THOMAS EUGENE ROBBINS Amerikal roman ve hikâye yazar (d. 1936). Robbins, Oyunculluk, uçar l k de il bilgeliktir görüflünü ön plana ç kar p ç lg nl k derecesinde oyuncul romanlar yazmaktad r. Romanlar, hayat n daha ciddi yanlar n inkâr etmez; her fleye ra men mutluluk ilkesinin savunuculu unu yapar. Bu ilkenin içerdi i mesaj, romanlar ndaki karakterlerin felsefeleri ve ayn zamanda da incelikli yaz biçemiyle iletir. Edepsiz kelime oyunlar, alakas z sonuçlar, z tl k içeren ifadeler, ara sözler Robbins in anlat m n n belli bafll özellikleridir. Romanlar yaln zca edebi uzlafl mlar de il, insano lunu tatmin etmenin en iyi yolu hakk nda toplumda yer alan varsay mlar da sorgular. Robbins, panteizm, mistik Do u dinleri ve Yeni Fizik gibi çeflitli kaynaklardan alternatif düflünceleri bir araya getirir. Robbins genellikle Thomas Pynchon, John Barth ve Kurt Vonnegut gibi postmodern yazarlar n edebi takipçisi olarak de erlendirilmektedir. O da bu yazarlar gibi modern hayat n saçmal n teslim ederken, uyum göstermek ad na bireysel anlat m ndan fedakârl k etmez ve eserlerinde üstkurmaca ö eler kullan r. Ço unlukla okuyucuya do rudan hitap eder, eserin ak fl yla ilgili yorumlarda bulunur ve romanlar nda bir karakter olarak varl k gösterir. Ancak ço unlukla kara komedi türünde yazan ve modern dünya hakk nda kasvetli öngörülerde bulunan yak n tarihteki öncellerinin aksine, eserlerinde iyimser bir tona ve genellikle uçar bir mizaha yer verir. Robbins, Another Roadside Attraction (1971/Dur Bir Mola Ver, çev.: Fatma Taflkent, Ayr nt Yay nlar, 1997) ile ço u elefltirmenin övgüsünü kazanm flt r. Ancak bu roman, 1973 e kadar popüler bir baflar elde edememifl, bu tarihten sonraysa kült haline gelmifltir. Robbins in eserlerinin daha sonra büyük baflar kazanmas, genelde insanlar n hayatlar ndaki sevinç düzeyini yükseltmeyi baflaramayan toplumsal uzlafl mlar pervas zca sorgulay p alaya alan romanlar n n, özellikle gençler ve s rad fl insanlar taraf ndan be enilmesine ba lanmaktad r. Even Cowgirls Get the Blues (1976) adl roman nda ise Robbins, Sissy Hankshaw ad nda, ellerinin baflparmaklar yirmi üç santim uzunlu unda olan, otostop tutkunu, çekici bir kad n kahraman anlat r. Sissy, mankenlik yapt New York ile bir grup feminist kad n kovboy taraf ndan devral nm fl bir kozmetik sa l k çiftli inin bulundu u South Dakota aras nda mekik dokur. Sissy nin seyahatleri anlat l rken, bir yandan da insan n evrenle iliflkisi ve bireysel özgürlü ün önemi gibi temalar irdelenir. Still Life with Woodpecker da (1980/A açkakan, çev.: Fatma Taflkent, Ayr nt Yay nlar, 1999) Robbins in daha önceki eserlerinin karmafl k konular n n aksine basit bir hikâye vard r; baz elefltirmenlere göre de kitap yavafl ilerler ve fabl benzeridir. Kitapta, çevreci modern bir prenses ile onun metafizik bir kanun kaça olan âfl n n öyküsü anlat l r. Robbins kitab nda, bireysel romantizmin ve kiflisel tekamülün, toplumsal eylemcilikten daha önemli oldu unu savunur; iyi de kötü kadar adi olabilir düflüncesine inanarak dogmay reddeder. Jitterbug Perfume (1984/Parfümün Dans, çev.: Belk s Çorakç Diflbudak, Ayr nt Yay nlar, 1995) adl roman nda çeflitli karakterler mükemmel parfümün ve ölümsüzlü ün s rr n n aray fl içinde, zaman n ve mekân n ötesine geçer. Bu roman da hem okurlar hem de Publishers Weekly, Kirkus Review, San Francisco Chronicle, Washington Post gibi ciddi yay n organlar taraf ndan çok be enilmifltir. The San Diego Union da Robbins için flöyle denmifltir: Baz yazarlar bir sürü para kazan r, baz lar ysa edebiyat kurumu taraf ndan klasiklefltirilir; ama okuyucular taraf ndan, Tom Robbins kadar sevilen yazar pek azd r. Hayranlar onun kitaplar n bugünlerde pek az kitab n yaratabildi i bir coflku ve adanm fll kla kucaklar... Robbins in sözcüklerle oynama, metaforik uçufllar yapma hevesi yap tlar na taflk n bir hava getirse de, o oyunlar n çok ciddiye alan bir yazard r. Half Asleep in Frog Pajamas (1994/Sirius tan Gelen Kurba a, çev.: Süha Sertabibo lu, Ayr nt Yay nlar, 2001), Fierce Invalids Home From Hot Climates (2000/S cak Ülkelerden Dönen Vahfli Sakatlar, çev.: Nuray Y lmaz, Ayr nt Yay nlar, 2007) ve Villa Incognita (2003/Villa Meçhul, çev.: fiebnem Kaptan Göktafl, Ayr nt Yay nlar, 2009) yazar n di er kitaplar d r.
Ayr nt : 544 Edebiyat Dizisi: 160 Geriye Uçan Yaban Ördekleri Tom Robbins Kitab n Özgün Ad Wild Ducks Flying Backward ngilizce den Çeviren Aysun Babacan Yay ma Haz rlayan Turgay Gümeli Düzelti Sevgi Serper Tom Robbins 2003 Bu kitab n Türkçe yay m haklar Ayr nt Yay nlar na aittir. Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Esin Tapan Bask ve Cilt Mart Matbaac l k Sanatlar (0 212) 321 23 00 (Pbx) Merkez Mah. Burcu Sok. 6/1 Ka thane- stanbul Birinci Bas m 2009 Bask Adedi 2000 ISBN 978-975-539-556-2 Sertifika No.: 10704 AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No: 3 Eminönü - stanbul Tel.: (0212) 512 15 00-01 - 05 Fax: (0212) 512 15 11 www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr
Tom Robbins Geriye Uçan Yaban Ördekleri
EDEB YAT D Z S GÜLÜNES AfiKLAR/Milan Kundera Ë KALEC N N PENALTI ANINDAK END fies /Peter Handke Ë YÜZBAfiI VE KA- DINLAR TABURU/Mario Vargas Llosa Ë B Z/Yevgeni Zamyatin Ë KES K B R BAfi/Iris Murdoch Ë YEN TANRILAR/Alberto Vasquez-Figueroa Ë NFAZA ÇA RI/Vladimir Nabokov Ë EVET AMA, B R LOKOMOT F BUNU YAPAB L R M BA- KALIM?/Woody Allen Ë ÇALI HOROZU/Michel Tournier Ë BANYO/Jean-Philippe Toussaint Ë BALKON/Jean Genet Ë GÜNEfi MPARATORLU U/J.G. Ballard Ë BEYAZ ZENC LER/Ingvar Ambjörnsen Ë S YAH MADONNA/Doris Lessing Ë KAPANDA ÜÇ KAPLAN/G. Cabrera Infante Ë ZAMANIN KIYISINDAK KADIN/Marge Piercy Ë ANARfi N N KI- SA YAZI/Hans Magnus Enzensberger Ë FOTO RAF MAK NES /Jean-Philippe Toussaint Ë GÜLÜN GÜNLÜ Ü/Ursula K. LeGuin Ë HOTEL DU LAC/Anita Brookner Ë AZ ZLER ve ÂL MLER/Terry Eagleton Ë VEDA YEME /Michel Tournier Ë ORLANDO/Virginia Woolf Ë UTANÇ B TT /Anja Meulenbelt Ë YAKIN GELECE N M TOSLARI/J. G. Ballard Ë KARANLI IN SOL EL /Ursula K. LeGuin Ë A /Iris Murdoch Ë WATT/Samuel Beckett Ë EKOTOPYA/Ernest Callenbach Ë GECEY ANLAT BANA/Djuna Barnes Ë NSAN POSTUNA BÜRÜNMÜfi KÖPEK/Ingvar Ambjörnsen Ë CU- MA/Michel Tournier Ë AFROD T N BAfiKALDIRISI/Lawrence Durrell Ë GÜNDEL K MUTLULU A ALIfiMA/Anja Meulenbelt Ë MURPHY/Samuel Beckett Ë MASAL MASAL Ç NDE/Khimaira/John Barth Ë ZEN VE MOTOS KLET BAKIM SA- NATI/Robert M. Pirsig Ë PARFÜMÜN DANSI/Tom Robbins Ë SINIRSIZ RÜYALAR D YARI/J. G. Ballard Ë FRANSIZ TE MEN N KADINI/John Fowles Ë BEYAZ OTEL/D.M. Thomas Ë MYRA/Gore Vidal Ë DALGALAR/Virginia Woolf Ë ATLANT K ÖTES /Witold Gombrowicz Ë HAYRANLIK/Anja Meulenbelt Ë FERDYDURKE/Witold Gombrowicz Ë ME- LEKLER ZAMANI/Iris Murdoch Ë PAULINA 1880/Pierre Jean Jouve Ë EfiEKARISI FABR KASI/Iain Banks Ë ROCK LA- NET /Iain Banks Ë KAYIP ZAMAN/Anja Meulenbelt Ë SEN Ç ME GÖMDÜM/Andrew Jolly Ë BAfiTAN ÇIKARICININ GÜNLÜ Ü/Søren Kierkegaard Ë KONFIDENZ/Ariel Dorfman Ë ALTIN DAMLA/Michel Tournier Ë B R GAR P VAKA: MATMAZEL P./Brian O Doherty Ë NIETZSCHE A LADI INDA/Irvin D. Yalom Ë KIZILA AÇLAR KRALI/Michel Tournier Ë A LEDE B R ÖLÜM/James Agee Ë KUTSAL BÖLGE/Carlos Fuentes Ë KALPS Z AMANDA/Jurek Becker Ë 62- MAKET SET /Julio Cortázar Ë ÇARPIfiMA/J.G. Ballard Ë ÜÇLEME-Molloy-Malone Ölüyor-Adland r lamayan/samuel Beckett Ë DUR B R MOLA VER/Tom Robbins Ë HIRSIZIN GÜNLÜ Ü/Jean Genet Ë KÜÇÜK DE fi MLER/Marge Piercy Ë LILA/Robert M. Pirsig Ë ERG NL K YAfiI/Michel Leiris Ë AfiKSIZ L fik LER/Samuel Beckett Ë ES RGEYEN GÖKYÜZÜ/Paul Bowles Ë YALANCI JAKOB/Jurek Becker Ë D VAN/Irvin D. Yalom Ë PORNOGRAF /Witold Gombrowicz Ë MERCIER LE CAMIER/Samuel Beckett Ë B R ERKE E NASIL TECAVÜZ ED L R?/Märta Tikkanen Ë BENDE- N Z VE MARCO POLO/Paul Griffiths Ë DO MAMIfi KR STOF/Carlos Fuentes Ë RÜYA SAK NLER /Iris Murdoch Ë H Ç Ç N MET NLER ve Uzun Öyküler/Samuel Beckett Ë DUYGU YOLCULU U/Laurence Sterne Ë BETTY BLUE/Philippe Djian Ë A AÇKAKAN/Tom Robbins Ë ANARfi ST/Tristan Hawkins Ë BAKAKA /Witold Gombrowicz Ë PORT- NOY UN FERYADI/Philip Roth Ë 10 1/2 BÖLÜMDE DÜNYA TAR H /Julian Barnes Ë SUN TENEFFÜS/Ricardo Piglia Ë MANfi ÖTES /Julian Barnes Ë ADA/Aldous Huxley Ë GÜLÜN MUC ZES /Jean Genet Ë MÖSYÖ/Jean-Philippe Toussaint Ë Ç ÇEKLER N MERYEM ANASI/Jean Genet Ë BAfiUCU O LANI/Alison Fell Ë YARATIK/John Fowles Ë SE- N SEVM YORUM/Julian Barnes Ë ZENC LER/Jean Genet Ë TÜNEL/Ernesto Sábato Ë KARA PRENS/Iris Murdoch Ë KARNINDAN KONUfiANIN ÖYKÜSÜ/Pauline Melville Ë TANRI NIN A ZINDAN EVREN N H KÂYES /Franco Ferrucci Ë HAYATIN VE AfiKIN YASALARI/Connie Palmen Ë KAHRAMANLAR VE MEZARLAR/Ernesto Sabato Ë KAYNAK VE ÇALI/Michel Tournier Ë CENNETE B R KOfiU/J.G. Ballard Ë D fi ADAM/Joanna Russ Ë FLAUBERT N PAPA A- NI/Julian Barnes Ë ALDATMA/Philip Roth Ë KOKA N GECELER /J.G. Ballard Ë ACABA NASIL?/Samuel Beckett Ë MANTISSA/John Fowles Ë KOLEKS YONCU/John Fowles Ë BENJAMIN: DAR GEÇ TTEK AYDIN/Jay Parini Ë ME- TEORLAR/Michel Tournier Ë ARKADAfiLIK/Connie Palmen Ë AfiK VESA RE/Julian Barnes Ë S R US TAN GELEN KURBA A/Tom Robbins Ë BAYAN GULLIVER CÜCELER ÜLKES NDE/Alison Fell Ë GELECEKTEN ANILAR/William Morris Ë BEN MLE TANIfiMADAN ÖNCE/Julian Barnes Ë NG LTERE NG LTERE YE KARfiI/Julian Barnes Ë Y fi/david Lodge Ë Y T K RUHLAR IRMA I/Connie Palmen Ë TERAP /David Lodge Ë ÖLÜRKEN/Jim Crace Ë GÜZELL K HIRSIZLARI/Pascal Bruckner Ë SÜPER KENT/J.G. Ballard Ë SISKA BACAKLAR/Tom Robbins Ë BETON ADA/J.G. Ballard Ë LK AfiK, SON TÖRENLER/Ian McEwan Ë GILLES LE JEANNE/Michel Tournier Ë B R KOMÜN STLE EVLEND M/Philip Roth Ë KIZILDER L N N fiarkisi/james Welc Ë S NEMA MÜDAV M /Walker Percy Ë KARANLIKLARIN EFEND S /Ernesto Sabato Ë METROLAND/Julian Barnes Ë B Z NEDEN TERK ETT N SAYIN BAfiKAN?/François Vigouroux Ë DÜfiÜNCE BALONLARI/David Lodge Ë M LENYUM NSANLARI/J.G. Ballard Ë MÜNECC M KRALLAR/M. Tournier Ë BEYAZDAK KARA/Maggie Gee Ë KAYBOLUfi/G. Perec Ë HINÇ AYLARI/P. Bruckner Ë L MON MASASI/J. Barnes Ë BÜYÜCÜ/J. Fowles Ë GÜNDO UMUNA YOLCULUK/J. Barnes Ë OKLUK RP /J. Barnes Ë FISKADORO/D. Johnson Ë HAYALETLER N GÖÇÜ/P. Melville Ë ÖLEN HAYVAN/P. Roth Ë SICAK ÜLKELERDEN DÖNEN VAHfi SAKATLAR/Tom Robbins Ë PASTORAL AMER KA/P. Roth Ë ABANOZ KULE/J. Fowles Ë ARTHUR VE GEORGE/J. Barnes Ë VAHfiET SERG S /J. G. Ballard Ë V LLA MEÇHUL/Tom Robbins Ë ASKER GRAMOFONU NASIL TAM R EDER?/Sas a Stanis ić Ë FARMAKON/D. Wittenborn Ë NE KADAR LER G DEB L RS N?/David Lodge
Bo alarla koflmam sa layan David Hirshey ve yoluma taçyapraklar serpen Indiana Amigo Güzeli ile Bleecker Caddesi nin Yarasa K z için
Gerçek k lavuzun, ça layarak akan derelerden su içer. Mevlana Müzik sesi gelmeyen eve asla girmeyin. Erik Satie
çindekiler Girifl.............................................................................13 Yolculuk Yaz lar Vajinalar Kanyonu.................................................................19 Vahfli Topraklarda Bafl Bafla..........................................................34 Sekiz Katl Öpücük.................................................................39 Yamyamlar Kral Mamas n stiyor.....................................................42 Yeryüzünün Yaban Domuzu Püskürttü ü Gün.............................................46 Övgüler The Doors.........................................................................63 MTV nin Hemflire Duffy si............................................................67 Joseph Campbell....................................................................69 Nadja Salerno-Sonnenberg............................................................75
Dâhi Garson K z...................................................................77 Ray Kroc.........................................................................79 Jennifer Jason Leigh.................................................................84 Leonard Cohen.....................................................................86 fi k r fi k r Pabuçlar, L k r L k r Yudumlar.................................................90 K z l Saçl lar......................................................................93 Alan Rudolph......................................................................96 Mini Etekli Feminizm................................................................99 Altm fll Y llar.....................................................................102 Diane Keaton.....................................................................107 Öpüflme.........................................................................109 Shree Bhagwan Rajneesh.............................................................113 Ruby Montana....................................................................117 Terence McKenna..................................................................121 Thomas Pynchon..................................................................126 Debra Winger.....................................................................128 Öyküler, fiiirler ve fiark Sözleri Üçleme..........................................................................133 Dil Tekerinin Düflü.................................................................135 Bityeni i 28......................................................................137 Üç Haiku........................................................................139 Ay Ifl nda Yast k Âlemi Sonat.......................................................140 Puronun Kökeni...................................................................147 S r k Yerliler......................................................................149 Evde Tedavi......................................................................152 Clair De Lune.....................................................................153 Aloha Nui.......................................................................155 Kentte Yeni Kokulara Haz r m s n z?....................................................156 Batakhane Astronotu................................................................158 Melez K z n Sosyeteye Takdimi........................................................160 Bo Ling Usta.....................................................................161 R.S.V.P..........................................................................162 Gönlüm Süs Köpe i De il............................................................163
Bat dan Satori ye..................................................................165 Joker............................................................................166 yice Aç n........................................................................168 Küçük O luma ki Tane.............................................................170 St. Ignatz n Kuleleri................................................................172 Düflünceler ve Elefltiriler A rbafll l a Meydan Okumak........................................................185 Ö le Yeme i Bizi Ay rana Dek........................................................197 Sanat Nedir, Sanat Biliyoruz Diyelim, O Zaman Siyaset Nedir?.............................206 Morris Louis: Bofl ve Dolu............................................................211 Çeviride Yitenler...................................................................215 Leo Kenney ve Düfllemin Geometrisi.....................................................218 Nesnesinin Arzusu..................................................................225 Yan tlar En Sevdi iniz fieylerden Birini Anlat n..................................................231 Amerika Hakk nda Ne Düflünüyorsunuz?................................................234 Yazar n Kaleminin Tutulmas Ne Demektir? Hiç Bafl n za Geldi mi?............................236 En Çok Hangi Kurgu Karakteriyle Kendinizi Özdefllefltirirsiniz?...............................238 Yazar Yap t n Toplumsal lerleme çin Bir Araç Olarak Kullanmak Zorunda m d r?...............240 Yaflad n z Yerde Yaflaman z n Nedeni Nedir?............................................242 lk Do a Maceran z Hangisiydi?......................................................248 Romanlar n zda Siyasi Fikirlerinizi Belli Eder misiniz?......................................251 John Steinbeck i Nas l De erlendirirsiniz?................................................252 En Sevdi iniz Arabay Anlat n........................................................253 Tabiatta En Sevdi iniz Yer Neresidir?...................................................255 Gitti in Yerlerden Hediye Gönder Bize...................................................257 Metaforun fllevi Nedir?..............................................................259 Gerçekçi misiniz?...................................................................261 Yaflam n Anlam Nedir?.............................................................263
Girifl S aat akflam n alt s, belki bir iki dakika öncesi ya da sonras. Güneflin dikkat yelpazesi gittikçe daral yor. Onu insanm fl gibi anlatma giriflimini abart p biraz daha ileri götürecek olursak, günefl sizi bir gün boyunca yeteri kadar gördü ve art k yeni seçeneklerin peflinde. Eski dondurma kalesi Judy Collins rotalar ndan s k lan bulutlar da önceliklerini de ifltirip güçlerini birlefltiriyor, farkl tav rlar tak - n yor. Belki de bu gece ya mura yakalanacaks n z. Hem de insan n içini üflüten bir ya mura. Belki de kar ya acak. Elbette, nerede bulundu unuzu ya da mevsimin ne oldu unu bilemeyiz. Anlayabildi imiz kadar yla siz o garabet Kuzey Dakota das n z. Aylardan kas m. Ama gayet iyi bildi imiz bir fley varsa o da romanc Tom Robbins in en son ç kan kitab n buldu unuz. Ve biraz ukalal k olsa da onu bu akflam okumaya niyetli oldu unuzu (bugün iflyerindeyken 13
okumaya bafllayamazd n z) varsay yoruz. O halde d flar daki havan n bozmas iflinize gelir. Olur da sa anak ya mur ya ar, f rt na da patlarsa içeride olman n zevki katlanarak artar; okuma keyfinize uyuflturucu etkisi de kat l r. ç mekânlar n iklimi ise baflka bir mesele. Ciddi okumalar sosyal faaliyet say lmad ndan, ciddi okur ikide bir taciz edilir. Siz sar l p sarmalan p cinsellik yaflamak istedi inizde can istemeyen, cesaret edemeyen ya da f rsat bulamayan aile üyeleri ya da arkadafllar, o anda sizinle sayfan n aras na girmek için hiç tereddüt etmezler. Oysa okuma eylemi, t pk iki bedenin birbirine sar lmas nda oldu u kadar özel ve yo un bir eylemdir. Mahremiyetinizi koruyacak önlemler alman z gerekir. Günlerden pazartesi. O halde büyük ihtimalle, kesintisiz üç saat bira reklam na ve televizyonda maç yay n na teslim olmak için sab rs zlanan erkek arkadafl n z ve onun en iyi dostu, kanepeye el koymufllard r. yi ya. Yatak odas size kald demektir. Ya da cinsiyetleri de ifltirelim (flart da de il hani), k z arkadafl - n z âdet sanc lar yüzünden yatakta, yaslanmaya bay ld n z o küçük fleker karn na s cak su torbas koymufl yat yor; ald ilaçlar uykusunu getiriyor. Radyoda yumuflak bir rock müzi i. Siz ise rahatl - yor ve gülümsemenizi bast r yorsunuz. Kanepe tamamen size kal - yor. Elbette, yaln z yafl yorsan z hem yatak hem de kanepe emrinize amadedir. Yapman z gereken tek fley kendinize bir köfle seçip üzerinize rahat bir fleyler geçirmek, fl ayarlamak ve telefonu fiflten çekmektir. Yo, bir fley daha var: Oturup okuyaca n z kitap bir Tom Robbins kitab ; özel bir takviye flart de ilse de zihin termostat n z ayarlaman z n size zarar olmaz. Öyle esasl bir ifl de il. Bak m onar m yap n da demiyorum. Hani derler ya, basit bir balans ayar. Tamam, hafif bir cin-tonik, mesela E. M. Forster veya Virginia Woolf la iyi gidebilir, koca bir bardak viski ise Faulkner a uygun düflebilir ama Robbins, nas l desek, daha egzotik bir yol arkadafl ister. Çakt rmadan, gayet rahat hareketlerle giysi dolab n za do ru gidiyor, iç çamafl rlar n z n bulundu u çekmeceyi aç yor, dibine sakla- 14
d n z Anaïs Nin fliflesini (yeflil etiketli) ç kar yorsunuz. Aman dikkat! Fazla koymay n. Do um gününüzde neler olmufltu, unutmay n. Ayr ca, devrimden sonra Punto del Visionario da onu bulmak neredeyse imkâns z hale geldi. Bu arada, belki daha duymam fls n zd r diye söylüyorum, flu anda devlet kontrolü alt nda sat lan maddeler listesine de al nm fl bulunuyor. Pekâlâ. Sonunda haz rs n z. Ayaklar n z n alt na bir destek koyuyorsunuz (okurken her zaman ayaklar m z n yukar da olmas gerek; hatta metroda ya da otobüste bile) ve kitab elinize al yor, a rl - n, yenili ini, kitab n kitapl n yokluyorsunuz. Bir an için gözlerinizi kapat yor, tanr lar n içkisinden bir yudum al yorsunuz (Tanr m! Vay can na! fiimdi anlad m neden ï harfinin üzerinde iki nokta oldu- unu!) ve Robbins gene neyin peflinde diye düflünüyorsunuz. Bu kez hangi uzak da yamaçlar nda hangi tuhaf fl klar dikkatini çekti acaba? Kimin kamp ateflinde s t yor fikirlerini, imgelerini, edebi sanat n? Çingenelerin mi? Gerillalar n m? K z izcilerin mi? fiamanlar n m yoksa? Duyguyu yakalad k, beklenti güzel bir noktaya t rmand, hafif bir nefes al p kitab aç yorsunuz ve Bu da nesi! Dur, dur bir dakika. Baksana fluna. Bu yeni bir Tom Robbins roman de il, Robbins in kitab, tamam ama Tekrar kitab n kapa na bak yorsunuz. K sa Yaz lar Zaten kapa a yazm fllar. Daha büyük yazsalar da olurdu ama aldat lmad n z ortada. Bu sizin hatan z, daha dikkatli inceleyip alacakt n z. Bu size ders olsun; ö le saatlerinde bir koflu kitapç - ya gidip kitap almak ha. Geriye Uçan Yaban Ördekleri kesinlikle bir roman de il. Yüzünüz burufluyor, sayfalar kar flt r yorsunuz. H mmm. Yolculuk yaz lar. Müstesna kifliler hakk nda pasajlar. Bir iki k sa öykü. fiiirler. (Her nas lsa Robbins bunlara fliir diyor. Okulda olsa ngilizce hocan z bunu görünce bafl n iki yana sallar ve onu tamamen farkl bir fley olarak adland r rd.) Denemeler. Yan tlar. Düflünceler. Asla filme çekilmeyece ine bahse girebilece iniz bir senaryo denemesi. Hatta sanat elefltirilerinden bir iki örnek bile koymufl; belli ki bunu da sa beynini kullanmay tercih eden birinin ille de sol beyin faaliyetleri konusunda zay f olmas gerekmedi ini göstermek için yap- 15
m fl. Üstelik Robbins in ressam Morris Louis analizi o kadar akl bafl nda ve o kadar serinkanl bir entelektüelli e sahip ki bu kitapta yer verdi i The Doors a yaz lan o hararetli, hayranl k dolu, bol bol edebiyat yapt o övgüyü ayn y lda (1967), ayn yazar n yazd na inanmakta güçlük çekiyorsunuz. Bu tezat hem kafan z kar flt r yor hem de merak n z çekiyor. Genç Tom, modern sanat n yap sökümünü yapt ve kafay yiyen rockçulara övgüler düzdü ü s ralarda, mesleki konumunu bir daha geri dönmemek üzere de ifltirmeye karar verdi: Kurdu u yeni dünya, bir tür hayal-etti ine-inan dünyas yd ; bu dünyada, haber metinlerinde sat r aras na gizlenmesi gereken Üslup krald, Paradoks ile Muamma ise diplomatik dokunulmazl a sahipti. lk roman n 1968 y l nda yazmaya bafllad ve hat rlanacaksa romanlar yla hat rlanmak istedi ini aç kça belirtti. Yine de her nedense, belki de yay - nevinin iste i üzerine veya bakkallar etkilemek amac yla romanc, y llar içinde zaman zaman habercili in mürekkepli k sm na do ru çeflitli ataklarda bulundu. Kayna n akl n zda tutarak, en az ndan sonuçlar test etme iste i duymaz m yd n z? Peki ya o k sa öyküye ne demeli, hani Ay Ifl nda Yast k Âlemi Sonat dedi i öyküye? S cac k, rahat ve yaln zs n z; üzerinizde rahat bir giysi. Üstelik Anaïs Nin (yeflil etiketli), bir Vegas komedyeninin salonda dolafl p sizi e lendirmesi gibi damarlar n zda dolafl p kan n z kaynat yor. Bu, al fl ld k de ilse de mütevaz koleksiyonu biraz daha efleleyip derinlerine girmezseniz, bu gece tek bafl n za yapacak neyiniz kal yor? Buna cevap vermek zorunda de ilsiniz. 16
Yolculuk Yaz lar
Vajinalar Kanyonu B ir gün yolunuz Vajinalar Kanyonu ndan geçecekse, oraya nas l gidilece ini sorarken dikkatli olmal s n z. Demem o ki ortabat Nevada daki ahbaplar pek kabad r. Bu ahbaplar m z n ne kadar kaba oldu unu bafllar nda flapkalar yla yemek yemelerinden anlars n z. Winnemucca ve Las Vegas aras nda, çölün ortas nda kald m dokuz gün boyunca bir tek erkek homo sapiens görmedim ki ö len ve akflam ö ününde kellesini örtmemifl olsun. Her seferinde pis bir siperlik ya da flapka, yak c günefl fl na karfl koruyan gölgesini, dostumuzun erzak n n üzerine düflürüyordu. Anlad m kadar yla kahvalt lar n da en chapeau ediyorlar; ama hac yolcusu bendeniz daha kendi kahvalt s na oturur oturmaz bir de bak yor ki bu kaba ahbaplar, alt n bulup köfleyi dönmek üzere çoktan yola koyulmufllar bile. 19
Bir adam n beyni sürekli köfleyi dönme düflüncesiyle yan p kavruluyorsa ve yemek zaman nda bile bu düflüncelerini uzaklaflt ram - yorsa, beyin makinesini so utmak için belki de gerçekten sürekli kafas n örtecek bir fleye ihtiyac vard r. Öte yandan bu insanlar Amerika n n en büyük nükleer test merkezine, sinir gaz depolar na, bir sürü gizemli askeri havaalan na ve devletimizin çok say da nahofl toksinlere dair s rlar n n sakland yerlere nispeten yak n yaflad klar ndan, bu kaba ahbaplar m z n, saçlar n n karanl kta tel tel oluvermesini önlemeye çal flt klar da düflünülebilir. Ben ortabat Nevada da yaflasayd m eldivenlerimle, karantina k yafetimle yemek yerdim. Do al olarak insan, bu Nevadal erkekler uyurken de mi flapkalar n ç karmazlar diye sormaktan kendini alam yor. Daha do rusu, bu adamlar kar lar yla, k z arkadafllar yla ve yüzde yüz yasal fahiflelerle de mi flapkalar bafllar ndayken yatar? Nevadal bir kad ndan bu konuda görüfl almak istedim ama bir türlü kand ramad m. Yine de Vajinalar Kanyonu nda bir fley var ki bana bu soruya evet dedirtiyor. Buna daha sonra gelece im. Konumuza dönelim. Üzerinde bira ya da a r ifl makinesi markalar yazan beysbol flapkalar n n ve o hakiki Stetson taklitlerinin alt nda, kaba bir akflamdan kalma süreci ve kaba fikirler geçmektedir. Bir madencinin, s r çoban n n, petrol araflt rmac s n n, kumarbaz n, Stealth pilotunun, inflaatlarda amelelik yapan birinin ya da toza topra a bulanm fl bir haydudun yan na öylece gidip de onun, çabucak kazan verece i kal n papel desteleri ve öteki kuvvetler (çevreci yasalar, toplumsal de iflim, hileli zar vesaire) ile ilgili düflüncelerini bölemezsiniz; kafas ndaki örtüyü kimse için kald rmayan böyle bir adam n yan na öylece gidip de: Bay m, acaba Vajinalar Kanyonu na nas l gidebilirim? diye soramazs n z. Okurlar aras nda Vajinalar Kanyonu na gitmeyi düflünenler varsa (ne de olsa Amerika da günümüze kalan bir iki kutsal beldeden biri 20