DOMUZ GRİBİ ALMAN HA SSTANE SS İİ ÇAML IICA EN FFEK SS İİYON HA SSTAL IIKLAR II VE KL İİN İİK M İİKROB İİYOLO JJ İİ UZMAN II UZM. DR. SSONGÜL ÖZER Domuz gribi nedir? Domuz gribi, A (H1N1) tipi virüsten kaynaklanan, insanlarda hastalığa yol açan viral bir hastalıktır. Hastalık ilk kez Meksika ve ABD de görülmüş ve daha sonra birçok ülkeye yayılmıştır. Halen dünyada yaşanmakta olan Domuz Gribi salgınının influenza A (H1N1) virüslerinin genetik yapısındaki değişikliğe bağlı olarak ortaya çıkan yeni bir virus alt tipi ile oluştuğu gösterilmiştir. İlk domuz gribi vakası Meksika da 24.04.2009 tarihinde laboratuvar olarak teyit edilmiştir. İnsandan insana bulaş olduğunun gösterilmesi üzerine Dünya Sağlık Örgütü 29.04.2009 tarihinde Influenza Pandemi Alarm düzeyini Evre 5 olarak ilan etmiştir. Hastalık yapıcı etkisi yüksek, öldürme gücü ise düşüktür (%1-4). Virüsler domuzlar arasında; aerosoller, doğrudan ve dolaylı temas ve asemptomatik taşıyıcı domuzlar yoluyla yayılır. Domuzlar arasında salgınlar bütün yıl boyunca görülmekle birlikte, ılımlı bölgelerde sonbahar ve kış aylarında insidans artmaktadır. Birçok ülke domuz topluluklarını domuz gribine karşı aşılamaktadır. Domuz gribi alt grupları daha çok H1N1'dır, ancak domuzlar arasında diğer alt tipler de dolaşmaktadır (H1N2, H3N1, H3N2). Bazen domuzlar bir defada birden fazla virüs ile enfekte olabilirler bu da bu virüsler arasında birden fazla gen karışmasına neden olabilir. Böylelikle birçok kaynaktan gen içeren bir influeanza virüsü oluşmuş olur: virus "değişmiş" olur. Domuz virüs gribi normalde türe spesifik ve sadece domuzları enfekte ettikleri halde bazen türler arası bariyeri geçerek insanlarda da hastalığa neden olabilirler.
Domuz Gribinin Bulaşma Yolları Nelerdir İnsanlar domuz gribini genellikle enfekte olmuş domuzlardan almaktadır, ancak bazı insan vakalarında domuzlarla temas öyküsü ya da domuzların olduğu bir çevre mevcut değildir. İnsandan insana bulaşma ancak yakın temas ve kapalı gruplardaki insanlarla sınırlıdır. Domuz gribinin de, mevsimsel grip ile aynı şekilde bulaştığı düşünülmektedir. Solunum yolu ile ( öksürük, hapşırma, damlacıklar aracılığıyle ) Kalabalık ortamlar El teması Yakın temas Grip virüsü bulaşan bir yere ( bilgisayar, kapı kolu gibi ) dokunulduktan sonra, ellerin ağız veya buruna götürülmesiyle Domuz gribinin, usulüne uygun hazırlanan domuz eti veya diğer domuz ürünlerinin yenmesiyle bulaştığı gösterilememiştir. Domuz influenza virüsu, 70 º C (160 º F) derece ısıtılınca ölmektedir İçme, kullanma ve havuz sularıyla bulaşma gösterilmemiştir. Domuz gribinin (A/H1N1) belirtileri nelerdir? Başka bir nedenle açıklanamayan 38 C dereceyi (koltuk altı) geçen ateş veya ölçülen ateş hikayesi ile birlikte ve aşağıdaki şikâyetlerden en az birinin olması; Yaygın vücut ağrısı Boğaz ağrısı Baş ağrısı Burun akıntısı Öksürük Üşüme Yorgunluk Solunum güçlüğü ile seyreden enfeksiyon bulguları Bazı vakalarda kusma ve ishal de görülebilmektedir.
Domuz Gribi ile Kuş Gribinin belirtileri arasındaki farklar, aşağıdaki gibidir. Domuz Gribi, zatürre,bronşit,sinüzit,kulak iltihabı,bademcik iltihabı,ensefalit ve ölüme neden olabildiği için çok önemli bir hastalıktır. Kişiler, belirtilerin başlamasından bir gün öncesi ve 7 gün sonrasına kadar bulaştırıcıdırlar.
Riskli temas: Aşağıdakilerden herhangi birinin olması durumudur ; * Son yedi gün içinde domuz gribi A(H1N1) virüsü enfeksiyonu olan bir kişi ile yakın temasta bulunmak ya da, * Son yedi gün içinde insandan insana geçtiği saptanan domuz gribi A(H1N1) vakasının olduğu bir ülkede bulunmak Olası vaka: Klinik tanımlamaya uyan ve riskli teması olan vakadır. Kesin vaka: Aşağıdakilerden laboratuvar testlerinden herhangi biri ile domuz gribi virüsü enfeksiyon varlığının doğrulanması veya gösterilmesi Real time RT-PCR Viral kültür Domuz gribi virüsü A(H1N1) virüs spesifik nötralizan antikor titresinde dört kat artış Yüksek Riskli Grup 5 yaşından küçük çocuklar Gebeler Kronik hastalığı olanlar (Akciğer hastalığı, astım, diyabet, nöromuskuler hastalık, kalp hastalığı) 65 yaş üstündeki kişiler komplikasyon gelişme açısından risklidir. Hastalanırsam ne yapmalıyım? Domuz gribi şüpheli bir kişi ile temastan sonraki 7 gün içinde kendinizde yukarıda sıralanan hastalık belirtileri olduğunu hissederseniz hemen bir doktora başvurmalısınız. Doktorunuz herhangi bir teste ya da tedaviye ihtiyacınızın olup olmadığına karar verecektir. Eğer hastalandıysanız veya hastalık belirtilerini gösteriyorsanız evde istirahat ediniz ve çevrenizdeki kişilerden de onlara bulaştırmamak için uzak durunuz. Erişkinlerde acil müdahale gerektiren belirtiler nelerdir? Zor nefes almak veya nefes darlığı Bilinç bulanıklığı Sık ve uzun süreli kusma Çocuklardaki acil müdahale gerektiren belirtiler nelerdir? Hızlı veya zor nefes alma Vücutta solgunluk ya da morarma Beslenememe Uyarılara cevapta azalma ve uykuya meyil Huzursuzluk Ateşle beraber döküntü görülmesi
Hastalığın tedavisi Bazı ülkelerde, mevsimsel influenza için hastalıktan etkili olarak koruyan ve tedavi eden antiviral ilaçlar mevcuttur. Bu ilaçlar iki sınıf altında incelenebilir: Amantadinler (amantadin ve rimantadin), İnfluenza nörominidaz inhibitörleri (oseltamivir ve zanamivir). Bu ilaçlar kesinlikle, doktor kontrolünde ve doktorun uygun görmesi durumunda kullanılmalıdır. Hastalıktan Korunma Yolları Genel hijyen kurallarına uymak Düzenli uyumak Düzenli yaşamak Dengeli beslenmek Alkol ve sigara alışkanlıklarını sınırlamak Kronik kalp, akciğer hastalığı ve diyabet tanısı varsa düzenli takip yaptırmak Soğuğa maruz kalmamak Mevsimine uygun kıyafetler giymek Terli kalmamak Daha çok hangi yüzeyler bulaşma kaynağıdır? Öksürük ve hapşırma yoluyla, hasta kişinin tükürük zerrecikleri havaya yayılarak sandalye, masa gibi yüzeylere bulaşabilir. Kişi virüsün bulaştığı bir yere dokunduktan sonra ellerini ağzına, gözlerine veya burnuna sürerse virüs bulaşabilir. Bu yüzeylerde virüsün ne kadar süreyle canlı kalabileceğini etkileyen ısı, nem oranı, yüzey niteliği gibi pek çok faktör söz konusudur. Hasta kişinin temasının olduğu bu yüzeylere dokunulmamalı, herhangi bir sebeple dokunulduysa eller yıkanmalıdır. Ev ve eşyaların temizliğinde nelere dikkat etmek gerekir? Grip virüsünün yayılmasını önlemek için, yüzeylerin (masalar, kapı kolları, banyo yüzeyleri, mutfak tezgahı, oyuncaklar vb) günlük temizlikte kullanılan deterjanlarla temizlenmesi yeterlidir. Günlük kullandığımız temizlik maddeleri dışında klor, hidrojen peroksit, iyotlu antiseptikler ve alkol gibi bazı kimyasal maddeler de etkilidir. Hastalara ait çarşaf, çamaşır, havlu ve kap kacağın ayrı olarak yıkanmasına gerek yoktur. Ancak, bu eşyalar yıkanmadan başkası tarafından kullanılmamalıdır. Bu çarşaflar mümkün olduğunca elle temas edilmeden taşınmalı ve yıkanmalıdır. Hastanın çarşafları, çamaşırları değiştirildikten sonra eller mutlaka sabunlu suyla yıkanmalıdır. Hastaya ait kap kacak ya bulaşık makinesinde ya da elde deterjan kullanılarak yıkanmalıdır. Domuz gribinden kendimi nasıl koruyabilirim? Aşağıdaki önlemleri alarak sadece gripten değil; grip gibi solunum yoluyla bulaşan tüm hastalıklardan kendinizi koruyabilirsiniz. Öksürme ve hapşırma sırasında ağzınızı ve burnunuzu bir mendil ile kapatınız. Mendilinizi kullandıktan sonra çöp sepetine atınız. Öksürdükten ve hapşırdıktan sonra ellerinizi bol sabun ve suyla yıkayınız. Alkol içeren el yıkama antiseptikleri de etkilidir.
Kirli ellerinizle gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza dokunmayınız. Domuz gribine yakalanırsanız, belirtilerin başlamasından 7 gün sonrasına ya da belirtilerinizin tamamen geçmesinden bir gün sonrasına kadar evde istirahat ediniz. Hastalığın bulaşmaması için çevrenizdeki kişilerden uzak durunuz. Bulunduğunuz mekanı sık sık havalandırınız. Hastalıktan korunmak için ellerimi nasıl yıkamalıyım? Ellerinizi 15-20 saniye süreyle su ve sabunla yıkamalısınız. Su ve sabuna ulaşamadığınız yerlerde alkol içeren el antiseptikleri kullanabilirsiniz. Eğer Evde Hasta Birisi Varsa ; Hasta, ayrı bir odada tutulmalı. Mümkün değilse hastadan 2m uzakta durulmalı, Maske kullanılmalı, Eller sık sık yıkanmalı veya alkollü dezenfektanla temizlenmeli, Hastanın odası sık sık havalandırılmalı Hastanın etrafı temiz tutulmalı, Bebekleri Korumak İçin Grip 2 yaşından küçük bebeklerde daha ağır seyredebilir. Bu nedenle bebeklerin korunmasına ve beslenmesine özellikle dikkat edilmelidir. Sık sık emzirilmelidir. ( Maske ile!!! ) Elleri bol su ve sabunla yıkamaya daha fazla önem verilmeli. Bebeği beslerken veya onunla ilgilenirken bebeğin yüzüne doğru öksürüp hapşırılmamalıdır. Hasta iseniz mutlaka maske kullanılmalı ve bebekler öpülmemelidir.
a) Bilgi Edinin Yurt Dışına Seyahat Edeceklere Domuz Gribi (İnfluenza A/H1N1) İle İlgili Öneriler İlgili kaynaklardan ve Sağlık Bakanlığı Grip Bilgilendirme Sitesinden güncellemeleri takip edin. b) Seyahat için hazırlanın Yanınızda cerrahi maske, alkol içeren el antiseptiği, kâğıt mendil bulundurun. Sağlık sigortanızın seyahat edeceğiniz ülkeyi kapsayıp kapsamadığını kontrol edin. c) Seyahat sırasında Gittiğiniz ülkenin duyurularını takip edin ve tavsiyelerine uyun. Domuz gribinin bulaşmasını önleyen hijyen kurallarına uyun. -Su ve sabun ile sık sık ellerinizi yıkayın. Su ve sabun bulunmaması halinde alkollü el antiseptiği ile ellerinizi temizleyin. -Öksürme ve hapşırma anında ağzınızı ve burnunuzu tek kullanımlık mendille kapatın ve kullandıktan sonra mendili çöpe atın. -Öksürme ve hapşırma sonrasında ellerinizi sabunla yıkayın veya el temizleyicileri ile temizleyin. -Gözlerinize, burnunuza ve ağzınıza ellerinizi yıkamadan dokunmaktan kaçının. -Hastalık belirtileri gösteren kişilerle yakın temastan (tokalaşmak, öpüşmek vb.) kaçının. -Kalabalık ortamlardan uzak durun. d) Seyahat esnasında grip belirtileri ortaya çıkarsa Öncelikle bir hekime veya sağlık kuruluşuna başvurun. Sağlık kuruluşu bulmanız ve yakınlarınızı bilgilendirebilmeniz için bulunduğunuz ülkedeki Türkiye Cumhuriyeti Dış Temsilcilikleri ile irtibata geçiniz. Grip belirtileri bulunan kişiler hastalığın başlangıcını takip eden yedi gün boyunca veya belirtiler tamamen ortadan kalkmadan seyahat etmekten kaçınılması, grip virüsünün başkalarına yayılmasını önlemek açısından önemlidir. Öksürme ve hapşırma anında burnunuzu ve ağzınızı mendille kapatın ve kullandığınız mendilleri çöpe atın. Öksürme ve hapşırma sonrasında ellerinizi su ve sabunla yıkayın veya el temizleyicileri ile temizleyin. Cerrahi maske kullanın.
e)seyahat sonrasında Seyahatinizden sonraki yedi gün içerisinde ateş (38 C derece ve üzeri) ile birlikte aşağıdaki belirtilerden birini görürseniz bir hekime başvurun. Baş ağrısı Boğaz ağrısı Yaygın vücut ağrısı Üşüme Titreme Yorgunluk Öksürük Kusma İshal