TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE BAĞIMSIZ DENETİM Prof. Dr. Şaban UZAY
Amaçlarımız Bu bölümü tamamladıktan sonra aşağıdaki bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz: TTK ve ilgili mevzuata göre bağımsız denetimin genel esasları, TTK ve ilgili mevzuata göre bağımsız denetim kuruluşu ve bağımsız denetçi, TTK ve ilgili mevzuata göre bağımsız denetime tabi şirketler, TTK ve ilgili mevzuata göre bağımsız denetim kuruluşları ve denetçilerin yetkileri, sorumlulukları, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun (KGK) gözetimini kavrayabileceksiniz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 2 / 34
Anahtar Kavramlar Bağımsız denetim kuruluşu, Bağımsız denetçi, Kamu Gözetim Kurumu Geçiş hükümleri Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 3 / 34
İçerik TTK DA BAĞIMSIZ DENETİM BAĞIMSIZ DENETİME TABİ OLACAK ŞİRKETLER BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİNE GÖRE BAĞIMSIZ DENETİM, BAĞIMSIZ DENETÇİ VE DENETİM KURLUŞLARINA YÖNELİK ESASLAR Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 4 / 34
İlgili Mevzuat Yeni TTK ile şirketler hukukunda bağımsız denetime ilişkin yenilikler getiren başlıca düzenlemeler şunlardır: 6102 sayılı TTK, 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 6335 sayılı Kanun ile TTK da yapılan Düzenlemeler, Kamu Gözetim Kurumu tarafından yayımlanan Bağımsız Denetim Yönetmeliği, Bakanlar Kurulunca yayımlanan Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair Karar Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 5 / 34
TTK DA BAĞIMSIZ DENETİME İLİŞKİN DÜZENLEMELER Yeni TTK ile Bakanlar Kurulunca belirlenen tüm anonim ve limited şirketler ile şirketler topluluğu bağımsız denetime tabi tutulmuştur (TTK Md. 397, Md. 635). Bunların finansal tabloları bağımsız denetçi tarafından, uluslararası denetim standartlarıyla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarına göre denetlenecektir. Denetime tabi olduğu halde, denetlettirilmemiş finansal tablolar ile yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, düzenlenmemiş hükmündedir (TTK Md.397/2). Şayet denetlenen finansal tablolar denetim raporundan sonra denetim raporunu etkileyecek nitelikte değiştirilmişse, yeniden denetleme gerekir (TTK Md.397/3). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 6 / 34
Denetimin Kapsamı TTK Md. 398; Finansal tablolar, Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu, Envanter, Muhasebe, TMS nin öngördüğü ölçüde iç denetim, Risklerin Erken Teşhisi Komitesi raporudur. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 7 / 34
TTK ya Göre Denetçi Türleri a) Bağımsız denetçi ve denetim kuruluşu (Md. 397-406), b) Özel denetçidir (Md.438-444). Denetçi (bağımsız denetçi), şirket genel kurulunca; topluluk denetçisi, ana şirketin genel kurulunca 1 yıllığına seçilir. Seçimden sonra, yönetim kurulu gecikmeksizin denetleme görevini hangi denetçiye verdiğini ticaret siciline tescil ettirir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile internet sitesinde ilan eder (TTK Md.399). Şirketin, 31.03.2013 tarihine kadar denetçi seçmesi zorunludur (TTK Md. Geçici 6). Denetçiden denetleme görevi sadece; gerekli koşulları varsa mahkeme kararıyla ve başka bir denetçi atanmışsa geri alınabilir (TTK md.399/2,4). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 8 / 34
Özel denetçi, her pay sahibi gerekli olduğu takdirde ve bilgi alma veya inceleme hakkı daha önce kullanılmışsa, belirli olayların özel bir denetimle açıklığa kavuşturulmasını, gündemde yer almasa bile genel kuruldan isteyebilir. Genel kurul istemi onaylarsa, şirket veya her bir pay sahibi 30 gün içinde, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden bir özel denetçi atanmasını isteyebilir. Genel kurul istemi reddetmişse, sermayenin en az %10 nu (halka açık şirketlerde %05 ini) oluşturan pay sahipleri veya paylarının itibari değeri toplamı en az 1 milyon TL yi bulun pay sahipleri üç ay içinde şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinden özel denetçi atanmasını isteyebilir. Mahkeme istemi yerinde görürse, istem çerçevesinde inceleme konusunu belirleyerek bir veya birden fazla bağımsız uzmanı görevlendirir (TTK Md.440). Topluluk ilişkileri için de bağımsız denetçi sınırlı olumlu görüş (şartlı görüş) veya görüşten kaçınma yazısı yazmışsa herhangi bir pay sahibinin istemi üzerine hakim şirkette veya hakim şirkete bağlı şirketlerden biriyle olan ilişkisini incelemek üzere mahkemeden özel denetçi talep edebilir (TTK Md.406). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 9 / 34
Denetçi Olabilecekler 660 sayılı KHK nin 2. Maddesine göre denetçi olabilecekler; Bağımsız denetçi: Bağımsız denetim yapmak üzere, 3568 sayılı Kanuna göre YMM ya da SMMM ruhsatını almış meslek mensupları arasından KGK tarafından yetkilendirilen kişiler, Bağımsız denetim kuruluşu: Bağımsız denetim yapmak üzere, KGK tarafından yetkilendirilen sermaye şirketleridir. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 10 / 34
Denetçi Bağımsızlığı ve Meslek Ahlakı Denetçinin standartlara uygun denetim yapabilmesi için bağımsız olması şarttır. TTK Md. 400 de sıralanmış olan ve denetçinin bağımsızlığına ilişkin tehditlerin veya durumların bulunması halinde söz konusu şirkette denetçi olunmaz. Denetçi ve özel denetçinin, bunların yardımcıları ile denetleme yapmasına yardımcı olan temsilcileri, denetimi dürüst ve tarafsız bir şeklide yapmak ve sır saklamakla yükümlüdürler. Faaliyetleri sırasında öğrendikleri, denetleme ile ilgili olan iş ve işletme sırlarını izinsiz olarak kullanamazlar. Denetçinin sır saklama sorumluğu rapor tarihinden başlayarak beş yılda zaman aşımına uğrar (TTK, Md.404). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 11 / 34
Denetim Raporu Denetçi, aşağıdaki hususlarda denetim raporu düzenler. Bunlar (TTK, Md.402): Şirketin yıllık finansal tablolarına, Yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporuna, Riskin erken saptanması ve yönetimi komitesine ilişkin rapordur. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 12 / 34
Denetçi Görüşü-1 Raporda denetçinin görüşü, TDS lere uygun olarak dört türden biri olmak zorundadır. Bunlar (TTK Md. 403): Olumlu görüş, Sınırlı olumlu (şartlı) görüş, Olumsuz görüş, Görüş bildirmekten kaçınmadır. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 13 / 34
Denetçi Görüşü-2 Şirket ile denetçi arasında görüş aykırılıkları olursa, yönetim kurulunun veya denetçinin istemi üzerine şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi dosya üzerinden karar verir. Karar kesindir (TTK Md.405). Denetçinin olumsuz görüş vermesi durumunda; yönetim kurulu 4 iş günü içinde genel kurulu toplantıya çağırır, genel kurul yeni bir yönetim kurul seçer, Esas sözleşmede aksi öngörülmemişse, eski yönetim kurulu üyeleri yeniden seçilebilir. Yeni yönetim kurulu altı ay içinde, kanuna, esas sözleşmeye ve standartlara uygun finansal tablolar hazırlatır ve bunları denetleme raporu ile birlikte genel kurula sunar. Sınırlı olumlu görüş verilen hallerde genel kurul, gerekli önlemleri ve düzeltmeleri de karara bağlar (TTK, Md.403/5). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 14 / 34
Yeni TTK İle İkincil Mevzuat Bağımsız denetimle doğrudan veya dolaylı ilgili konularda düzenlemeler yer almaktadır. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı faaliyet raporunun asgari içeriğini belirlediği yönetmelikte; 4/4, 7/e, 11/b, 13/a,b,c ve 15/c madde hükümleri iç kontrol, iç denetim ve risk yönetimini ilgilendiren hükümler olup, kurumsal yönetim, iç denetim ve risk yönetim konularının uygulanması açısından önemlidir. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 15 / 34
Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketler-1 6102 sayılı TTK nın 394/4.maddesi bağımsız denetime tabi olarak şirketlerin belirlenmesi konusunda Bakanlar Kuruluna yetki vermiştir. Söz konusu yetkiye göre Bakanlar Kurulu, TTK 398. Madde kapsamında denetime tabi olacak şirketlere ilişkin usul ve esasları belirleyip, 23.01.2013 tarihli Resmi Gazete de yayınlamıştır. Buna göre: a) I sayılı listede (ağırlıklı olarak finans sektörü) yer alan şirketler ile tek başlarına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte aşağıdaki üç ölçütten en az ikisini sağlayan şirketler bağmısız denetime tabidir. Söz konusu üç ölçüt şöyledir: Aktif toplamı 150 milyon TL ve üstü olanlar, Yıllık net satış hasılatı 200 milyon TL ve üstü olanlar, Çalışan sayısı 500 ve üstü olanlar. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 16 / 34
Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketler-2 Şirketler bu kararda belirtilen üç ölçütten en az ikisinin sınırlarını art arda iki hesap dönemi aşmaları durumunda müteakip hesap döneminden itibaren bağımsız denetime tabi olurlar. Bağımsız denetime tabi şirketler, söz konusu ölçütlerden en az ikisine ait sınırların art arda iki hesap döneminde altında kalmaları ya da bir hesap döneminde söz konusu ölçütlerden en az ikisinin sınırlarının %20 veya daha fazla altında kalmaları durumunda müteakip hesap döneminden itibaren bağmısız denetim kapsamından çıkarılırlar. Bağlı ortaklıkları ve iştirakleri bulunan şirketler açısından üç ölçütten ikisinin aşılıp aşılmadığının belirlenmesinde; aktif toplamı ve yıllık net satış hasılatı bakımından ana ortaklık ve bağlı ortaklığa ait finansal tablolarda yer alan kalemlerin toplamı varsa grup içi işlemler yok edilerek (eliminasyon), çalışan sayısı bakımından ise ana ortaklık ve bağlı ortaklıkta son iki yıldaki ortalama çalışan sayıları dikkate alınır. İştirakler açısından ise, söz konusu ölçütler, iştirakteki hisseleri oranında dikkate alınır. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 17 / 34
Bakanlar Kurulu Kararı 01.01.2013 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bağımsız denetime tabi olan şirketlerin denetlenecek finansal tabloları 31.12.2013 tarihli olacaktır. Ara dönem sınırlı bağımsız denetim yükümlülükleri, mevzuatta hüküm bulunmaması halinde kurum (KGK) tarafından belirlenecektir. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 18 / 34
Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketler-3 b) II sayılı liste (ağırlıklı olarak, kamuya ait kuruluşlar ile meslek örgütleri gibi özellikli olanlar) kapsamında kuruluşları yer alan şirketler, tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte listede belirtilen sınırlamalar dikkate alınarak, 6102 sayılı Kanun ile 660 sayılı Kanunu hükmünde Kararname hükümleri çerçevesinde bağımsız denetime tabidir. II sayılı listenin 7.sırası (KİT ve bağlı ortaklıkları ile sermayesinin en az %50 si belediyelere ait olan şirketlerden üç ölçütten aktif toplamı 40 milyon TL ve üstü olanlar, yıllık net satış hasılatı 50 milyon TL ve üstü olanlar, çalışan sayısı 125 ve üstü olanlar en az ikisini sağlayanlar) ile sadece KİT ler bakımından olmak üzere II sayılı listenin 4. Sırasında (Enerji piyasasında faaliyet gösteren lisans, sertifika veya yetki belgesi sahibi şirketlerden büyüklük ölçülerini tutturanlar) yer alan hükümler 01.01.2015 tarihinden itibaren uygulanacaktır. Kararın kapsamı dışında tutulan şirketler ise şöyle belirlenmiştir: I sayılı liste kapsamında yer alanlar hariç, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanuna Tabi Kuruluşlar ile II sayılı listenin 7. Sırası kapsamına giren kuruluşlar hariç olmak üzere sermayesinin en az %50 ve daha fazlası Devlete, il özel idarelerine, kanunla kurulmuş vakıflara ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan şirketler bu Kararın kapsamı dışındadır. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 19 / 34
Değerlendirme: Bağımsız denetime tabi olacak şirket kapsamı TTK da öngörülen bütün sermaye şirketlerinden, oldukça dar bir kesime, zaten hali hazırda bağımsız denetim yaptıran bankacılık ve finans kesimi, SPK ya tabi şirketler ile reel sektörde büyük ölçekli şirketler diyebileceğimiz kesim ile belirli büyüklük ölçülerini aşan günlük gazete yayımlayan şirketler, kumu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, enerji piyasasında faaliyet gösteren şirketler, halka açık sayılan şirketler Tasarruf Fonu Sigorta Fonu kapsamındaki şirketler, KİT ve Belediyelere ait olan şirketler kapsama dahil olmuşlardır. KGK nin yayınlamış olduğu bir kararı ile bağımsız denetime tabi olan şirketler için TMS lere uygun finansal tablo düzenlemesi zorunluluğu da başlamış olmaktadır. Ancak konu ile ilgili yetkililerinin çeşitli bilimsel toplantılarda yaptıkları açıklamalarda; bağımsız denetim kapsamının zaman içinde genişletileceği, hatta KOBİ ler için dahil TMS/ TFRS lerin uygulanmasının da yakın gelecekte başlayabileceği belirtilmektedir. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 20 / 34
BAĞIMSIZ DENETİM YÖNETMELİĞİ İLE BAĞIMSIZ DENETİM, BAĞIMSIZ DENETÇİ VE DENETİM KURULUŞLARINA YÖNELİK ESASLAR Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 21 / 34
Bağımsız Denetime İlişkin Esaslar Denetim kıstasları: Finansal tablolar açısından TMS, yıllık faaliyet raporları, riskin erken saptanması ve yönetimine ilişkin sistem açısından TTK ve ilgili mevzuatın denetim kıstasına ilişkin hükümleri, Diğer mevzuattan kaynaklanan denetim konuları açısından ise denetim kıstasıyla ilgili yapılan açıklamalar (şayet yoksa kıstaslar Kurum tarafından belirlenmektedir), İsteğe bağı yaptırılan denetimlerde ise denetimi talep edenlerce denetim kıstası belirlenir. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 22 / 34
Bağımsız Denetçi ve Bağımsız Denetim Kuruluşlarına İlişkin Esaslar Denetim sadece KGK tarafından yetkilendirilmiş denetim kuruluşları veya denetçiler tarafından yetkileri çerçevesinde gerçekleştirilecektir. Kamu yararını ilgilendiren şirketlerin (KAYİK lerin) faaliyet alanları, işletme büyüklükleri çalışan sayısı ve benzeri ölçülere göre Kurumca belirlenen işletmelerin denetimi yalnızca denetim kuruluşları tarafından, diğerlerinin denetimi ise denetim kuruluşları ve denetçiler tarafından yapılacaktır (Yön. Md.11). Kamu yararını ilgilendiren şirketlerde bağımsız denetim kuruluşu, diğer şirketlerde; bir veya birden fazla YMM veya SMMM (bağımsız denetçi) seçilecektir. (Yeni TTK Md.400, 660 Sayılı KHK md.23). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 23 / 34
Kamu Yararını İlgilendiren Şirketler Kamu yararını ilgilendiren şirketler şunlardır (660 sayılı KHK Md.2/ğ): Halka açık şirketler, Bankalar, Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri, Faktoring şirketleri, Finansman şirketleri, Finansal kiralama şirketleri, Varlık yönetim şirketleri, Emeklilik fonları, İhraççılar ve sermaye piyasası kurumları ile KGK tarafından bu kapsamda değerlendirilen kuruluşlardır. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 24 / 34
Bağımsız Denetçilerin Yetkilendirilmeleri a)kalıcı hükümlere göre; Yönetmeliğin 13. Maddesinde belirtilen koşulları sağlayan denetim kuruluşlarından, KGK tarafından uygun görülen sermaye şirketlerine Bağımsız Denetim Kuruluşu Belgesi, 14. Maddesindeki koşulları sağlayan meslek mensuplarına ise Bağımsız Denetçi Belgesi verilmektedir. Denetim kuruluşlarında aranan özellikler arasında; ticaret unvanında bağımsız denetim ibaresi bulunması, sermayesinin ve oy haklarının yarısından fazlasının denetçilere ait olması, denetçilerin tam zamanlı ve asgari bir raporlama dönemi için istihdam edilmiş olması, en az iki sorumlu denetçisinin bulunması yer almaktadır. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 25 / 34
Sorumlu denetçi olabilme şartları Yönetmeliğin 28 inci maddesinde düzenlenmiş olup; KAYİK ler nezdinde yapılacak denetimler için 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu sürenin en az iki yılını fiilen denetçi veya başdenetçi unvanı ile mevzuatta denetim öngörülen alanlarda denetimlerde bulunmuş olması; diğer denetimler için ise 10 yıllık mesleki tecrübeye sahip olması ve bu sürenin en az bir yılında fiilen denetçi, kıdemli denetçi veya başdenetçi unvanı ile denetimlerde bulunmuş olması gerekmektedir. Denetçi olacak kişilerde ise meslek mensubu olma şartına ilaveten uygulamalı mesleki eğitimi tamamlaması ve denetçilik sınavında başarılı olması da aranmaktadır. Uygulamalı mesleki eğitim; denetçi olmak isteyenlerin en az 3 yıl süreyle, finansal tabloların denetimi dahil olmak üzere, mesleki konularda denetçi yanında ya da denetim kuruluşunda uygulamalı eğitim almaları şarttır. 3568 sayılı Kanun çerçevesinde tasdik ve vergi denetimi hizmetlerinde geçen süreler ile aynı Kanunun 6.ınca maddesinin ikinci fıkrasında yer alan kamu kurum ve kuruluşlarında denetim yetkisini haiz olanların, bu kamu kurum ve kuruluşlarında geçirdikleri süreler uygulamalı mesleki eğitim süresinden sayılmaktadır (Yön. Md.15/1). En az 15 yıl mesleki tecrübeye sahip olanlarda uygulamalı mesleki eğitim şartı aranmaz (Yön. Md.15/2). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 26 / 34
Denetçilik sınav konuları ise şöyledir: Muhasebe (Genel muhasebe, maliyet ve yönetim muhasebesi) Muhasebe Standartları (TMS ler, yıllık ve konsolide finansal tabloların hazırlanmasına ilişkin mevzuatta yer alan düzenlemeler ve standartlar), Kurumsal Yönetim İlkeleri ve Finansal Yönetim Denetim (Türkiye Denetim Standartları, mesleki etik kuralları, bağımsızlık, risk yönetimi, iç kontrol ve denetimle ilgili diğer mevzuat), Genel Hukuk Mevzuatı (Ticaret Hukuku, Borçlar Hukuku, İcra ve İflas Hukuku, Medeni Hukuk, Vergi Hukuku, Sosyal Güvenlik Mevzuatı, İdare Hukuku), Sermaye Piyasası, Bankacılık, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Mevzuatı SMMM ler, yukarıdaki sınav konularından (b), (c), (ç), ve (e), bentlerinde; YMM ler ise (b), (ç) ve (e) bentlerinde belirtilen konulardan sınava tabi tutulurlar. Sermaye piyasası, bankacılık, sigortacılık ve özel emeklilik alanlarında denetim faaliyetinde bulunmayacak olanlar (e) bendinde belirtilen konulardan ayrıca sınava tabi tutulmazlar. Sınav sonuçları iki yıl süreyle geçerli olacaktır (Yön. Md.16). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 27 / 34
b) Geçiş hükümlerine göre; 26.12.2012 tarihi itibariyle; YMM olmaya hak kazananlar, SMMM olmaya hak kazanan 15 yıllık mesleki tecrübeye 26.12.2012 tarihi itibariyle; YMM olmaya hak kazananlar, SMMM olmaya hak kazanan 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olanlar 31.12.2014 tarihine kadar başvurmaları halinde diğer şartları haiz olmak ve KGK tarafından öngörülen eğitim programlarını başarı ile tamamlamak kaydıyla sınav şartını sağlamış olacaklardır. Sınav konularının bir kısmı veya tamamı için eğitim programına katılmak yerine yapılacak sınavlara da girebilirler. Geçiş Dönemi Eğitimleri; Geçiş dönemi eğitim konuları aşağıdaki tabloda belirtilmiş olup, eğitimler 31.12.2015 tarihine kadar tamamlanmış olacaktır. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 28 / 34
Geçiş Dönemi Eğitimleri; Geçiş dönemi eğitim konuları aşağıdaki tabloda belirtilmiş olup, eğitimler 31.12.2015 tarihine kadar tamamlanmış olacaktır. KONULAR YMM SMMM Muhasebe Standartları (Türkiye Muhasebe Standartları, yıllık ve konsolide finansal tabloların hazırlanmasına ilişkin mevzuatta yer alan düzenlemeler ve standartlar) X X Denetim (Türkiye Denetim Standartları, mesleki etik kuralları, bağımsızlık, risk yönetimi, iç kontrol ve denetimle ilgili diğer mevzuat) X X Kurumsal Yönetim İlkeleri ve Finansal Yönetim X Sermaye Piyasası, Bankacılık, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Mevzuatı X X Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 29
26.12.2012 tarihi itibariyle; YMM olmaya hak kazananlar ile SMMM olmaya hak kazanan 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olanlar; uygulamalı mesleki eğitimden muaf olacaklardır. Bunlar; 31.12.2015 tarihine kadar KAYİK ler dışındaki denetimlerde (10 yıllık mesleki tecrübeye sahip olma ve bu sürenin en az bir yılında fiilen denetçi olarak denetimlerde bulunma şartını sağlamadan) sorumlu denetçi olabileceklerdir. 26.12.2012 tarihi itibariyle; YMM olmaya hak kazananlar, SMMM olmaya hak kazanan 15 yıllık mesleki tecrübeye sahip olan meslek mensupları, 01.01.2014 tarihinden önce biten hesap dönemleri için; 2012 hesap dönemine ilişkin 3568 sayılı Kanun uyarınca sözleşme imzaladıkları mükellefleriyle sınırlı olmak (6102 sayılı Kanun ile Yönetmeliğin 26.ıncı maddesinde yer verilen kısıtlamalar saklı kalmak) üzere, KGK dan izin almak kaydıyla dördüncü fıkra hükümlerine bağlı olmaksızın bağımsız denetim yapabileceklerdir. Mevcut denetim kuruluşları ise 26.12.2012 tarihinden itibaren bir ay içinde yetkisini gösteren belgeyle KGK ya başvurmaları şartıyla, 01.01.2014 tarihinden önce başlayan hesap dönemlerine ilişkin denetim faaliyetinde bulunabileceklerdir. Bu kuruluşlar 01.01.2014 tarihine kadar Yönetmelik hükümlerine intibak etmek zorundadır. İlk defa yetkilendirilecek denetim kuruluşlarına ilişkin olarak; 31.12.2013 tarihine kadar yetkilendirme başvurusunda bulunan kuruluşlarda, denetim rehberinin oluşturulmuş olması kaydıyla, kalite kontrol sistemi kurma şartı aranmaz. Ancak bunların 6 ay içinde kalite kontrol sistemini kurmaları gerekir. Bunlar KAYİK denetimi yapamazlar. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 30 / 34
Sicil Kayıtlarının Tutulması Denetim kuruluşlarına ve denetçilere ilişkin yetkilendirme, uyarı, faaliyet izninin askıya alınması, iptali ve durdurma işlemleri Kurumca elektronik ortamda tutulan sicile kaydedilir ve güncel olarak kamuoyunun erişimine açık tutmak suretiyle ilan edilir. Yetkilendirme işlemleri, sicile kayıt ve ilanla birlikte yürürlüğe girer. KGK tarafından her denetim kuruluşuna ve denetçiye bir sicil numarası verilir. Sicile kayıtlı olmayanlar denetim faaliyetinde bulunamazlar (Yön. Md. 17). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 31 / 34
Denetim Kuruluşunun ve Denetçilerin Yükümlülükleri Kurumca denetim kuruluşları ve denetçilere getirilen başlıca yükümlülükler özetle şöyledir (Md.19-37): - Denetimlerde kalite ve güvenilirliğin sağlanması - Kalite kontrol sistemi oluşturma - Mesleki etik ilkelere uyma - Bağımsızlık ve bağımsızlığın korunması - Reklam yasağı - Haksız rekabette bulunmama Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 32 / 34
- Sürekli eğitim - Denetim faaliyetine ilişkin kısıtlamalar (üstlenemeyecekleri denetimler) - Denetim ekipleri - Denetim sözleşmesi - Denetim raporu düzenleme ve görüş bildirme yükümlülüğü - Bilanço tarihinden sonra ortaya çıkan olaylar - Ücret tarifesi - Mesleki sorumluluk sigortası - Bildirimler - Saklama ve ibraz yükümlülüğü - Şeffaflık raporunun hazırlanması ve duyurulması - TTK dan kaynaklanan yükümlülükler Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 33 / 34
Kurumca Yapılacak İncelemeler, Denetimler ve İdari Yaptırımlar Denetçilerin denetimi veya dış gözetimi de diyebileceğimiz bu hususta Yönetmelikte açıklamalar yapılmış olup; Kurum oluşturacağı kalite güvence sistemi kapsamında, seçilmiş yeterli sayıda denetim dosyaları ve diğer bilgi, bildirim ve belgeler çerçevesinde denetim kuruluşlarını ve denetçileri inceler ve denetler. İnceleme sonuçları her yıl bir raporla kamuoyuna açıklanır. Kurul kararı ile uygulanabilecek idari yaptırımlar şöyledir (Yön.Md.39): Uyarı Faaliyet iznini askıya alma Faaliyet iznini iptal etme Denetim raporlarının TDS ye aykırı olması ile bu raporlardaki bilgi ve kanaatlerin yanlış, eksik ve yanıltıcı olması nedeniyle doğabilecek zararlardan, denetim kuruluşları ve denetçiler ayrı ayrı hukuken sorumludurlar (Yön. Md.44). Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır. 34 / 34