2.Mitoz Hücr Bölünmsi Hücr bölünmsi tüm canlılarda görüln bir olaydır. Hücr bölünmsi büyüm, glişm, yaraların iyilşmsi, ürm hücrlrinin oluşması v tk hücrli canlıların çoğalması olaylarında tkilidir. Bir hücrnin bölünbilmsi için blli bir büyüklüğ ulaşması grkir. Hücr bölünmsi sırasında önc... sonra... bölünmsi grçklşir. BİLGİ KUTUSU Sinir v kas hücrlrimiz bölünmz. Hücr bölünmy başlamadan önc bazı hazırlıklar yapılır. Çkirdkt bulunan v canlıya ait kalıtsal özlliklri taşıyan ipliksi yapı [ kalıtım maddsi (DN) ] kopyalanarak ynisi oluşturulur. Mitoz Bölünmnin Evrlri Sitoplazma bölünmsi hayvan v bitki hücrlrind farklı şkild grçklşir. Hayvan hücrlrind boğumlanma şklind grçklşirkn; h m t Yu nu s li Ş Em E r N İ.H.O Y. Mitoz bölünm çkirdk v... bölünmsi olmak üzr iki aşamadan oluşur. Ytrli büyüklüğ ulaşan hücrd kalıtım maddsinin kopyası oluşturulduktan sonra kromozom oluşumu başlar. Kromozomlar iki ş parçadan oluşur. Daha sonraki vrlrd kromozomu oluşturan parçalar karşılıklı olarak kutuplara çkilir. Yani yni oluşacak hücrlr dağıtılmış olur. Çkirdk bölünmsi tamamlandıktan sonra sitoplazma bölünmsi grçklşir v... yni hücr oluşur. M Bitki hücrlrind hücr duvarının snk olmayan yapısından dolayı ara laml oluşumu il grçklşir. Mitoz Bölünm Mitoz Bölünmnin Özlliklri... hücrlrind görülür. Bir hücrdn iki yni hücr oluşur. Kromozom sayısı korunur. (Oluşan hücrlrin kromozom sayısı ana hücryl ayrıdır.) Oluşan hücrlr birbiriyl v ana hücryl... kalıtsal özlliklr sahiptir. Tk hücrli canlılarda v şysiz üryn canlılarda ürmyi sağlar. Yunus Emr İ.H.O Sayfa 14
Şkillri incldiğimizd 3 numaralı vrd kalıtım maddsinin hnüz çkirdk içrisind olduğunu fark diyoruz. 5 numaralı vrd is kromozomlar hücrnin ortasına dizilmiş. Yani önc 3 numaralı vr (profaz) sonra 5 numaralı vr (mtafaz) grçklşmiştir. Daha sonra kromozomu oluşturan parçalar karşılıklı kutuplara çkilmiş yani 2 numaralı vr grçklşmiş (anafaz), ara laml oluşumuyla sitoplazma bölünmsi grçklşmy başlamış (1 numaralı vr) v iki yni hücr oluşmuştur (4 numaralı vr). Dolayısıyla sıralama 3 5 2 1 4 şklinddir. N İ.H.O Y. Yukarıda bir bitki hücrsinin gçirdiği mitoz bölünmy ait vrlr karışık olarak vrilmiştir. Buna gör bu vrlrin grçklşm sırası nasıldır? nu s li Ş Em E r Yukarıda vriln mitoz bölünm vrlrini baştan-sona sıralayınız. 1. Vriln şkli incldiğimizd hücrnin ortasına diziln dört kromozomu oluşturan parçaların karşılıklı kutuplara doğru çkildiğini görüyoruz. Dolayısıyla bu hücrnin kromozom sayısı 2n = 4'tür. 2. Bu vrdn sonra iki yni çkirdk v çkirdkçik tkrar oluşarak sitoplazma bölünmsi başlar. (Tlofaz) 3. Bölünm sonucunda is iki yni hücr oluşur. h m t Yu Yanda bir canlıya ait vücut hücrsind grçklşn hücr bölünmsinin bir vrsi vrilmiştir. Bu hücryl ilgili aşağıdaki sorulan cvaplayınız. M 1. Bu hücrnin kromozom sayısı kaçtır? 2. Bu vrdn sonra hangi olay grçklşir? 3. Bölünm sonucunda kaç hücr oluşur? Tlofaz: Sitoplazma bölünmsi (grçklşir. Profaz: Kromozomlar blirginlşir. Mtafaz: Kromozomlar hücrnin orta kısmına dizilir. Yukarıda vriln bilgilr arasında aşağıdaki vrlrdn hangisin ait bir bilgi yoktur? 1 2 4 3 Yunus Emr İ.H.O Sayfa 15
Mitoz bölünm il ilgili; I. Vücut hücrlrind görülür. II. Bölünm sonucunda oluşan hücrlrin kromozom sayısı ana hücrnin kromozom sayısının yarısı kadardır. III. Oluşan hücrlr aynı kalıtsal özlliklr sahiptir. ifadlrdn hangilri doğrudur? Öncüllri incldiğimizd, mitoz bölünm vücut hücrlrind görülür dolayısıyla I. ifad doğrudur. Mitoz bölünm sonucunda oluşan hücrlrin kromozom sayısı v kalıtsal yapısı birbiriyl v ana hücryl aynı olduğu için II. ifad yanlış, III. ifad doğrudur. E Ş h m t Yu nu s li Em r 1. Tk hücrli canlılarda ürmyi sağlar. 2. Bir filizin büyüyüp gnç bir bitkiyi oluşturması mitoz bölünm saysind grçklşir. 3. Tüm hücrlrd görülür. 4. Bir hücrdn iki yni hücr oluşur. Mitoz bölünm il ilgili yukarıdaki ifadlrdn hangilri doğrudur? N İ.H.O Y. 1. nafaz 2. Tlofaz 3. İntrfaz 4. Mtafaz 5. Profaz Yukarıda vriln vrlri grçklşm sırasına gör sıralayınız. Hr iki hücrd vücut hücrsi olduğu için mitoz bölünm gçirir. Bitki v hayvan hücrlrinin mitoz bölünmsi sırasında, kalıtım maddsinin kopyalanması, kromozomu oluşturan parçaların karşılıklı kutuplara çkilmsi, iki yni hücr oluşması, kromozom sayısının dğişmmsi gibi özlliklr ortaktır. M Yukarıda bir hayvan v bitkinin vücut hücrlri vrilmiştir. Buna gör bu hücrlrin gçirbilcği hücr bölünmsiyl ilgili ortak yönlri yazınız. Yukarıda bir hayvan v bitkinin vücut hücrlri vrilmiştir. Buna gör bu hücrlrin gçirbilcği hücr bölünmsiyl ilgili farklı yönlri yazınız. Yunus Emr İ.H.O Sayfa 16
şağıda vriln bilgilr doğru is başındaki kutucuğa "D", yanlış is Y harfi yazınız. şağıda karışık olarak vriln mitozun vrlri grçklşm sırasında gör sıralayınız. 1. Mitoz bölünm sonucunda iki hücr oluşur. 2. Tohumun glişrk fid oluşturması mitoz sonucunda grçklşir. 3. Mitoz bölünm sonucunda ürm hücrlri oluşur. 4. Mitoz sonucunda oluşan hücrlrin kromozom sayıları ana hücrdn farklıdır. 5. Mitoz bölünm çok hücrli canlılarda ürmyi sağlar. 6. Mitoz il oluşan hücrlrin kalıtsal yapısı, ana hücr il aynıdır. 7. Mitoz sadc tk hücrli canlılarda görülür. 8. Mitoz çok hücrli canlılarda büyümyi, yaraların iyilşmsini v yıpranan dokuların onarılmasını sağlar. 9. Eşysiz üryn canlılarda ürm mitoz bölünmyl grçklşir. 10. Mitoz bölünm tüm vücut hücrlrind görülür. 11. Mitoz bölünm bitimind kalıtsal matryal iki katına çıkar. 12. Oluşan hücrlr kalıtsal yöndn farklıdır. 13. Mtafaz vrsind kromozomlar hücrnin ortasında yan yana dizilir. 14. Mitoz bölünm çkirdk v sitoplazma bölünmsi olmak üzr iki aşamada grçklşir. 15. Sinir hücrlrind mitoz bölünm grçklşmz. şağıda vriln boşluklara uygun klimlri yazınız. şağıdaki grafiği inclyrk vriln ifadlrdn doğru olanın başına "D", yanlış olanın başına Y yazınız. 1. Bir hücr arka arkaya üç kz mitoz bölünm gçirmiştir. 2. Kromozom sayısı, hücr sayısı arttıkça azalmıştır. 3. Birinci mitoz bölünm sonucunda 2 hücr oluşmuştur. 4. Oluşan hücrlrin kromozom sayıları aynıdır. 5. Oluşan toplam hücr sayısı 14'tür. şağıda tabloda vriln olaylarda mitozun hangi görvi yrin gtirdiğini işartlyiniz. ynilnm büyüm mitoz iki dğişmz kalıtsal çşitliliğ kromozom sayısı hücr bölünmsi yarıya inr Mtafaz nafaz İntrfaz 1. Mitoz il bir hücrdn. yni hücr oluşur. 2. Mitozda bölünn hücr il oluşan hücrlrin. aynıdır. 3. Eşysiz ürmd tkili olan bölünm çşidi. dur. 4. Eşysiz ürm, canlılarda.. yol açmaz. 5. Canlılarda.. mitoz il grçklşir. 6. İnsanlarda yaraların iyilşmsi bir olayıdır. 7.Blirli bir olgunluğa ulaşan hücrlrin bölünrk yni hücrlr oluşturmasına.. dnir. 8... vrsind kromozomlar hücrnin ortasında yan yana dizilirlr. 9. vrsind hücr büyür v mtabolizma hızı artar. Bu Grçklşn olay Bambu ağacının boyunun uzaması mipin bölünrk sayısını arttırması Yni doğan Bril'in 2 ayda 4 cm uzaması Dalı ksilip toprağa dikn gül bitkisindn yni bir gül bitkisi oluşması Krtnklnin, kopan kuyruğunun ynilmsi Ksiln karaciğrin ksik parçasını tamamlaması Düşüp yaralanan Miray ın yarasının kabuk tutması Hidranın vücudunda oluşan çıkıntıdan yni hidra oluşması Şul nin gçn sn aldığı pantolonu giymmsi Ürm Büyüm Glişm Onarım sırada, hücrd kalıtsal bilgilri taşıyan kalıtım maddsi şlnrk iki katına çıkar. 10. Mitoz bölünm sonucunda kromozom sayısı.
Mitoz bölünmnin grçklşmsi sonucunda mydana gln vrlr, grçklşn olaylar v vr görsllri aşağıda karışık olarak vrilmiştir. Bu vrilri grçklşm sırasına gör tabloya işlyiniz. - Mtafaz B- nafaz D- Tlofaz C- İntrfaz Bu bölünm sonucu oluşan K v L hücrlrinin; I. Sitoplazma miktarı II. Kromozom sayısı III. Gntik yapısı özlliklrindn hangilri ksinlikl aynı olur? ) Yalnız I B) Yalnız II C) II v III D) I, II v III E- Profaz G F 1) Bir hücrdn mitoz bölünmyl oluşan K v L hücrlri aşağıdaki şkild göstrilmiştir. 2) H I K L- Kromozomlar blirginlşir v çkirdk zarı rimy başlar. Yanda X v Y hücrlrinin şkillri göstrilmiştir. Buna gör X v Y hücrlrinin mitoz bölünmlri sırasında görüln; K. DN şlnmsi L. ra laml oluşması M. Kromozom sayısının sabit kalması olaylarından hangilri hr iki hücr için d ortaktır? ) Yalnız K B) K v L C) K v M D) K, L v M 3) M- Çkirdk zarı tkrar oluşur v çkirdk bölünmsi tamamlanır. N- Kromozomlar birbirindn ayrılarak ş parçalar kutuplara çkilir. O- Bölünmy hazırlık vrsidir. DN kndini şlr. P- Kromozomlar hücr kvator düzlmin dizilir. 1. Evr 2. Evr 3. Evr 4. Evr Evrnin adı Evrnin rsmi Evrdki olay 5. Evr Hücr bölünmlriyl ilgili yukarıda vriln şmadaki ifadlr doğruysa D, yanlışsa Y yönün doğru ilrlnildiğind hangi numaralı çıkışa ulaşılır? )1 B)2 C)3 D) 4 4) Yandaki şkild K hücrsinin bölünrk L v M hücrlrini oluşturması göstrilmiştir. şağıdaki tst sorularını cvaplayınız. Buna gör K hücrsinin bölünmsi sürcind aşağıdaki vrlrdn hangisi grçklşmz? 5) şağıdaki bölünm vrlrindn hangisi, 2n = 4 kromozomlu bir bitkinin yaprak hücrlrind görülbilir?
6) Bir bitkidn ksiln dal, saksıya dikildiğind yni bir bitki ld dilbilmktdir. Buna gör daldan, yni bitkinin oluşumunu sağlayan hücr bölünmsi sırasında aşağıdaki vrlrdn hangisinin grçklşmsi bklnir? (na bitkinin kromozom sayısı 2n = 4'tür.) 10) Mitozla ilgili yukarıdaki açıklamalardan hangisi yanlıştır? )l B) II C) III D) IV 11) I II III IV Mitoz Bölünm Bölünm sonucunda iki hücr oluşur. Oluşan hücrlrin kromozom sayısı aynıdır. Tk hücrli canlılarda ürmyi, çok hücrli canlılarda büyüm v glişmyi sağlar. Sadc ürm hücrlrind görülür. 7) Yukarıda şmatiz dilrk göstriln hücr bölünmsi çşidiyl ilgili, Salih'in söyldiği aşağıdaki ifadlrdn hangisi doğrudur? ) Sadc şyli üryn canlılarda görülür. B) Canlılarda yaralanan vücut bölümlrinin onarımının sağlanmasında tkilidir. C) Oluşan iki hücrnin gntik yapıları birbirindn farklıdır. D) Sadc ürm ana hücrlrind grçklşir. 8) şağıdaki rsimlrd canlılarda grçklşn bazı olaylar göstrilmiştir. Bu olaylarla ilgili üç öğrnci aşağıdaki yorumları yapmıştır. Bu öğrncilrdn hangilrinin yaptığı yorum doğrudur? ) Yalnız Hülya B) Yalnız Büşra C) Gülhan v Hülya D) Hülya v Büşra 9) Yukarıdaki cümllrd v smbollri yrin vriln ifadlr yazıldığında hangi ifad açıkta kalır? ) 4 B)3 C)2 D) 1 Şkil-1'dki hücrd grçklşn mitoz sırasında görüln olaylardan hangilri şkil-2'dki hücrd d gözlnir? I. Çkirdk bölünmsi II. Sitoplazmanın boğumlanması III. Kromozomların hücrnin karşılıklı kutuplarına çkilmsi ) I v III B) I v II C) II v III D) I, II v III 12) şağıdaki şkillrd mitozun vrlri karışık olarak vrilmiştir. Hücrd grçklşn bu bölünm vrlrinin sıralaması hangi sçnkt doğru vrilmiştir? ) I - III - II - V - IV B) V - IV - I - III - II C) III -V- IV- I - II D) IV - I - II - V - III 13) şağıdakilrdn hangisi mitoz bölünmnin canlılar için önmlrindn dğildir? ) Çok hücrli canlılarda büyümyi sağlar. B) Tk hücrli canlılarda ürmyi sağlar. C) Çok hücrli canlılarda yaraların iyilşmsini sağlar. D) Çok hücrli canlılarda ürm hücrlrinin oluşmasını sağlar. 14) Tür Kromozom sayısı (2n) İnsan 46 Moli balığı 46 Tabloda iki canlı türün ait kromozom sayıları vrilmiştir. Buna gör, aşağıdakilrdn hangisin ulaşılabilir? ) İnsan v moli balığı bnzr vücut yapısına sahiptir. B) Moli balığı glişmiş bir canlıdır. C) İnsan v moli balığı ayrı büyüklüktdir. D) İnsan v moli balığının kromozom sayılarının şit olmasının canlı glişmişliğiyl ilgisi yoktur. 15) Bir hayvan hücrsind hücr bölünmsi sırasında, 1. Sitoplazmanın boğumlanması 2. Kromozomların hücrnin kvator düzlmin dizilmsi 3. Kalıtım maddsinin kopyasının yapılması 4. Kromozomların zıt kutuplara çkilmsi olaylarının grçklşm sıralaması aşağıdakilrdn hangisidir? ) 4-2 - 3-1 B) 4-3 - 2-1 C) 3-2 - 4-1 D) 3-2 - 1-4