ORTODONTÝK ARK TELLERÝNÝN FARKLI ph SEVÝYELERÝNDE ÝYON SALINIMLARININ ÝN-VÝTRO OLARAK DEÐERLENDÝRÝLMESÝ

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 ORTODONTÝK ARK TELLERÝNÝN FARKLI ph SEVÝYELERÝNDE ÝYON SALINIMLARININ ÝN-VÝTRO OLARAK DEÐERLENDÝRÝLMESÝ Yrd.Doç.Dr. Bülent BAYDAÞ* Yrd.Doç.Dr. Ýbrahim YAVUZ* Arþ.Gör.Dt. Ali KÝKÝ** IN VITRO EVALUATION OF ION RELEASE FROM ORTHODONTIC ARCH WIRES IN VARIOUS ph LEVELS ÖZET Bu çalýþmanýn amacý, sabit ortodontik tedavilerde kullanýlan ark tellerinde bulunan Ni, Cr ve Co elementlerinin farklý ph ortamlarýndaki iyon salýnýmlarýnýn atomik absorbsiyon spektrofotometre ile deðerlendirilmesidir. Çalýþmada 3 cm uzunluðunda NiTi, paslanmaz çelik, çok sarýmlý paslanmaz çelik ve TMA ark telleri, alt sað 1.molar bandý ve premolar braketine ligatüre edilerek benzer þartlar altýnda 4, 5.5 ve 7 lik ph' larda hazýrlanan yapay tükürük içinde bekletilmiþtir. 3. 6. ve 9. günlerde alýnan yapay tükürük örnekleri atomik absorpsiyon spektrofotometre cihazýnda deðerlendirilmiþtir. Elde edilen veriler varyans ve çoklu karþýlaþtýrma analizleriyle karþýlaþtýrýlmýþtýr. Çalýþmanýn sonuçlarý, ark tellerinden en fazla iyon salýnýmýnýn ph 4 seviyesinde olduðunu, iyon salýnýmýnýn hýzýnýn üçüncü ayda en düþük düzeyde olduðu fakat salýnýmýn devam ettiðini göstermiþtir. Ni iyonlarý en fazla salýnýmý gösterirken en az salýným Cr elementinden olmuþtur. Anahtar Kelimeler: Ark telleri, ph, yapay tükürük, iyon salýnýmý, atomik absorpsiyon spektrofotometre. ABSTRACT The purpose of the present study is to evaluate the releases of Ni, Cr and Co ions from various arch wires used in fixed orthodontic treatments at various ph levels by means of atomic absorption spectrophotometer. NiTi, stainless steel, multistranded stainless steel and TMA arch wires of 3 cm length ligated to a lower right first molar band and a premolar bracket were kept in artificial saliva prepared at 4, 5.5, 7 ph levels under similar conditions for 3th 6th and 9th days. At 3th, 6th and 9th days, the samples taken from artificial saliva were evaluated with the atomic absorption spectrophotometer. The data obtained were compared by means of variance analysis and multi comparison analysis. The results of the study showed that the highest level of ion release was at ph 4 level and lowest within the third month, however it was continuing. Ni ions were found out to be released into saliva to the largest extent, whereas Cr ions were the lowest. Key words: Archwires, ph, artificial saliva, ion release, atomic absorption spectrophotometer GÝRÝÞ Diþ hekimliðinin her alanýnda, özellikle de ortodontide çeþitli metal alaþýmlar yaygýn olarak kullanýlmaktadýr. Baþlangýçta ortodontik apareylerin tel ve kroþelerinde, sabit * Atatürk Üniv. Diþ hek. Fakültesi Ortodonti A.D. Öðretim üyesi ** Atatürk Üniv. Diþ hek. Fakültesi Ortodonti A.D. Araþtýrma görevlisi 11 tedavilerde kullanýlan bantlarýn ve ligatürlerin yapýmýnda altýn (Au) materyalinden faydalanýlmasýna raðmen 1, 193'lu yýllardan 196 yýllara kadar geçen süre içinde altýn yerini neredeyse tamamen paslanmaz çelik alaþýmlara býrakmýþtýr. 2,3 Bu yýllarda bonded

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 braketlerle birlikte krom kobalt alaþýmlarý da kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Daha hafif kuvvetlerle daha uzun süreli çalýþma imkaný veren ve yaklaþýk olarak % 5 Nikel ve %5 Titanyumdan oluþan Nitinol telleri 1972 yýlýnda kullanýma sunulmuþtur. 4 Daha sonra 1977 yýlýnda Titanyumun beta fazý oda ýsýsýnda stabilize edilince Titanyum-Molibdenyum (TMA) alaþýmlarý, 3 ardýndan 1986 yýlýnda süper elastik NiTi teller 5.6 ve 1994 yýlýnda Cu NiTi teller 7 klinikte ortodontistlerin hizmetine sunulmuþtur. Altýn (Au), Paladyum (Pd), gümüþ (Ag) gibi soy ve yarý soy metallerden Ni, Ti, Cr, Co, Cu gibi baz metal alaþýmlara geçiþle beraber hastalarýn bu metalleri uzun süre aðýzlarýnda bulundurmasýna baðlý olarak oluþan korozyon ürünleri ve bu ürünlerin etkileri de araþtýrýlmaya baþlanmýþtýr. Ortodontik metaller tükürük aracýlýðý ile elektrogalvanik bir akým oluþturarak aðýz ortamýna metal iyonlarýnýn salýnýmýna sebep olurlar. Ni iyonlarýnýn bu þekilde geçiþi hipersensitivite, astým, kontak dermatit gibi alerjik reaksiyonlara sebep olabilir 8-. Kýzlarda daha fazla olmak üzere nikel allerjisi populasyonun %4.5-28.5 inde görülmektedir. 11,12 Sabit apareylerle beraber uygulanan NiTi tellerin aðýzda mukoza temasý veya direkt oral alýnýmý ile allerjik reaksiyonlar oluþturduðu, aðýz mukozasýnda yanma ile beraber geniþ eritematöz maküler lezyonlara sebep olduðu bildirilmiþtir. 13 Ayrýca Ni in karsinojenik 14-16, mutajenik 17 ve sitotoksik 18 olabileceði iddia edilmiþtir. Bununla beraber yapýlan çalýþmalarda 19-22 sabit apareylerden salýnan Ni miktarýnýn su ve besinlerle alýnan günlük miktarýn altýnda olduðu da gösterilmiþtir. Son yýllarda yapýlan araþtýrmalar dikkate alýnarak Ni içermeyen braket ve tellerin üretimine hýz verilmiþtir. Sabit ortodontik apareylerden salýnan Cr ve Co karsinojenik etkilerinin olabileceði de bildirilmiþtir. 23,24 Özellikle sabit mekaniklerden salýnan Ni ve Cr iyonlarýnýn incelendiði in vivo 22,25-28 ve in vitro 19-21,29-34 çalýþmalar mevcuttur. Ancak, aðýzdaki ph deðiþimlerini göz önüne alarak farklý ph seviyelerindeki iyon salýnýmlarýný araþtýran sýnýrlý sayýda çalýþma bulunmaktadýr.,21,3,32 Bu çalýþmanýn amacý, sabit ortodontik tekniklerde kullanýlan çeþitli ark tellerindeki Ni, Cr ve Co elementlerinin farklý ph ortamlarýnda ve deðiþik sürelerdeki iyon salýnýmlarýnýn atomik absorpsiyon spektrofotometre ile deðerlendirilmesidir. MATERYAL VE METOD Bu çalýþmanýn materyalini GAC International Inc.(NY,USA) firmasýnýn dikdörtgen kesitli 4 farklý ortodontik ark teli ve sabit ortodontik apareyleri taklit etmek amacýyla bu tellere ligatürlenen tüplü alt azý bantlarý ve alt premolar braketleri oluþturmaktadýr. Çalýþmada kullanýlan ortodontik ark telleri þunlardýr: -,16,22 inç Neo Sentalloy NiTi arch wire (Ovt neo accuform, LW/MD,16 gr., 2-523-622) -,16,22 inç Preformed stainless steel arch wire type (34 VAR steel, Ovt ss acu, LW/MD, 3-622-642) -,16,22 inç Multi-Strand Wire (Multibraid arches) (34 VAR steel, Eight strand, braided, accuform LW 3-622-44) -,16,22 inç Resolve Beta Titanium arch wire (accuform, LW, 3-622-94) 12

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 Tüm ark telleri ayný kesici ile 3 cm uzunluðunda kesilmiþtir. Her bir tele aðýz ortamýný taklit etmek amacýyla bir molar bandý ve bir premolar braketi (OmniArch Roth,18 inç, 77-451-) ligatür teli ile baðlanmýþtýr (Þekil 1). Ölçüm hatalarýný elimine etmek amacýyla her örnekten ikiþer adet hazýrlanmýþtýr. Örnekler, üzerlerindeki yabancý maddelerden arýndýrýlmak amacýyla ultrasonik temizleyicide temizlenip, steril suyla yýkanmýþ ve kurutulmuþtur. Daha sonra kapaklý polietilen kaplarda Atatürk Üniversitesi Týp Fakültesi Biyokimya Laboratuarýnda üç farklý ph (4-5,5-7) da hazýrlanan ml yapay tükürük içinde 37 C de kapalý ortamda bekletilmiþtir. Þekil 1. Ark teli (3 cm.) ve üzerindeki bant ve braketler ve kullanýlan teller Kapalý kaplarda bulunan örneklerden 3. 6. ve 9. günlerde steril þartlarda sývý alýnarak ölçümler yapýlmýþtýr. Analiz iþlemlerinde bir grafit fýrýnlý atomik absorpsiyon spektrofotometre (GFAAS) (Perkin-Elmer A Analyst 7, Perkin-Elmer, Uberlingen, Germany) cihazý kullanýlarak, Ni, Cr ve Co miktarlarý µg/l (ppb) cinsinden ölçülmüþtür. Ýstatistiksel Deðerlendirme Ýstatistiksel deðerlendirme için SPSS (SPSS for Windows ver..) paket programý kullanýlmýþtýr. Gruplar arasý farklýlýklarý karþýlaþtýrmak için tek yönlü Varyans (ANOVA) a- nalizinden ve farklýlýklarýn hangi gruplar arasýnda olduðunu belirlemek için ise LSD çoklu karþýlaþtýrma analizinden yararlanýlmýþtýr. BULGULAR Farklý ph ve sürelerde, dört farklý ark telinden ve baðlý olduklarý bant ve braketlerden salýnan Ni, Cr ve Co iyonlarýna ait verilerin (µg/l) ortalama ve standart sapma sonuçlarý Tablo 1 de gösterilmiþtir. Farklý ph düzeyleri, materyalin yapay tükürük içinde bekletilme süreleri ve yapay tükürüðe geçen iyon miktarlarý arasýndaki iliþkiyi veren Varyans analizi ve grup içindeki farklýlýklarý gösteren LSD çoklu karþýlaþtýrma analizi sonuçlarý Tablo 2 de gösterilmiþtir. Farklý ark tellerine ait Varyans ve Tukey analiz sonuçlarý ise Tablo 3 te verilmiþtir. Varyans analizi sonuçlarýna göre ph (p<.1), süre (p<.1) ve salýnan metal iyonlarý (p<.1) arasýnda önemli farklýlýklar bulunurken, ark telleri arasýnda iyon salýnýmý açýsýndan istatistiksel olarak önemli bir farklýlýk tespit edilmemiþtir. ph'a baðlý oluþan deðiþimler: Varyans analizi sonuçlarý, iyon salýnýmýnda ph seviyesinin etkili olduðu göstermiþtir. LSD analizi sonucunda en fazla salýnýmýn ph 4 seviyesinde olduðu, en düþük salýnýmýnda ph 7 lik hazýrlanan yapay tükürükte oluþtuðu ve ph arttýkça salýnýmýn azaldýðý belirlenmiþtir. ph' a baðlý olarak elementlerin iyon salýnýmýnýný veren grafikler Þekil 2 ve 3' te görülmektedir. 13

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 Tablo 1, Farklý ark tellerinin iyon salýnýmýna ait daðýlým tablosu (µg/l) ph Süre (ay) NiTi Paslanmaz Çelik Çok Sarýmlý Pas. Çelik TMA Ni Cr Co Ni Cr Co Ni Cr Co Ni Cr Co Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp Ort. S.Sp 1 19,5 2,12,, 1,,15 3,64 43,33,,,, 4,21 33,64,62,88 2,1 2,84,,,68,96 3,13 4,42 4 2 45,9,26,2,2 2,83 2,52 64,15 41,15,4,9,71,99 75,2 68,84,6,8 5,96 2,74 74,4 4,59,17,24 6,55,24 3 47,73 1,35 3,32,59 3,27 1,58 66,7 47,55 2,35,24 1,58 1,68 94,94 86,8 3,63 2,51 8,16 3,87 94,21 9,4 2,71 1,6 7,19 1,64 1 11,5 16,26,,,55,78 15,28 21,61,,,, 9,31 4,38,8,11,, 53,45 1,92,19,11,, 5 2 34,6 2,99,, 1,76 1,36,46 7,69,11,14,38,54 46, 5,69,6,67 1,41 1,99 53,76 11,72,3,2,75 14,74 3 4,17 4,89 1,26,71 2,68,68 16,88 1,65 1,5,66,1,78 56,31 68,2 2,48 1,78 1,41 1,99 62,65 5,76 2,39,5 11,71 14,24 1,75,4,,,, 19,91 1,83,25,35,12,16,8,11,,,,,85 13,9,,28,22,31 7 2 5,3 1,14,39,8,,,98 1,39,16,5,, 3,83 3,3,43,9,, 3,54 1,9,23,23,, 3 4,24,17,3,15,,,,,29,22,, 8,2,62,17,1,, 2,74 1,13,19,27,, Tablo 2. Farklý ph, süre ve elementlere ait Varyans ve LSD çoklu karþýlaþtýrma analizi sonuçlarý (µg/l) (1) (2) (3) 1-2 1-3 2-3 ph 4 ph 5.5 ph 7 F ph 19,67 12,78 1,76 22,38 *** * *** *** 1.ay 2.ay 3.ay Süre 6,13 12,75 15,33 6,18 ** ** *** - Ni Cr Co Element 31,44,7 2,7 82,71 *** *** *** - * P<.5, **p<.1, ***p<.1 Tablo 3. Farklý ark tellerine ait Varyans ve Tukey çoklu karþýlaþtýrma analiz sonuçlarý (µg/l). (1) (2) (3) (4) 1-2 1-3 2-3 1-4 2-4 3-4 NiTi P.Ç Ç.P.Ç TMA F Ark Tel 8,36 8,99 13,36 14,89 2,13 - - - - - - - 14

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 Ortalama (µg/l) 6 5 4 3 54 4, 4 35 5, ph Süreye baðlý deðiþimler: Ark teli, bant ve braketlerin içinde bulunduðu yapay tükürükten 3. 6. ve 9'ýncý günlerde alýnan örneklerden yapýlan ölçümler için uygulanan varyans analizi sonucunda sürenin iyon salýnýmýnda önemli olduðu gösterilmiþtir. En az salýným 3. ayda olmuþ, 1. ve 2. 7, Element Þekil 2. ph ve elementler arasýndaki iliþkiyi veren grafik. Ortalama (µg/l) 3 14 18 4, 26 21 6 5, ph 22 5 2 1 7, 2 TEL Þekil 3. ph ve ark telleri arasýndaki iliþkiyi veren grafik. 13 Ni Cr Co NiTi P.Çelik Twistflex TMA aylarda hemen hemen eþit oranda salýným gerçekleþmiþtir. Ýkinci ve 3. aylardaki toplam iyon miktarlarý arasýnda istatistiksel olarak önemli bir fark bulunamamýþtýr. Bu da iyon salýnýmýnýn zamanla yatay bir seyir izlediðini göstermektedir. Süreye baðlý olarak elementlerin iyon salýnýmýný gösteren grafikler Þekil 4 ve 5' te gösterilmiþtir. Elementlere baðlý deðiþimler: Çalýþmamýzda kullanýlan ark telleri ve üzerlerindeki bant ve braketlerde bulunan Ni, Cr ve Co elementlerinin yapay tükürükte bekletilmeleri sonucunda uðradýklarý korozyona baðlý olarak oluþan iyon salýnýmlarýnýn Varyans analizi sonucuna göre istatistiksel olarak farklýlýk gösterdiði bulunmuþtur. Çoklu karþýlaþtýrma (LSD) analizi sonucunda yapay tükürüðe en fazla geçen iyon Ni olurken, en az geçiþin Cr elementinden olduðu bulunmuþtur. Cr ve Co elementlerinin iyon salýnýmlarý arasýnda istatistiksel olarak önemli bir fark bulunamamýþtýr. Tellerden salýnan elementlerin daðýlýmýný veren grafik Þekil 4 gösterilmiþtir. Ortalama (µg/l) 5 4 3 18 1, 36 2, 3, Element Þekil 4. Süre ve elementler arasýndaki iliþkiyi veren grafik. 3 41 3 Ni Cr Co Þ 15

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 Ortalama (µg/l) 3 4 7 6 8 17 15 19 11 TEL NiTi P.Çelik Çok Sar P.Ç mýþtýr (Tablo 3). En az salýnýmýn NiTi ve paslanmaz çelik telden olduðu en fazla salýnýmýn ise çok sarýmlý paslanmaz çelik tel ve TMA telden gerçekleþtiði belirlenmiþtir (Þekil 6). Her bir tele ait ph ve süreye baðlý iyon salýnýmýný gösteren grafikler Þekil 7-' da gösterilmiþtir. NiTi 1, 2, 3, TMA Þekil 5. Süre ve ark telleri arasýndaki iliþkiyi veren grafik. 1, 3 2, 4, 5, 7, 3, Ortalama (µg/l) 4 7 6 8 17 15 19 11 TEL NiTi P.Çelik Çok Sar P.Ç ph Þekil 7. NiTi ark teline ait ph ve süreye baðlý iyon salýnýmýný gösteren grafik. 3 Paslanmaz Çelik 1, 2, 3, TMA Þekil 6. Ark telleri ve elementler arasýndaki iliþkiyi veren grafik Ark tellerine baðlý deðiþimler: Dört farklý ark teli ve üzerlerindeki bant ve braketlerin yapýsýndaki elementlerin iyon salýnýmlarý Varyans analizi ile deðerlendirildiðinde teller arasýnda iyon salýnýmý açýsýndan istatistiksel olarak önemli bir fark bulunama- 4, 5, ph 7, Þekil 8. Paslanmaz çelik ark teline ait ph ve süreye baðlý iyon salýnýmýný gösteren grafik. 1, 2, 3, 16

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 4 3 Çok Sar. Paslanmaz Çelik 4 ph ve süreye baðlý iyon psalýnýmýný gösteren grafik. TARTIÞMA 5 Aðýzdaki sabit ortodontik apareylerden kiþinin dolaþýmýna katýlan günlük metal iyonu miktarý oldukça önemlidir. Metaller tükürük aracýlýðýyla oral kaviteye salýnýr ve bu salýným tükürüðün yüksek klorür içeriðinden veya 7 Þekil 9. Çok sarýmlý paslanmaz çelik ark teline ait 4 3 TMA 4, 5, 7, Þekil. TMA ark teline p ait ph ve süreye baðlý iyon salýnýmýný gösteren grafik. 1, 2, 3, 1, 2, 3, düþük ph' lý yiyeceklerden etkilenir. Barret ve ark. 34 tükürüðün ph sýnýn (yaklaþýk 6,5), enzimatik aktivitesinin, organik asit ve bakteri florasýnýn aðýzdaki metallerden korozyonun oluþmasýnda etkili olan faktörler olduðunu belirtmiþlerdir. Genelde in vivo çalýþmalarda, sabit apareylerin uygulanmasýný takiben Fe, Ni ve Cr gibi iyonlarýn tükürükteki seviyelerinin arttýðý, yaklaþýk 1 ay sonra ise bu salýnýmýn yavaþladýðý hatta sabit aparey öncesi seviyeye düþtüðü bulunmuþtur. 22,25,26,28 Diðer yandan en yoðun iyon geçiþinin ilk ay içerisinde olduðunu fakat bu salýnýmýn hýzý azalsa da aylar boyunca devam ettiðini gösteren in vitro çalýþmalar mevcuttur.,3,31 Çalýþmamýzda da benzer þekilde 1. ve 2. aylarda salýným hýzýnýn yüksek olduðu, son ölçümlerin yapýldýðý 3. ayda ise metal iyon salýnýmýnýn daha az olduðu, ancak devam ettiði görülmüþtür. Aðýz ortamýnda oluþan ph deðiþimleri de ortamdaki metallerden iyon salýnýmýný etkilemektedir. Özellikle Ni bazlý alaþýmlarýn asit ortamýnda iyon salýnýmý artmaktadýr. 35 Huang ve arkadaþlarý,3 yeni ve yakýlmýþ braketler kullanarak yaptýklarý çalýþmalarýnda ph 4,2 deki iyon salýnýmýnýn her zaman ph 7 den daha fazla olduðunu bulmuþlardýr. Yine Staffolani ve arkadaþlarý, 21 braket ve ark tellerinden salýnan Ni, Cr ve Cu iyonlarýnýn ph 6,5' te ph 3,5' a göre daha az salýndýðýný belirtmiþlerdir. NiTi ark tellerinin deðiþik asiditelerdeki iyon salýnýmýný inceleyen Huang ve arkadaþlarý 32 ph 2,5'ta Ni ve Ti iyon salýnýmlarýnýn arttýðýný göstermiþlerdir. Bizim çalýþmamýzda da yukarýda bahsedilen çalýþmalarla uyumlu olarak, salýnan iyon miktarýnýn ph 4 te en fazla, ph 7 de ise en az olduðu tespit edilmiþtir. 17

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 Çalýþmamýzda incelenen iyonlar içinde tüm ark teli kombinasyonlarýnda, tüm ph larda ve incelenen tüm zamanlarda en fazla salýnan iyonun Ni olduðu bulunmuþtur. Diðer birçok çalýþmada da Ni salýnan en belirgin iyon olarak karþýmýza çýkmaktadýr. 19,3,33,34,36 Çünkü Ni, NiTi tellerin % 5 sini oluþturmakla kalmayýp çelik ark telleri, bantlar ve braketlerin yapýsýnda da bulunmakta ve ortama salýnmaktadýr. 36 Her ne kadar istatistiksel olarak diðerlerinden farklý olmasa da çalýþmamýzda en fazla iyon salýnýmý yapan kombinasyonun; bant + braket + TMA tel olmasý ilginçtir. Çünkü Beta titanyum alaþýmlarý (TMA) yapýlarýnda önemli miktarda titanyum olmasý nedeniyle korozyona karþý oldukça dirençlidir. 37,38 Ancak bu çalýþmalarda ark telleri tek baþýna deðerlendirilmiþ olup 37,38, literatürde gerek TMA teli gerekse de çok sarýmlý paslanmaz çelik teli bant ve braketlere tespit ederek iyon salýnýmý yönüyle inceleyen çalýþmaya rastlanmamýþtýr. Diðer yandan Hunt ve arkadaþlarýnýn 39 yaptýklarý bir çalýþmada TMA telin yüzeyinin NiTi, stainless steel ve Co-Cr tellerin hepsinden daha pürüzlü olduðu ortaya konmuþtur. Benzer þekilde Nishio ve arkadaþlarý 4, beta titanyum telin en fazla sürtünme kuvvetine sahip olduðunu belirtmiþlerdir. Bahsedilen bu pürüzlü yüzey ile tüp ve braket slotu arasýnda fretting (aþýnma) korozyonunun meydana gelmiþ olmasý muhtemeldir. Ayný durum çok sarýmlý paslanmaz çelik tel içinde geçerli olabilir. Ayrýca Hwang ve arkadaþlarý 31 NiTi tel bant ve braketlere yerleþtirildiðinde Ni salýnýmýnýn telin kendisinden daha çok bant ve tel arasýndaki galvanik korozyon nedeniyle oluþtuðunu belirtmiþlerdir. Ni içermeyen TMA tel için de benzer þekilde bant ve braketlerle arasýnda galvanik korozyon oluþmasý, bu tel kombinasyonundaki artmýþ iyon salýnýmýný açýklayabilir. Ortodontide kullaným alaný bulan ve aðýz içinde uzun süre deðiþik ph ortamlarýna maruz kalan materyallerin biouyumluluklarýnýn yüksek olmasý önemlidir. Ancak bu farklý tür materyallerin ayný ortamda bulunduklarýnda aralarýnda oluþan etkileþimlerin de göz önüne alýnmasý gereklidir. SONUÇLAR 1. Aðýz ortamýnda bulunan ortodontik aygýtlardaki metallerin korozyonunu tükürüðün ph sý etkilemektedir. Metallerin iyon salýnýmý asidik ph ortamýnda daha fazla oluþmaktadýr. 2. Metallerden iyon salýnýmý ilk aylarda daha yüksek olurken ilerleyen aylarda salýným azalarak devam etmektedir. 3. Ortodontik ark tellerinden ve üzerlerindeki bant ve braketlerden en fazla salýnan Ni elementi iyonlarý, en az salýnan ise Cr elementi iyonlarý olmuþtur. 4. Çalýþmamýzda kullanýlan ark telleri ve üzerlerindeki bant ve braketlerden salýnan iyonlar genel olarak göz önüne alýndýðýnda istatistiksel olarak aralarýnda bir farkýn bulunmadýðý belirlenmiþtir. 5. TMA ve çok sarýmlý paslanmaz çelik tel ile üzerlerindeki bant ve braketlerden Ni iyonlarýnýn salýnýmýnýn diðer tellere göre daha yüksek olmasý, yüzeyleri pürüzlü bu ark tellerinin korozyonu arttýrarak iyon salýnýmýnýn artýþýnda etkili olduðunu düþündürmektedir. 18

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 KAYNAKLAR 1. Lindquist JT. The edgewise appliance. In: Graber TM, Swain BF, eds. Orthodontics: Current Principles and Techniques. Chapter 9. Mosby, St Louis, 1985:565-71. 2. Thurow RC. Edgewise Orthodontics. 3rd ed. Mosby, St Louis, 1972: 22-34. 3. Kusy RP. Basic properties and characteristics of archwires. Pract Rev Orthod. 1995: 142-51. 4. Andreasen GF, Morrow RE. Laboratory and clinical analyses of nitinol wire. Am J Orthod. 1978; 73(2): 142-51 5. Miura F, Mogi M, Ohura Y, Hamanaka H. The super-elastic property of the Japanese NiTi alloy wire for use in orthodontics. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1986; 9:1-. 6. Burstone CJ. Chinese Ni-Ti wire: a new orthodontic alloy. Am J Orthod 1985; 87:445-52. 7. Brantley WA, Eliades T. Orthodontic Materials: Scientific and Clinical Aspects. Thieme, Stuttgart, Germany, 1;84-97. 8. Block GT, Yeung M. Asthma induced by nickel. JAMA 1982;247:16-2. 9. Fisher JR, Rosenblum GA, Thomson BD. Asthma induced by nickel. JAMA 1982;248:65-6.. Romaguera C, Grimalt F, Vilaplana J. Contact dermatitis from nickel: an investigation of its sources. Contact Dermatitis 1988;19:52-7 11. Peltonen L. Nickel sensitivity in the general population. Contact Dermatitis 1979;5:27-32. 12. Peltonen L. Nickel sensitivity: an actual problem. Int J Dermatol1981;:352-3. 13. Dunlap CL, Vincent SK, Barker BF. Allergic reaction to orthodontic wire: report of case. J Am Dent Assoc. 1989;118(4):449-5. 14. Kasprzak KS, Bialkowski K. Inhibition of antimutagenic enzymes, 8-oxo-dGTPases, by carcinogenic metals. Recent developments. J Inorg Biochem ;79(1-4):231-6 15. Zhou D, Salnikow K, Costa M. Cap43, a novel gene specifically induced by Ni2+ compounds. Cancer Res 1998;58():2182-9. 16. Lee YW, Broday L, Costa M. Effects of nickel on DNA methyltransferase activity and genomic DNA methylation levels. Mutat Res 1998;415(3): 213-8. 17. Lloyd DR, Phillips DH. Oxidative DNA damage mediated by copper(ii), iron(ii) and nickel(ii) fenton reactions: evidence for site-specific mechanisms in the formation of double-strand breaks, 8- hydroxydeoxyguanosine and putative intrastrand cross-links. Mutat Res 1999;424(1-2):23-36. 18. Kawata Y, Shiota M, Tsutsui H, Yoshida Y, Sasaki H, Kinouchi Y. Cytotoxicity of Pd-Co dental casting ferromagnetic alloys. J Dent Res 1981; 6(8): 143-9. 19. Park HY, Shearer TR. In vitro release of nickel and chromium from simulated orthodontic appliances. Am J Orthod 1983;84(2):156-9.. Huang TH, Yen CC, Kao CT. Comparison of ion release from new and recycled orthodontic brackets. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1;1(1): 68-75. 21. Staffolani N, Damiani F, Lilli C, Guerra M, Staffolani NJ, Belcastro S, Locci P. Ion release from orthodontic appliances. J Dent 1999;27(6): 449-54. 22. Agaoglu G, Arun T, Izgi B, Yarat A. Nickel and chromium levels in the saliva and serum of patients with fixed orthodontic appliances. Angle Orthod 1;71(5):375-9. 23. IARC Working Group. Chromium and chromium compounds. In: IARC monographs on the evaluation of the carcinogenic risk of chemicals to man, vol. 49. Lyon: IARC; 199:49-256. 24. IARC Working Group. Cobalt and cobalt compounds. In: IARC monographs on the evaluation of the carcinogenic risk of chemicals to man, vol. 52. Lyon: IARC; 1992:363-473. 25. Kocadereli L, Atac PA, Kale PS, Ozer D. Salivary nickel and chromium in patients with fixed orthodontic appliances. Angle Orthod ;7(6):431-4. 26. Kerosuo H, Moe G, Hensten-Pettersen A. Salivary nickel and chromium in subjects with different types of fixed orthodontic appliances. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1997;111(6):595-8. 27. Jensen CS, Lisby S, Baadsgaard O, Byrialsen K, Menne T. Release of nickel ions from stainless steel alloys used in dental braces and their patch test reactivity in nickel-sensitive individuals. Contact Dermatitis 3;48(6):3-4. 19

Cilt: 15, Sayý:2, Sayfa:11-, 5 28. Gjerdet NR, Erichsen ES, Remlo HE, Evjen G. Nickel and iron in saliva of patients with fixed orthodontic appliances. Acta Odontol Scand 1991;49(2):73-8. 29. Gursoy S, Acar AG, Sesen C. Comparison of metal release from new and recycled bracket-archwire combinations. Angle Orthod 5;75(1):92-4. 3. Huang TH, Ding SJ, Min Y, Kao CT. Metal ion release from new and recycled stainless steel brackets. Eur J Orthod 4;26(2):171-7. 31. Hwang CJ, Shin JS, Cha JY. Metal release from simulated fixed orthodontic appliances. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1;1(4):383-91. 32. Huang HH, Chiu YH, Lee TH, Wu SC, Yang HW, Su KH, Hsu CC. Ion release from NiTi orthodontic wires in artificial saliva with various acidities. Biomaterials 3;24():3585-92. 33. Kerosuo H, Moe G, Kleven E. In vitro release of nickel and chromium from different types of simulated orthodontic appliances. Angle Orthod 1995;65(2):111-6. 34. Barrett RD, Bishara SE, Quinn JK. Biodegradation of orthodontic appliances. Part I. Biodegradation of nickel and chromium in vitro. Am J Orthod Dentofacial Orthop 1993 ;3(1):8-14. 35. Wataha JC, Lockwood PE, Khajotia SS, Turner R. Effect of ph on element release from dental casting alloys. J Prosthet Dent 1998;8(6):691-8. 36. Eliades T, Pratsinis H, Kletsas D, Eliades G, Makou M. Characterization and cytotoxicity of ions released from stainless steel and nickel-titanium orthodontic alloys. Am J Orthod Dentofacial Orthop 4;125(1):24-9. 37. Kim H, Johnson JW. Corrosion of stainless steel, nickel-titanium, coated nickel-titanium, and titanium orthodontic wires. Angle Orthod 1999;69(1):39-44. 38. Speck KM, Fraker AC. Anodic polarization behavior of Ti-Ni and Ti-6A1-4V in simulated physiological solutions. J Dent Res 198;59():159-5. 39. Hunt NP, Cunningham SJ, Golden CG, Sheriff M. An investigation into the effects of polishing on surface hardness and corrosion of orthodontic archwires. Angle Orthod 1999 ;69(5):433-4. 4. Nishio C, da Motta AF, Elias CN, Mucha JN. In vitro evaluation of frictional forces between archwires and ceramic brackets. Am J Orthod Dentofacial Orthop 4;125(1):56-64. Yazýþma Adresi : Yrd.Doç.Dr. Bülent BAYDAÞ Atatürk Üniv. Diþ Hek. Fak. Ortodonti A.D. ERZURUM Tel: 442 2311383 Fax: 442 231227 e-mail: bbaydas@atauni.edu.tr