Yeni Başlayanlar için Tirol Göçmenlerin Tirol deki toplumsal koşulları daha iyi anlayabilmeleri için yol gösterici el kitabı Tirol für AnfängerInnen Türkische Ausgabe www.tirol.gv.at/integration
Juff Integrationsreferat des Landes Tirol (Tirol Eyaleti Juff Entegrasyon Şubesi) Broşürü İÇINDEKILER Tirol e Hoşgeldiniz! 2 Giriş 3 Tİrol de göçmenler İLE entegrasyon 5 1. Avusturya hakkında bilinmesi gerekenler 8 2. Yerleşme ve Ikamet 11 3. Vatandaşlığa Geçme 17 4. İş 19 5. İkamet 23 6. Almanca kursları 24 7. Eğitim 27 8. Sağlık 33 9. Aile 35 10. Bilgi Destek Yardım 42 11. Boş zaman fliyetleri, kültür, spor 50 12. Adres Listesi 51 Künye: İmtiyaz sahibi, editör, yayımcı: Tirol Eyalet Hükümeti Dairesi. Entegrasyon Şubesi İçerikten sorumlu: HR in Dr. Waltraud Fuchs-Mair. Yazı İşleri: Mag. Johann Gstir (Entegrasyon Subesi), Mag. a Eulamie Esclamada, Mag. a Julia Abermann, Mag. a Veronika Bayala, Mag. a Manuela Weiler, Mag. a Esra Pinar Etakpofe, Hans Jakob Hergesell. Bilgi: Tirol Eyaleti Entegrasyon Subesi, Michael-Gaismair-Straße 1 6020 Innsbruck Tel. +43 (0)512/ 508-2858 Faks +43 (0) 512 / 508-35 65 E-Posta: juff.integration@tirol.gv.at Internet: www.tirol.gv.at/integration Kapak tasarım ve kitapçık düzeni: Birgit Raitmayr pixlerei.at Innsbruck İç kısım resimler: Circus 4. Baskı 01-2015
TIROL E HOŞGELDINIZ! İkamet izni nerede alınabilir? Çocuğum için gündüz bakım yeri nerede bulunabilinir? Hangi okullar var? Kaza/trafik kazası durumlarında hangi numarayı aramalıyım? Almanca nerede öğrenilebilir? Ailemde sorun meydana çıktığında nereye başvurabilirim? Tirol e göç eden insanların bazıları bu ve birçok daha soruların cevaplarını bilmemektedir. Onlar başta kendilerini bulmalı ve durumu anlayıp nasıl davranacaklarını belirlemeliler. Bundan dolayı biz sonraki sayfalarda günlük hayatta ortaya çıkan sorulara birçok cevap vermekteyiz. İşbu Kılavuz göçmenlere burada durumu anlayıp nasıl davranacaklarını belirlemelilerine yardım etmeli. Başka insanlar ile görüşmelerine yardımcı olmalı, sosyal hayata katılımı kolaylaştırmalı ve, böylece, olumlu bir entegrasyon sürecinin şanslarını arrtırmalı. Her şeyi kısa bir metinde anlatmak zor. Bundan dolayı biz bütün konu alanlarında ilave bilgi ile kendi gereksinim ve ihtiyaçlarınıza göre hazırlanan bilgileri alabileceğiniz en önemli danışman merkezlerinin adreslerini de topladık. Böylece biz göçmenlerin eline, onların ilk sorunlarını daha hızlı şekilde çözmeye yardım edecek bir kılavuz vermeyi ümit ediyoruz. Bununla beraber, bu bizim selam mesajımızdır. Christine Baur, Entegrasyon ve Sosyal Konulardan Sorumlu Bölge Müsteşarı ve Tirol Eyaleti Entegrasyon Şubesi Ekibi 2
GIRIŞ Göçmenlerin sistemi bilmemeleri göçmenler İLE entegrasyonda çok sık karsılasılan bir durumdur. Bu durum sağlık veya çocukların eğitimi gibi konularda göçmenler için çoğu kez büyük sorunları beraberinde getirir. Genelde ise bu durum toplumumuzdaki entegrasyonu frenleyen bir faktör olusturur. Bu göçmenleri yönlendirme amaçlı el kitabı ile hedefimiz aramıza yeni katılanların sorabilecekleri muhtemel soruları öngörmek ve cevaplamaktır. El kitabındaki bazı bilgiler, toplumumuzun resmî ya da resmî olmayan kuralları hakkında fazla bilgisi olmayan, uzun zamandır bizimle birlikte yasayan göçmenlere de yardımcı olabilir. Aynı zamanda yeni vatanınız Tirol/Avusturya yı size tanıtmayı hedefliyoruz. Topluma entegre olmanın beraberinde getirdiği zorluklar sayısız ve bu kısa el kitabındaki yer kısıtlı olduğundan rehberimizde her soruya cevap bulabilmek mümkün değildir. Amacımız yetkinlikleriyle ve ellerindeki olanaklarla çok daha genis bir yardım hizmeti veren çok sayıda danısma merkezinin görevini üstlenmek değil. Amacımız bu el kitabı ile Tirol toplumunun temel yapısının anlasılmasını sağlamaktır. Deneyimlerinden faydalanma fırsatına sahip olduğumuz Viyana Belediyesi ve St. Pölten Diakonie Mülteci Hizmetleri Entegrasyon Merkezi ne teşekkürlerimi sunarım. Bu broşürde yer alan içerikleri büyük bir özenle derlemiş bulunmaktayız. Ancak hatalar ve örneğin yasal değişiklikler sonunda ortaya çıkan aykırılıklar için sorumluluk üstlenemeyiz. Yazı işleri adına Mag. Johann Gstir, Tirol Eyaleti Entegrasyon Şubesi Müdürü 3
4
TİROL DE GÖÇMENLER İLE ENTEGRASYON Tirol Eyaleti Entegrasyon Şubesi Tirol Eyaleti Entegrasyon Şubesi, Tirol Eyalet Hükümeti Dairesi nin bir mercidir. Toplumdaki göçmenler İLE entegrasyonu teşvik etmek amaçlı çalışmalarını sürdürmektedir. Bunun dışında Yerli halkı ve göçmenleri entegrasyonun gerekliliği ve önemi hakkında bilinçlendirmek, Tirol de entegrasyon konusuyla ilgilenen eyalet yönetimi, belediyeler, kuruluşlar, dernekler, girişimler ve bireyler gibi birçok kişi ve kurumla işbirliği yapmak çok büyük önem taşır. Entegrasyon Şubesi aynı zamanda Entegrasyon Danışma Kurulu nun bir şubesidir. Bu Kurul Eyalet Hükümeti ni ve de özellikle konuyla ilgili yetkili Hükümet Üyesi Gerhard Reheis ı entegrasyon konularında aydınlatır. Entegrasyonu engelleyici sosyal, kanuni ve duygusal bariyerlerin farkına varmak ve bu bariyerlerin kaldırılması için (birlikte) çalışmak, Tirol de entegrasyon için hazırlanan çeşitli proje ve girişimleri koordine ve teşvik etmek de hedefleri arasında yer almaktadır. Abendbrot Nichts ist so, wie es scheint: Auf den ersten Blick ein Halbmond, auf den zweiten ein Stück Brot. Aber welches Brot? Ein Fladenbrot? Und wer hat es geteilt? Das sind die Fragen. Antworten bekommt nur, wer öfter als einmal hinschaut. 5
Entegrasyon konsepti Tirol de Göçmenler İLE Entegrasyon Tirol geleceğe yönelik en önemli ödevlerinden biri olan entegrasyon için iyi bir konsept hazırladı. Toplumun çeşitli kesimlerinden bilir kişiler, bölgeler ve belediyelerden yerli ve göçmen temsilciler bu konseptin hazırlanmasına katkıda bulundu. Bu Tirol de Göçmenler İLE Entegrasyon isimli entegrasyon konsepti toplumsal bir entegrasyon anlayışına, eyalet nüfusunun sosyal, yapısal ve kültürel zeminde beraberliğine dayanır. Entegrasyon, toplumsal hayatın her alanını kapsar iş, eğitim, politika, yönetim, ikamet, sağlık, din, spor, kültür vs. gibi. Tirol deki entegrasyon politikası üç temel ilkeye dayanmaktadır: Entegrasyon çeşitlilik demektir Tirol burada yaşayan kişilere farklı yaşam tarzlarına karşı saygı duyulan, sosyal ve kültürel çeşitliliğin değerinin bilindiği bir yurt sunar. Modern ve çoğulcu bir toplumda kendimize yöneltmemiz gereken soru bizim için çok büyük bir değer taşıyan yurt kavramını göçmenleri de bu kavrama dahil ederek nasıl yeniden tanımlayabileceğimiz olmalı. Buna, farklı yaşam tarzlarına, farklı kültürel geçmişlere, farklı dini inançlara saygı göstermek ve bu farklılıkların değerini bilmek de dahildir. Entegrasyon standartlaştırmak değil, çeşitliliği ve farklılığı bağdaştırmak demektir. Bu da tüm tarafların birbirini anlamaya hazır olmasının gerekliliğini gösterir. Bununla birlikte hukuk düzenimizin ve de insan haklarının sınırları zorlanmaz. Entegrasyon potansiyelleri kullanmak demektir Fırsat eşitliği ve toplumsal kaynakların adil dağılımı insan potansiyelinin optimal gelişiminin ve toplumsal ve siyasi hayata katılımının temel koşullarıdır. Göçmenler çokdillilikleriyle ve çeşitli kültürleriyle toplumumuzun gelişmesine katkıda bulunabilirler. Ama bu potansiyeli yeterlilik ve becerilerini geliştirebilmeleri için onlara ve çocuklarına aynı hakları tanıyarak beraberce geliştirmeliyiz. Bunun için bir yandan ayırımcılığın varolan her türünü (yapılar, önyargılar, vs.) ortadan kaldırmalıyız, diğer yandan da göçmenlerin mesela çocuklarına iyi bir eğitim vererek, fırsatlardan faydalanabilmelerini sağlamalıyız. Göçmenler böylelikle toplumumuza daha aktif bir şekilde kazandırılabilirler ve kazandırılabilmelidirler. Tirol entegrasyon politikası yeteneklendirme, teşvik ve talep amaçlarını gütmektedir. 6
Entegrasyon geleceği biçimlendirmek demektir Tüm insanlar, tüm özel ve kamu kurumları, bu müşterek ve devam eden entegrasyon süreci çerçevesinde sorumluluk taşır ve toplumsal yaşamın farklı alanlarında imkanları doğrultusunda entegrasyona katkıda bulunurlar. Birey veya kurum, yerli veya göçmen entegrasyon hepimizi yakından ilgilendirir. Toplumumuzun geleceğe yönelik en önemli ödevi olan entegrasyonu gerçekleştirmek için hepimizin üstüne düşeni yapması şart. İnsanların biraraya geldiği her yerde entegrasyon gerçekleşir veya hepimizi olumsuz bir şekilde etkilemek üzere başarısızlığa uğrar. Entegrasyon sürekliliğini koruyan bir ödev toplumumuz sürekli bir değişim içerisinde, göç yaşanmaya devam etmekte ve çeşitlilik artık istisna değil kaide. Önemli olan karşılıklı ilgi ve çaba göstermek, karşı tarafı anlamak ve ülkede yaşananların bilincinde olmak. Kırktan fazla çerçeve teklif, Tirol entegrasyon konseptinin kağıtta kalmamasını, önümüzdeki yıllarda entegrasyonun hayata geçirilmesini ve entegrasyon çalışmalarının devamının gelmesini sağlayacaktır. Tirol entegrasyon politikası ve entegrasyon konsepti hakkında daha ayrıtılı bilgiyi www.tirol.gv.at/integration sitesinden alabilirsiniz. Kuhmel Dieses Tier entstand im Sommer 1903, als der Senner Alois B. ein Kamel schnitzte, obwohl er noch nie eines gesehen hatte eine Kuh m it Höckern: Was sich die Leute alles zusammenreimen, wenn sie keine Ahnung haben 7
1. AVUSTURYA HAKKINDA BILINMESI GEREKENLER 1.1. Genel Bilgiler Resmî Dili: Almanca. Karintiya, Burgenland ve Steiermark Eyaletleri nde Slovence ve Hırvatça da resmî dil olarak kabul edilmiştir. Başkenti: Viyana Yönetim şekli: Parlamenter demokrasi Yüzölçümü: 83.853,3 km² Nüfus: 8,23 milyon (2005) 1 Nüfus yoğunluğu: km² başına 99 kişi 2 Milli bayram: 26. Ekim Resmî tatil: 1. Mayıs Para birimi: Avro İklim: Orta Avrupa geçiş iklimi Din: %73,6 ı Roma Katolik, %4,7 si Protestan, %4,2 si Müslüman, %12 si herhangi bir dine mensup değil Ekonomi: büyük ölçüde hizmet sektörüne bağlı (özellikle turizm) Coğrafi yapı: yaklaşık % 60 ı dağlık. Gayri safi milli hasıla (GSMH): 245,1 milyar. (t2005); 29.770 /nüfus 3 Eyaletler ve başkentleri: Kaynak: Federal Başbakanlık. Österreich konkret Zahlen & Fakten (2005), S. 11. 8 1 Kaynak: Statistik Austria Statistisches Jahrbuch 2007, S. 40. 2 Kaynak: Statistik Austria Statistisches Jahrbuch 2007, S. 43. 3 Kaynak: Statistik Austria Statistisches Jahrbuch 2007, S. 304
1.2. Politika Devlet Başkanı: Cumhurbaşkanı, 6 yıllık bir dönem için doğrudan halk oyuyla seçilir. Hükümet Başkanı: Başbakan Sistem: demokratik cumhuriyet, temsili demokrasi Parlamento: 183 üyesi bulunan Milli Meclis her 4 yılda bir seçilir ve 62 üyesi bulunan Federal Konsey Eyalet Meclisleri nde seçilir. Avusturya federal cumhuriyettir. Her 9 eyalette bir Eyalet Meclisi (Eyalet Parlamentosu) ve bir Eyalet Hükümeti bulunmaktadır. 1.4. Din Halkın % 73,6 sı Roma Katolik Kilisesi ne, % 4,7 si Protestan Kilisesi ne mensuptur. Yaklaşık 339.000 kişi Müslüman olup, bu rakam bu nüfusun aşağı yukarı % 4,2 sini oluşturmaktadır.yaklaşık 180.000 kişi Hristiyan Ortodoks Kilisesi ne mensuptur. 8.140 kişi ise Musevi dir (2001 senesindeki nüfus sayımına göre). İsrail Kültür Topluluğu nun verdiği bilgiye göre Viyana daki Musevi sayısı 15.000 i bulmaktadır. Avusturya da 1983 ten beri din olarak tanınan Budizm e mensup kişi sayısı ise 10.000 in üstündedir. Avusturya nüfusunun yaklaşık %12 si ise resmen tanınmayan dini topluluklara mensuptur. 4 1.3. Kültür Avusturya geçmişte ve bugün kültürüyle tanınmış bir ülkedir. Avusturya daki kültür ülkesi geleneği çeşitli dallara yansımaktadır. Güzel mimarisi, saray ve kaleleri eski çağların ihtişamını ve büyüklüğünü hatırlatır. Bugün de Avusturya sergilerle, tiyartolarla, kabarelerle ve konserlerle dünyanın her köşesinden ilgilileri çekmektedir. Büyük ve küçük çapta festivaller ve Avusturyalılar ın geleneklere ve göreneklere düşkünlüğü, bu ülkedeki yaşamı renkli ve çeşitli kılar. 1.5. Tatiller 1 Ocak Yeniyıl, 6 Ocak Üç Aziz Kral, Mart sonu/nisan başı Kar Cuma, Paskalya Pazarı ve Paskalya Pazartesi si, 1 Mayıs Resmî Tatil, Mayıs sonu/haziran başı İsa Peygamberin urcu, Pankot Yortusu, Haziran ortası Katolik Yortusu, 15. Ağustos Meryem Ana Günü, 26. Ekim Millî Bayram, 1. Kasım Azizler Yortusu, 8. Aralık Meryem Müjde Günü, 24. Aralık Noel Gecesi, 25. Aralık İsa Günü, 26. Aralık Stefan Günü. Dini tatillerin tam tarihleri, her yıl Tirol Eyaleti Entegrasyon Şubesi tarafından yayımlanan entegrasyon takviminde bulunabilir. 4 Kaynak: Statistik Austria Statistisches Jahrbuch 2007 (Daten laut Volkszählung 2001), S. 54. 9
1.6. Tirol hakkında bilinmesi gerekenler Tirol yüzyıllardan beri bir yerleşim yeri olduğu için uzun ve köklü bir tarihi ve geleneği bulunmaktadır. Eskiden yerel halk daha çok tarımla geçimini sağlıyordu. Çok eskiden (yaklaşık M.Ö. 4000 yıllarında) Tirol de madencilik yapıldığı ispat edilmiştir. 1363 ten beri Tirol Avusturya ya aittir. Innsbruck eyaletin başkenti olup, Altın Çatı Goldene Dachl şehrin simgesidir. Dağlardan ve vadilerden oluşan coğrafyasının güzelliği ve spor imkanlarının bolluğu Tirol ü sevilen bir tatil beldesi yapar. Innsbruck iki defa Kış Olimpiyatlarına ev sahipliği yapmıştır (1964 ve 1976). Tirol de yaklaşık 700.000 kişi yaşamaktadır. Spor, kültür ve üniversite şehri olan eyalet başkenti Innsbruck da yaklaşık 120.000 kişi yaşar. 2005 sonu Tirol de yaklaşık 71.211 Avusturya vatandaşı olmayan kişi yaşamaktaydı. Bu rakam nüfusun aşağı yukarı % 10,2 sine tekabül ediyor (697.435). Göçmenler arasındaki en büyük grubu Almanlar oluşturmaktadır, bunu eski Yugoslavya dan gelen kişiler ve Türkler takip eder. 5 Tirol ün bir valisi, Eyalet Hükümeti ve Eyalet Parlamentosu (36 delege) bulunmaktadır. Parlamento seçimleri her 5 yılda bir yapılır. Tirol dokuz vilayetten oluşur: Innsbruck, Innsbruck-Land, Schwaz, Kufstein Kitzbühel, Imst, Landeck, Reutte, Lienz. Her vilayetin başında vilayetten sorumlu bir kaymakam bulunur. 5 Kaynak: Landesstatistik Tirol Tirol Verileri 2006 ( Tirol-Folder ), S. 2. 10
2. YERLEŞME VE İKAMET (01.01.2014 tarihi itibarıyla yasal durum) 2.1. Ülkeye Giriş, İkamet ve Yerleşme Yetkili Resmi Daireler Birinci yetkili merci olarak il idareleri (il meclisleri ya da belediye başkanlıkları) ikamet ile ilgili bütün işlerden insani ikamet işleri müstesna sorumludur (insani ikamet işlerinden Yabancılar ve Mültecilerden sorumlu Federal Daire birinci yetkili merci olarak sorumludur). Bu resmi daireler, Avrupa Ekonomik Alanı ülkelerinin vatandaşlarına (bunlar Avrupa Birliği ülkeleri, Norveç, İzlanda ve Lihtenştayn vatandaşlarıdır) ve İsviçre vatandaşlarına, Avrupa Birliği mevzuatı uyarınca düzenlenen ikamet ve yerleşme yasası kapsamında, ikamet senedi (Anmeldebescheinigung) veya ikamet kartı (Aufenthaltskarte) verilmesi için yetkili dairelerdir. Aynı zamanda bu daireler, üçüncü ülkelerden gelen kişiler için (= AEA ve İsviçre vatandaşı olmayan kişiler), altı aydan uzun sürmesi planlanan bir ikamet durumunda, ikamet izni (Aufenthaltstitel) vermek ve uzatmakla görevlidir. AEA vatandaşlarının ikametine veya yerleşmesine ve üçüncü ülke vatandaşlarına ikamet izinlerinin verilmesiyle ilgili evraklar ikamet ve yerleşme yasası (Niederlassungs- und Aufenthaltsgesetz NAG) gereğince düzenlenirken, en fazla 6 aylık kısa süreli ziyaretler için vize verilmesi yabancılar polisi yasası (Fremdenpolizeigesetz-FPG) gereğince düzenlenmektedir. Vize başvurularının ve ikamet izni için ilk başvuruların, genelde başvuru sahibi tarafından şahsen yurt dışında yapılması gerekmektedir. İkamet izninin uzatılması için başvurunun ise yurt içinde yetkili yerel makama yapılması gerekmektedir. 2.2. Avusturya da İkamet ve Yerleşme Olanakları AEA ve İsviçre vatandaşları ve üçüncü ülke vatandaşı olsalar bile, onların aile bireyleri, Avrupa Birliği mevzuatı düzenlemeleri gereğince ikamet ve yerleşme hakkına sahiptirler. 3 aydan uzun süre Avusturya da kalmayı planlayan AEA vatandaşlarının, ülkeye girdikten sonraki 4 ay içinde ikamet senedi (Anmeldebescheinigung) için yerel yetkili makama başvurmaları gerekmektedir. İkamet senedi başvurusu için gerekli olan evraklar, kimlik, sağlık sigortası olduğuna ve geçimini sağlayabileceğine dair belgelerdir. AB vatandaşları ile birlikte göç eden üçüncü ülke vatandaşlarına ise, 5 yıl süreli bir ikamet kartı (Aufenthaltskarte) verilmektedir. Bundan sonra süresiz ikamet kartı (Daueraufenthaltskarte) için başvurulabilmektedir. Üçüncü ülke vatandaşları aşağıdaki ikamet izni (Aufenthaltstitel) türlerine başvurabilirler: Örneğin üniversite öğrencilerinin ve araştırmacıların durumunda olduğu gibi 6 aydan uzun süren sınırlı bir ikamet için verilen ikamet izni, farklı nedenlere bağlı olarak verilen ikamet hakkı (Aufenthaltsbewilligung) olarak öngörülmüştür. Göç veya yerleşme, yani Avusturya da daha uzun süreli bir ikamet hedeflenmesi durumunda, yine farklı nedenlere bağlı 11
Geçici sınırlı ikamet Sınırlı yerleşme Sınırsız yerleşme AEA ve İsviçre vatandaşları (3 aydan uzun süreli ikamet) İ k a m e t ı z n ı Belgeler İkamet hakları Avrupa Topluluğu süresiz ikamet izni Süresiz ikamet İkamet senedi örn. aile bireyi örn. Kırmızı-beyazkırmızı kartı (3 sütunlu sistem) Daueraufenthalt EG Daueraufenthalt Familienangehöriger İkamet kartı (aile bireyleri için) örn. AB mavi kart (AB hareketlilik) olarak, ikamet izni yerleşme hakkı (Niederlassungsbewilligung) olarak verilmektedir. 1 Temmuz 2011 tarihinden itibaren Kırmızı-Beyaz-Kırmızı kartı (Rot-Weiß-Rot Karte) ve Kırmızı-Beyaz-Kırmızı artı kartı (Rot-Weiß-Rot Karte plus) olarak yeni ikamet izinleri de devreye girmiştir. Yerleşme ve ikamet hakları birçok durumda kotaya tabi tutulmaktadır, yani sayıları kısıtlıdır. Beş yıllık yasaya uygun ve aralıksız bir ikamet sonrasında gerekli diğer koşulların haiz olması şartıyla, uyum sözleşmesinin birinci ve ikinci modüllerinin yerine getirilmesi (B1 seviyesinde Almanca bilgisi) ve yeterli gelir düzeyi, oturacak bir yerin olması gibi bazı diğer ön koşulların yerine getirilmesi durumunda Avrupa Birliği süresiz ikamet iznine (Daueraufenthalt EU) başvurulabilir. Bu izin, Avusturya da süresiz ve sınırsız ikamet hakkını beraberinde getirir. En fazla 6 aya kadar turistik veya çalışma amaçlı (sezonluk çalışanlar ve hasat işçileri) geçici bir ikamet için üçüncü ülke vatandaşlarının genelde bir vize alması gerekmektedir. Bu vize için Avusturya yı yurt dışında temsil eden resmi makamlara (elçilikler, konsolosluklar) başvurulmalıdır. Birinci durumda bir seyahat vizesi verilirken (C vizesi) ikinci durumda bir ikamet vizesi verilmektedir (D vizesi). Dikkat! Tüm üçüncü ülke vatandaşları, Avusturya da yerleşim için ilk defa başvurduklarında, Avusturya ya göç etmeden önce, A1 seviyesinde temel Almanca bilgilerine sahip olduklarını ispatlamakla yükümlüdürler. Ancak bazı istisnalar söz konusu olabilir. Sadece Avusturya Uyum Fonu (Österreichischer Integrationsfonds-ÖIF) tarafından tanınan sınav kuruluşların- 12
dan alınan belgeler genel geçerliliği olan kanıt olarak kabul edilmektedir. Bununla ilgili daha ayrıntılı bilgileri ÖIF den edinebilirsiniz. Almanca olmayan belgelerde, ilgili makamın talep etmesi durumunda, tasdikli Almanca çevirinin de ibraz edilmesi gerekmektedir. Dil diploması ve kurs karnesinin ibraz edildiği tarihten önce bir yıl içinde alınmış olması gerekmektedir. İkamet izni için başvuru süreci şu anda yaklaşık 100,- ya mal olmaktadır. Sicille ilgili bilgilerin toplanması için ek bir ücret de talep edilmektedir.. 2.3. İkamet Yerleşme Uyum Sözleşmesi Konularında Sıkça Sorulan Sorular 2.3.1. Ailemi Avusturya ya getirmek istiyorum Üçüncü ülke vatandaşı aile bireylerinin getirilmesi Aile birleşmesi çekirdek aile ile sınırlıdır. Buna evli eşler, evli olmayan ama resmen kayıtlı olan eşler, (21 yaşını doldurmuş olmaları koşuluyla), evlatlık ve üvey çocuklar da dahil olmak üzere evli ve reşit olmayan çocuklar dahildir. Aile birleşmesi genelde kotaya bağlıdır. Avusturya vatandaşlarının akrabaları Bu aile birleşmesi genelde kotaya bağlı değildir. Çekirdek aile bireylerine, genel ön koşulları yerine getirdikleri takdirde, aile bireyleri için süresiz ikamet izni (Daueraufenthalt Familienangehöriger) verilir. Çekirdek aileye ait olmayan Avursturya vatandaşlarının diğer akrabalarına, örn. anne-baba, reşit olan çocuklar, büyükanne ve büyükbaba veya beraber oldukları kişilere, genel ön koşulları yerine getirdikleri ve ilgili Avusturya vatandaşı bir teminat beyanı (zorunlu ön koşul) ibraz ettiği takdirde, aile bireyleri için yerleşme hakkı (Niederlassungsbewilligung Angehöriger) verilir. Ancak bu yerleşme hakkı çalışma iznini kapsamaz. Serbet dolaşım hakkına sahip olan AEA ve İsviçre vatandaşlarının akrabaları AEA vatandaşlarının akrabalarında, söz konusu kişilerin AEA vatandaşı veya üçüncü ülke vatandaşı olmaları arasında ayrım yapılmaktadır. İsviçreliler AEA vatandaşları ile aynı haklara sahip olup, onların akrabaları AEA vatandaşlarının akrabalarıyla yasa karşısında eşittir. AEA ve İsviçre vatandaşlarının üçüncü ülkelerden gelen akrabaları, Avusturya ya yerleşme hakkına sahiptir. AEA vatandaşının aile birleşmesi için getirdiği yakın akrabalarına 5 yıllık bir ikamet kartı (Aufenthaltskarte) verilmektedir. Diğer akrabalara ise (örn. beraber oldukları kişilere), genel ön koşulları yerine getirdikleri takdirde kotadan bağımsız aile bireyleri için yerleşme 13
hakkı (Niederlassungsbewilligung Angehöriger) verilir. Aradan 5 yıl geçtikten sonra aile bireyleri için süresiz ikamet iznine başvurulması mümkündür. 2.3.2. İkamet iznimi uzatmak istiyorum Dikkat! İkamet izninizin uzatılması, geçerlilik süresinin sona ermesine en az üç ay kala mümkündür ve bunun için gereken başvuruyu mutlaka geçerlilik süresi dolmadan önce zamanında yapmanız gerekmektedir. Geçerlilik süresinin dolmasından sonra yapılan bir başvuru, ilk başvuru olarak değerlendirilecektir ve bu nedenle başvuruyu tekrardan yurt dışındaki ilgili Avusturya temsilciliğine yapmanız ve kotaya tabi tutulmanız vb. gerekecektir. 2.3.3. Süresiz ikamet iznini ne zaman alabilirim? Son 5 yıl içinde aralıksız yerleşme hakkı aldığınız ve uyum sözleşmesinin ikinci modülünü yerine getirdiğiniz takdirde, Avrupa Birliği süresiz ikamet iznine (Daueraufenthalt EU) başvurabilirsiniz. Bu durumda verilen ikamet hakkı süresiz olduğu halde, kartın her beş yılda uzatılması gerekir. Uzatma durumunda ikamet izni verilme şartlarının tekrar incelenmesi öngörülmemektedir. Ön koşulların yerine getirilmemesi (gelir, konut veya sağlık sigortasının olmaması vb.) herhangi bir yasal sonucu beraberinde getirmez. İkamet izninin kısıtlanması, ikamet yasağı konması veya sınır dışı edilmesi sadece belirli suçların işlenmesi durumunda söz konusu olabilir! Genelde, 5 yıl süreyle yasaya uygun bir şekilde ikametin sürdürülmesinden sonra, ikameti güvence altına alan ikametin kesinleştirilmesinin devreye girdiği göz önünde bulundurulmalıdır. Bunun için, Avrupa Birliği süresiz ikamet izni olması gerekli değildir! Ancak bir sorun yaşanması olası olan durumlarda yasal danışmanlık alınması tavsiye edilmektedir. 12 aydan uzun bir süre AEA dışında bir yerde bulunduğunuz takdirde, ikamet ve yerleşme hakkınızı kaybedebilirsiniz. Böyle bir durum söz konusu olduğunda, lütfen önceden ilgili resmi daireyle veya bir yasal danışmanlık kuruluşuyla irtibat kurun. 2.3.4.İkamet nedenimi değiştirmek istiyorum? İkamet izninizin geçerlilik süresi boyunca yurt içinde ikamet nedeninizi değiştirmek için başvuruda bulunabilirsiniz. Ön koşulları yerine getirdiğiniz takdirde, başvurduğunuz ikamet iznini alırsınız. Ön koşulları yerine getirmediğiniz takdirde ise, istediğiniz ikamet iznini alamazsınız, ancak bu hiçbir şekilde sahip olduğunuz ikamet iznini etkilemez. 2.3.5. Uyum sözleşmesi nedir (Integrationsvereinbarung)? Uyum sözleşmesinin hedefi, Avusturya ya yerleşmek isteyen üçüncü ülke vatandaşlarına daha en baştan 14
iyi bir Almanca öğrenmelerine yardımcı olmak ve böylece toplumsal, ekonomik ve kültürel hayata katılımlarını sürdürülebilir bir şekilde sağlamaktır. Uyum sözleşmesi, imzalandıktan sonra iki yıl içinde yerine getirilmesi gereken zorunlu birinci modülden (A2 seviyesinde Almanca bilgisi) oluşmaktadır. A2 seviyesine ulaşıldığının ispatı 18 ay içinde gösterildiği ve bir Almanca uyum kursuna gidildiği kanıtlandığı takdirde, belirli ön koşullar çerçevesinde, kurs masraflarının bir kısmı devlet tarafından geri ödenir (bakınız aşağıda 6.2.1 Federal Devlet Uyum Sözleşmesi). Avrupa Birliği süresiz ikamet izni ve Avusturya vatandaşlığının alınabilmesi için, B1 seviyesinde Almanca bilgisinin ispatlanması gerekmektedir (uyum sözleşmesinin ikinci modülü). Uyum sözleşmesini tamamladığınızı nerede ve ne zaman ispatlamanız gerektiğini ve burada devletten teşvik alıp alamayacağınızı öğrenmek için lütfen sizin için yetkili olan ikamet dairesine başvurun. 1 Temmuz 2011 tarihinden önce uyum sözleşmesini imzalamış olan ve Modül 1 şartlarını (o zamana göre geçerli mevzuata göre: okuma-yazma öğrenimi) henüz yerine getirmemiş olan üçüncü ülke vatandaşları, uyum sözleşmesi şartlarını en geç 30 Haziran 2014 tarihine kadar (veya ifa yükümlülüğünün başlangıcından sonra beş yıl içerisinde, bu süre 30 Haziran 2014 tarihinden önce dolarsa), yerine getirmiş olmalıdır, esas ifa dönemi eski mevzuata göre daha uzun olmuş olsa dahi. Modül 1 e ait kursun 30.12.2012 tarihinde sona ermesi nedeniyle bundan sonra sadece Modül 2 nin (o zaman geçerli mevzuata göre: A2 seviyesi) tamamlanabildiğine dikkat çekilir. Dikkat! Uyum sözleşmesi 1 Temmuz 2011 tarihinden sonra imzalanmışsa, uyum sözleşmesinin beş yıl içinde ifa edilmesi gerektiği şeklindeki eski uygulama artık geçerli değildir: uyum sözleşmesinin bundan böyle 2 yıl içinde ifa edilmesi gerekir. 2.3.6. Uyum sözleşmesini yerine getirmem gerekiyor mu? Temelde tüm üçüncü ülke vatandaşları uyum sözleşmesini yerine getirmekle yükümlüdür. Ancak bazı istisnalar bulunmaktadır. Lütfen bununla ilgili daha ayrıntılı bilgi almak için sizin için yetkili olan ikamet dairesine başvurun. 2.3.7. Uyum sözleşmesini yerine getiremezsem ne olur? İkamet izninin verilmesi veya uzatılmasıyla birlikte, uyum sözleşmesinin gereklerini iki yıl içinde yerine getirme yükümlülüğü altına giriyorsunuz. Uyum sözleşmesinin gereklerini herhangi bir nedenden dolayı yerine getiremediğiniz takdirde, lütfen zamanında yetkili daireye ertelemek için gerekçeli bir dilekçe sunun. Bunu yapmadığınız takdirde, idari ceza görebilir ve ikamet izninizi kaybedebilirsiniz. 15
Sadece geçtiğiniz Almanca sınavından aldığınız belgeyi ibraz etmeniz yeterli olmayabilir, gerçekten de yeterli düzeyde Almanca konuşmayı öğrenmeniz şarttır! Resmi daire dil bilginizi sınayabilir: bitirme belgesine rağmen Almanca bilginiz yeterli olmadığı takdirde, resmi daire aldığı resmi bir kararla uyum sözleşmesini yerine getirmemiş olduğunuzu tespit edebilir. Bilgi edinme İl İdaresi (Bezirkshauptmannschaft BH), S. 62 Innsbruck Belediye Başkanlığı, İkamet İşleri, S. 96 Tirol Eyaleti Göçmenler Merkezi (ZeMiT), S. 104 İnternette faydalı bağlantılar: www.help.gv.at (Federal hükümetin bilgilendirme sayfası) www.tirolerrak.at (Tirol Eyaleti Barosu) www.integrationsfonds.at (Mülteci Uyumu) www.deserteursberatung.at (Asker kaçağı ve mülteciler için danışmanlık merkezi Viyana; ikamet ve iltica mevzuatı konularında danışmanlık hizmeti) www.zara.or.at (ırkçılığa karşı çalışma grubu) 16
3. VATANDAŞLIĞA GEÇME Avusturya vatandaşlığı köken veya başvuru yollarıyla elde edilebilmektedir. Başvuru yoluyla alınan vatandaşlık, bazı ön koşulların yerine getirilmesi halinde, evli eşi, evli olmayan ancak resmen kayıtlı eşi ve çocukları da kapsayabilir. Vatandaşlık verilmeden önce yapılan incelemelerle başvuru sahibinin yasal ön koşulları yerine getirip getirmediği kontrol edilir: Genel vatandaşlık ön koşulları Avusturya da yasaya uygun ve aralıksız şekilde ikamet edildiğinin ispatı genelde 10 yıl süreyle, ancak bazı durumlarda 6 yıl yeterlidir (örn.: iltica hakkına sahip olan kişiler, AEA vatandaşları, Avusturya vatandaşlarının evli veya resmen kayıtlı eşleri, Avusturya da doğmuş kişiler, üstün derecede uyum sağlamış olan kişiler). Adli sicilin temiz olması (hüküm giymemiş olma, halen görülmekte olan ceza davası olmaması, ciddi idari ihlallerin bulunmaması) İkametin sona erdirilmesi için görülmekte olan dava olmaması, hakkında geri dönüş kararı alınmış olmaması, kanuni ikamet yasağının bulunmaması, hakkında başka bir AEA ülkesinin veya İsviçre nin geri dönüş kararı almış olmaması, hakkında alınan bir geri dönüş kararına bağlı olarak ülkeye giriş yasağının bulunmaması ve son 18 ay içinde hakkında kesinleşmiş sınırdışı etme kararının alınmamış olması Avusturya Cumhuriyeti ne olumlu yaklaşım ve demokratik bir Avrupa ülkesinin ve onun toplumunun temel değerlerinin benimsenmesi Başvuru tarihinden önceki 6 yıl içerisinde en az 36 ay boyunca yeterli düzeyde geçimin sağlanmış olması, bu 36 aylık dönem içinde sosyal yardımdan yararlanmamış olması Eski vatandaşlıktan çıkılması Avusturya nın demokratik yapısı (ve bundan doğan temel prensipleri), Avusturya tarihi ile Tirol tarihi hakkında bilgi sahibi olunduğunun kanıtlanması (ilgili sınava hazırlık olarak size, Avusturya ve Tirol hakkında en önemli olaylar ve rakamlar hakkında bilgi veren bir dosya verilmektedir) Almanca bilgisinin ispatlanması (B1 seviyesi)) Aşağıda size vatandaşlık süreci hakkında genel bir bilgi vermek istiyoruz. Çok sayıda özel düzenleme olduğunda burada ayrıntılı bilgi vermemiz mümkün değildir. Açıklayıcı bilgileri vatandaşlık bölümünde sizinle ilgilenen çalışandan alabilirsiniz. Başvuru ve incelemeler İlk görüşmeden ve başvurunun yapılmasından sonra, vatandaşlık bölümü gerekli bilgileri il idareleri (ya da Innsbruck Belediye Başkanlığı) ve Tirol Eyaleti Emniyet Müdürlüğü üzerinden temin eder. 17
Güvence İncelemelerin olumlu olarak sonuçlanmasından sonra başvuru sahibine bir bildirge aracılığıyla, şu ana kadar sahip olduğu vatandaşlıktan 2 yıl içinde çıkması halinde, Avusturya vatandaşlığına geçeceği güvencesi verilir. Şimdiye kadar sahip olduğu vatandaşlıktan çıktığına veya çıkmak için izin aldığına dair bir belge ibraz edildikten sonra, gerektiği takdirde resmi daireler aracılığıyla bazı ek incelemeler yapıldıktan sonra Avusturya vatandaşlığı verilir. Masraflar ve vatandaşlığın verilmesi Kesin masraflar vatandaşlığa veriliş nedenine ve vatandaşlığı verilen kişilerin sayısına (vatandaşlık başvurusunda bulunan kişi işle onunla birlikte vatandaşlık verilenler) bağlıdır. Bu masraflar işlemin sonunda ödenmelidir. Vatandaşlığın verilmesi (vatandaşlık belgesinin verilmesi ve yemin edilmesi) resmi bir tören çerçevesinde gerçekleşir. Vatandaşlığın geri alınması Aralarında Türkiye nin de yer aldığı bazı ülkeler, vatandaşlıktan çıkma işlemini yeni vatandaşlığa geçildikten sonra Bilgi edinme Tirol Eyaleti Vatandaşlık Bölümü (Abteilung Sttsbürgerschaft des Landes Tirol), S. 57 onayladıklarından, bu gibi durumlarda eski vatandaşlıktan çıkılması, vatandaşlık bölümü tarafından bir vatandaşlıktan çıkma listesi üzerinden yakından takip edilir. Avusturya vatandaşlığına geçilmesinden sonraki 2 yıl içinde, eski vatandaşlıktan çıkılmadığı takdirde, Avusturya vatandaşlığı bir bildirgeyle geri alınır. Çifte vatandaşlık ve Avusturya vatandaşlığının kaybedilmesi Çifte vatandaşlığa genel kural olarak müsde edilmez. Avusturya vatandaşlığına geçildikten sonra, bu nedenle tekrardan eski vatandaşlığın alınması yasaktır. Eski vatandaşlığın tekrardan alınması durumunda, Avusturya vatandaşlığı otomatik olarak iptal olur. Aynısı, başka bir yabancı ülke vatandaşlığının alınması için geçerlidir. Dikkat! Ayrıntılı olarak bilgilendirildiğiniz ilk görüşme çok büyük önem taşımaktadır! Lütfen bu ilk görüşme için önceden mutlaka telefonla randevu alın! İnternette resmî daireler yardım sayfası: www.help.gv.at 18