KESME HIZININ YIĞINTI KATMANI VE YIĞINTI TALAŞ OLUŞUMU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN SEM İLE İNCELENMESİ

Benzer belgeler
INVESTIGATING THE EFFECTS OF PROCESSING PARAMETERS OVER THE BUILT-UP LAYER AND BUILT-UP EDGE FORMATION WITH SEM DURING THE PROCESSION OF AA2014 ALLOY

Alüminyum Alaşımlarının İşlenmesinde Kesme Hızı ve Talaş Açısının Yüzey Pürüzlülüğü, Yığıntı Talaş ve Yığıntı Katmanı Oluşumu Üzerine Etkisi

AA5052 ALAŞIMININ İŞLENMESİNDE İŞLEME PARAMETRELERİNİN KESME KUVVETİ VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

KAPLAMA ÇEŞİDİ VE İŞLEME PARAMETRELERİNE BAĞLI OLARAK TAKIM-TALAŞ ARAYÜZEY SICAKLIĞI VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNDEKİ DEĞİŞİM

İŞLEME PARAMETRELERİNDEN KESME HIZININ INCONEL 718 SÜPER ALAŞIMIN İŞLENEBİLİRLİĞİNE ETKİSİ

INCONEL 718 SÜPER ALAŞIMININ İŞLENMESİNDE KESME PARAMETERELERİNİN KESME KUVVETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

AISI 304 OSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİĞİN KAPLANMIŞ SEMENTİT KARBÜR KESİCİ TAKIMLA İŞLENMESİ ESNASINDA OLUŞAN TAKIM AŞINMASI

KAPLAMASIZ SEMENTİT KARBÜR KESİCİ TAKIM VE KESME PARAMETRELERİNİN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

TORNALAMADA DEĞİŞKEN İLERLEMENİN BAŞLANGIÇ AŞINMASINA OLAN ETKİLERİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

PVD VE CVD KAPLAMALI SEMENTİT KARBÜR KESİCİ TAKIMLARIN İŞLEME PARAMETERLERİNE BAĞLI OLARAK YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

HSS Torna Kalemindeki Talaş Açısının Kesme Kuvvetlerine Etkisi

AISI 303 OSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERİN İŞLENMESİNDE KESME HIZI VE İLERLEMENİN TALAŞ BİÇİMİNE ETKİSİ

BÖLÜM#5: KESİCİ TAKIMLARDA AŞINMA MEKANİZMALARI

DENEY 2 KESME HIZININ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Ç 5140 Çeliğinin Mekanik Özelliklerinin Takım Aşınması ve Kesme Kuvvetlerine Etkisinin İncelenmesi

Anahtar Kelimeler: Östenitik paslanmaz çelik, Kesme kuvveti, Sonlu elemanlar metodu.

AISI 01 SOĞUK İŞ TAKIM ÇELİĞİNİN İŞLENEBİLİRLİĞİNİN KESME KUVVETLERİ VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ AÇISINDAN ARAŞTIRILMASI ÖZET

IMPLANT MALZEMESİ OLARAK KULLANILAN AISI 316 L OSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİĞİN KURU TORNALANABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

AISI D2 ve AISI D3 Soğuk İş Çeliklerinin Delinmesinde İşleme Parametrelerinin Çapak Oluşumuna Etkilerinin Deneysel Olarak İncelenmesi

AISI 1040 Çeliğinin Kuru Tornalanmasında Yüzey Pürüzlülüğünün İncelenmesi

7075 Alüminyum Alaşımının Tornalamasında Kesme Parametrelerinin Yüzey Pürüzlülüğüne Etkilerinin Analizi

KAPLAMASIZ SERMET TAKIMLA AISI 6150 ÇELİĞİNİN FREZELENMESİNDE KESME PARAMETRELERİNİN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİ *

ÖSTEMPERLENMİŞ KÜRESEL GRAFİTLİ DÖKME DEMİRİN SİNTERLENMİŞ KARBÜR KESİCİ TAKIM İLE TORNALAMA İŞLEMİNDE TAKIM PERFORMANSININ İNCELENMESİ

TAKIM ÖMRÜ MODELLERİNDE SERMET KESİCİ TAKIMLAR İÇİN n ÜSTEL DEĞERLERİNİN DENEYSEL OLARAK ARAŞTIRILMASI

0,35 0,3 0,25 0, m/min 130 m/min 169 m/min 220 m/min 286 m/min 0,15 0,1 0,05

Al MATRİSLİ MgO TAKVİYELİ KOMPOZİTLERİN FARKLI KESİCİ UÇLARLA TORNALANMASINDA KESME HIZININ AŞINMA DAVRANIŞINA ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

SAVUNMA SANAYİNDE KULLANILAN PASLANMAZ ÇELİKLERİN İŞLENEBİLİRLİKERİNİN İNCELENMESİ

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi

TORNALAMA İŞLEMLERİNDE KESİCİ TAKIM TİTREŞİMİNİN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Ç4140 MALZEMESİNİN TORNALAMASINDA İLERLEME, KESME HIZI VE KESİCİ TAKIMIN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ, TAKIM ÖMRÜ VE AŞINMAYA ETKİLERİ

Kriyojenik İşlem Uygulanmış Tungsten Karbür Takımların Kesme Kuvvetleri ve Yüzey Pürüzlülüğü Üzerine Etkisi

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

AISI 316Ti PASLANMAZ ÇELİĞİN TORNALANMASINDA KESİCİ UÇ ETKİSİNİN TAGUCHI YÖNTEMİ İLE ANALİZİ

CNC TORNA TEZGAHINDA AISI 304 ÇELİKLERİN İŞLENEMESİNDE OPTİMUM YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜ SAĞLAYACAK KESME PARAMETRELERİNİN TESPİTİ

Ç1040 VE 11SMnPb37 ÇELİKLERİNİN İŞLENMESİNDE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ VE ÜRETİM MALİYETİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

AISI H13 SICAK İŞ TAKIM ÇELİĞİNİN İŞLENMESİNDE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN DENEYSEL İNCELENMESİ. Metin ZEYVELİ 1,*, Halil DEMİR 1

TAKIM AŞINMA MEKANİZMALARI VE AŞINMA TİPLERİ

AISI 316 Östenitik Paslanmaz Çeliğin İşlenmesinde Talaş Kırıcı Formunun Takım Aşınmasına ve Yüzey Pürüzlülüğüne Etkisi

Yunus KAYIR a*, Ahmet AYTÜRK a. Geliş Tarihi/Received : , Kabul Tarihi/Accepted :

Talaş oluşumu. Akış çizgileri plastik deformasyonun görsel kanıtıdır. İş parçası. İş parçası. İş parçası. Takım. Takım.

AISI 303 ÖSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİĞİN İŞLENMESİNDE KESİCİ KENAR FORMUNUN KESME KUVVETLERİ VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

AISI 304 östenitik paslanmaz çeliklerde kesme parametrelerine bağlı olarak yüzey pürüzlülüklerinin araştırılması

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN VE MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 15 Sayı: 3 sh Ocak 2013

The Influence of Cutting Parameters on Surface Roughness and Tool Wear In Milling of AISI D2 Cold Work Tool Steels of Different Hardness

Metal kesmeyi anlama # /71

Sığ ve derin kriyojenik işlem uygulanmış karbür takımların kesme kuvvetlerine etkisi

Yaşam Bilimleri Dergisi; Cilt 5 Sayı 2 (2015) Journal of Life Sciences; Volume 5 Number 2 (2015)

AA 6063 Alaşımının Tornalanmasında Ti Alaşımının Yüzey Pürüzlülüğü Üzerine Etkisinin Araştırılması

ISLAH ÇELİĞİNİN FARKLI KESİCİ TAKIMLARLA İŞLENMESİNDE KESME PARAMETRELERİNİN TALAŞ ŞEKİLLERİ ÜZERİNE ETKİSİ VE TALAŞ ŞEKİLLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR

ISO KODLAMA SİSTEMİ

KAPLAMALI VE KAPLAMASIZ SEMENTİT KARBÜR TAKIMLAR İÇİN TAKIM ÖMRÜ MODELİ NDEKİ N ÜSTEL DEĞERİNİN DENEYSEL OLARAK ARAŞTIRILMASI

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

Politeknik Dergisi, 2017; 20 (1) : Journal of Polytechnic, 2017; 20 (1) : 43-49

TORNALAMA İŞLEMİNDE KESİCİ UÇ TUTTURMA YÖNTEMİNİN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Fen Bilimleri Dergisi

SERTLEŞTİRİLMİŞ 30MnVS6 MİKROALAŞIMLI ÇELİĞİN KESME KUVVETLERİ VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ AÇISINDAN İŞLENEBİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

Al-5005 in DELİNMESİNDE DELME PARAMETRELERİNİN ÇAPAK OLUŞUMUNA ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

ÖSTEMPERLENMİŞ KÜRESEL GRAFİTLİ DÖKME DEMİRLERİN İŞLENMESİNDE, SERAMİK VE KARBÜR KESİCİLERİN PERFORMANSLARININ KARŞILAŞTIRILMASI.

Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi

INCONEL 718 İN DELİNMESİNDE KESME PARAMETRELERİNİN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ VE TALAŞ OLUŞUMU ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Metrik Vida Açmada Alternatif Kesici Uç Yaklaşımı

AISI 1040 Çeliğinin Tornalanmasında Kesme Şartlarının Yüzey Pürüzlülük Değerlerine Etkilerinin İncelenmesi

ALÜMİNYUM 7050 ALAŞIMININ FREZELENMESİNDE TAKIM PERFORMANSLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

AŞINMIŞ KESİCİ TAKIMLAR İLE ORTOGONAL TALAŞ KALDIRMADA KESME KUVVETLERİNİN DENEYSEL İNCELENMESİ ÖZET ABSTRACT

AISI 1040 çeliğin tornalamasında kesme parametrelerinin kesme kuvvetine etkisi

YÜKSEK ALAŞIMLI BEYAZ DÖKME DEMİRLERİN (Nİ-HARD) TORNALANMASINDA KESME KUVVETİNİN MODELLENMESİ

Ç 4140 MALZEMESİNİN TORNALANMASINDA İLERLEME, KESME HIZI VE KESİCİ TAKIMIN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ, TAKIM ÖMRÜ VE AŞINMAYA ETKİLERİ.

ORTAGONAL KESME İŞLEMİNDE KESİCİ TAKIM KAPLAMA MALZEMESİNİN TALAŞ KAYMA AÇISI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN MODELLENMESİ

KESİCİ TAKIM AŞINMASI VE İŞ MALZEMESİ MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ VE KESME KUVVETLERİNE ETKİSİ

GGG 90 Küresel Grafitli Dökme Demirin İşlenebilirliğinin Kesme Kuvvetleri ve Yüzey Pürüzlülüğü Açısından Değerlendirilmesi

Cu-Cr-Zr ALAŞIMININ AŞINDIRICI SU JETİ İLE TORNALANMASI. Fuat KARTAL, Hasan GÖKKAYA, Muammer NALBANT

TEL EROZYON YÖNTEMİ İLE İŞLENEN KALIP ÇELİKLERİNDE İŞLEM PARAMETRELERİNİN YÜZEY KALİTESİNE ETKİSİ

Talaşlı İşlenebilirlik

Tornalamada Oluşan Takım-Talaş Ara Yüzey Sıcaklığının Pirometre ile Deneysel Olarak Ölçülmesi

Tornalama Operasyonları

Farklı Elektrotlar ile Delik Delme İşlemlerinde Yüzey Pürüzlülüğünün İncelenmesi

15-5 PH PASLANMAZ ÇELİĞİN TORNALANMASINDA KESME KUVVETİNİN TAGUCHİ METODU İLE OPTİMİZASYONU

MİKRO FREZELEME İŞLEMİNDE KESME KOŞULLARININ TAKIM AŞINMASI VE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Kesici Uç Pah Açısının Kesme Kuvvetleri ve Kesici Takım Gerilmelerine Etkisi

RADÜSLÜ VE PAHLI KESİCİ KENAR MİKRO GEOMETRİLERİNİN KESME KUVVETİ TAKIM SICAKLIĞI VE TAKIM AŞINMASINA ETKİSİ

AISI D6 İŞ PARÇASININ TORNALANMASINDA YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN İNCELENMESİ ÖZET ABSTRACT

Döküm yöntemiyle üretilmiş az91 magnezyum alaşımının işlenebilirliğinin yüzey pürüzlülüğü açısından değerlendirilmesi

Frezeleme takım kompansasyonu # /49

INCONEL 600 SÜPER ALAŞIMININ TORNALANMASINDA İŞLEME PARAMETRELERİNİN OPTİMİZASYONU

Tornalamada Yaklaşma Açısı ve Talaş Açısına Bağlı Tırlama Titreşimlerinin Yüzey Pürüzlülüğüne Etkileri

İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi Journal of Advanced Technology Sciences ISSN:

ORTOGONAL KESME İŞLEMİNDE KAPLAMA MALZEMESİNİN TALAŞ MORFOLOJİSİ ÜZERİNDE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

KESME PARAMETRELERİNİN FREZELEMEDE OLUŞAN KESME KUVVETLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ ÖZET

DIN sıcak iş takım çeliğinin testere freze çakılarıyla işlenebilirliğinin araştırılması

DELİK DELME İŞLEMLERİNDE KESME PARAMETRELERİNİN KESME BÖLGESİNDEKİ SICAKLIĞA ETKİSİNİN DENEYSEL İNCELENMESİ

Erol KILIÇKAP Dicle Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Diyarbakır ÖZET

İmalatta İşlenebilirlik Kriterleri

ORTAGONAL KESME İŞLEMİNDE TAKIM-TALAŞ TEMAS UZUNLUĞUNDAKİ DEĞİŞİMİN ARAŞTIRILMASI

HAVA VE GELENEKSEL SOĞUTMA YÖNTEMİ İLE FREZELEMEDE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNÜN İNCELENMESİ

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

KÜRESEL GRAFİTLİ DÖKME DEMİRLERİN SON BİTİRME OPERASYONLARININ ANALİZİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA A STUDY ON ANALYSIS OF FINISH OPERATIONS OF DUCTILE IRON

FARKLI MİKROYAPILARA SAHİP AISI 4140 ÇELİĞİNİN İŞLENMESİNDE YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜ VE TALAŞ ATILABİLİRLİĞİNİN DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ

TALAŞ FORMUNA BAĞLI OLARAK 7075 Al ALAŞIMININ İŞLENEBİLİRLİK PARAMETRELERİNİN UYGUNLUĞUNUN TESPİT EDİLMESİ

Investigaton of the Effects of Cutting Parameters on The Surface Roughness, Tool Temperature and Thrust Force in Drilling of AA 7075-T6 Alloy

Transkript:

Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ. Cilt 22, No 3, 481-488, 2007 Vol 22, No 3, 481-488, 2007 KESME HIZININ YIĞINTI KATMANI VE YIĞINTI TALAŞ OLUŞUMU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN SEM İLE İNCELENMESİ Hasan GÖKKAYA ve Muammer NALBANT Safranbolu Meslek Yüksekokulu Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 78600, Karabük Makine Eğitimi Bölümü, Teknik Eğitim Fakültesi, Gazi Üniversitesi, 06500, Ankara gokkaya@hotmail.com, nalbant@gazi.edu.tr (Geliş/Received: 11.09.2006; Kabul/Accepted: 23.05.2007) ÖZET Bu çalışmada, işleme parametrelerinden kesme hızının (Built-Up layer) ve (Built-Up Edge) oluşumu üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla, AA5052 alaşımı; kaplamasız karbür takımla bilgisayarlı sayısal denetimli (BSD) torna tezgahında, kuru olarak işlenmiştir. Deneylerde, beş farklı kesme hızı (100, 200, 300, 400, 500 m/min), sabit ilerleme hızı (0,30 mm/dev) ve sabit kesme derinliği (1.5 mm) işleme parametreleri olarak seçilmiştir. Talaş kaldırma işlemleri sonucunda, kesici takım üzerinde en fazla YK ve YT, 100 m/min kesme hızı ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında yapılan talaş kaldırma işleminde oluştuğu tespit edilmiştir. Kesme hızının artırılması YK ve YT oluşumunu azaltmış, fakat denenen sınırlar içerisinde YK ve YT oluşumu engellenememiştir. Anahtar Kelimeler: İşlenebilirlik, kesme hızı, YK ve YT, kaplamasız karbür takım. INVESTIGATING THE EFFECTS OF CUTTING SPEEDS OVER THE BUILT-UP LAYER AND BUILT-UP EDGE FORMATION WITH SEM ABSTRACT In this study, the effects of cutting speed; over the formation of Built-Up Layer (BUL) and Built-Up Edge (BUE) were investigated. For this purpose, AA5052 alloy was processed on a Computer Numeric Control (CNC) lathe with uncoated cemented carbide insert in dry conditions. As processing parameters in the experiments, five different cutting speeds (100, 200, 300, 400, 500 m/min), constant feed rate (0,30 mm/rev) and connstant depth of cut (1,5 mm) were selected. As the result of the experiments, it was stated that BUL and BUE were formed on cutting tool mostly in machining at 100 m/min cutting speed and 0,30 mm/rev feed rate. Increasing the cutting speed decreased BUL and BUE formation but they could not be stopped in the tested range. Keywords: Processing, cutting speed, BUL and BUE, uncoated carbide insert. 1. GİRİŞ (INTRODUCTION) Talaşlı imalatta takım ömrü, genelde takım aşınması kriter alınarak belirlenir (1-3). Bu nedenle, kesici takımın aşınması çalışmalarında; takımın en uzun ömürle kesme yapabilmesi, araştırılması gereken en önemli konulardan biridir (4-6). Takım aşınması, kesici kenar üzerindeki yük faktörlerinin (Mekanik, Termal, Kimyasal, Aşındırıcı) kombinasyonu sonucu meydana gelir. Yük faktörleri tek başlarına takım aşınmasının belirli bir aşamasında etkili olabilirler. Genellikle yükler ayrı olarak davranmazlar, talaş kaldırma işlemi devam ettikçe yüklerin birleşimi sinerjik olarak artar (1). Talaş kaldırma sırasında kesme parametrelerine bağlı olarak oluşan sıcaklıklar, aşınma mekanizmalarının oluşma eğilimini artırır (Şekil 1) (2,3,5). Şekil 1 de, sıcaklığın fonksiyonu olarak aşınma mekanizmaları görülmekte ve T sıcaklığı, δ ise farklı aşınma mekanizmalarını ifade etmektedir (2,5).

H. Gökkaya ve M. Nalbant Kesme Hızının ve Oluşumu Üzerindeki Etkilerinin SEM ile İncelenmesi Şekil 1. Sıcaklığın fonksiyonu olarak oluşan aşınma mekanizmaları (2,5) (Wear mechanisms as a function of temperature) Yapışma (Adhesion) ve difüzyon aşınması mekanizmaları, kesici takım aşınması üzerinde etkili olan mekanizmalardır (7). Şekil 1 e bakıldığında kesme sıcaklıklarının en geniş aralığında oluşan aşınma mekanizmasının yapışma olduğu görülmektedir. Yapışma aşınması, genel olarak iş parçası malzemesinin kesici takım yüzeyine eklenmesi şeklinde gerçekleşir (5,6,8). Takım yüzeyine yapışan iş parçası malzemeleri, sabit (durağan) değildir ve kesme esnasında üretilen yüksek kesme kuvvetleri ile takım yüzeyinden yırtılıp (kopup) uzaklaşır ve talaş kaldırma işlemi devam ettikçe tekrar takım üst yüzeyinde talaş birikmeye başlayabilir veya kesici kenardan küçük parçaların kırılıp uzaklaşmasına sebep olabilir (5,6,8,9). İş parçası malzemesi, takım yüzeyine iki farklı şekilde ve hemen hemen eş zamanlı olarak yapışır (Şekil 2). Şekil 2a en çok bilinen ve iş parçası malzemesinin kesici takımın kesme kenarına yapışması ile oluşan dır (2,5,10). Şekil 2b ise kesici takım talaş yüzeyinde geniş alana yayılarak ince katman olarak yapışan dır (2,4,8,10,11). özellikle kesme hızına bağlı olarak talaş kaldırma esnasında kesici takımdaki sıcaklık ve aşırı basınçtır. Aynı zamanda iş parçasının kimyasal yapısına da bağlıdır. Kesici takım üzerine yapışan/kaynaklanan iş parçası malzemesi devam eden işleme sürecinde büyür ve belirli bir süre sonra maruz kaldığı gerilmelere dayanamayarak kesici takımdan koparak ayrılır. Talaşlı imalat işleminde iş parçası malzemesinin, takımın talaş yüzeyine (esas kesme kenarı) yapışması YT olarak bilinir ve bu olay çoğunlukla sünek malzemelerin işlenmesinde sıkça görülür. Kesici takım yüzeyine talaşın kaynaklanarak oluşturduğu katmana YK adı verilir (2,4,7). Kesici takım üzerinde oluşan ve zamanla sertleşen YT ların kopması ile kesici takımdan da parça kopar ve dolayısıyla yapışma aşınması mekanizması vasıtasıyla kırılmalar gerçekleşir. Sanchez ve arkadaşları, AA2024 ve AA7050 gibi iki farklı alüminyum alaşımının kuru işlenmesi sırasında kesici takım üzerine yapışan malzemenin mikro yapısal özelliğini incelemişlerdir. Yapmış oldukları çalışma sonucunda YK ve YT oluşumuna termo mekanik mekanizmaların neden olduğunu belirtmektedirler. YK oluşumu ve kesme şartları, YT oluşumunu değiştirmektedir. YT kalınlığı, talaş kaldırdıkça kritik kalınlığa kadar artar. Bundan sonra YT plastik olarak deforme olur ve takım yüzeyine doğru uzayabilir. Bu nedenle; daha önce oluşan YK altta kalarak üzeri örtülebilir. YK ve YT ın oluşumu kesici takım geometrik formunu bozar. Kesici takım geometrisi ve etkinliğinin bozulması, iş parçası yüzey pürüzlülüğü ve ölçüsünün bozulmasına neden olur (7). Bu çalışmada, kaplamasız karbür takımla, işleme parametresi olarak beş farklı kesme hızı ve sabit ilerleme hızı ile kesme derinliği kullanılarak, AA5052 alüminyum alaşımı malzemede talaş kaldırılmıştır. İşleme parametrelerinden kesme hızının YK ve YT oluşumu üzerindeki etkilerinin SEM vasıtasıyla belirlenmesi amaçlanmıştır. Kesici takım üzerinde YK ve YT oluşmasının nedeni, Şekil 2. YT oluşumu ve yapışma aşınması, YK ve YT lı takım görüntüsü ( BUE formation and wear by adhesion, Tool view with BUL and BUE) 482 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 22, No 3, 2007

Kesme Hızının ve Oluşumu Üzerindeki Etkilerinin SEM ile İncelenmesi H. Gökkaya ve M. Nalbant 2. MATERYAL VE METOT (MATERIALS AND METHODS) 2.1. Deney Numuneleri (Experimental Specimens) Çizelge 1. Deney numunesi AA5052 alaşımının kimyasal bileşimi (% Ağırlık) (Chemical composition of AA5052 Alloy experimental specimen (% weight )) Si Fe Cu Mn Mg Zn Al 0,240 0,364 0,087 0,965 2,400 0,043 Kalan Deneysel çalışmalar için, AA5052 alaşımı malzemeden, Ø50x500 mm boyutlarında hazırlanmış deney numuneleri kullanılmıştır. Deney numunelerinin spektral analiz ile elde edilen kimyasal bileşimi, Çizelge 1 de verilmiştir. AA5052 alaşımı sıcak-soğuk deformasyona ve herhangi bir ısıl işleme maruz bırakılmamıştır (AA5052-O). AA5052 alaşımı, 230 N/mm 2 çekme dayanımı ve 46 BSD (Brinell sertlik) değerine sahiptir. Sertlik deneyleri, yüzeyleri hassas işlenmiş 10 mm kalınlığındaki numuneler üzerinde Reicherter marka Brinell sertlik ölçüm cihazında yapılmıştır. Sertlik ölçüm deneyinde 5 mm çapında bilya uç ve 125 kg yük kullanılmıştır. Malzeme sertlik değerleri belirlenirken, numunelerin dış yüzeyinden merkeze doğru yapılan 10 ölçümün ortalaması alınmıştır. 2.2. İşleme Parametreleri, Kesici Takım ve Takım Tutucu (Machining Parameters, Cutting Tools and Tool Holder) Beş farklı kesme hızı 100, 200, 300, 400 ve 500 m/min olacak şekilde seçilmiştir. 0,4 mm uç Şekil 3. Deneylerde kullanılan CCGT 120404FN- ALU geometrisine sahip kaplamasız karbür kesici takım. (Uncoated carbide insert with CCGT 120404FN-ALU geometry used in the experiments) radyüsüne bağlı olarak ISO 3685 de tavsiye edilen aralıkta 0,30 mm/dev ilerleme ile 1.5 mm kesme derinliği seçilmiştir. Kesici takım olarak CCGT 120404FN-ALU geometrisine ve K10 kalitesine sahip değiştirilebilir kaplamasız karbür kesici takımlar kullanılmıştır (Şekil 3). Deneylerde kullanılan değiştirilebilir uçlara (ISO 5608 e göre) uygun CSRNR 2525 M125 takım tutucusu kullanılmıştır. Takım tutucunun yanaşma açısı 90 dir. 2.3. Tezgah ve Tarama Elektron Mikroskop (SEM) Cihazı (Lathe and Scanning Electron Microscope (SEM )) Talaş kaldırma işlemleri için 10 KW güce sahip 50 ve 3500 arasında devir ayarı yapabilen JOHNFORD T35 sanayi tipi Bilgisayarlı Sayısal Denetimli (BSD) torna tezgahı kullanılmıştır. Kesici takımlar üzerindeki YK ve YT oluşumları, JEOL JSM 6060 tipi tarama elektron mikroskobunda (SEM) incelenmiştir. 3. BULGULAR VE TARTIŞMA (RESULTS) YT oluşumu, talaş kaldırma esnasında periyodik olarak tekrarlandığı için kesici uç tedrici olarak aşınır. Alüminyum alaşımlarının işlenmesi esnasında iş parçası malzemesi ile kesici takım arasında çok güçlü bir birleşme olduğu bilinmektedir (12). Bu çalışmada, ilerleme hızı ve kesme derinliği sabit tutulmuş ve beş farklı kesme hızı sonucu oluşan YK ve YT ın SEM görüntüleri değerlendirilmiştir. Şekil 4 de AA5052 alüminyum alaşımının 100 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında işlenmesinde kaplamasız karbür kesici takım üzerinde oluşan YK ve YT ın SEM fotoğrafı görülmektedir. Şekil 4 de görüldüğü gibi YK kesici takım talaş yüzeyinde oluşurken YT ise kesici takım esas kesme kenarı boyunca oluşmaya başlamakta, takım talaş yüzeyine doğru devam etmekte ve YK nın üzerini örtmektedir. 100 m/min kesme hızında oluşan YK ve YT, kesici takımın geometrik biçimini değiştirmiştir. Özellikle YT oluşumu kesici takım uç radyusunu değiştirmiştir. Esas kesme kenarında YT ve takım talaş yüzeyinde YK oluşumu kesici takım biçimini değiştirmektedir (4,12). Bu bulgu, Sanchez ve ark. ile Rubio ve arkadaşlarını teyit eder mahiyet arz etmektedir. 200 m/min ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında oluşan YK ve YT görüntüsü Şekil 5 de gösterilmiştir. 200 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında oluşan YK ve YT büyüklüklerinin 100 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında oluşan YK ve YT büyüklüklerinden daha küçük olduğu görülmüştür. Bu durum, kesme hızının YK ve YT oluşumu üzerinde etkili bir parametre olduğunun göstergesi olarak değerlendirilmiştir. YT oluşumu, kesici takımın uç radyüsünü ve et kalınlığını artırmıştır. Bu durum, bazen talaş kaldırma sırasında iş parçası yüzey pürüzlülüğünü olumlu yönde etkiler. Kesici takım uç radyusu ile iş parçası yüzey pürüzlülüğü ters orantılıdır. Uç radyüsünün artması yüzey pürüzlülüğünü azaltmaktadır. Bu husus; Rubio ve arkadaşları ile Gökkaya ve Nalbant tarafından yapılan araştırma sonuçlarına uygunluk göstermektedir (12,13). Yığıntı K (YK Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 22, No 3, 2007 483

H. Gökkaya ve M. Nalbant Kesme Hızının ve Oluşumu Üzerindeki Etkilerinin SEM ile İncelenmesi (c) Şekil 4. AA5052 alaşımın kaplamasız karbür kesici takımla 100 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında işlenmesi sonucu kesici takım üzerinde gerçekleşen YK ve YT görüntüsü a) Kesici takım talaş yüzeyi SEM görüntüsü, b) Kesici takım üç boyutlu SEM görüntüsü c) Kesici takım üç boyutlu x17 büyültmeli SEM görüntüsü. (The view of BUL and BUE on cutting tool as a result of AA5052 alloy in being processed by 100 m/min cutting speed and 0.30 mm/rev feed rate. a) SEM view of the chip face of the insert, b) Three-dimensional SEM view of the insert, c) Three-dimensional SEM view of the insert with x17 magnification) Şekil 5, 300 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında AA5052 alaşımını işleme sonrasında kesici takım üzerinde oluşan YK ve YT ı göstermektedir. Şekil 6 da, YK nın yine kesici takım talaş yüzeyinde oluştuğu görülmektedir. YT ise esas kesme kenarında oluşmuştur. Fakat 100 m/min ve 200 m/min kesme hızlarında oluşan YT dan daha küçük boyutlarda ve kesme kenarı boyunca oluşmuştur. Diğer iki kesme hızında (100 ve 200 m/min) YT burun uç radyüsü üzerinde yığılma yaparak meydana gelmiştir. 300 m/min kesme hızında ise yığılma oluşumu azalmıştır. Şekil 7, 400 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında oluşan YK ve YT ı göstermektedir. YT oluşumlarında 100, 200 ve 300 m/min kesme hızlarında oluşan YT lara göre azalma gözlenmiştir. Fakat YT, sıvanma özelliği göstererek takım talaş yüzeyi boyunca hatta yardımcı kesme kenarını da içine alarak sıvanmıştır. 500 m/min kesme hızında tespit edilen YK ve YT görüntüleri ise Şekil 8 de verilmiştir. Şekil 8 de görüldüğü gibi YK ve YT ın 500 m/min kesme hızında daha da azaldığı tespit edilmiştir. Kesme hızının artırılmasına rağmen YK ve YT oluşumunun azalmasına mukabil denenen sınırlar içerisinde engellenememiştir. Bu durumun, iş parçasının sünek yapısından kaynaklandığı söylenebilir. Kesme hızının artışı ile YK ve YT oluşumunun azaldığı görülmüştür. Bu azalmanın sebeplerinin yüksek kesme hızında artan sıcaklığa bağlı olarak deforme işleminin kolaylaşması, iş parçası malzemesinin kesici kenar ve burun radyüsü çevresinde rahat bir şekilde deforme edilmesi ve yüksek sıcaklıklarda oluşan akma bölgesine (Fz) bağlı olması gibi faktörlerin olduğu söylenebilir. Şeker ve Oishi tarafından ifade edilen; kesme hızının artışına bağlı olarak oluşan sıcaklıklar, meydana gelen katmanları yumuşatır ve onların bir akma bölgesine dönüşmesine sebep olarak YK ve YT oluşumunu engeller sonucuna uygun gözlemler elde edilmiştir (9,14). Yapılan deneylerdeki gözlemlere 484 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 22, No 3, 2007

Kesme Hızının ve Oluşumu Üzerindeki Etkilerinin SEM ile İncelenmesi H. Gökkaya ve M. Nalbant (c) Şekil 5. AA5052 alaşımın kaplamasız karbür kesici takımla 200 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında işlenmesi sonucu kesici takım üzerinde gerçekleşen YK ve YT yığıntı talaş görüntüsü a) Kesici takım talaş yüzeyinin SEM görüntüsü, b) Kesici takım üç boyutlu SEM görüntüsü, c) Kesici takım üç boyutlu x15 büyütmeli SEM görüntüsü. (The view of BUL and BUE on cutting tool as a result of AA5052 alloy in being processed by 200 m/min cutting speed and 0.30 mm/rev feed rate. a) SEM view of chip face of the insert, b) Three-dimensional SEM view of the insert, c) Threedimensional SEM view of the insert with x15 magnification) dayalı olarak YK ve YT oluşmasını engellemek (azaltmak) için 500 m/min den daha yukarı kesme hızlarında deneme yapılması gerektiği söylenebilir. 4. SONUÇLAR (CONCLUSIONS) Kaplamasız karbür kesici takımla beş farklı kesme hızı, sabit ilerleme hızı ve kesme derinliğinde AA5052 alaşımı silindirik malzeme üzerinden tornalama yoluyla talaş kaldırılmıştır. Talaş kaldırma işlemi sonrasında kesme hızının kesici takım üzerinde YK ve YT oluşumlarına etkilerini belirlemek için kesici takımlar SEM ile incelenmiştir. Denenen sınırlar içerisinde deneme bulgularına göre elde edilen sonuçlar aşağıda verilmiştir; YT, kesici takımın esas kesme kenarında oluşmuş ve talaş yüzeyine doğru devam etmiştir. Kesici takım üzerindeki YT oluşumu, takım uç radyüsü ve kesici takım kalınlığını artırmıştır. YK, kesici takım talaş yüzeyinde oluşmuştur. Düşük kesme hızında (100 m/min) oluşan YT, YK oluşumunu göstermeyecek şekilde üzerini örtmüştür. AA5052 alaşımını işlemede, denenen kesme hızları içerisinde düşük kesme hızından yüksek kesme hızlarına doğru gidildikçe YK ve YT oluşması azalmış, ancak YK ve YT oluşumu engellenememiştir. AA5052 alaşımının kaplamasız karbür kesici takımla işlenmesi esnasında kesici takım üzerinde YK ve YT oluşmasını engellemek veya önlemek için 500 m/min den daha yukarı kesme hızlarında deneme yapılması gerektiği söylenebilir. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 22, No 3, 2007 485

H. Gökkaya ve M. Nalbant Kesme Hızının ve Oluşumu Üzerindeki Etkilerinin SEM ile İncelenmesi (c) Şekil 6. AA5052 alaşımın 300 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında işlenmesi sonucu kesici takım üzerinde gerçekleşen YK ve YT görüntüsü a) Kesici takım talaş yüzeyinin x50 büyütmeli SEM görüntüsü, b) Kesici takımın üç boyutlu x35 büyütmeli SEM görüntüsü c) Kesici takım talaş yüzeyinin x17 büyültmeli SEM görüntüsü. (The view of BUL and BUE on cutting tool as a result of AA5052 alloy in being processed by 300 m/min cutting speed and 0.30 mm/rev feed rate. a) SEM view of chip face of the insert with x50 magnification, b) Three-dimensional SEM view of the insert with x35 magnification c) SEM view of chip face of the insert with x17 magnification) 486 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 22, No 3, 2007

Kesme Hızının ve Oluşumu Üzerindeki Etkilerinin SEM ile İncelenmesi H. Gökkaya ve M. Nalbant (c) Şekil 7. AA5052 alaşımın 400 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında işlenmesi sonucu kesici takım üzerinde gerçekleşen YK ve YT görüntüsü a) Kesici takım talaş yüzeyinin SEM görüntüsü, b) Kesici takımın üç boyutlu SEM görüntüsü, c) Kesici takım x20 büyültmeli üç boyutlu SEM görüntüsü. (The view of BUL and BUE on cutting tool as a result of AA5052 alloy in being processed by 400 m/min cutting speed and 0.30 mm/rev feed rate. a) SEM view of chip face of the insert, b) The three-dimensional SEM view of the insert c) The three-dimensional SEM view of the insert with x20 magnification) Şekil 8. AA5052 alaşımın 500 m/min kesme ve 0,30 mm/dev ilerleme hızında işlenmesi sonucu kesici takım üzerinde gerçekleşen YK ve YT görüntüsü a) Kesici takım talaş yüzeyinin SEM görüntüsü, b) Kesici takımın üç boyutlu SEM görüntüsü. (The view of BUL and BUE on cutting tool as a result of AA5052 alloy in being processed by 500 m/min cutting speed and 0.30 mm/dev feed rate. a) SEM view of chip face of the insert, b) The three-dimensional SEM view of the insert with x35 magnification) (REFERENCES) Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 22, No 3, 2007 487

H. Gökkaya ve M. Nalbant Kesme Hızının ve Oluşumu Üzerindeki Etkilerinin SEM ile İncelenmesi KAYNAKLAR (REFERENCES) 1. Carrilero, M.S., Marcos, M., J. Mech. Behav. Mater. vol. 7 (3), pp.179-191, 1996. 2. Carrilero, M.S., Bienvenido, R., Sanchez, J.M., Alvarez, M., Gonzalez, A., Marcos, M., A SEM and EDS Insight into the BUL and BUE Difference in the Turning Processes of AA2024 Al-Cu Alloy, International Journal of Machine Tools & Manufacture, vol. 42, pp. 215-220, 2002. 3. Coroman, S., Modern Metal Cutting, Practical Handbook, Sweden, 1994. 4. Sanchez, J.M., Rubio, E., Alvarez, M., Sebastian, M.A., Marcos, M., Microstructural Characterisation of Material Adhered Over Cutting Tool in the Dry Machining of Aerospace Aluminium Alloys, Journal of Materials Processing Technology, vol. 164-165, pp. 911-918, 2005. 5. Sanchez, M., Marcos, M., Relaciones Parametricas en el Mecanizado, Servicio de Publicaciones de la Universidad de Cadiz, Cadiz, Spain, 1994. 6. Kendall, L.A., Friction and Wear of Cutting Tools and Cutting Tool Material, ASM Metal Handbook, Friction, Lubrication and Wear, vol. 18, ASM International, Ohio, USA, 1995. 7. List, G., Nouari, M., Gehin, D., Gomez, S., Manaud, J.P., Le Petitcorps, Y., Girot, F., Wear Behaviour of Cemented Carbide Tools in Dry Machining of Aluminium Alloy, Wear, vol. 259, pp. 1177-1189, 2005. 8. Boothroyd, G., Kinght, W.A., Fundamentals of Machining and Machine Tools, Marcel Dekker, New York, 1989. 9. Şeker, U., Talaşlı İmalatta Takım Tasarımı Ders Notları, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Ders Notları, Ankara, 2000. 10. Trent, E.M., Metal Cutting, Butterworths, London, 1989. 11. Bethencourt, M., Botana, F.J., Calvino, J.J., Carrilero, M.S., Marcos, M., Proc. Electron Microscopy 98, vol. II, Cancun, Mexico, 1998. 12. Rubio, E.M., Camacho, A.M., Sanchez- Sola, J.M., Marcos, M., Surface Roughness of AA7050 Alloy Turned Bars Analysis of the Influence of the Length of Machining, Journal of Materials Processing Technology, vol. 162-163, pp. 682-689, 2005. 13. Gökkaya, H., Nalbant, M., The Effects of Cutting Tool Geometry and Processing Parameters on the Surface Roughness Of AISI 1030 Steel, Materials and Design, 28(2):717-721, 2007. 14. Oishi, K., Mirror Cutting of Aluminium with Sapphire Tool, Journal of Materials Processing Technology, vol. 62, pp. 331-334, 1996. 488 Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 22, No 3, 2007