbõn içine dağõlmasõ sağlanmalõ ve iri agreganõn ayrõşmasõ önlenmelidir. Be. tonun kalõp içerisine tamamen yayõlmasõ için gereğin-ğo şişleme çubuğundan da faydalanõlõr. En üst tabaka-olarak yerleştirilecek beton sõkõştõrma işleminden sonra kalõbõn tam olarak dolmasõnõ sağlayacak miktarda olmalõdõr. Kalõbõn tam olarak dolmadõğõ hallerde ilave edilecek betonun beton harmanõnõ temsil etmesine dikkat edilmelidir. 5.3 - NUMUNE KALIPLARINDAKİ BETONUN SIKIŞTIRILMASI 5.3.1 - Sõkõştõrma Yöntemleri Beton deney numuneleri hazõrlanõrken şişleme, iç veya dõş vibrasyon gibi sõkõştõrma yöntemleri kullanõlabilir. Ayrõca belirtilmemişse kullanõlacak sõkõştõrma yöntemi betonun işlenebilirliği (çökmesi) göz önüne alõnarak tayin edilir. Çökme değeri 2,5 cm den küçük olan betonlar vibrasyon ile, 7,5 cm den büyük olan betonlar şişleme ile sõkõştõrõlõrlar. Çökme değeri 2,5 cm ile 7,5 cm arasõnda olan betonlar için her iki sõkõştõrma metodu da kullanõlabilir. Madde 6.3 de belirtilen numunelerin sõkõştõrõlmasõnda kalõp boyutlarõ uygun olduğunda yapõdaki betona uygulanan tõkõştõrma metodu tercih edilmelidir. NOT - Su miktarlarõ ve çökme değerleri çok küçük olan betonlarõn sõkõştõrõlmasõnda bu standardda verilen yöntemler yeterli olmayabilir. Bu gibi betonlar için ilgili standard veya şartnamelerde tavsiye edilen sõkõştõrma yöntemleri kullanõlabilir. 5.3.2 - Şişleme Beton Çizelge - 1 de belirtilen sayõda ve hacimleri (derinlikleri) yaklaşõk olarak eşit olan tabakalar halinde kalõba yerleştirilir ve şişleme çubuğunun yuvarlatõlmõş ucu ile sislenir. Silindir şeklinde kalõplarda her tabaka için gerekli şişleme darbesi sayõsõ Çizelge - 2 de belirtilmiştir. 3
Küp şeklinde veya kiriş kalõplarda her tabaka için gerekli fişleme darbesi sayõsõ kalõp üst yüzey alanõnõn her 15 cm 2 si için bir darbe olarak hesaplanõr. Darbelerin kalõp yüzeyinde düzgün olarak dağõlmasõna dikkat edilir. En alt tabaka şişlenirken darbelerin tabakanõn bütün derinliğine işlemesi sağlanmalõ ancak kalõbõn dibine çok şiddetle vurulmamalõdõr. Diğer tabakalarõn şişlenmesi sõrasõnda darbeler çubuğun bir alttaki tabakaya yaklaşõk 2,5 cm kadar girmesini -sağlayacak sakilde ayarlanmalõdõr. Şişleme sõrasõnda oluşabilecek boşluklar kalõbõn kenarlarõna hafifçe vurarak giderilmelidir. Şişlenen tabakanõn kenar ve köşeleri gereğinde, mala ile düzlenmelidir. 5.3.3 - Vibrasyon Beton Çizelge - 1 de belirtilen sayõda ve hacimleri (derinlikleri) yaklaşõk olarak eşit olan tabakalar halinde kalõba yerleştirilir, her tabaka içte vibrasyon işlemine tabakanõn tümü yerleştirildikten sonra başlanmalõdõr. Her tabaka için betonun kõvamõna, vibratör türüne ve numune kalõbõna bağlõ olarak uygun bir vibrasyon süresi uygulanõr. Beton tabakasõ yüzeyinin düzgün ve parlak bir görünüm kaşanmasõ genellikle yeterli vibrasyon uygulanmõş olduğunu belirtir. Betonda ayrõşmaya neden olabileceğinden gereğinden fazla vibrasyondan kaçõnõlmalõdõr. En üst tabaka olarak yerleştirilecek betonun miktarõ vibrasyondan sonra kalõptan yaklaşõk 6 mm den fazla beton taşmamasõnõ sağlayacak şekilde ayarlanmalõdõr. Vibrasyondan sonra kalõp tam olarak dolmamõşsa ilave edilecek beton kalõbõn üst yüzünden en fazla 3 mm taşacak miktarda olmalõdõr. İç vibrasyon yöntemi uygulandõğõnda beton içine daldõrõlan vibratör titreşim elemanõnõn çapõ veya kesit boyutlarõ silindir seklinde kalõplarda çapõn 1/4 «biden, küp şeklinde veya kiriş kalõplarda en küçük üst kesit boyutunun (genişliğin) 1/3 ünden daha büyük olmamalõdõr. Vibrasyon sõrasõnda vibratör kalõbõn dibine veya kenarlarõna dokundurulmamak, betondan çõkarõlõrken beton içinde hava kabarcõklarõ bõrakmamasõna dikkat edilmelidir. Her tabakanõn vibrasyonundan sonra yüzeyde oluşabilecek hava kabarcõklarõ kalõbõn kenarlarõna vurularak giderilmelidir. Silindir şeklinde numunelerde vibratör her tabaka yüzeyinde üç ayrõ noktadan ve bir alttaki tabakaya yaklaşõk 2,5 cm kadar gelecek şekilde daldõrõlmalõdõr. Küp şeklinde veya kiriş numunelerde vibratör her tabaka yüzeyinde kalõbõn -uzun ekseni boynaca en fazla 15 cm aralõklõ noktalardan ve bir alttaki taba yaklaşõk 3,5 em kadar girecek şekilde daldõrõlmalõdõr. Genişliği 15 cm den fazla olan kalõplarda vibratör eksen boyunca iki doğru üzerinde «aşõrt-malõ olarak daldõrõlõr. Dõş vibrasyon yöntemi uygulandõğõnda numune kalõbõnõn titreşim veren sisteme rijit ve emniyetli bir şekilde tesbit edilmiş olmasõna dikkat edilmelidir. 5.4 - NUMUNE YÜZEYLERİNİN DÜZLENMESİ Sõkõştõrma işleminden sonra kalõplardaki beton yüzeyi düzlemi perdahlanõr. Bu amaçla, kalõp üst yüzeyinden tasan beton şişleme çubuğu veya mala ile sõyrõlõr, düzlenen yüzey mala veya mastar ile perdahlanõr. Bu işlemler en kõsa zamanda ve en pratik bir şekilde tamamlanmalõdõr. Elde edilen numune yüzeyi kalõp kenarlarõ ile aynõ seviyede olmalõ, yüzeyde kalabilecek girinti veya çõkõntõlarõn boyutlarõ 3 mm yi geçmemelidir. 6 - BETON DENEY NUMUNELERİNİN BAKIMI 6.1 - İLK YÖNTEMLER Düzlenerek perdahlanmõş olan numune yüzeyleri betondan suyun buharlaşarak kaybolmasõnõ önlemek amacõ ile su emeyen ve çimento hamuru ile reaksiyona girmeyen nir malzemeden yapõlmõş bir levha veya kalõn, su geçirmeyen bir plastik örtü ile kapanmalõdõr. Bu amaçla çuval, brandabezi gibi örtüler kullanõldõğõnda, Örtülerin, numune kalõptan çõkarõlõncaya kadar õslak tutulmasõna dikkat edilmelidir. Hazõrlanmalarõndan itibaren ilk 24 saatlik sürede numuneler sõcaklõğõ 16 C ile 27 C arasõnda bulunan bir ortamda muhafaza edilmeli ve bu süre içinde numunelerden rutubet kaybõ önlenmelidir. Bu koşullarõ sağlamak üzere numuneler sağlam ahşap kutularda nemli kum veya plastik torbalar içerisinde, õslak çuval gibi örtüler altõnda, şantiyede geçici binalar içinde veya uygun görülecek diğer şekillerde muhafaza edilir, öngörülen sõcaklõk şartlarõ, gereğine göre, soba, termostattõ elektrik õsõtõcõsõ veya ampuller ile vantilatör gibi cihazlarõn kullanõlmasõ ile sağlanabilir. 4
Buharlaşma yer aldõğõ takdirde nemli ve õslak örtüler içindeki sõcaklõğõn dõş ortam sõcaklõğõndan dalma daha düşük olacağõ dikkate alõnmalõdõr. Numunelerin muhafaza edildiği ortamõn sõcaklõğõnõn termometreler ile kontrol edilmesi gerekir. 6.2 - DAYANIM AÇISINDAN LABORATUVAR KARIŞIM HESAPLARININ KONTROLÜ, İÇİN KABULÜ VEYA KALİTE KONTROLÜ AMAÇLARI İLE DENENECEK NUMUNELERİN BAKIMI 6.2.1 - Basõnç Dayamam Numuneleri Silindir veya küp şeklindeki basõnç dayanõmõ numuneleri hazõrlanmalarõndan 20 ± 4 saat sonra kalõptan çõkarõlmalõ ve deney anõna kadar 23 C ± 2 C sõcaklõkta, nemli bir ortamda ve bütün yüzeylerinde serbest su bulunacak şekilde bakõma tabi tutulmalõdõr. Böyle bir ortam, numunenin kirece doygun su içine batõrõlmasõ veya özel bir bakõm odasõnda muhafazasõ -ile sağlanabilir. Bakõm odasõ içerisinde bağõl nem öngörülen sõcaklõkta % 95 ten daha az olmamalõdõr. Balom sõrasõnda numuneler akmakta veya damlamakta olan suya maruz bõrakõlmamalõdõr. NOT - Kirece doygun su; söndürülmüş toz kirecin ağõrlõkça yaklaşõk % 2 oranõnda su içinde eritilmesi ile elde edilebilir. 6.2.2 - Eğilmede Çekme Dayanõmõ Numuneleri Kiriş numuneler hazõrlanmalarõndan 20-48 saat sonra kalõptan çõkarõlmalõ ve Madde 6.2.1. de Öngörülen şekilde bakõma tabi tutulmalõdõr. Ancak; bu numuneler deneyden hemen önce en az 20 saat süre ile mutlaka Madde 6.2.1 de bahsedilen kirece doygun su içinde bekletilmeli ve deney bitinceye kadar yüzeylerinin kurumasõ önlenmelidir. 6.3 - KALIP SÖKME VE YAPININ SERVİSE GİRİŞ ZAMANLARINI TAYİN ETMEK AMAÇLARI İLE DENENECEK NUMUNELERİN BAKIMI Silindir veya küp seklindeki basõnç dayanõmõ numuneleri yapõda temsil ettikleri betona mümkün olduğu kadar yakõn bir yerde muhafaza edilmeli ve bu betonla aynõ bakõm koşullan içinde bulundurulmalõdõr. Hazõrlanmalarõndan 48 ± 4 saat sonra numuneler kalõptan çõkarõlmalõ ve gene yapõdaki betonun karşõlaştõğõ sõcaklõk ve rutubet koşullarõna benzer şartlar altõnda muhafaza edilmelidir, örneğin, zemin döşemesi ve plakalarõndan alõnan kiriş numuneleri üst yüzleri açõk, diğer yüzleri nemli toprak veya kum ile örtülmüş olarak muhafaza edilmelidir. Deney anõndan 24 ± 4 saat önce numuneler araziden alõnarak 23 C ± 2 C sõcaklõktaki Madde 6-2.1 de bahsedilen kirece doygun su içinde bekletilmelidir. 7 - NUMUNELERİN LABORATUVARA GÖNDERİLMESİ Deney için şantiyeden laboratuvara gönderilecek numuneler sağlam ahşap kutular veya diğer uygun kaplar içine konulmalõ ve etraflarõ nemli kum veya talaş gibi maddeler ile beslenmelidir. Taşõma sõrasõnda numuneler aşõn sõcaklõk değişimlerinden ve sarsõntõdan korunmalõdõr. Laboratuvara geldiklerinde numuneler hemen 23 C ± 2 C sõcaklõktaki ortamda öngörülen nemli bakõma alõnmalõdõr. Basõnç deney numunelerine başlõk yapõlmasõ gerektiğinde TS 3114 de belirtilen yöntem uygulanõr. 8 - DENEY NUMUNELERİ İLE İLGİLİ BİLGİLER Beton deney numunelerinin kullanõlacağõ deneye ait raporda yer almak üzere numunelerle ilgili olarak doneyi yapacak olan laboratuvara en az aşağõdaki bilgiler verilmelidir. Numunelerin hazõrlandõğõ şantiyenin, ilgili yapõnõn tanõtõlmasõ, numuneleri hazõrlayanlarõn isim, görev ve meslekleri, Numunelerin alõndõğõ beton harmanõnõn ve bu betonun yapõnõn hangi bölümünde kullanõldõğõnõn belirlenmesi, Numunelerin alõndõğõ beton harmanõnõn kõvamõ, hava miktarõ, birim ağõrlõğõ ve veriminin belirlenmesi, Numunelerin hangi amaçla ve hangi deney için alõndõğõ, Numunelerin hazõrlanma tarih ve saatleri, Numunelerin tanõtõlmasõ (boyutlar, sõkõştõrma ve bakõm yöntemleri), Numunelerin laboratuvara gönderilme tarihleri, Bu standardda belirtilmeyen veya zorunlu görülmeyen, fakat numunelerin hazõrlanmasõ sõrasõnda yer almõş olan işlemler. 5
ÇİZELGE - 1 Deney Numuneleri Hazõrlanõrken Kalõplara Yerleştirilecek Beton Tabakasõ Derinlik ve Sayõlan Numune Şekli Sõkõştõrma Yöntemi Numune Derinliği Tabaka Sayõsõ Tabaka Yaklaşõk Derinliği (cm) Silindir Şişleme Vibrasyon 30 cm ye kadar 3 30 cm ve fazla 4 veya fazla 10 46 cm ye kadar 2 46 cm ve fazla 3 veya fazla 20 Kiriş veya Küp Şişleme Vibrasyon 20 cm ye kadar 2 20 cm ve fazla 3 veya fazla 10 20 cm ye kadar 1 20 cm ve fazla 2 veya fazla 20 ÇİZELGE - 2 Silindir Şeklindeki Numuneler Hazõrlanõrken Kullanõlacak Şişleme Darbesi Sayõlarõ Silindir Çapõ <cm) Her Tabaka için Darbe Sayõsõ 15 25 20 50 25 75 6
Bu Standard Metninde Atõf Yapõlan Diğer Türk Standardlarõ Numarasõ Tarihi TS 2871 Aralõk 1977 TS 2872 Aralõk 1977 TS 2901 Aralõk 1977 TS 2940 Ocak 1978 TS 2941 Ocak 1978 TS 3115 Nisan 1978 TS 3261 Eylül 1978 TS 3114 Nisan 1978 7