>>> SAYI 10. NOTEPAD NASIL KULLANILIR? MET N DOSYASI OLUfiTURMAK VE OKUMAK. PAINT LE ÇALIfiMAK B LG SAYARDA RES M YAPMANIN PÜF NOKTALARI.

SAYI 10 TEMEL B LG LER V RÜSLERLE SAVAfiMAK V RÜSLER KÜÇÜMSEMEY N, ÖNLEM N Z ALIN. NEREYE KAYDETMEL? DOSYA KAYDEDERKEN D KKAT ETMEN Z GEREKENLER. HOPARLÖRLER KAL TEL SES NASIL ELDE ED L R? WINDOWS NOTEPAD NASIL KULLANILIR? MET N DOSYASI OLUfiTURMAK VE OKUMAK. PAINT LE ÇALIfiMAK B LG SAYARDA RES M YAPMANIN PÜF NOKTALARI. PROJELER B R S MGE OLUfiTURUYORUZ KEND S MGELER N Z KEND N Z TASARLAYIN. INTERNET INTERNET ÜZER NDE GEZ SEYAHAT TUTKUNLARI Ç N ÖZEL SAYFALAR. OUTLOOK EXPRESS: ADRES DEFTER E-POSTA ADRESLER N N SINIFLANDIRILMASI. FTP: HIZLI DOSYA ND RME VER AKTARIMINDA DAHA HIZLI B R YÖNTEM MULTIMEDIA VE E LENCE B LG SAYARDA KAL TEL MÜZ K B LG SAYARINIZDA KAL TEL MÜZ K D NLEY N 11. SAYIDA NELER VAR? TEMEL B LG LER EV N ZDEK PC PC VE E LENCE DOSYALARI AÇMAK WINDOWS EVRAK ÇANTAM PAINT ARAÇLARI PROJELER S MGELER DE fit RMEK INTERNET INTERNET VE F LMLER FTP 2: FARKLI SEÇENEKLER TEK B LG SAYARDA ÇOK E-POSTA MULTIMEDIA VE E LENCE B LG SAYARDA SES FORMATLARI SÖZLÜK O-P HARFLER 11 Temmuz da Bayilerde Kaç rmay n! SÖZLÜK M-N <MACINTOSH - NUMER K TUfiLAR> B LG SAYAR TER MLER N N SÖZLÜK ANLAMLARI Bilgisayar n zla ilgili her türlü sorun için Herkes çin Bilgisayar Destek Telefonu 0 800 211 61 17 Saatleri: 9.30-11.00, 13.00-14.30 Abone Servisi 0 800 211 61 18 Herhangi bir say y kaç rd n zda, bunu abone bölümümüzden temin etmeniz ve Herkes çin Bilgisayar eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün. En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek. Böylece Herkes çin Bilgisayar her düzeyden kullan c için eksiksiz bir baflvuru kayna olacak. Genel Yay n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz flleri Müdürü: Mahmut Karsl o lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar m: Murat Çelik, Reklam Koordinatörü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Nur Geçili, Da t m: Nebi Danac, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard mc s : Beste Özerdem, Vogel Yay nc l k Ltd. fiti. Ad na Sahibi: Gökhun Sungurtekin, Renk Ayr m -Film Ç k fl ve Bask : As r Matbaac l k Ltd. fiti., Da t m B RYAY A.fi., Vogel Ankara Temsilcisi: Dilek Özgen Vogel Yay nc l k Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün fl Merkezi No: 231/3 80380 Kas mpafla- STANBUL Tel: (212) 297 17 24 Faks: (212) 297 17 33 Ankara Büro Menevifl Sokak No: 26/4 06540 A. Ayranc -ANKARA Tel: (312) 467 03 50 Faks: (312) 466 27 66

V RÜSLERLE SAVAfiMAK TEMEL B LG LER V RÜSLERLE SAVAfiMAK Virüsler bilgisayar n za zarar verebilen yaz l mlard r, ve onlar n ortaya koydu u tehlikeyi gözard etmek ak ll ca de ildir. Virüslerle mücadele ederken kullanaca- n z iki temel yöntem mevcuttur, bunlar n birlikte kullan lmas karfl karfl ya oldu unuz tehlikeyi küçültecektir. Uygulaman z gereken ilk yöntem virüs bulaflmas na karfl pasif korunma uygulamakt r, bunun için biraz dikkat göstermeniz yeterlidir. kinci yöntem ise bilgisayar n z s k s k anti-virüs yaz l mlar yla kontrol etmektir, burada her iki yöntemi de gözden geçirece iz. PAS F KORUNMA D KKAT VE TEDB R Bir insan n sa l kl kalabilmek için çeflitli temizlik kurallar na uymas ve böylece hastal klardan korunmas gereklidir. flte bilgisayar n z virüslerden korurken de benzer biçimde uyman z gereken baz temel kurallar vard r, bunlar flöyle maddeleyebiliriz: 1. Kayna n ve içeri ini bilmedi iniz flüpheli disket ve CD leri asla önlem almadan kullanmay n. Bunlar içeriklerine eriflmeden önce anti-virüs yaz l mlar yla kontrol etmeyi ihmal etmeyin. 2. Ad n daha önce duymad n z programlar çal flt r rken dikkatli olun, özellikle EXE ve BAT ekli çal flt r labilir dosyalara karfl tetikte olun. Bunlar n çeflitli disketler d fl nda Internet gibi kaynaklardan da gelebilece ini unutmay n. 3. Her zaman için anti-virüs programlar n n en güncel sürümlerini kullan n, ayr ca en az iki farkl anti-virüs yaz l mdan faydalanmaya gayret edin. Böylece bilgisayar n za virüs bulaflma ihtimalini bir hayli azaltm fl olacaks n z. 4. Sadece program ve veri dosyalar n de il, ayn zamanda çeflitli dokümanlar kopyalarken de dikkatli olun, özellikle "makro" türü virüsler bu flekilde basit metin dökümanlar n kullanarak bulafl rlar. 5. Asla disket sürücünün içinde disket b rakmay n. E er bilgisayar aç l flta disket sürücüde sistem disketi arayacak flekilde ayarlanm flsa, o zaman bu disketin üzerinde bulunmas muhtemel bir virüs rahatl kla bilgisayara bulaflabilir. AKT F KORUNMA ANT -V RÜS YAZILIMLARI Virüsleri bulmak, bulaflmalar n önlemek ve onlar yoketmek amac yla haz rlanm fl programlara genel olarak anti-virüs yaz l mlar denir. Yaz l m piyasas nda bu tür pek çok program mevcuttur, bunlar farkl firmalar taraf ndan üretilirler. Ve hemen tüm firmalar da kullan - c lar en iyisinin kendi yaz l mlar oldu u konusunda ikna etmeye çal fl rlar. Ancak farkl anti-virüs yaz l mlar de iflik çal flma prensiplerine göre tasarlan rlar, bu yüzden hepsinin güçlü ve zay f yanlar vard r. fiimdi size bir anti-virüs program n n içerebilece i de iflik kontrol yöntemlerini tan taca z, seçiminizi yaparken bunlar gözönünde bulundurarak karar vermenizde fayda vard r. BOYUT KONTROLÜ (CHECK SUM) ngilizce haz rlanm fl anti-virüs yaz - l mlar nda "Check Sum" ad yla geçen bu yöntemde, program bilgisayar n zda bulunan dosyalar n oluflturulma tarihleri, boyutlar ve benzer özelliklerini gözden geçirerek çal fl r. Pek çok virüs türü "bulaflma" ifllemi esnas nda dosya boyutunda ya da oluflturulma tarihinde de iflikli e yolaçt klar ndan, bu yöntemle tespit edilebilirler. Bu yöntemin en iyi taraf n bir hayli süratli uygulanabilmesidir, ne var ki her tür virüsü tespit edemeyebilir. Çünkü baz virüsler bu yönteme karfl korumal d rlar ve kontrol ifllemi esnas nda programa bulaflt klar dosyan n tahrif edilmemifl haline uygun verileri sunarak kendilerini gizlemeyi baflar rlar. B L NEN VER D Z LER N ARAMA (STRING SEARCH) Her canl n n farkl bir genetik kodunun oldu u bilinen bir gerçektir, t pk canl - lar gibi bilgisayar yaz l mlar da farkl HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 51

<<< TEMEL B LG LER V RÜSLERLE SAVAfiMAK Burada yaz l m n aramay hangi program eklerine göre yapabilece ini ayarlayabilirsiniz. < < kal plarda düzenlenmifl veri kodlar na sahiptirler. Anti-virüs firmalar her zaman için yeni ortaya ç kan virüslerin program kodlar n çözmeye ve bunlar bir veri bankas nda toplamaya gayret ederler. Anti-virüs yaz l mlar n n ço u bilgisayar n zdaki verileri kontrol ederken, içlerindeki veri dizilerinin (string) bilinen virüs kodlar na uyup uymad n kontrol ederek çal fl rlar. Bu yöntemine en iyi yanlar oldukça h zl uygulanabilmesi ve kodu bilinen virüsleri minimum hatayla ortaya ç karabilmesidir. Ancak program n veri bankas hemen her ay güncellenmelidir, yoksa yeni ç kan virüsleri alg lamayabilir. Ayr ca bu yöntem her tip virüse karfl da etkili de ildir. * < PUCU> HEURISTIC ANAL Z Heuristic analiz metodu çok yüksek ifllemci gücüne ihtiyaç duyar ve oldukça zaman harcar. Bu yüzden özellikle eski model sistemlerde kullan lmas pek tavsiye edilmez. Ayr ca bu yöntemi kullanan bir antivirüs program n n arama hassasiyeti yükseltilerek daha yavafl ama detayl bir araflt rma yapmas sa lanabilir. Böylece bulunmas zor virüsler de rahatl kla yakalanabilir, ancak "yanl fl alarm" say s da ayn ölçüde ço alacakt r. HEURISTIC ANAL Z Heuristic analiz yönteminde, anti-virüs yaz l m özellikle çal flt r labilir program dosyalar n "sanal" olarak çal flt r r ve onlar n olmas gerekti i gibi davran p davranmad klar n kontrol eder. E er bir program n çal flmas nda belirgin aksilikler gözlenirse o zaman alarm verilir, ancak program asl nda "gerçekten" çal flt - r lmad ndan virüs harekete geçip yay lmaz. Bu yöntemin en büyük avantaj henüz varl aç a ç kmam fl ve kodu bilinmeyen virüs türlerini bile yakalayabilmesidir. Ancak uygulanmas oldukça fazla zaman ve ifllemci gücü gerektiren bir yöntemdir. ON-LINE KONTROL Bu yöntemde anti-virüs yaz l m bilgisayar n aç lmas yla birlikte devreye girer ve devaml aktif durumda kal r. Arka planda çal flan program, olas virüs girifl noktalar n ve o an çal flmakta olan yaz - l mlar devaml gözalt nda tutar, daha önce anlat lan yöntemlerden bir ya da birkaç n uygulayarak uygulamalardaki "tuhafl klar " arar. Bu yöntem teorik olarak oldukça güvenlidir, özellikle yeni bulaflmaya ya da sistem içinde yay lmaya çal flan virüsleri kolayca saptayabilir. Ne var ki uygulamada çok fazla ifllemci gücü gerektirir ve bilgisayar oldukça yavafllatabilir. Ayr ca sistem içindeki yüksek veri ak fl n kontrol ederken s k s k "yanl fl alarm" verilmesi de mümkündür. NASIL SEÇMEL, NEREDEN BULMALI? Anti-virüs yaz l m seçerken dikkat etmeniz gereken en önemli unsur, edinmeyi düflündü ünüz program n yukar da anlat lan yöntemlerden en az iki tanesini uygulayarak çal fl yor olmas d r. Böylelikle sisteminizin virüslere karfl güvenli i büyük miktarda art r lm fl olacakt r. Ayr ca iyi bir anti-virüs yaz l m sadece virüsleri bulmak ve imha etmekle yetinmez, ayr - ca bu ifllem esnas nda zarar görmüfl olan dosyalar da onarabilir, böylece veri kayb önlenmeye çal fl l r. Anti-virüs yaz l m n n sisteminizi belli aral klarla otomatik olarak taramas n sa layabilirsiniz. < < Ancak hangi yaz l m seçerseniz seçin, kullan mda dikkat etmeniz gereken baz unsurlar vard r. lk olarak kulland n z yaz l m s k s k güncellemeniz gerekir, böylelikle yeni virüslere karfl çaresi duruma düflmezsiniz. Tan nm fl yaz l m firmalar sunduklar anti-virüs yaz l mlar için s k s k güncelleme paketleri ç kar rlar ve bunlar özellikle Internet sitelerinde ücretsiz olarak da t rlar. Kaliteli bir anti-virüs yaz l m için hemen her hafta güncelleme pakedi sunulabilir, bunlar n boyutu nispeten küçüktür ve indirilmeleri fazla zaman gerektirmez. Peki uygun bir anti-virüs yaz l m n nereden bulacaks n z? Öncelikle bilgisayar yaz l m ve malzemeleri satan yerlerden bunlar temin edebilirsiniz. E er bunu yapam yorsan z o zaman baflka kaynaklardan faydalanman z gerekecektir. Özellikle Internet üzerinde, hemen tüm ciddi firmalar n sitelerinde çeflitli anti-virüs yaz l mlar bulunmaktad r. Ayr ca piyasadaki bilgisayar dergilerinin yan nda verilen CD-ROM lardan da bu tür yaz l mlar edinebilirsiniz. Ço unlukla k s tl süre için denemeniz amac yla Shareware olarak da t lan bu yaz l mlar, e er memnun kal rsan z makul bir fiyat karfl - l nda sat n alabilirsiniz. Ayr ca baz yaz l mlar tamamen ücretsiz Freeware olarak da da t labilmektedir. 52 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

NEREYE KAYDETMEL? TEMEL B LG LER NEREYE KAYDETMEL? Bilgisayar n zda oluflturdu unuz yeni dökümanlar kaydetmeniz gerekecektir, bunlar nereye kaydetti iniz çok önemlidir. Yeni bir doküman oluflturdu unuzda, onu daha sonra rahatl kla bulabilece iniz bir yere kaydetmeniz gerekir. Bunu yapabilmek için de bilgisayar n zda düzenli bir klasör sistemi oluflturman z laz md r. Böylece farkl tür ve konulardaki dökümanlar de iflik yerlere kaydedebilir, gerekti i zaman onlara rahatça eriflebilirsiniz. Bilgisayarda bir klasör sistemi oluflturmak ve dökümanlar n z gerekti i gibi dosyalamak, pek çok aç dan ofisteki belgelerin dolaplar içinde s - n fland r l p, saklanmas na benzer. Her iki yöntemde de geçerli olan temel koflul farkl isim ve konulardaki dökümanlar n de iflik yerlerde depolanmas d r. Bu ifllem alfabetik s raya ya da de iflik konu bafll klar na göre gerçeklefltirilebilir, ancak her defas nda yeni bir doküman kaydedilirken, kay t iflleminin nereye yap ld na dikkat etmek gereklidir, yoksa düzen çabucak bozulur. < < Bilgisayarda bir klasör sistemi oluflturman n en önemli koflulu hata yapma ihtimalinin her zaman bulundu unu unutmamakt r. Bir dosya dolab ndan eski belgeleri ay klarken beraberinde yenileri de atmak çok düflük bir olas l kt r, ancak bilgisayarda bu her zaman olabilen bir kullan c hatas d r. Art k iflinize yaramayan bir klasörü geri dönüflüm kutusuna gönderirken yanl fll kla onun içinde bulunan gerekli bir klasörü de silebilirsiniz, bu yüzden dikkatli olmak gerekir. DÖKÜMANLAR VE PROGRAMLAR Öncelikle fluna dikkat etmelisiniz ki "doküman" kelimesi birden fazla türde belgeyi içermektedir, bunlar Word, Excel ya da benzer baflka bir programla oluflturulmufl olabilirler. Bunlar program ve veri dosyalar ndan ayr bir yere kaydetmeniz gerekir. Program dosyalar çal flt r labilir uygulamalara verilen isimdir, veri dosyalar ise bu programlar n çal fl rken ihtiyaç duydu u bilgileri içerirler. Dökümanlar n z bunlarla ayn klasörlerin içinde saklaman z tavsiye edilmez, çünkü farkl türlerde pek çok dosya aras ndan arad - n z bulmak zorlaflacak, ayr ca kar fl kl klar kaç n lmaz olacakt r. Bu tür kar fl kl klar genellikle iflinize yaramayan dökümanlar silerken beraberinde di er önemli dosyalar da yanl fll kla silmenize sebep olacakt r. Sonuç olarak da çal flma esnas nda farkl hatalarla karfl laflman z kaç n lmaz olacakt r. Bir metin belgesini resim içeren klasöre kaydetmek iyi bir fikir de ildir. Doküman ve dosyalar n z belirli klasörler içinde toplaman z, özellikle arad n z bulman z kolaylaflt rmas aç s ndan önemlidir. Diyelim ki "Belgelerim" klasörü içine pek çok metin belgesi depolad n z ve bunlar n aras ndan bir tanesini bulmak istiyorsunuz. "Bafllat" tuflundan "Bul" seçene ini ve oradan da "Dosyalar ve Klasörler..." fl kk n seçin. Aç lan diyalog kutusunda "Konum" olarak "Belgelerim" klasörünü belirtin ve arad n z dosyan n ad n girin, sonra da araflt rmay bafllat n. Uygulama tüm sabit diskinizi taramak yerine belirtilen alana bakaca ndan ifllem h zla sonuçlanacak, arad - n z dosya çabucak bulunacakt r. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 53

<<< TEMEL B LG LER NEREYE KAYDETMEL? 1. Windows Gezgini uygulamas n n sol k sm ndan yeni alt klasörü oluflturaca n z yeri seçin. 2. Seçti iniz klasörün üzerine t klayarak aç lmas n ve içeri inin sa tarafta görülmesini sa lay n. 3. Sa pencerede bofl bir alana sa fare tufluyla t klay n, aç lan menüden "Yeni Klasör" fl kk n seçin ve sol tuflla t klay n. B R KLASÖR DÜZEN OLUfiTURMAK Öncelikle dökümanlar n z kaydedece iniz tamamen ayr bir klasör oluflturman z tavsiye ederiz. Asl nda Windows iflletim sisteminde bu ifl için özellikle haz rlanm fl "Belgelerim" ad nda bir klasör mevcuttur, bu klasör masaüstünde bulunmaktad r. Bu klasör kiflisel verilerinizi dosyalamak için ideal bir konumdur, ayr ca içinde pek çok alt klasör oluflturman z da mümkündür. Böylece farkl konu ve türlerdeki dökümanlar n z rahatl kla s n fland rabilir, bu sayede kar fl kl klar önleyebilirsiniz. Bilgisayar n zda bir dosyalama sistemi olufltururken öncelikle hangi konularla ilgilendi inizi bir düflünün. Farkl konular farkl döküman türleri anlam na gelebilir, mesela ses kay tlar n ve resimleri de iflik klasörlerde saklaman z gerekecektir. Ayn flekilde iflle ilgili olan mektuplar içeren klasörün içine özel yaz flmalar n z kaydetmekten kaç nmak isteyeceksiniz, çünkü bu konuda yap lacak bir kar fl kl k kötü sonuçlar do urabilir. Tüm bunlar n anlam birden fazla klasör kullanman z gerekti idir, her ana konu bafll için bir klasör oluflturmal, o konuyla ilgili farkl türdeki dökümanlar saklamak için de de iflik alt klasörler oluflturmal s n z. lk bak flta bu oldukça s k c bir ifl gibi görünebilir, bir sürü farkl klasör oluflturmak ve her defas nda yeni bir döküman kaydederken do ru klasörü seçmek ço u kullan c ya zaman kayb gibi gelir. Ancak uzun vadede arad - n z çok kolay bulabilmenizi sa layaca ve sizi birçok hata yapmaktan kurtaraca için bu flekilde çal flman z çok önemlidir. Ters bir zamanda arad n z önemli bir döküman bir türlü nereye kaydetti inizi hat rlayamamak pek hofl bir tecrübe say lmaz. I < INFO> 4. Sa pencerede yeni bir klasör simgesi belirecektir, istedi iniz ad vermeniz yeterlidir. Çeflitli programlarla çal fl rken dikkat etmeniz gereken bir husus da bunlar n otomatik kay t özellikleri olabilece idir. E er siz üzerinde çal flt n z döküman n nereye kaydedilece ini belirtmezseniz, o zaman uygulama bunu kendi belirledi i bir noktaya kaydeder. Genellikle "Dosya" seçene inin alt nda bulunan "Farkl Kaydet" fl kk sayesinde döküman n nereye kaydedilece ini belirleyebilirsiniz. 54 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

HOPARLÖRLER TEMEL B LG LER HOPARLÖRLER Günümüzde bilgisayarlar sadece ifllemci gücü ve grafik kalitesi aç s ndan de il, ayn zamanda üretebildikleri ses aç s ndan da oldukça geliflmifl bir durumdad rlar. Ancak üretilen sesin kullan c ya ulaflt r lmas nda önemli bir arabirim mevcuttur, hoparlörler. Uzun bir zaman önce bilgisayarlar sadece basit ses sinyalleri üretebiliyorlard ve bu sinyalleri de kullan c ya kasa içindeki küçük bir hoparlör yard m yla duyuruyorlad. O zamanlar bu küçük hoparlör oldukça yeterliydi, ancak zaman içinde ev bilgisayarlar gittikçe geliflen multimedya özellikleri kazanmaya bafllad kça bu durum de iflti. Modern ses kartlar oldukça geliflmifl özelliklere sahiptirler, ses sentezleyebilme gibi ifllemleri rahatl kla yapabilmenin d fl nda, ses ve müzi i üç boyutlu olarak oluflturabilmektedirler. Ayr ca üretebildikleri sesin kalitesi de oldukça yüksektir, rahatl kla CD Audio kalitesinde dijital ses iflleyebilmektedirler. Tabii ki ses kartlar n n geliflimi daha güçlü ve kaliteli hoparlörlere ihtiyaç duyulmas na sebep oldu. Ses kart ne kadar geliflmifl olursa olsun sonuçta gönderdi i sinyalleri hoparlörleri kullanarak duyulabilir seslere dönüfltürebilir, bu da hoparlörlerin kaliteli olmas n gerektirir. Günümüzde sat lan hemen her bilgisayar yan nda iyi kötü bir hoparlör setiyle birlikte verilmektedir, ancak bu set her zaman için ihtiyac karfl lamaya yetmeyebilir. Özellikle üç boyutlu ses üretebilen kartlar ve bunlar kullanmak üzere haz rlanm fl yaz l mlarla çal fl rken, basit iki hoparlörlü bir set kullanmak üretilen seslerin hakk yla duyulmas n engelleyecektir. Neyse ki piyasada farkl kalite, yap ve fiyatlarda pek çok hoparlör seti bulabilmek mümkündür. KULAKLIK SETLER Özellikle geceyar s müzik dinlemek ya da oyun oynamak istedi inizde iyi bir kulakl k seti çok iflinize yarayabilir. Herfleyden önce etraf rahats z etmeden istedi inizi dinleyebilirsiniz, ancak bir kulakl k sadece bunu sa lamakla kalmaz. Piyasada de iflik kalitede pek çok kulakl k sat lmaktad r, ancak gerçekten kaliteli bir kulakl k seti özellikle müzik dinlerken ya da oyun oynarken daha önce olmad kadar keyif alman z sa layabilir. Özellikle modern 3D ses kartlar kulakl k setleri için özel ayarlara sahiptirler, bunlar kullanarak iyi bir kulakl ktan yüksek kaliteli üç boyutlu ses alabilmeniz mümkündür. Son y llarda piyasaya ç - kan pek çok oyunda ses efektleri önemli bir rol oynamaktad r, hatta ses efektleri oyuncuya pek çok fley anlatmakta kullan l rlar. Mesela arkan zdan yaklaflan bir arac n ya da düflman n sesi gibi detaylar hem oynan fla, hem de oyun atmosferine büyük katk da bulunur. Üstelik kaliteli bir kulakl k setinin fiyat özellikle pahal hoparlör setleriyle karfl laflt r ld - nda oldukça makul düzeylerdedir. Ancak bir kulakl k al rken dikkat etmeniz gereken iki husu vard r. Bunlardan ilki ba lant kablosunun yeterince uzun olmas d r, çünkü ço u zaman ses kart ba lant noktas bilgisayar kasas n n arka k sm nda bulunmaktad r. kinci husus ise kulakl k setinin ba lant fiflinin ses kart n za uygun olmas d r, ancak bu çok nadiren bir problem teflkil eder. HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER 55

<<< TEMEL B LG LER HOPARLÖRLER FARKLI BA LANTI NOKTALARI Bilgisayar n z n ses kart nda birkaç farkl ba lant noktas bulunur. Bunlar mikrofon girifli (Mic), d flar dan ses girifli (Line In), d flar ya ses ç k fl (Line Out) ve hoparlör ç k fl (Speaker) olarak iflaretlenirler. Ayr ca yeni nesil ses kartlar nda dijital ses ç k fl da bulunmaktad r. Bunlardan hoparlör ç k fl (Speaker) normal bir hoparlör ya da kulakl n ba land noktad r. Buraya ba lanacak olan ayg t kendi amfi sistemine sahip olmamal d r, çünkü zaten ses kart üzerindeki güçlendirici kullan ld ndan ses kalitesi bozulacakt r. E er elinizdeki hoparlör seti gücünü ayr ca d flar dan al - yorsa o zaman bunu ses ç k fl (Line Out) noktas na ba lamak gerekir, buradan gelen ses sinyali ayr ca güçlendirilmedi inden, hoparlör setinin kendi anfi sistemiyle çak flma yaratmayacakt r. Bu noktaya pek çok farkl türden hoparlör seti ba lanabilir, piyasada iki ya da daha fazla parçadan oluflan sistemler bulmak mümkündür. Yeni nesil ses kartlar nda dijital (Digital) ses ç - k fl bulundu unu söylemifltik, bu ba lant noktas sesin di erlerinden çok daha yüksek kalitede aktar lmas na imkan verir. Ancak bundan faydalanabilmek için özel tasarlanm fl bir hoparlör setine ve ba lant kablosuna ihtiyac n z olacakt r, her sistem dijital veri iflleme kapasitesine sahip de ildir. FARKLI HOPARLÖR SETLER Piyasada çok farkl hoparlör sistemleri mevcuttur, genellikle fiyat n kaliteyi belirlemesi de al fl lm fl bir durumdur. Ancak ald n z setin kapasitesini belirleyen baflka unsurlar da vard r. Öncelikle setin kaç parçadan olufltu u bir hayli önemlidir. Temel bir set iki adet hoparlör içerir. Böyle setler iyi ses kalitesine sahip olabilir, ancak genellikle en temel ihtiyac karfl lamaktan öte gidemezler. Üç parçadan oluflan setler ise biraz daha yeteneklidir denebilir. Genellikle tiz sesleri vermek için tasarlanm fl iki küçük parça ve baslar için de bir büyük parçadan oluflan bu setler ço u kullan - c y tatmin edebilecek yap dad rlar. Nispeten yüksek ses kalitesinin yan s ra, belli bir noktaya kadar üç boyutlu ses ç k fl da verebilirler, ancak bu nispeten s n rl d r. Bilgisayar n n ses iflleme kapasitesini ciddi olarak de erlendirmek isteyen kullan c lar için ise befl veya daha fazla parçadan oluflan setler önerilir. Bu gibi sistemlerde bas sesler bir yada birkaç hoparlör yard m yla üretilir. Tiz sesler için ise en az dört adet küçük parça kullan l r. Hoparlörler genellikle kullan c - n n oturma pozisyonuna göre dairesel bir flekilde yerlefltirilirler. Burada amaç farkl kanallardan gelen seslerin kullan c n n pozisyonuna uygun bir biçimde üretilmesidir, böylece gerçek anlamda bir üç boyutluluk sa lanm fl olur. Tabii ki burada seslerin uygun bir biçimde üretilmesini ses kart sa lar, ancak uygun hoparlörler kullan lmadan çok say da ses kanal kullan lamaz ve seste "derinlik" sa lanamaz. Bilgisayar n z için yeni bir hoparlör seti al rken ihtiyaçlar n z iyi de erlendirmeniz gerekir. Bir ofis bilgisayar için basit bir hoparlör seti ya da kulakl k yeterli olabilir, ancak oyun ya da müzik kapasitesinin yüksek olmas n istiyorsan z o zaman kaliteli bir set alman z gereklidir. Ayr ca al flverifl ederken unutmaman z gereken son bir nokta daha mevcuttur, o da büyük setlerin her zaman için en iyi ses kalitesine sahip olmad d r. Geliflen teknoloji boyutlar oldukça küçük hoparlörlerin inan lmaz kalitede ses üretebilmesini mümkün k lm flt r. 56 HERKES Ç N B LG SAYAR TEMEL B LG LER

NOTEPAD NASIL KULLANILIR? WINDOWS NOTEPAD NASIL KULLANILIR? Windows iflletim sistemi gittikçe artan kullan c ihtiyaçlar n karfl layabilmek için bir tak m uygulamalar içerecek flekilde tasarlanm flt r. Bunlardan biri de basit metin belgeleriyle çal flabilmenize imkan tan yan Notepad (Not Defteri) uygulamas d r. "Notepad" asl nda Windows iflletim sisteminin ngilizce sürümlerinde kullan lan kelimedir ve Türkçe de karfl l "Not Defteri" olmaktad r. Ancak bu uygulama s k kullan ld ndan ve yabanc dilde haz rlanm fl yaz l mlarda "Notepad" olarak bahsedildi inden, biz de bafll buna uygun haz rlad k. Windows ile çal fl rken "Not Defteri" uygulamas - n çal flt rmak isterseniz, öncelikle "Bafllat" tufluna t klay p buradan "Programlar" alt listesini açmal - s n z. Sonra "Donat lar" bölümüne girmeli ve "Not Defteri" seçene ine t klamal s n z, böylelikle uygulama çal flacak ve penceresi ekranda görüntülenecektir. Bu uygulaman n ne ifle yarad asl nda zaten ad ndan da bellidir, k sa metin belgeleri haz rlaman z ve uygun biçimdeki metin belgelerini açabilmenizi sa lar. Not Defteri basit metin belgeleriyle çal flabilmek için ihtiyaç duyaca - n z tüm temel özellikleri tafl r. Metinde kullan lan harflerin tip ve boyutlar n de ifltirebilme, baflka bir metinden parça ekleme ve metin içinde verilen bir anahtar kelimeyi arayabilme gibi temel ifllevlere sahiptir. Ayr ca "Tarih/Saat" seçene i sayesinde metne otomatik olarak tarih atabilme özelli i de mevcuttur. Not Defteri temel metinlerle çal flabilme yetene ine sahip olmas na ra men, daha geliflmifl ifllevlere sahip de ildir, mesela Word gibi metin içine resim ekleyemez ya da farkl taslaklar kullanarak belge haz rlayamaz. Ayr ca sadece ".txt" ekli metin belgelerini oluflturabilir ve okuyabilir. Genel kapasitesi oldukça k s tl d r, bu yüzden de genellikle k sa mesajlar yazmak, notlar almak ve benzeri ifllerde kullan l r. K s tl kapasitesine ra men günlük kullan mda oldukça ifle yarayan bir uygulamad r, özellikle devaml bilgisayar bafl nda çal flan kiflileri defvaml etrafta ka t bulundurmak derdinden kurtarabilir. Bu uygulamayla haz rlanan notlar ayr ca disket üzerine de kaydedilebilir ve tafl nabilir, ya da Internet üzerinden h zla iletilebilirler. Not Defteri sadece metin haz rlamakta kullan lmaz, ayn zamanda ".txt" ekli metin dosyalar n n okunmas nda da kullan l r demifltik. Bugün hemen her bilgisayar yaz l m çeflitli konularda bilgi içeren yard m metinlerine sahiptir. Genellikle "Readme" ya da "Okube- * < PUCU> Not Defteri fazla büyük ve karmafl k metinlerin haz rlanabilmesi için uygun bir uygulama de ildir. Bu daha çok, küçük ve kaybedilmesi kolay notlar almak ve bunlar güvenli bir biçimde bilgisayar n zda saklayabilmek için ideal bir uygulamad r. Çal flma esnas nda sistem kaynaklar na pek fazla yüklenmedi inden kullan m da oldukça h zl ve kolayd r. HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 29

<<< WINDOWS NOTEPAD NASIL KULLANILIR? Not Defteri uygulamas sayesinde k sa metin belgeleri oluflturabilirsiniz. < < Not Defteri ile oluflturulmufl bir belge örne i görülüyor. < < ni" ad yla haz rlanan bu yard m dosyalar yaz l - m n kurulmas ve çal flt r lmas yla ilgili önemli bilgiler içerirler. Geliflmifl metin iflleme yaz l mlar n n her bilgisayarda olmamas ihtimaline karfl bu metinler ço unlukla ".txt" biçiminde haz rlan rlar, bu sayede Windows iflletim sistemi kullanan herkesin içeri ini okuyabilmesi amaçlan r. Ancak ne var ki k s tl kapasitesi yüzünden, Not Defteri uygulamas her tür me- * < PUCU> Not Defteri oldukça basit bir metin editörü olmas na ra men, yine de baz ilginç ve kullan fll özellikleri mevcuttur. Bunlardan biri de haz rlamakta oldu unuz metne otomatik olarak saat ve tarih ekleyebilmesidir. Tüm yapman z gereken imleci istedi- iniz yere getirdikten sonra klavyeden F5 tufluna basmakt r, böylece bilgisayar n z n takviminde görünen saat ve tarih oraya yerlefltirilecektir. tin belgesini açamaz. Mesela açmaya çal flt n z bir metin belgesi Not Defteri taraf ndan okunamayacak kadar büyük boyutlu olabilir, bu gibi durumlarda bir hata mesaj yla uyar lacaks n z. Sistem size açmaya çal flt n z belgenin gere inden büyük oldu unu, bunu açmak için "WordPad" uygulamas na baflvurmak isteyip istemedi inizi soracakt r. Bu durumda yapman z gereken diyalog kutusundaki "Evet" fl kk na t klayarak WordPad uygulamas n devreye sokmakt r. WordPad standart bir Windows iflletim sistemi uygulamas d r, Not Defteri taraf ndan aç lamayacak büyüklükteki belgeleri açabilecek kapasitededir. çeri ini görmek istedi- iniz belgeyi bu uygulama ile açmak bir sorun oluflturmayacakt r. Not Defteri k sa metin belgeleri oluflturmak için idealdir, Windows iflletim sisteminin bir parças oldu undan bununla oluflturulan bir metin belgesi Windows kullan lan di er tüm bilgisayarlarda da rahatl kla okunabilir. Çal flmas da h zl ve kolay oldu undan kullan m oldukça pratiktir. Ancak unutmay n ki bu uygulamayla oluflturulan belgeler sadece metin içerebilir. E er metin haricinde belgeye çeflitli tablolar ya da resimler eklemek istiyorsan z o zaman Word gibi daha geliflmifl bir kelime ifllem yaz l - m kullanman z gerekecektir. Bazen ".txt" ekli dosyalar Not Defteri ile aç lamayacak kadar büyük olabilir, bu gibi durumlarda buradaki gibi bir hata mesaj yla karfl lafl rs n z. E er belgeyi WordPad ile açmak isterseniz o zaman tüm yapman z gereken "Evet" tufluna t klamakt r. Unutmay n, e er haz rlad - n z belgenin Not Defteri ile aç lmas n istiyorsan z o zaman metin boyutunu makul bir ölçüde tutman z ve ".txt" ekiyle kaydetmeniz gerekecektir. WordPad dosya kaydederken standart olarak ".doc" ekini kullan r, bu yüzden buna dikkat etmeniz gerekir. 30 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

PAINT LE ÇALIfiMAK WINDOWS PAINT LE ÇALIfiMAK Standart Windows uygulamalar ndan biri olan Paint ile basit resimler yapabilmek mümkündür. Burada bu uygulaman n kullan m na de inece iz. Windows iflletim sistemi bir kullan c n n genel olarak ihtiyaç duyabilece i pek çok farkl uygulamaya sahiptir. Bu uygulamalardan biri de kullan - c n n çeflitli resimler çizebilmesine imkan sa layan bir resim program olan Paint tir. Paint uygulamas n çal flt rmak için yapman z gereken "Bafllat" tuflundan "Programlar" menüsüne girmek, buradan da "Donat lar" alt menüsünü açarak orada görülen "Paint" fl kk na t klamakt r. Uygulama çal flt r lacak ve penceresi ekranda görüntülenecektir. Paint çok yüksek kapasiteli bir resim program de ildir, baz profesyonel programlar gibi geliflmifl seçeneklere sahip olmad ndan, bunu kullanarak yüksek detayl resimler yapabilmeyi beklememeniz gerekir. Ne var ki kullan m geliflmifl programlara oranla çok daha kolayd r, bu yüzden basit ihtiyaçlar kolayl kla karfl layabilir. En önemli özelli- i burada oluflturulan resimleri baflka uygulamalara aktarabilme imkan n n bulunmas d r. Mesela basit resim ve flemalar haz rlayarak daha sonra bunlar bir metin belgesinde istedi iniz yere yerlefltirebilirsiniz. Bu uygulamay birkaç parçaya ay - rarak inceleyebiliriz. Öncelikle çal flma penceresinin en üst k sm nda, di- er Windows uygulamalar nda da bulunan standart seçenekleri içeren komut paneli yeral r. Ayr ca burada haz rlamakta oldu unuz resmin ad da yeralmaktad r, bunu "Dosya" k sm ndan "Farkl Kaydet" seçene ini kullanarak de ifltirebilirsiniz. Yine bu k - s mda en üst sa tarafta al fl lm fl çal flma penceresi komutlar da bulunmaktad r. Standart seçenekleri içeren k s m her zaman oldu u gibi çal flma penceresi ve üzerinde çal fl lan dosyan n özelliklerini belirlemenize imkan tan r. Buradan dosyan n nereye ve hangi adla kaydedilece i gibi pek çok önemli detay belirleyebilirsiniz. Çal flma penceresinin sol k sm nda baflka bir araç paneli dikine yerlefltirilmifl olarak bulunur. Bu panel resim üzerinde çal r ken kullanabilece iniz farkl "araçlar " içermektedir. Seçmek istedi iniz arac n simgesi üzerine sol fare tufluyla t klaman z yeterlidir. O an hangi tuflun "bas l " durumda oldu una bakarak hangi "arac " kulland n z Dosya ad Menü Çizim alan Çizim araçlar paneli Dikey kayd rma çubu u Çizim arac n n flekli Çizim rengi Arka plan rengi Yard m paneli Yatay kayd rma çubu u Renk seçim paleti HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS 31

<<< WINDOWS PAINT LE ÇALIfiMAK * < PUCU> Paint uygulamas oldukça kullan fll olmakla beraber, geliflmifl çizim programlar kadar detayl ve yüksek kapasiteli de ildir. E er çok daha yetenekli bir yaz l m ar yorsan z o zaman Paint Shop Pro ya da benzeri bir yaz l m sat n alman z gerekecektir. Bu tür yaz l mlar n deneme sürümlerini Internet dahil pek çok kaynaktan bularak kullanabilir, böylece sat n almadan önce deneme imkan bulabilirsiniz. I < INFO> Windows 98 iflletim sisteminde ayr ca bir de "Imaging" adl farkl bir resim uygulamas daha mevcuttur. Bu uygulama Paint program na oranla daha geliflmifl ve detayl d r, e er daha profesyonel ifller yapmak istiyorsan z bunu kullanman z öneririz. Resim boyutlar Ölçü birimi Renk ayar Saydam art alan ayar anlayabilirsiniz. Buradaki araçlar silgi, büyüteç, f rça gibi tan d k simgelerle iflaretlenmifltir, hangisinin ne ifle yarad n böylelikle kolayca anlayabilirsiniz. Ortadaki büyük beyaz alan ise çizim yap lan bölgedir, bunu basitçe resim ka d na benzetmek yanl fl olmaz. Ancak tabii ki burada çal - fl rken düzeltmeler yapmak normal bir resim ka d nda oldu undan çok daha kolayd r. Beyaz alan n alt nda ise çal fl rken kullanabilece iniz renkleri gösteren bir "palet" yeral r. Bu paletteki renkleri, herhangi birinin üzerine sol fare tufluyla t klayarak seçip kullanabilirsiniz. Renk paletinin alt nda ise "yard m" sat r bulunur, buradan o an imlecin üzerinde durdu u noktayla ilgili bilgi alabilirsiniz. RES M ÜZER NDE ÇALIfiMA Uygulamay çal flt rd ktan sonra yeni bir resim yapmaya bafllamak için öncelikle "Dosya" seçene ine t klay n ve aç lan menüden "Yeni" fl kk n seçin. Böylelikle üzerinde çal flabilece iniz yeni bir dosya aç l r ve ekranda beyaz çal flma alan görüntülenir. E er daha önceden üzerinde çal flmakta oldu unuz baflka bir resim mevcutsa, o zaman sistem size bu eski dosyay yap lan de iflikliklerle beraber kaydetmek isteyip istemedi inizi soracakt r. E er kaydedilmesini istemiyorsan z "Hay r" tufluna t klaman z yeterlidir. Yeni bir resim olufltururken geçerli olan en önemli hususlarda biri resim boyutudur. Bunu gerekti i gibi ayarlayabilmek için ekran n üst k sm nda bulunan "Resim" seçene inden "Öznitelikler" fl kk na t klay n ve aç lan diyalog kutusundan resmin boyutlar n belirleyin. Buradan ayn zamanda baflka önemli özellikleri de belirleyebilirsiniz, yeni ayarlar geçerli k lmak için de "Tamam" tufluna t klaman z yeterlidir. Yeni bir resim çizerken yapman z gereken bir di- er ayar da renkleri gerekti i gibi seçmektir. Ekran n alt ndaki renk paletinin yan nda bulunan küçük kutuda üst üste duran iki kare fleklinde bir simge göreceksiniz. Bu karelerden üstteki çizim için kullan lacak rengi, alttaki ise arka plan, yani "ka t" rengini belirler. Burada "ka t" rengi ekrandaki herhangi bir çizim silindi inde yerini alacak olan bofl zeminin rengidir. Renk paletindeki Onay tuflu seçeneklere sol tuflla t klarsan z "çizim" rengini, ptal tuflu Varsay lan sa tuflla t klarsan z da atama tuflu "arka plan" rengini belirlemifl olursunuz. Ayn flekilde "ka t" üzerinde çal - fl rken sol tufla bas l tutarsan z "çizim" rengi, sa tufla bas l tutarsan z da "arka plan" rengi kullan - l r. "Renkle Doldur" arac - n kullanarak tüm bofl alan seçilen bir renge "boyamak" mümkündür. 32 HERKES Ç N B LG SAYAR WINDOWS

B R S MGE OLUfiTURUYORUZ PROJELER B R S MGE OLUfiTURUYORUZ Windows masaüstü "simge" ad verilen ve çeflitli uygulamalar temsil eden resimlerle doludur. * < PUCU> Bir simge haz rlarken Windows masaüstü renginin ne oldu una dikkat etmeniz ve simgenin arka plan n buna uygun seçmeniz gereklidir. Koyu bir arka plan genellikle simgenin görülmesini zorlaflt rabilir, bu yüzden nispeten aç k ve canl renkleri tercih etmenizi öneririz. Böylelikle masaüstünde simgeyi bulmakta zorluk çekilmesini önlemifl olursunuz. Bu resimler programlar kurulurken beraberlerinde gelirler ve otomatik olarak yerlefltirilirler. E er bu resimlerden birini de ifltirmek ya da kendi oluflturdu unuz bir k sayol için özel bir simge kullanmak isterseniz, o zaman kendiniz de bir tane haz rlayabilirsiniz. Bunun için tüm ihtiyac n z olan Paint uygulamas ve biraz da el becerisidir. Nas l yapaca n z ise biz burada detayl olarak anlataca z. 1. Öncelikle evvelki bölümde anlat ld gibi Paint uygulamas n çal flt r n ve penceresinin aç lmas n bekleyin. 2. Ekran n üst k sm ndaki "Resim" seçene inden "Öznitelikler" fl kk na t klay n, ilgili diyalog kutusu aç lacakt r. 3. Bu diyalog kutusundan resmin boyutunu bir simgenin boyutuna eflde er olarak ayarlamam z gerekiyor. Burada girilen de er piksel türünden seçilmelidir, yükseklik ve genifllik 32 olarak ayarlan rsa iyi bir simge boyutu elde edilmifl olur. 4. Diyalog kutusundan ayar yap p onay verdikten sonra, çal flma penceresi içinde küçük beyaz renkte bir kare belirecektir, bu üzerine simgeyi çizece imiz aland r. 5. Tabii ki bu denli küçük bir alanda çal flmak imkans zd r, bu yüzden resme bafllamadan önce yandaki araç çubu undan "Büyüteç" simgesine t klay n ve 8x ayar n seçin. Böylece çal flma alan n sekiz defa yak nlaflt rm fl oluyorsunuz. HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER 31

<<< PROJELER B R S MGE OLUfiTURUYORUZ 6. Art k çal flma alan yeterince büyük oldu una göre, uygun çizim araçlar n seçerek simgeyi çizebilirsiniz. Ancak unutmay n, çizdi iniz resim normalde sekiz defa daha küçük olacakt r, bu yüzden fazla detayl ve karmafl k çizimlerden kaç nmal s - n z. 7. Resminiz haz r oldu unda, uygun bir isim vererek seçti iniz bir klasörün içine kaydedin. Ararken kolayl k sa lamas aç s ndan "simgeler" adl bir klasöre kaydetmenizi tavsiye ederiz. Ayr ca dosyay kaydederken ".bmp" ekini seçmeyi de unutmay n. 8. fiimdi s ra son ad ma geldi, Windows Gezgini yard m yla oluflturdu- unuz resmi bulun. Üzerine sa fareyle tufluyla t klay n, aç lan menüden "Yeniden Adland r" fl kk n seçerek dosyan n ekini ".ico" olarak de ifltirin. Art k yeni simgeniz kullan lmaya haz rd r. 32 HERKES Ç N B LG SAYAR PROJELER

INTERNET ÜZER NDE GEZ INTERNET INTERNET ÜZER NDE GEZ Yeni yerler görmeyi seviyorsan z, o zaman afla daki sitelere bir göz atman z tavsiye ederiz. Buralarda bulabilece iniz gezi tavsiyeleri genellikle oldukça güncel ve faydal d r. 1. Her zaman ki gibi Yahoo arama motoru listemizin en bafl nda yeral yor. Hemen her konuda oldu u gibi, gezi konusunda da burada istedi inizden fazla bilgi bulabilirsiniz. Tüm yapman z gereken http://dir.yahoo.com/recreation/travel/ adresine u ramak, buradan Internet üzerinde gezi konulu hemen tüm önemli adresleri bulabilirsiniz. Özellikle resim arflivleri, havayolu ve kiral k araba flirketleri konulu sitelere ulaflabilirsiniz 2. Havayoluyla seyahat ederken genellikle iki seçene iniz vard r, ya iflinin ustas ama pahal bir seyahat ajans ndan bilet al r ve tüm ihtiyaçlar n z n karfl lanaca ndan emin olursunuz. Ya da ucuz bir flirketle ifl yapar ve belirsizliklere katlanmay tercih edersiniz. Ancak bu sitenin sahibi olan flirket size hem ucuz, hem de güvenli bir seyahat vaad ediyor. http://www.tiss.com/ adresine ba lanarak olas aktarmalar da dahil tüm seyahatinizi planlayabilir ve hem de tasarruf edebilirsiniz. 3. Seyahat esnas nda kaybolmaktan m korkuyorsunuz? O zaman http://www.theodora.com/maps/abc_world_maps.html adresine ba lan n ve gidece iniz yerlerin haritalar n ekranda görün. Baz lar man size http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/ adresini tavsiye ederiz. Halka aç k olan bu adreste, önemli co rafi bilgiler d fl nda, CIA n n dünya ülkeleri hakk nda toplad hemen tüm önemli bilgileri bulabilirsiniz. 5. Dünyan n dört bir yan ndaki flehir ve kasabalar n foto raflar na ulaflmak istiyorsan z gitmeniz gereken adres http://www.worldphotoarchive.com olmal d r. Burada yüksek kalitede say s z resmin yan s ra, büyük miktarda ilginç ba lant da bulacaks n z. Ayr ca burada uçak bileti ya da otel rezervasyonlar yapt rabilece iniz önemli sitelere de ba lant lar bulabilmek mümkündür. 6. Yabanc ülkelerle ilgili foto raflar ar yorsan z u raman z gereken bir baflka renkli ve hemen tümü oldukça detayl olan bu haritalar dünyan n en ücra köflelerini bile tan man za yard mc olacakt r. 4. Seyahat edece iniz ülke hakk nda detayl bilgi edinmek istiyorsunuz. O za- site de http://www.netcities.com/ adresinde bulunmaktad r. Buradaki resimler dünyan n dört bir yan ndan derlenmifl ve uygun biçimde s n fland r lm fl olarak depolanmaktad rlar. Bu resimleri ücretsiz olarak indirebilir ve renkli bask lar n alabilirsiniz. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 55

<<< INTERNET INTERNET ÜZER NDE GEZ Türkiye Turizm Rehberi http://www.turkindex.com/turizm.htm Tatile ç kmak için karar verip Internet üzerinde araflt rmaya bafllad n z zaman oteller için ayr sayfalara, otobüs flirketleri için ayr sayfalara bakmak zorunda kal p ço u zaman uzun süren bir Web yolculu una da ç kman z gerekebilir. Ancak bu site sadece otel adresleri de il tatil deyince akl n za her ne geliyorsa bünyesinde bar nd r yor. Turizm acentelerinden araba kiralama servislerine, tüm otobüs firmalar, demiryollar ve havaalanlar ndan turizm dan flma bürolar na kadar genifl bir yelpazede Link ler sunan sitede ayr ca tatil köyleri, hotel, motel ve kapl calar kendi içlerinde il ve ilçelere göre de s ralan yor. Bunun yan nda Turistlik ba lant lar n d fl nda en büyük 10 ildeki ço u önemli restoran, bar ve Cafe nin telefon ve adreslerine de yine siteden kolayl kla ulafl labiliyor. stedikleriniz ço unu karfl layacak bu siteye tatile ç kmadan önce mutlaka bir göz at n. Türkiye Otel Rehberi http://www.hotelguide.com.tr/ Her türden içeri i bünyesinde bulunduran siteler size arad n z bulman zda oldukça zaman kazand r r. Ancak sonuçta bunlar n tek bir konuyu içeren siteler kadar zengin içeri e sahip olmas da beklenemez. Bu yüzden e er sadece otel rehberi üzerine bir site ar yorsan z bu site konusunda en iyilerden biri. Site içinde Türkiye de ki tüm bölgeler özellikle güneflin ve kumun bol oldu- u yerlerde kendi içlerinde de kuzey, güney, bat ve do u olarak ayr - l p 10 adet ana bafll oluflturuyorlar. Bunlar n alt nda ise o bölge dahilindeki turistlik iller ve ilçeler s - ralan yor. Bu seçenlerden rahatl kla tüm otellere ulafl labiliyor. Ayr ca her alt bölüm içinde en üstte bir de bölgenin haritas yer al yor ve bunu kullanarak da otellere ulaflmak mümkün oluyor. Sa tarafta yer alan Search ise ismini bildi iniz otellere en h zl flekilde ulaflmak için size kolayl klar sa l yor. Türkiye Ulafl m rehberi http://www.neredennereye.com/index.php3 Tatile ç kmadan önce seçti iniz otel ya da tatil köyüne e er kendi arac n z kullanarak ya da araba kiralayarak gitmeyecekseniz size en uygun toplu ulafl m biçimini seçmeniz gerekecektir. Birçok seçenek aras ndan gerek rahatl k gerek ise maliyet aç s ndan en do rusunu seçmek için baflvuraca n z bu adres konusunda zengin içeriyle özellikle dikkat çekiyor. Havaalanlar ve havayolu firmalar, otogarlar otobüs firmalar ve TCDD ile turizm dan flma firmalar - n n yan nda konsolosluklar ve acil telefonlara da siteden ulaflmak mümkün oluyor. Ayr ca buradan uluslararas telefon kodlar na ulafl p iki flehir aras nda ki uzakl da hesaplatabiliyorsunuz. Siteye yeni eklenen festivaller bölümünden en güncel festivallere ulaflabilece iniz gibi, stanbul Deniz Otobüsleri tarifesi ile gidece iniz yere de geç kalmam fl oluyorsunuz. Turizm Rehberi http://www.turizm.net/ Tasar m olarak en iyi turizm sitelerinden biri olan bu site di erlerinden farkl olarak ngilizce içeri i ile özellikle yabanc turistlere de hitap ediyor. Özellikle yabanc turistler için haz rlanm fl k sa Türkçe dersleri de bu siteyi ilginç hale getiren özelliklerden biri. Ayr ca tarihi yerler ile ilgili yaz lar ile Türkiye ye has yemeklerin d fl nda sitede meflhur Nasreddin Hoca f kralar na da yer verilmifl. Her geçen gün yenilenen ve say s artan Türkiye nin illeri ve meflhur turistik yerleri üzerine de ayr sayfalar haz rlanm fl. Oldukça doyurucu içeri e sahip bu sayfalardan ayr - ca o bölgedeki konaklama imkanlar için ba lant lar da bulunuyor. Otellerin, turlar n ve mavi yolculuk turlar n n listelerine ulafl labildi i gibi en üst bölümden belirli bafll klar alt nda site içi arama yap lmas da mümkün olabiliyor. 56 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

OUTLOOK EXPRESS: ADRES DEFTER INTERNET OUTLOOK EXPRESS: ADRES DEFTER E er s k s k e-posta göndermeniz gerekiyorsa, o zaman devaml adres yazmak çok s k c ve zaman alan bir iflle dönüflebilir. Bu ifli daha kolay bir biçimde halledebilirsiniz, nas l oldu unu beraberce görelim. Elektronik posta gönderirken al c n n adresini do ru girmeniz flartt r. E er çok nadiren e-posta göndermeniz gerekiyorsa, o zaman birkaç adresi akl n zda tutmak ve her defas nda adres sat r n doldurmak zor bir ifl say lmaz. Ancak e er içinde arad n z adresleri çeflitli kriterlere göre de listelemeniz mümkündür. Böyle bir veri taban sadece kifli ya da kurulufllar n e-posta adreslerini de il, telefon numaras ve benzeri önemli bilgilehergün çok say da insana düzinelerle e-posta mesaj göndermeniz gerekiyorsa, o zaman bu basit ifllem k sa zamanda bunalt c bir hal alabilir. Fakat bunun da kolay var, Outlook Express ya da benzeri e-posta yaz l mlar size bir "adres defteri" oluflturmakta yard mc olabilir. Outlook Express ya da Outlook gibi yaz l mlar size haberleflti iniz insanlar n adreslerini içeren bir veri taban oluflturmakta, ayr ca bu veri taban n farkl türde dökümanlar haz rlarken de kullanmakta yard mc olacak flekilde tasarlanm fllard r. Bu veri tabanlar * < PUCU> Bilgisayar n zda bir isim ve adres veri taban olufltururken dikkat etmeniz gereken nokta bunlar n s k s k yede ini almakt r. Herhangi bir sebeple bilgisayar n zdaki verileri kaybedebilirsiniz, o zaman büyük bir veri taban n yeniden oluflturmak zorunda kalacaks n z demektir. Ancak bu verileri bir disket ya da daha da iyisi CD-ROM üzerine yedeklerseniz, o zaman iflinizi çok daha kolaylaflacakt r. HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 57

<<< INTERNET OUTLOOK EXPRESS: ADRES DEFTER I < INFO> E-posta kullan larak Internet üzerinde "konferanslar" düzenlemek de mümkündür. Bu türden bir toplant ya kat ld n zda, e- posta ile gönderdi iniz bir mesaj di er tüm kullan c lara iletilir. Buna cevap vermek isteyen olursa, o zaman onun gönderdi i mesaj da ayn flekilde tüm kullan c lar taraf ndan görülür. rini de içerebilir. Bu veri taban n kullanarak posta gönderirken tüm yapman z gereken listeden bir isme t klamakt r, böylece isim do rudan yeni mesaj n adres k sm na eklenecektir. Birden fazla kifliye ayn mesaj gönderirken kullanabilece iniz farkl bir yöntem ise belirli gruplar oluflturmakt r. Bu gruplar de iflik isimler alt nda oluflturabilirsiniz, mesela arkadafllar n z ayr bir grup olarak belirleyebilirsiniz. Mesaj gönderirken de tüm yapman z gereken seçti iniz grubun ad n adres k sm - na yerlefltirmektir, böylece o mesaj gruptaki tüm adreslere gönderilecektir. Adres Adres listesi Kopya Gizli kopya Adres listesine yeni ek tuflu Tamam tuflu ptal tuflu 58 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

FTP: HIZLI DOSYA ND RME INTERNET FTP: HIZLI DOSYA ND RME Internet üzerinde gezinirken buldu unuz büyük boyutlu dosyalar bilgisayar n za kaydetmek gerçekten büyük bir sorun olabilir. FTP buna iyi bir çözümdür. Basit olarak söylemek gerekirse, FTP Internet uygun biçimde kullanmak gerekiyordu. Ancak günümüzde bu ifl Windows pencereleriyle çal flmak üzerinden dosyalar bilgisayara kaydetmek için kullan lan bir yöntemdir. Bunu yapabilmek için kadar basittir. Tüm yapman z gereken FTP yaz l - çal fl rken bir FTP yaz l m kullanman z gerekir, m penceresi içinde görülen dosyalar kendi bilgisayar n zda uygun bir yere "sürüklemek ve b rak- bu flekilde Internet üzerinde belirli bir sunucuya ba lanarak oradaki verileri bilgisayar n za indirebilirsiniz. FTP kullanarak veri alman za izin veren sitelemakt r", gerisi otomatikman yürüyecektir. rin adresleri tipik web adreslerine benzer, sadece bafl nda "ftp" kodu yeral r, mesela ftp.microsoft.com gibi. Fakat her site böyle bir özellik sunmaz, ayr ca baz ftp sitelerinden bir dosya alabilmek için flifre ve kullan c ad na ihtiyaç olabilir, bunun amac içeri e eriflimi belli kifliler haricinde k s tlamakt r. Ancak pek çok anonim FTP sitesi de bulunur, bunlardan bir fley alabilmek için genellikle kullan c ad olarak "Anonymus" yazmak ve flifre yerine e-posta adresinizi girmek yeterlidir. Ço u FTP sitesine veri göndermek ise Internet Explorer ile bir FTP sunucusuna erifliliyor. nispeten kolayd r, d flar dan gelen veriler ço unlukla sorunsuz kabul edilir ve özel bir klasör içinde topla- lk zamanlarda FTP yaz l mlar yla çal flmak biraz zordu, çünkü pek çok komut vard ve bunlar n r. < < HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET 59

<<< INTERNET FTP: HIZLI DOSYA ND RME * < PUCU> Internet baflta olmak üzere ço u kaynaktan ücretsiz FTP yaz l mlar temin edebilece inizi unutmay n z. <<< CuteFTP en yayg n yaz l mlardan biridir. HANG YAZILIM? FTP sunucular na Internet Explorer ya da Netscape Navigator gibi bir browser yard m yla da ulaflabilirsiniz. Ancak e er bu sitelerin sundu u yüksek eriflim h z ndan faydalanmak istiyorsan z, o zaman bir FTP yaz l m na ihtiyaç duyacaks n z. Internet üzerinde Freeware ya da Shareware olarak bu türden pek çok yaz l m bulunmaktad r. En yayg n kullan lanlar LeechFTP, CuteFTP ve FTPExplorer olarak listelenebilir. Internet üzerinde FTP en yayg n olarak ses, müzik, video ve resim dosyalar n n indirilmesinde kullan l r, özellikle MP3 konulu pek çok FTP sunucusu mevcuttur. > Büyük miktarda veri dosyas ayn anda indirilebilir. > FTP yaz l mlar daha önce belirlenen bir saatte ba lanmak ve veri indirmek üzere ayarlanabilir. > Kullan m oldukça kolayd r. FTP kullan m pek çok avantaja sahiptir, mesela; > Ba lant kesildi inde veri transferine sonra kal nan yerden devam edebilmek mümkündür. > Genel olarak eriflim h z di er yöntemlerden çok daha yüksektir. AbsoluteFTP kullanarak çok h zl veri transferi gerçeklefltirilebilir. I < INFO> Internet üzerinden bir dosyay bilgisayar n za çekmeye "Download", bir dosyay bilgisayar n zdan baflka bir kullan c ya göndermeye de "Upload" ad verilir. 60 HERKES Ç N B LG SAYAR INTERNET

B LG SAYARDA KAL TEL MÜZ K MULTIMEDIA VE E LENCE B LG SAYARDA KAL TEL MÜZ K Bilgisayar gün geçtikçe daha çok evde rastlanan bir cihaz olmufltur. Bu ayg t ayn zamanda kaliteli bir müzik seti gibi de kullan labilir. Ço umuz kalitleti bir müzik setine sahip olmay hayal ederiz, ancak hem bilgisayar ve hem de müzik seti sat n almak ço umuzu maddi aç dan zorlayabilir. Ne var ki evinize yeni bir bilgisayar al rken, birkaç detay gözden geçirerek iyi kalitede müzik elde edebilece- iniz bir sisteme kavuflabilirsiniz. Kasetçalar d fl ndaki tüm ifllevlere, iyi donanm fl herhangi bir ev bilgisayar da sahip olabilir. htiyac n z olan, multimedya tan mlamas na uyan bir bilgisayard r, bunun için birkaç ekstra parça gereklidir, ancak maliyet yüksek olmayacakt r. CD-ROM Günümüzde modern her bilgisayarda bir CD- ROM sürücü bulunmaktad r, bunlar çok çeflitli marka ve modellerde olabilir, ayr ca veri okuma h zlar da oldukça de iflebilir. Ancak hepsi de müzik CD lerini okuma kapasitesine sahiptirler, bu sayede herhangi bir müzik CD sini okuyabilirler. Müzik CD lerini okumak için tek h zl ilkel bir CD-ROM sürücü bile yeterlidir, yani veri transfer sürati müzik kalitesini etkilemez. Bu yüzden s rf müzik disklerini çalabilmek için yüksek süratli bir CD sürücü sat n alman za gerek yoktur. Ald n z CD sürücünün ön panelinde gerekli kontrol tufllar n n olup olmad kullan m kolayl - aç s ndan önemlidir, çalma ve CD ç kartma tufllar n n haricinde kulakl k girifli gibi fazladan ba - HERKES Ç N B LG SAYAR MULT MEDYA VE E LENCE 19