UYGULAMAPLANLAYICILARI SERİSİ ÖN SÖZ Hesap verebilirlik psikoterapi uygulamasının önemli bir boyutudur. Tedavi programları, kamu kurumları, klinikler ve uygulayıcılar, psikolojik yardım için geri ödeme yapan kurumlara tedavi planlarını belgelemek ve kendilerini savunmak durumundadır. UygulamaPlanlayıcıları serisinde yer alan kitaplar, uygulayıcıların gerekli belgeleri yeterli ve profesyonel bir şekilde karşılamalarına yardımcı olacak şekilde tasarlanmıştır. UygulamaPlanlayıcıları serisi, beşinci baskıları yapılan Complete Adult Psychotherapy Treatment Planner, Child Psychotherapy Treatment Planner ve Adolescent Psychotherapy Treatment Planner kitapları ile birlikte, geniş bir yelpazedeki tedavi planlama kitaplarını içermektedir. Tedavi Planlayıcılar aşağıda sıralanan özel birtakım uygulama alanlarını da hedeflemiştir: Bağımlılıklar Birlikte-gözlenen bozukluklar Davranışsal tıp Üniversite öğrencileri Çift terapisi Kriz danışması Erken çocukluk eğitimi Çalışan yardımı desteği Aile terapisi Gay ve lezbiyenler Grup terapisi Çocuk adaleti ve yatılı-ıslahevi bakımı Zihin engeli ve gelişimsel bozukluk Nöropsikoloji İleri yaştaki yetişkinler Ebeveynlik becerileri Dinî Danışmanlık Kişilik Bozuklukları Denetimli serbestlik ve şartlı tahliye Psikofarmakoloji Rehabilitasyon psikolojisi Okul danışmanlığı ve okul sosyal hizmetleri Şiddetli ve süreğen ruhsal bozukluklar Cinsel taciz mağdurları ve suçluları xi
xii UygulamaPLANLAYICILARI SERİSİ ÖN SÖZ Sosyal çalışma ve insani hizmetler Özel eğitim Dil-konuşma patolojisi İntihar ve cinayet risk değerlendirmesi Gaziler ve aktif askerî görevliler Kadın konuları Bunlara ek olarak Tedavi Planlayıcılarla birlikte veya tek başlarına kullanılabilecek birbirleriyle ilişkili üç kitap daha seride bulunmaktadır: İlerleme Notları Planlayıcıları (Progress Notes Planners) danışanın getirdiği belirtiyi detaylandırmak ve terapötik müdahale hizmeti verenin ilerleme durumlarını kaydetmesi için bir liste sunmaktadır. İlerleme Notları Planlayıcılarının her biri ilgili Tedavi Planlayıcı da yer alan davranışsal tanımlar ve terapötik müdahalelerle bütünleştirilmiştir. Ev Ödevi Planlayıcıları (Homework Planners) ilgili Tedavi Planlayıcı da ele alınan problemlerin (kaygı, depresyon, madde kullanımı, öfke kontrolü problemleri, yeme bozuklukları veya panik atak gibi) her biri için tasarlanmış ödevleri içermektedir. Danışan Eğitimi El Kitapçığı Planlayıcıları (Client Education Handout Planners) ele alınan problem ve ruh sağlığı konularının yanı sıra, danışanları yaşam becerileri teknikleri konusunda eğitmeye, bilgilendirmeye yardımcı olacak broşür ve kitapçıkları sunmaktadır. Kitapçıklar, bilgisayarınızda kolayca yazdırılabilecek ve bekleme salonlarında, sunumlarda, bültenlerde ya da ruhsal rahatsızlıklarla mücadele eden danışanların bilgilendirilmesinde kullanılacak şekilde CDROM larda verilmiştir. Bu kitapçıklardaki konular Tedavi Planlayıcılarda ele alınan problemlerle bağlantılıdır. Seriler aynı zamanda ruh sağlığı uygulamasında klinisyene yardımcı olacak formları ve kaynakları içeren Psikoterapi Temel Belgeleri (The Psychotherapy Documentation Primer) ve Klinik Belgeler Kaynak Kitabı (The Clinical Documentation Sourcebook) gibi birlikte kullanılabilecek kitapları içermektedir. Serimizin amacı uygulayıcılara, hesap verebilirlik yönünden üst düzeyde hizmet sunabilmeleri için ihtiyaç duydukları kaynakları sağlamaktır. Kısacası, danışanlarınıza daha fazla, kâğıt işlerine daha az zaman harcamanıza yardımcı olma arayışındayız. ARTHUR E. JONGSMA, JR. Grand Rapids, Michigan
TEŞEKKÜR Kitabın ilk baskısı güncelliğini yitirince, bu olağanüstü seride yer alan diğer tedavi planlama kitaplarıyla uyumlu kanıta dayalı kaynaklarla, niteliğini korumak için güncelleme zamanı gelmişti. Wiley editörleri sezgileriyle, kitabın revize edilmesi için bana danıştıklarında, benim için bundan daha iyi bir zamanlama olamazdı. Bu projenin tamamlanmasında uzmanlığına dayanan pratikliği ile yaptığı katkılardan dolayı Rick Martin e minnettarım. Yıllardır güvenilir bir fikir danışmanım ve arkadaşım olan Art Jongsma ile bu kitapta yardımcı yazar olarak birlikte çalışmaktan keyif aldım. Ortak vizyonu paylaşan editörler ve yazarlarla birlikte olmak sıkıntılı zamanlarımızda huzur bulmamıza olanak sağladı. -TDK Tedavi Planlayıcısı serisine yıllardır katkıda bulunan bir kimse olarak birçok deneyimli uzmanla birlikte çalıştım. Burada, alanına hâkim ve başkalarına yardımcı olmaya istekli profesyoneller listesine ek olarak bir başka arkadaşıma teşekkür etmek isterim. Bu kanıta dayalı tedavi revizyonu sürecinin tamamlandığını gördüğümüz için gerçek kriz uzmanı Rick Myer e teşekkür ederim. Gerçekten çok zarif ve uzman bir çalışma arkadaşıydın. Daha önceden çalışma arkadaşım, ilk baskının yazarlarından Tammi Kolski, bölümlerin revizyonunda hızlı ve iyi iş çıkardı, teşekkürler. Kendisi Tedavi Planlayıcı nın kıdemlilerindendir. Kitabın tarzı, biçimi ve içerik sunumları onun uzmanlığını yansıtmaktadır. Kriz sonrası savunmasız kimselere, en iyi uygulama yöntemlerini kullanarak şefkate dayanan bir ilişki içinde yardım sunmak için ortaya koyduğun bu çalışma, güçlü bir adanmışlık sergilemektedir. Ayrıca güzel ve özenli çalışmasından dolayı yazım yöneticimiz Sue Rhoda ya teşekkür etmek isterim, kendisi bütün hataları dikkatli bir şekilde düzeltip oldukça temiz ve basılmış nüshaları bizlere göndermiştir. Sue işinde oldukça iyisin ve seninle çalışmış olmaktan dolayı mutluyum. Son olarak John Wiley & Sons un muhteşem editörlerine ve bütün yayın çalışanlarına teşekkür ederim. Wiley deki her bir personel alan sorumluluğu ile ilgili uzmanlığını ortaya koymuştur. Bazıları ile 17 yıldır çalıştığım, böyle bir yayın destek xiii
xiv TEŞEKKÜR ekibi kadar bana mutluluk veren başka bir şey olamazdı. Bu güzel insanların bazıları hayatımı zenginleştiren arkadaşlarımdır. AEJ Bu nitelikteki bir kitap, yapısı gereği sadece eğitime değil, aynı zamanda uygulama deneyimlerinden önerilere de dayanmaktadır. Krize müdahale ve travma terapisinin bilimini ve sanatını anlamama yardımcı olan herkese teşekkür ederim. Danışmanlarım ve profesörlerim bu grupta belirgin bir şekilde yer alanlardır. Ancak son 25 yılda krize müdahaleyi öğrettiğim öğrencilerim, bu grubun daha az belirgin olanlarındandır. Ders verdiğimde her zaman yeni bir şeyler öğrendim. Bu alanda çalışan meslektaşlarımın yanında danışanlarıma da teşekkür etmek isterim. İhtiyacı olanlara destek sunma ve yardımcı olma ayrıcalığımın yanında ben de sizlerden çok şey öğrendim. Ve son olarak destekleri ve rehberlikleri için meslektaşlarıma teşekkür ederim. RAM
çeviri editörünün ön sözü Travma, yaşamın kaçınılmaz bir gerçeğidir ve hemen her dönem bireysel ya da toplumsal anlamda deneyimlenmiş bir olgudur. Ancak travmatik olayların bireyler ve toplumlar üzerindeki kısa veya uzun dönemli olumsuz etkileri ve erken müdahalenin kritik önemi ile ilgili farkındalık son zamanlarda artmıştır. Zorlayıcı yaşam deneyimi veya yoğun stres yaşantısı olarak da geçen, travmatik olaylardan etkilenen bireylere sunulacak kriz danışması, bireysel ve toplumsal ruh sağlığı açısından oldukça kritik bir önem taşımaktadır. Bu bakımdan, çeviri çalışmasını üstlendiğimiz bu kitabın, farklı kurumlarda hizmet sunan Psikolojik Yardım Profesyonellerinin, danışanlarına etkili ve sistematik yardım hizmeti sunmalarında önemli düzeyde katkı sağlayacağına, sunulan hizmetlerin kalitesini artıracağına inanıyoruz. Bu kitabın, özellikle 1999 Marmara depremi ile travmatik olaylar ardından psikolojik müdahalelerin yeni yeni gündeme geldiği ve hızla yaygınlaştığı ülkemizde, bir başvuru kaynağı olarak profesyonellere yararlı olacağını ümit ediyoruz. Bu ümitle kitabın çeviri sürecine başladık, zor zamanlarda motive olduk ve sonuçlandırmanın gururunu yaşıyoruz. Kitabın bölüm çevirilerini üstlenen değerli akademisyen arkadaşlarım Prof. Dr. Meral Atıcı ya, Doç. Dr. Aysel Esen Çoban a, Öğr. Gör. Dr. Ömer Faruk Kabakçı ya ve Öğr. Gör. Dr. Yasin Aydın a katkıları için çok teşekkür ederim. Yine zaman zaman destek aldığım öğrencilerime de teşekkür ederim. Ayrıca, kriz danışması alanına önemli katkı sağlayacağına inandığım bu kitabın çeviri öncülüğü için Nobel Yayınevi ne ve her aşamadaki özenli çalışmaları için yayınevi çalışanlarına teşekkür ederim. Psikolojik Yardım Hizmeti Profesyonellerine İnsanların yaşamına olumlu katkılar sunmaları dileğiyle Doç. Dr. Zeynep Deniz Yöndem xv